Οριοθέτηση Ορθοδοξίας και αιρέσεως – Άγιος Γρηγόριος Παλαμάς

Οριοθέτηση Ορθοδοξίας και αιρέσεως – Άγιος Γρηγόριος Παλαμάς
Καθηγητής Γεώργιος Ι. Μαντζαρίδης 

Την πρώτη Κυριακή των Νηστειών της Μ. Τεσσαρακοστής γιορτάζει η Εκκλησία μας την νίκη της Ορθοδοξίας εναντίον των αιρέσων. Το ιδιαίτερο ιστορικό γεγονός, που αποτέλεσε την βάση και την απαρχή του εορτασμού αυτού, ήταν η νίκη της Εκκλησίας εναντίον της εικονομαχίας. Οι εικονομάχοι πρέσβευαν ότι η χρήση των εικόνων είναι αντιχριστιανική. Δεν δέχονταν την προσκύνηση της εικόνας του Χριστού, όπως και την τιμή των εικόνων και των ιερών λειψάνων των αγίων. Η τοποθέτησή τους αυτή δεν ήταν επιφανειακή, αλλά προχωρούσε βαθύτερα ως την άρνηση της απεικονίσεως του Χριστού, πράγμα που οδηγεί τελικά στην άρνηση της σαρκώσεώς του και της παρουσίας του ως αληθινού ανθρώπου μέσα στον κόσμο. Η απόληξη αυτή της εικονομαχίας φανερώνει και τον αιρετικό χαρακτήρα της• μαρτυρεί ότι ήταν πραγματική αίρεση.

Η ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΧΡΗΣΙΣ ΜΕΤΑΦΡΑΣΕΩΝ ΕΙΣ ΤΗΝ ΛΑΤΡΕΙΑΝ ΑΠΟΒΛΕΠΕΙ ΕΙΣ ΜΙΑΝ «ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑΝ»;

Του π. Γεωργίου Μεταλληνού

1. Η μετάφραση τῆς Ἁγίας Γραφῆς στή Νεοελληνική ἔφερε στό φῶς κατά τήν δεκαετία τοῦ 1830, ὅλα τά ἀκανθώδη προβλήματα τοῦ νεωτέρου Ἑλληνισμοῦ, στό ἐπίκεντρο τῶν ὁποίων βρισκόταν ἡ σχέση μέ τήν παράδοση καί ὁ κίνδυνος ἀλλοτριώσεως τῆς ἐθνικῆς ταυτότητος, στήν ἀκατάσχετη μανία τοῦ ἐξευρωπαϊσμοῦ. Μία πτυχή τῆς προβληματικῆς ἦταν ὁ λόγος «περί Νεοελληνικῆς Ἐκκλησίας».
Ἕνας ὀξύτατος διάλογος ἀναπτύχθηκε μεταξύ τῶν ἐγκριτοτέρων Θεολόγων τῆς ἐποχῆς, διεξαγόμενος μέσω μαχητικῶν ἐκδόσεων, μέ ἀποτέλεσμα ὅλη ἡ ἰκμάδα τῶν ἐθνικῶν δυνάμεων νά δαπανηθεῖ σέ ἀδιέξοδους ἀγῶνες, σέ ἐποχή ἰδιαίτερα κρίσιμη γιά τήν ὀργάνωση καί εὐστάθεια τοῦ ἀδύνατου ἑλληνικοῦ Κράτους.

Περί Πίστεως Ἁγίoυ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ τoῦ Παλαμᾶ

Ἁγίoυ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ τoῦ Παλαμᾶ

1. Πιστεύoμε στό Θεό, καί πιστεύoμε τόν Θεό· ἄλλo τό ἕνα καί ἄλλo τό ἄλλo. Πραγματικά πιστεύω τόν Θεό σημαίνει ὅτι θεωρῶ βέβαιες κι᾽ ἀληθινές τίς ἐπαγγελίες πoύ μᾶς ἔδωσε: Πιστεύω στόν Θεό σημαίνει ὅτι ἔχω ὀρθόδoξo φρόνημα. Πρέπει δέ νά τά ἔχωμε καί τά δύo, νά εἴμαστε ἀληθινoί καί στά δύo καί νά συμπεριφερώμαστε ἔτσι, ὥστε καί νά γινόμαστε πιστευτoί ἀπό ἐκείνoυς πoύ βλέπoυν σωστά καί νά εἴμαστε πιστoί ἐνώπιoν τoῦ Θεoῦ πρός τόν Ὁπoῖo ἀπευθύνεται ἡ πίστις. Ἔτσι ὡς πιστoί νά δικαιωνώμαστε ἀπό Αὐτόν «διότι», λέγει «ἐπίστευσε ὁ Ἀβραάμ καί τoῦτo τoῦ λoγαριάστηκε γιά τήν δικαίωσή τoυ» (Ρωμ. 4, 3).

