Βάπτισμα - Τα έργα, η πομπή και η λατρεία του σατανά (άγ. Κύριλλος Ιεροσολύμων)
Α’. Από καιρό ποθούσα να σας μιλήσω, γνήσια και περιπόθητα παιδιά της Εκκλησίας, γι’ αυτά τα πνευματικά και επουράνια Μυστήρια. Επειδή όμως γνώριζα καλά, ότι ο άνθρωπος δέχεται και παραδέχεται πιο εύκολα όσα μηνύματα του δίνουν τα μάτια του, παρά όσα του προσφέρουν τα αυτιά του, περίμενα αυτή ακριβώς την ώρα —που θα ήσασταν, λόγω του Βαπτίσματος, περισσότερο δεκτικοί και θα μπορούσατε να κατανοήσετε καλύτερα όσα θα ειπωθούν— για να σας χειραγωγήσω, ξεκινώντας μαζί σας από κείνη τη νύχτα που βαπτιστήκατε, στον πιο φωτεινό κι ευωδιαστό λειμώνα αυτού του Παραδείσου της Εκκλησίας. Και είναι βέβαιο τώρα ότι βρίσκεσθε σε μια άλλη κατάσταση, διότι ήδη έχετε δεχθεί και έχετε γίνει κοινωνοί των θείων και υπερφυών χαρισμάτων του θείου και ζωοποιού Βαπτίσματος. Επειδή πρέπει τώρα πλέον να σας παραθέσω τράπεζα με τις πιο πλήρεις και πιο τέλειες τροφές, θα επιχειρήσω να σας ερμηνεύσω με ακρίβεια και να σας εξηγήσω πιο ξεκάθαρα το καθετί από αυτά, ώστε να πληροφορηθείτε με ακρίβεια και να γνωρίσετε το νόημα και τη σημασία που είχαν όλα όσα έγιναν για σας, εκείνο το βράδυ που βαπτισθήκατε.
Β’. Μπήκατε στην αρχή στον προθάλαμο του Βαπτιστηρίου και αφού σταθήκατε στραμμένοι προς τη δύση, σας πρόσταξαν ν’ απλώσετε το χέρι σας και να αποχωριστείτε με αποστροφή το σατανά, σαν να ήταν αυτός μπροστά σας και να τον βλέπατε. Πρέπει όμως να ξέρετε πως προτύπωση αυτής της πράξεώς σας υπάρχει σε ένα γεγονός της Παλαιάς Διαθήκης. Τότε δηλαδή που ο Φαραώ, εκείνος ο τόσο σκληρός και αδυσώπητος τύραννος, κατατυραννούσε τον ελεύθερο και ευγενικό λαό των Εβραίων και ο Θεός έστειλε το Μωυσή για να τον ελευθερώσει, από την βαριά δουλεία των Αιγυπτίων. Και τα μεν υπέρθυρα των εισόδων των Εβραϊκών σπιτιών βάφονταν με το αίμα του αρνιού — για να προσπεράσει και να φύγει ο εξολοθρευτής εκείνος Άγγελος, από τα σπίτια πού ’χαν το αιμάτινο σημάδι (Πρβλ. Εξ. 12, 7. 13, 22-23) — ο δε λαός των Εβραίων ελευθερώθηκε με θαυμαστό και παράδοξο τρόπο. Τότε λοιπόν, που με τη φυγή τους ελευθερώθηκαν οι Ιουδαίοι, ο Φαραώ τους καταδίωξε με μανία (Πρβλ. Εξ. 14, 23). Και μ’ όλο που είδε τη θάλασσα να σχίζεται για χάρη τους, με τόσο παράδοξο τρόπο, δεν σταμάτησε η ορμή του μπροστά σ’ αυτό το θαυμαστό συμβάν, αλλά εξακολουθούσε να τρέχει απειλητικά ξωπίσω τους, προσπαθώντας να τους φτάσει. Ξαφνικά όμως και αστραπιαία βρέθηκε στο βυθό και πνίγηκε μέσα στα νερά της Ερυθράς Θάλασσας (Πρβλ. Εξ. 14, 28).