Περί τῆς Ἁγίας Τριάδος: Ἀποσπάσματα ἀπό τήν διάλεξη τοῦ Ἁγίου Γρηγεντίου , μετά τοῦ Ἰουδαιόυ Ἐρβάν

Περί τῆς Ἁγίας Τριάδος: Ἀποσπάσματα ἀπό τήν διάλεξη τοῦ Ἁγίου Γρηγεντίου , μετά τοῦ Ἰουδαιόυ Ἐρβάν ,

 Ἀρχιεπισκόπου Τεφρῶν, Ἀβησσυνίας Ὑεμαίνης,

 ἄκρως πεπαιδευμένου δασκάλου, ἀρίστου γνώστη τῆς Πεντατεύχου καί τῶν Προφητῶν.

Περί τῆς Ἁγίας Τριάδος:

Ἐρβάν: Στόν Μωϋσῆ καί στούς προφῆτες πῶς καί δέν ἐξέθεσε ὁ θεός νά πιστεύουν στόν Πατέρα , τόν Υἱό καί τό Ἅγιο Πνεῦμα ἀλλά μόνο σέ σᾶς (τούς χριστιανούς ) πρόσφατα βρέθηκε αὐτό , ὅπως ἐσεῖς ὑποστηρίζετε;

Ἅγιος: Ὁ Ἀβραάμ ἀφοῦ προστάχθηκε ἀπό τήν ἀγάπη τοῦ θεοῦ νά σφάξει τόν ἰσαάκ , τόν ἔσφαξε κατά τήν πρόθεσή του καί δέν τόν ἔσφαξε (στήν πραγματικότητα), τόν τελείωσε καί δέν τόν τελείωσε.  Διότι αὐτός ἐπέστρεψε ζωντανός · ἔτσι καί ὁ Κύριος ἔσφαξε τόν Υἱό του γιά νά σώσει τόν κόσμο.  Ἀλλά ὅμως τήν τρίτη ἡμέρα ἀφοῦ ἀναστήθηκε , ἄν καί εἶχε σφαγεῖ δέν σφάχθηκε....

Καί ὁ Μωϋσῆς λέει "Καί εἶπε ὁ Κύριος ὁ Θεός"· Κύριος εἶναι ὁ Υἱός, θεός ὁ Πατήρ καί αὐτό τό ὁποῖο λάλησε εἶναι τό Ἅγιο Πνεῦμα....