Γ’. Έλα λοιπόν τώρα, νοερά σε παρακαλώ, από τα παλιά στα νέα και από την προτύπωση στην αλήθεια. Εκεί στην Αίγυπτο στάλθηκε στον κόσμο από το Θεό ο Μωυσής. Εδώ στάλθηκε στον κόσμο από το Θεό-Πατέρα ο Χριστός. Εκεί, ο Μωυσής για να οδηγήσει έξω από την Αίγυπτο ένα λαό βασανισμένο. Εδώ, ο Χριστός στον κόσμο, για να ελευθερώσει, όσους τυραννιούνται, όντας δέσμιοι στην αμαρτία. ‘Εκεί, το αίμα του αρνιού απόδιωχνε τον εξολοθρευτή Άγγελο, εδώ, το Αίμα του αναμάρτητου Αμνού (Α’ Πέτρ. 1, 19), του Ιησού Χριστού, φυγαδεύει τους δαίμονες. Εκείνος, ο τύραννος, ο Φαραώ, κατεδίωξε μέχρι τη θάλασσα τον παλαιό εκείνο λαό. Κι εδώ, εσένα, σ’ ακολούθησε ο θρασύς, ο ξεδιάντροπος και αρχέκακος αυτός δαίμονας, μέχρι τα σωτήρια βαπτιστήρια νάματα. Εκείνος, ο Φαραώ, καταποντίστηκε στην Ερυθρά θάλασσα, αυτός, ο διάβολος, αφανίζεται μέσα στο σωτήριο νερό του θείου Βαπτίσματος.
Δ’. Αλλ’ όμως, ας ξαναγυρίσουμε σ’ ό,τι έγινε με σας εδώ, όταν έχοντας απλωμένο το χέρι σας, ακούσατε το: «Αποτάσσομαί σοι σατανά», δηλαδή αποχωρίζομαι μια για πάντα από σένα σατανά. Θέλω να σας εξηγήσω και για ποιό λόγο στεκόσαστε γυρισμένοι προς τη δύση. Είναι απαραίτητο να το μάθετε αυτό. Το ορατό λοιπόν σκοτάδι της νύχτας έρχεται από τη δύση, καθώς δύει ο ήλιος. Κι εκείνος, ο διάβολος, επειδή είναι σκοτεινός και βρωμερός, στο σκοτάδι έχει και την εξουσία του. Γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο στρεφόσαστε συμβολικά προς τη δύση και αποχωριζόσαστε το σατανά, το σκοτεινό εκείνο και ζοφερό άρχοντα του σκοταδιού. Τί έλεγε λοιπόν καθένας από σας, καθώς βρισκόταν στραμμένος προς τη δύση; «Αποτάσσομαί σοι σατανά». Αποχωρίζομαι μια για πάντα από σένα, τον πονηρό και ωμότατο τύραννο. Δεν φοβάμαι πια τη δύναμή σου, γιατί ο Χριστός σου την αφάνισε, όταν έγινε άνθρωπος, όταν έπαθε και πέθανε ως άνθρωπος. Και με το θάνατό Του, κατάργησε το θάνατο, ώστε να μην είμαι πλέον εγώ για πάντα υπόδουλος κι αιχμάλωτος (Πρβλ. ‘Εβρ. 2,14-15). Αποχωρίζομαι μια για πάντα από σένα, το δολερά και πανούργο φίδι. Αποχωρίζομαι μια για πάντα από σένα, γιατί όντας επίβουλος, υποκρίθηκες το φίλο και διέπραξες κάθε παρανομία, παρακινώντας τους προγόνους μας σε αποστασία από το Θεό. Αποχωρίζομαι μια για πάντα από σένα, σατανά, που είσαι δημιουργός και συνεργός κάθε κακίας.
Ε’. Έπειτα, κατά δεύτερο λόγο, σε μαθαίνουν να λέγεις: «Και πάσι τοις έργοις σου». Έργα του σατανά είναι κάθε αμαρτία, την οποία πρέπει οπωσδήποτε να αποχωριστούμε μια και για πάντα. Όπως δηλαδή, όταν ξεγλυστράει κανείς μακριά από κάποιον τύραννο, γλυτώνει ταυτόχρονα και από τα όπλα του. Κάθε λοιπόν είδους αμαρτία θεωρείται ότι ανήκει στα έργα του διαβόλου. Πλην όμως να ξέρεις καλά κι αυτό: Όσα ομολογείς, ιδιαίτερα κατά τη φρικτή εκείνη ώρα της αποταγής, γράφονται στ’ αόρατα βιβλία του Θεού. Κάθε φορά λοιπόν που θα συλλαμβάνεσαι να διαπράττεις κάτι αντίθετο από αυτά που τώρα ομολόγησες, θα κριθείς ως παραβάτης της συμφωνίας που έκαμες. Αποχωρίζεσαι λοιπόν με την ομολογία σου, τα έργα του σατανά, δηλαδή αποχωρίζεσαι κάθε δραστηριότητά σου αντίθετη και ασύμφωνη με τη διδασκαλία του Κυρίου, που γίνεται είτε με πράξεις (έργα) είτε με διανοήματα (με το νου).
ΣΤ’. Έπειτα λέγεις: «Και πάση τη πομπή αυτού». Δηλαδή αποστρέφομαι και όλα τα κακά που τον συνοδεύουν και τον ακολουθούν. Πομπή του διαβόλου είναι η θεατρομανία, οι ιπποδρομίες, τα κυνήγια και κάθε άλλη παρόμοια ματαιότητα, από την οποία ευχόταν να ελευθερωθεί ο Άγιος Δαβίδ, ο Ψαλμωδός και έλεγε στο Θεό: «Στρέψε μακριά το βλέμμα μου, για να μη δω κι επιθυμήσω μάταια πράγματα» (Ψαλμ. 118, 37). Μην τρέχεις με μανία στα θέατρα και μην ασχολείσαι με τα όσα γίνονται στις θεατρικές παραστάσεις, όπου συναντάει κανείς τους αμαρτωλούς ηθοποιούς να βρίζονται και να ασχημονούν ή και άνδρες θηλυπρεπείς να χορεύουν οργιαστικά. Να αποφεύγεις ακόμα κι εκείνους που καταγίνονται με τα κυνήγια, για να ικανοποιήσουν την άθλια γαστέρα. Αυτοί πολλές φορές, θέλοντας να γεμίσουν το στομάχι τους με φαγητά, έγιναν στην πραγματικότητα οι ίδιοι φαγητό ανήμερων και άγριων θηρίων. Και για να πω καλύτερα, για να ικανοποιήσουν το θεό τους, δηλαδή την κοιλιά τους (Πρβλ. Φιλιπ. 3, 19), αναρριχώνται στους γκρεμούς και χάνουν τη ζωή τους. Να αποφεύγεις και τις ιπποδρομίες, αυτό το παθιασμένο θέαμα, που κάνει τις ψυχές άγριες και χυδαίες. Αυτά λοιπόν όλα είναι πομπή του διαβόλου.
Ζ’. Στην πομπή του διαβόλου συναριθμούνται κι εκείνα που κρεμούν ως θυσίες στα είδωλα και στα πανηγύρια, τα οποία πολλές φορές είναι κρέατα, ψωμιά ή άλλα παρόμοια, που έχουν μιανθεί με την επίκληση των βδελυρών και ακάθαρτων δαιμόνων. Γιατί όπως ακριβώς ο άρτος και ο οίνος της Θείας Ευχαριστίας, πριν από την επίκληση της Αγίας και προσκυνητής Τριάδος, είναι σκέτο ψωμί και κρασί, μετά όμως την επίκληση ο μεν άρτος γίνεται Σώμα Χριστού, ο δε οίνος Αίμα Χριστού, έτσι και αυτές οι τροφές της πομπής του διαβόλου, πάνω στις οποίες γίνεται επίκληση των δαιμόνων, ενώ είναι από τη φύση τους απλά φαγώσιμα, γίνονται με την επίκληση των δαιμόνων μολυσμένα και ακάθαρτα.