Ὁ Μέγας Κανών

ΠΕΡΙΣΠΟΥΔΑΣΤΟ ΠΟΙΗΤΙΚΟ ΑΡΙΣΤΟΥΡΓΗΜΑ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΥΜΝΟΓΡΑΦΙΑΣ

Τοῦ κ. Ἰωάννου Φ. Ἀθανασοπούλου Θεολόγου-Φιλολόγου

Θρησκευτικὸ ἀλλὰ καὶ ἐθνικὸ κειμήλιο ἀνεκτίμητης ἀξίας εἶναι ἡ Ὑμνογραφία τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας. Ὅλα σχεδὸν τὰ ὑμνολογικὰ κείμενα εἶναι περισπούδαστα ποιητικὰ ἔργα μεγάλης πνοῆς καὶ συνθέσεως ἐκ τῶν ὁποίων μερικὰ οὔτε καὶ αὐτὴ ἡ ποιητικὴ δημιουργία τῆς κλασσικῆς ἀρχαιότητος μπορεῖ νὰ προσεγγίσει. Παράδειγμα ἀδιάψευστον ὁ Μέγας Κανών, ἀπὸ τοὺς περισσότερο γνωστοὺς ὕμνους τῆς Ἐκκλησίας, ὁ ὁποῖος ψάλλεται τμηματικῶς μὲν κατὰ τὴν ἀκολουθίαν τοῦ Ἀποδείπνου τῶν τεσσάρων πρώτων ἡμερῶν τῆς Α´ ἑβδομάδος τῶν Νηστειῶν καὶ ὁλόκληρος το ἑσπέρας τῆς Τετάρτης τῆς Ε´ Ἑβδομάδος τῶν Νηστειῶν «μετὰ συντετριμμένης καρδίας». Ἔχει μελοποιηθεῖ σὲ ἦχο πλάγιο τοῦ δευτέρου, ποὺ εἶναι ἦχος κατανυκτικὸς καὶ ἐκφραστικός, ἰδιαίτερα τοῦ πένθους καὶ τῆς συντριβῆς τῆς ψυχῆς. Κατὰ τὴν σχετικὴ διάταξη τοῦ Τριωδίου ¹, «τῇ Τετάρτῃ ἑσπέρας, περὶ ὥραν θ´ της νυκτὸς σημαίνει. Καὶ συναχθέντες ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ, εὐλογήσαντος τοῦ ἱερέως., ἀρχόμεθα ψάλλειν τὸν Κανόνα ἀργῶς καὶ ἐν κατανύξει, ποιοῦντες εἰς καθὲν τροπάριον μετανοίας γ´ καὶ λέγοντες: «Ἐλέησον μὲ ὁ Θεός, ἐλέησόν με».

Θράκη-Πόντος-Μικρά Ασία: Φωτογραφικό οδοιπορικό στων Ελλήνων τις Κοινότητες με τον Σάββα Καλεντερίδη

Θράκη-Πόντος-Μικρά Ασία: Φωτογραφικό οδοιπορικό στων Ελλήνων τις Κοινότητες με τον Σάββα Καλεντερίδη

Λόγος πανηγυρικὸς εἰς τὴν 50ετηρίδα τοῦ ἀγῶνος
καὶ τὴν ἀνακομιδὴν τοῦ ἱεροῦ λειψάνου
τοῦ ἀοιδίμου Πατριάρχου Γρηγορίου τοῦ Ε´

Ἀλ. Λυκοῦργος (1871)

«Καὶ ἔσται ἡ ἡμέρα ὑμῖν αὐτῇ μνημόσυνον
καὶ ἑορτάσετε αὐτὴν ἑορτὴν Κυρίῳ
εἰς πάσας τὰς γενεὰς ὑμῶν».
(Ἐξόδ. ΙΒ´ 14)

Ἡ ὁμιλία εὑρίσκεται εἰς τὴν ἔκδοσιν: Γ. Βαλσάµης (1995), Οἱ Πατριάρχες τοῦ Γένους, 
Ἐκκλησιαστικὴ Βιβλιοθήκη Ἱερᾶς Μητροπόλεως ∆ηµητριάδος, σσ. 179-199, Βόλος, 1995

Πνευματικά Μελετήματα, Ἀδιαλείπτως Προσεύχεσθε Ἱερὰ Μονὴ Κουτλουμουσίου

Πνευματικά Μελετήματα, Ἀδιαλείπτως Προσεύχεσθε

Ἱερὰ Μονὴ Κουτλουμουσίου

ΜΕΛΕΤΗΜΑ 1ον

Μὲ τὴν προσευχὴ μιλάει ὁ ἄνθρωπος ἄμεσα μὲ τὸν Θεό. Μὲ τὴν προσευχὴ ὁ ἄνθρωπος γίνεται παιδὶ τοῦ Θεοῦ! Μὲ τὴν προσευχὴ ξεπερνιοῦνται τὰ ἐμπόδια τοῦ βίου τούτου, δηλαδὴ οἱ θλίψεις, οἱ στενοχώριες, τὰ βάσανα, οἱ δυστυχίες, οἱ στερήσεις, οἱ μηχανορραφίες, οἱ ραδιουργίες, οἱ καταλαλιὲς καὶ οἱ συκοφαντίες. Μὲ τὴν προσευχὴ συντρίβονται τὰ βέλη τῶν ὁρατῶν καὶ ἀοράτων ἐχθρῶν.