Η’. Και στη συνέχεια, καλείσαι να πεις: «Και πάση τη λατρεία σου». Λατρεία του διαβόλου είναι η προσευχή στα είδωλα και στους ναούς των ειδώλων και όσα γίνονται προς τιμή των άψυχων ειδώλων, όπως: Το να ανάβει κανείς λύχνους ή να θυμιάζει κοντά σε πηγές και ποταμούς, πράγματα που επιχείρησαν μερικοί οι οποίοι απατήθηκαν από διάφορα όνειρα ή από τους δαίμονες, νομίζοντας ότι μ’ αυτό τον τρόπο θα γιατρευτούν από τις αρρώστιες τους. Πρόσεξε μην ασχοληθείς με τέτοιου είδους πράγματα. Η οιωνοσκοπία, η μαντεία, οι κληδωνισμοί, τα περιάμματα, οι επιγραφές σε πέταλα και μερικές άλλες τέτοιες εφάμαρτες τέχνες, είναι όλα λατρεία του διαβόλου. Να τα αποφεύγεις όλα αυτού του είδους τα πράγματα. Γιατί αν πέσεις σε κάτι από αυτά που ανέφερα, μετά την απόταξη του σατανά και την σύνταξή σου με το Χριστό, θα αντιμετωπίσεις πολύ πιο μανιασμένο τον τύραννο. Επειδή τότε ίσως σε περιποιόταν, γιατί ήσουνα δικός του και δεν σε τυραννούσε τόσο με τη σκληρή δουλεία του. Τώρα όμως τον έχεις, με το Βάπτισμα, πάρα πολύ πικράνει. Επειδή λοιπόν είναι μαζί σου τώρα πικραμένος, αν πέσεις και αναμειχθείς σε κάποια από τις διαβολικές τέχνες, και τον Χριστό θα στερηθείς και του διαβόλου την κακία και την εκδίκηση θα γευτείς. Δεν άκουσες την παλαιά εκείνη ιστορία που μας διηγείται για το Λωτ και τις θυγατέρες του; Δεν σώθηκε αυτός και οι θυγατέρες του, επειδή ανέβηκε στο όρος, ενώ η γυναίκα του έγινε στήλη από αλάτι (Πρβλ. Γεν. 19, 26) και μένει στιγματισμένη στους αιώνες, για να θυμίζει στους μεταγενέστερους τα αποτελέσματα της κακής προαιρέσεως και της επιστροφής στα παλιά; Πρόσεχε λοιπόν τον εαυτό σου (Πρβλ. Ιωβ. 4,12) και αφού έβαλες το χέρι σου στ’ αλέτρι, μην κάνεις πάλι πίσω και γυρίσεις στις παλιές συνήθειες της χωρίς Χριστό ζωής, που είναι κακόγουστες και επικίνδυνες (Πρβλ. Λουκ. 9, 62). Φεύγε καλύτερα στο όρος (Πρβλ. Γεν. 19, 18), προς τον Ιησού Χριστό, στο λίθο που λαξεύτηκε, χωρίς χέρι ανθρώπου και γέμισε με τη Χάρη Του και πλήρωσε ολόκληρη την οικουμένη (Πρβλ. Δαν. 2, 34-35 και 45).
Θ’. Όταν λοιπόν αποχωρίζεσαι και αρνιέσαι το σατανά, καταπατώντας κάθε συμφωνία μαζί του, τότε ανατρέπεις τις παλιές συνθήκες που είχες με τον άδη (Πρβλ. Ησ. 18, 15) και σου ανοίγεται πάλι ο Παράδεισος του Θεού, τον οποίο φύτεψε στην ανατολή (Πρβλ. Γεν. 2, 8) και απ’ όπου, για την παράβασή του, εξορίστηκε ο προπάτοράς μας Αδάμ. Αυτό ακριβώς το γεγονός συμβολίζει η στροφή που κάνεις από τη Δύση προς την Ανατολή, όπου είναι ο τόπος του φωτός. Τότε σου είπαν να ομολογήσεις και να πεις: «Πιστεύω εις τον Πατέρα και εις τον Υιόν και εις το Άγιον Πνεύμα και εις ένα Βάπτισμα μετανοίας», για τα οποία μιλήσαμε αναλυτικά, όπως μας φώτισε η Χάρη του Θεού, στις προηγούμενες Κατηχήσεις.