Μὲ τὴν προσευχὴ ἀποκτοῦμε τὴ μακαρία ὑπομονὴ τοῦ Θεανθρώπου καὶ Σωτῆρα Χριστοῦ καὶ τῶν ἁγίων ἀνδρῶν τῆς Παλαιᾶς καὶ Καινῆς Διαθήκης. Μὲ τὴν προσευχὴ ἀποκτοῦμε περισσότερη πνευματικὴ δύναμη!… Μὲ τὴν προσευχὴ παίρνουμε τὴν οὐράνια παρηγοριὰ καὶ παραμυθία τῆς ψυχῆς! Μὲ τὴν προσευχὴ ἀποκτοῦμε τὴν Οὐράνια Σοφία. Μὲ τὴν προσευχὴ τελοῦνται τὰ ἑπτὰ μυστήρια της Ἐκκλησίας μας. Μὲ τὴν προσευχὴ λαμβάνουμε τὸν ἐπιούσιον ἄρτον, δηλαδὴ τὰ ὑλικὰ καὶ τὰ πνευματικὰ ἀγαθά! Μὲ τὴν προσευχὴ ἀντλοῦμε περισσότερο θάρρος, ὑπομονὴ καὶ ἐλπίδες.

Η ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΙΣ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΤΡΙΑΔΟΣ

Η ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΙΣ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΤΡΙΑΔΟΣ

ΟΣΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥ ΣΙΝΑΪΤΟΥ Περὶ δειλίας

ΟΣΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥ ΣΙΝΑΪΤΟΥ 

 Περὶ δειλίας

(Διὰ τὴν ἄνανδρον δειλίαν)

ΟΠΟΙΟΣ ἐργάζεται τὴν ἀρετὴ σὲ Κοινόβιο ἢ σὲ συνοδία, δὲν εἶναι συνηθισμένο νὰ πολεμῆται ἀπὸ τὴν δειλία. Ἐκεῖνος ὅμως ποὺ εὑρίσκεται σὲ ἡσυχαστικώτερους τόπους, ἂς ἀγωνίζεται μήπως καὶ τὸν κυριεύση τὸ γέννημα τῆς κενοδοξίας καὶ ἡ θυγατέρα τῆς ἀπιστίας, δηλαδὴ ἡ δειλία.

2. Ἡ δειλία εἶναι νηπιακὴ συμπεριφορὰ μιᾶς ψυχῆς ποὺ ἐγήρασε στὴν κενοδοξία. Ἡ δειλία εἶναι ἀπομάκρυνσις τῆς πίστεως, μὲ τὴν ἰδέα ὅτι ἀναμένονται ἀπροσδόκητα κακά.

3. Ὁ φόβος εἶναι κίνδυνος ποὺ προμελετᾶται. Ἢ διαφορετικά, ὁ φόβος εἶναι μία ἔντρομη καρδιακὴ αἴσθησις, ποὺ συγκλονίζεται καὶ ἀγωνιᾶ ἀπὸ ἀναμονὴ ἀπροβλέπτων συμφορῶν. Ὁ φόβος εἶναι μία στέρησις τῆς ἐσωτερικῆς πληροφορίας. Ἡ ὑπερήφανη ψυχὴ εἶναι δούλη τῆς δειλίας· ἔχοντας πεποίθησι στὸν ἑαυτόν της καὶ ὄχι στὸν Θεόν, φοβεῖται τοὺς κρότους τῶν κτισμάτων καὶ τὶς σκιές.

4. Ὅσοι πενθοῦν καὶ ὅσοι καταπονοῦνται χωρὶς νὰ ὑπολογίζουν κόπους καὶ πόνους, δὲν ἀποκτοῦν δειλία. Πολλὲς φορὲς ὅσοι ὑποκύπτουν στὴν δειλία χάνουν τὸ μυαλό τους. Καὶ εἶναι φυσικὸ αὐτό, διότι εἶναι δίκαιος Ἐκεῖνος ποὺ ἐγκαταλείπει τοὺς ὑπερηφάνους, ὥστε καὶ οἱ ὑπόλοιποι νὰ μάθωμε νὰ μὴ ὑψηλοφρονοῦμε.

5. Ὅλοι ὅσοι φοβοῦνται εἶναι κενόδοξοι, ἀλλ᾿ ὅμως ὅλοι ὅσοι δὲν φοβοῦνται δὲν σημαίνει ὅτι εἶναι ταπεινόφρονες, ἀφοῦ καὶ οἱ λησταὶ καὶ οἱ τυμβωρύχοι δὲν ὑποκύπτουν εὔκολα στὴν δειλία.