Ι΄. Με όλα λοιπόν όσα άκουσες ασφάλισε τον εαυτό σου και πρόσεχε παντού και πάντοτε. Γιατί ο αντίδικός μας διάβολος, όπως πριν από λίγο διαβάσαμε, περπατάει σαν μανιασμένο λιοντάρι, ζητώντας να βρει κάποιον και να τον καταπιεί (Πρβλ. Α’ Πέτρ. 5, 8). Αλλά κατά τους χρόνους που προηγήθηκαν από το Βάπτισμα, έχοντας δύναμη ο θάνατος κατάπιε πολλούς (Ησ. 25, 8). Μετά όμως από το λουτρό της αναγεννήσεως, ο Θεός αφαίρεσε κάθε δάκρυ από το πρόσωπο κάθε βαπτισμένου (Πρβλ. Αποκ. 21, 4). Τώρα πια δεν θα ξανακλάψεις πένθιμα, γιατί ξεντύθηκες τον παλαιό άνθρωπο. Αλλά θα πανηγυρίζεις ντυμένος το σωτήριο ένδυμα (Πρβλ. Ησ. 61, 10), τον Ιησού Χριστό (Πρβλ. Ρωμ. 13, 14 και Γαλ. 3, 27).
Στο Θεό ανήκει δόξα, κράτος, μεγαλωσύνη καθώς και στον Υιό και στο Άγιο Πνεύμα, στους αιώνες των αιώνων. Αμήν.
(Αγ. Κυρίλλου Ιεροσολύμων, «Κατηχήσεις», εκδ. Ετοιμασία Ι.Μ.Τιμίου Προδρόμου – Καρέα, σ. 418-424)
Α’. Από καιρό ποθούσα να σας μιλήσω, γνήσια και περιπόθητα παιδιά της Εκκλησίας, γι’ αυτά τα πνευματικά και επουράνια Μυστήρια. Επειδή όμως γνώριζα καλά, ότι ο άνθρωπος δέχεται και παραδέχεται πιο εύκολα όσα μηνύματα του δίνουν τα μάτια του, παρά όσα του προσφέρουν τα αυτιά του, περίμενα αυτή ακριβώς την ώρα —που θα ήσασταν, λόγω του Βαπτίσματος, περισσότερο δεκτικοί και θα μπορούσατε να κατανοήσετε καλύτερα όσα θα ειπωθούν— για να σας χειραγωγήσω, ξεκινώντας μαζί σας από κείνη τη νύχτα που βαπτιστήκατε, στον πιο φωτεινό κι ευωδιαστό λειμώνα αυτού του Παραδείσου της Εκκλησίας. Και είναι βέβαιο τώρα ότι βρίσκεσθε σε μια άλλη κατάσταση, διότι ήδη έχετε δεχθεί και έχετε γίνει κοινωνοί των θείων και υπερφυών χαρισμάτων του θείου και ζωοποιού Βαπτίσματος. Επειδή πρέπει τώρα πλέον να σας παραθέσω τράπεζα με τις πιο πλήρεις και πιο τέλειες τροφές, θα επιχειρήσω να σας ερμηνεύσω με ακρίβεια και να σας εξηγήσω πιο ξεκάθαρα το καθετί από αυτά, ώστε να πληροφορηθείτε με ακρίβεια και να γνωρίσετε το νόημα και τη σημασία που είχαν όλα όσα έγιναν για σας, εκείνο το βράδυ που βαπτισθήκατε.
Β’. Μπήκατε στην αρχή στον προθάλαμο του Βαπτιστηρίου και αφού σταθήκατε στραμμένοι προς τη δύση, σας πρόσταξαν ν’ απλώσετε το χέρι σας και να αποχωριστείτε με αποστροφή το σατανά, σαν να ήταν αυτός μπροστά σας και να τον βλέπατε. Πρέπει όμως να ξέρετε πως προτύπωση αυτής της πράξεώς σας υπάρχει σε ένα γεγονός της Παλαιάς Διαθήκης. Τότε δηλαδή που ο Φαραώ, εκείνος ο τόσο σκληρός και αδυσώπητος τύραννος, κατατυραννούσε τον ελεύθερο και ευγενικό λαό των Εβραίων και ο Θεός έστειλε το Μωυσή για να τον ελευθερώσει, από την βαριά δουλεία των Αιγυπτίων. Και τα μεν υπέρθυρα των εισόδων των Εβραϊκών σπιτιών βάφονταν με το αίμα του αρνιού — για να προσπεράσει και να φύγει ο εξολοθρευτής εκείνος Άγγελος, από τα σπίτια πού ’χαν το αιμάτινο σημάδι (Πρβλ. Εξ. 12, 7. 13, 22-23) — ο δε λαός των Εβραίων ελευθερώθηκε με θαυμαστό και παράδοξο τρόπο. Τότε λοιπόν, που με τη φυγή τους ελευθερώθηκαν οι Ιουδαίοι, ο Φαραώ τους καταδίωξε με μανία (Πρβλ. Εξ. 14, 23). Και μ’ όλο που είδε τη θάλασσα να σχίζεται για χάρη τους, με τόσο παράδοξο τρόπο, δεν σταμάτησε η ορμή του μπροστά σ’ αυτό το θαυμαστό συμβάν, αλλά εξακολουθούσε να τρέχει απειλητικά ξωπίσω τους, προσπαθώντας να τους φτάσει. Ξαφνικά όμως και αστραπιαία βρέθηκε στο βυθό και πνίγηκε μέσα στα νερά της Ερυθράς Θάλασσας (Πρβλ. Εξ. 14, 28).