6. Σὲ ὅποιους τόπους συνηθίζεις νὰ φοβῆσαι, μὴ διστάζῃς νὰ πηγαίνῃς, ὅταν ἀκόμη δὲν ἔχῃ ξημερώσει. Ἐὰν δείξεις κάποια χαλαρότητα στὸ σημεῖο αὐτό, τότε θὰ γηράση μαζί σου τὸ νηπιακὸ καὶ ἀξιογέλαστο τοῦτο πάθος. Ἐνῷ βαδίζεις πρὸς τὰ ἐκεῖ ὁπλίζου μὲ τὴν προσευχή. Μόλις φθάσης σ᾿ ἐκείνους τοὺς τόπους, ἀνύψωσε τὰ χέρια σου. Μὲ τὸ ὄνομα τοῦ Ἰησοῦ μάστιζε τοὺς ἐχθρούς, διότι δὲν ὑπάρχει οὔτε στὸν οὐρανὸ οὔτε στὴν γῆ ἰσχυρότερο ὅπλο. Ἀφοῦ ἀπαλλαγῆς ἀπὸ τὴν ἀρρώστεια αὐτή, ἂς ἀνυμνήσης τὸν Λυτρωτή σου· διότι ἐὰν τὸν εὐγνωμονῆς, θὰ σὲ σκεπάζη παντοτινά.

7. Ποτὲ δὲν μπορεῖς διὰ μιᾶς νὰ γεμίσῃς τὴν κοιλία. Παρόμοια βέβαια δὲν μπορεῖς διὰ μιᾶς νὰ νικήσῃς τὴν δειλία. Ὅταν ἔχωμε πολὺ πένθος, θὰ ὑποχωρήση πιὸ γρήγορα· ὅταν ὅμως αὐτὸ μᾶς λείπη, θὰ παραμένουμε συνεχῶς δειλοί. «Ἔφριξάν μου τρίχες καὶ σάρκες» εἶπε ὁ Ἐλιφὰζ (Ἰὼβ δ´ 15), περιγράφοντας τὴν πανουργία τούτου τοῦ δαίμονος.

8. Ἄλλωτε ἐδειλίασε πρῶτα ἡ ψυχὴ καὶ ἄλλοτε τὸ σῶμα, καὶ ἐν συνεχείᾳ μεταβίβασε τὸ ἕνα στὸ ἄλλο τὸ πάθος. Ἂν συμβῆ νὰ φοβηθῆ τὸ σῶμα, χωρὶς ὅμως νὰ εἰσδύση ὁ ἄκαιρος φόβος στὴν ψυχή, εὑρισκόμεθα πλησίον στὴν θεραπεία. Ὅταν δὲ ὅλα τὰ δυσάρεστα καὶ ἀπροσδόκητα τὰ δεχώμεθα πρόθυμα, μὲ συντριμμένη καρδιά, τότε ἐλευθερωθήκαμε πραγματικὰ ἀπὸ τὴν δειλία.

9. Δὲν ἐνισχύει τοὺς δαίμονας ἐναντίον μας τὸ σκότος καὶ ἡ ἐρημία τῶν τόπων, ἀλλὰ ἡ ἀκαρπία τῆς ψυχῆς μας. Μερικὲς φορὲς ὅμως πρόκειται γιὰ οἰκονομικὴ παίδευσι ἐκ μέρους τοῦ Θεοῦ.

10. Ἐκεῖνος ποὺ ἔγινε δοῦλος τοῦ Κυρίου, θὰ φοβηθῆ μόνο τὸν ἰδικό του Δεσπότη. Καὶ ἐκεῖνος ποὺ δὲν φοβεῖται ἀκόμη Αὐτόν, φοβεῖται πολλὲς φορὲς τὴν σκιά του.

11. Ὅταν πλησιάση ἀοράτως ἕνα πονηρὸ πνεῦμα, φοβεῖται τὸ σῶμα. Ὅταν ὅμως πλησιάση κάποιος Ἄγγελος, ἀγάλλεται ἡ ψυχὴ τῶν ταπεινῶν. Γι᾿ αὐτό, μόλις ἀπὸ τὴν ἐνέργεια αὐτὴ ἀντιληφθοῦμε τὴν παρουσία του, ἂς τρέξουμε γρήγορα στὴν προσευχή, διότι ἦλθε νὰ προσευχηθῆ μαζί μας ὁ ἀγαθός μας φύλαξ.

Ὅποιος ἐνίκησε τὴν δειλία, εἶναι φανερὸ ὅτι ἀνέθεσε στὸν Θεὸν καὶ τὴν ζωὴ καὶ τὴν ψυχή του.