Γ’. Έλα λοιπόν τώρα, νοερά σε παρακαλώ, από τα παλιά στα νέα και από την προτύπωση στην αλήθεια. Εκεί στην Αίγυπτο στάλθηκε στον κόσμο από το Θεό ο Μωυσής. Εδώ στάλθηκε στον κόσμο από το Θεό-Πατέρα ο Χριστός. Εκεί, ο Μωυσής για να οδηγήσει έξω από την Αίγυπτο ένα λαό βασανισμένο. Εδώ, ο Χριστός στον κόσμο, για να ελευθερώσει, όσους τυραννιούνται, όντας δέσμιοι στην αμαρτία. ‘Εκεί, το αίμα του αρνιού απόδιωχνε τον εξολοθρευτή Άγγελο, εδώ, το Αίμα του αναμάρτητου Αμνού (Α’ Πέτρ. 1, 19), του Ιησού Χριστού, φυγαδεύει τους δαίμονες. Εκείνος, ο τύραννος, ο Φαραώ, κατεδίωξε μέχρι τη θάλασσα τον παλαιό εκείνο λαό. Κι εδώ, εσένα, σ’ ακολούθησε ο θρασύς, ο ξεδιάντροπος και αρχέκακος αυτός δαίμονας, μέχρι τα σωτήρια βαπτιστήρια νάματα. Εκείνος, ο Φαραώ, καταποντίστηκε στην Ερυθρά θάλασσα, αυτός, ο διάβολος, αφανίζεται μέσα στο σωτήριο νερό του θείου Βαπτίσματος.
Δ’. Αλλ’ όμως, ας ξαναγυρίσουμε σ’ ό,τι έγινε με σας εδώ, όταν έχοντας απλωμένο το χέρι σας, ακούσατε το: «Αποτάσσομαί σοι σατανά», δηλαδή αποχωρίζομαι μια για πάντα από σένα σατανά. Θέλω να σας εξηγήσω και για ποιό λόγο στεκόσαστε γυρισμένοι προς τη δύση. Είναι απαραίτητο να το μάθετε αυτό. Το ορατό λοιπόν σκοτάδι της νύχτας έρχεται από τη δύση, καθώς δύει ο ήλιος. Κι εκείνος, ο διάβολος, επειδή είναι σκοτεινός και βρωμερός, στο σκοτάδι έχει και την εξουσία του. Γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο στρεφόσαστε συμβολικά προς τη δύση και αποχωριζόσαστε το σατανά, το σκοτεινό εκείνο και ζοφερό άρχοντα του σκοταδιού. Τί έλεγε λοιπόν καθένας από σας, καθώς βρισκόταν στραμμένος προς τη δύση; «Αποτάσσομαί σοι σατανά». Αποχωρίζομαι μια για πάντα από σένα, τον πονηρό και ωμότατο τύραννο. Δεν φοβάμαι πια τη δύναμή σου, γιατί ο Χριστός σου την αφάνισε, όταν έγινε άνθρωπος, όταν έπαθε και πέθανε ως άνθρωπος. Και με το θάνατό Του, κατάργησε το θάνατο, ώστε να μην είμαι πλέον εγώ για πάντα υπόδουλος κι αιχμάλωτος (Πρβλ. ‘Εβρ. 2,14-15). Αποχωρίζομαι μια για πάντα από σένα, το δολερά και πανούργο φίδι. Αποχωρίζομαι μια για πάντα από σένα, γιατί όντας επίβουλος, υποκρίθηκες το φίλο και διέπραξες κάθε παρανομία, παρακινώντας τους προγόνους μας σε αποστασία από το Θεό. Αποχωρίζομαι μια για πάντα από σένα, σατανά, που είσαι δημιουργός και συνεργός κάθε κακίας.
Ε’. Έπειτα, κατά δεύτερο λόγο, σε μαθαίνουν να λέγεις: «Και πάσι τοις έργοις σου». Έργα του σατανά είναι κάθε αμαρτία, την οποία πρέπει οπωσδήποτε να αποχωριστούμε μια και για πάντα. Όπως δηλαδή, όταν ξεγλυστράει κανείς μακριά από κάποιον τύραννο, γλυτώνει ταυτόχρονα και από τα όπλα του. Κάθε λοιπόν είδους αμαρτία θεωρείται ότι ανήκει στα έργα του διαβόλου. Πλην όμως να ξέρεις καλά κι αυτό: Όσα ομολογείς, ιδιαίτερα κατά τη φρικτή εκείνη ώρα της αποταγής, γράφονται στ’ αόρατα βιβλία του Θεού. Κάθε φορά λοιπόν που θα συλλαμβάνεσαι να διαπράττεις κάτι αντίθετο από αυτά που τώρα ομολόγησες, θα κριθείς ως παραβάτης της συμφωνίας που έκαμες. Αποχωρίζεσαι λοιπόν με την ομολογία σου, τα έργα του σατανά, δηλαδή αποχωρίζεσαι κάθε δραστηριότητά σου αντίθετη και ασύμφωνη με τη διδασκαλία του Κυρίου, που γίνεται είτε με πράξεις (έργα) είτε με διανοήματα (με το νου).
ΣΤ’. Έπειτα λέγεις: «Και πάση τη πομπή αυτού». Δηλαδή αποστρέφομαι και όλα τα κακά που τον συνοδεύουν και τον ακολουθούν. Πομπή του διαβόλου είναι η θεατρομανία, οι ιπποδρομίες, τα κυνήγια και κάθε άλλη παρόμοια ματαιότητα, από την οποία ευχόταν να ελευθερωθεί ο Άγιος Δαβίδ, ο Ψαλμωδός και έλεγε στο Θεό: «Στρέψε μακριά το βλέμμα μου, για να μη δω κι επιθυμήσω μάταια πράγματα» (Ψαλμ. 118, 37). Μην τρέχεις με μανία στα θέατρα και μην ασχολείσαι με τα όσα γίνονται στις θεατρικές παραστάσεις, όπου συναντάει κανείς τους αμαρτωλούς ηθοποιούς να βρίζονται και να ασχημονούν ή και άνδρες θηλυπρεπείς να χορεύουν οργιαστικά. Να αποφεύγεις ακόμα κι εκείνους που καταγίνονται με τα κυνήγια, για να ικανοποιήσουν την άθλια γαστέρα. Αυτοί πολλές φορές, θέλοντας να γεμίσουν το στομάχι τους με φαγητά, έγιναν στην πραγματικότητα οι ίδιοι φαγητό ανήμερων και άγριων θηρίων. Και για να πω καλύτερα, για να ικανοποιήσουν το θεό τους, δηλαδή την κοιλιά τους (Πρβλ. Φιλιπ. 3, 19), αναρριχώνται στους γκρεμούς και χάνουν τη ζωή τους. Να αποφεύγεις και τις ιπποδρομίες, αυτό το παθιασμένο θέαμα, που κάνει τις ψυχές άγριες και χυδαίες. Αυτά λοιπόν όλα είναι πομπή του διαβόλου.
Ζ’. Στην πομπή του διαβόλου συναριθμούνται κι εκείνα που κρεμούν ως θυσίες στα είδωλα και στα πανηγύρια, τα οποία πολλές φορές είναι κρέατα, ψωμιά ή άλλα παρόμοια, που έχουν μιανθεί με την επίκληση των βδελυρών και ακάθαρτων δαιμόνων. Γιατί όπως ακριβώς ο άρτος και ο οίνος της Θείας Ευχαριστίας, πριν από την επίκληση της Αγίας και προσκυνητής Τριάδος, είναι σκέτο ψωμί και κρασί, μετά όμως την επίκληση ο μεν άρτος γίνεται Σώμα Χριστού, ο δε οίνος Αίμα Χριστού, έτσι και αυτές οι τροφές της πομπής του διαβόλου, πάνω στις οποίες γίνεται επίκληση των δαιμόνων, ενώ είναι από τη φύση τους απλά φαγώσιμα, γίνονται με την επίκληση των δαιμόνων μολυσμένα και ακάθαρτα.
Η’. Και στη συνέχεια, καλείσαι να πεις: «Και πάση τη λατρεία σου». Λατρεία του διαβόλου είναι η προσευχή στα είδωλα και στους ναούς των ειδώλων και όσα γίνονται προς τιμή των άψυχων ειδώλων, όπως: Το να ανάβει κανείς λύχνους ή να θυμιάζει κοντά σε πηγές και ποταμούς, πράγματα που επιχείρησαν μερικοί οι οποίοι απατήθηκαν από διάφορα όνειρα ή από τους δαίμονες, νομίζοντας ότι μ’ αυτό τον τρόπο θα γιατρευτούν από τις αρρώστιες τους. Πρόσεξε μην ασχοληθείς με τέτοιου είδους πράγματα. Η οιωνοσκοπία, η μαντεία, οι κληδωνισμοί, τα περιάμματα, οι επιγραφές σε πέταλα και μερικές άλλες τέτοιες εφάμαρτες τέχνες, είναι όλα λατρεία του διαβόλου. Να τα αποφεύγεις όλα αυτού του είδους τα πράγματα. Γιατί αν πέσεις σε κάτι από αυτά που ανέφερα, μετά την απόταξη του σατανά και την σύνταξή σου με το Χριστό, θα αντιμετωπίσεις πολύ πιο μανιασμένο τον τύραννο. Επειδή τότε ίσως σε περιποιόταν, γιατί ήσουνα δικός του και δεν σε τυραννούσε τόσο με τη σκληρή δουλεία του. Τώρα όμως τον έχεις, με το Βάπτισμα, πάρα πολύ πικράνει. Επειδή λοιπόν είναι μαζί σου τώρα πικραμένος, αν πέσεις και αναμειχθείς σε κάποια από τις διαβολικές τέχνες, και τον Χριστό θα στερηθείς και του διαβόλου την κακία και την εκδίκηση θα γευτείς. Δεν άκουσες την παλαιά εκείνη ιστορία που μας διηγείται για το Λωτ και τις θυγατέρες του; Δεν σώθηκε αυτός και οι θυγατέρες του, επειδή ανέβηκε στο όρος, ενώ η γυναίκα του έγινε στήλη από αλάτι (Πρβλ. Γεν. 19, 26) και μένει στιγματισμένη στους αιώνες, για να θυμίζει στους μεταγενέστερους τα αποτελέσματα της κακής προαιρέσεως και της επιστροφής στα παλιά; Πρόσεχε λοιπόν τον εαυτό σου (Πρβλ. Ιωβ. 4,12) και αφού έβαλες το χέρι σου στ’ αλέτρι, μην κάνεις πάλι πίσω και γυρίσεις στις παλιές συνήθειες της χωρίς Χριστό ζωής, που είναι κακόγουστες και επικίνδυνες (Πρβλ. Λουκ. 9, 62). Φεύγε καλύτερα στο όρος (Πρβλ. Γεν. 19, 18), προς τον Ιησού Χριστό, στο λίθο που λαξεύτηκε, χωρίς χέρι ανθρώπου και γέμισε με τη Χάρη Του και πλήρωσε ολόκληρη την οικουμένη (Πρβλ. Δαν. 2, 34-35 και 45).
Θ’. Όταν λοιπόν αποχωρίζεσαι και αρνιέσαι το σατανά, καταπατώντας κάθε συμφωνία μαζί του, τότε ανατρέπεις τις παλιές συνθήκες που είχες με τον άδη (Πρβλ. Ησ. 18, 15) και σου ανοίγεται πάλι ο Παράδεισος του Θεού, τον οποίο φύτεψε στην ανατολή (Πρβλ. Γεν. 2, 8) και απ’ όπου, για την παράβασή του, εξορίστηκε ο προπάτοράς μας Αδάμ. Αυτό ακριβώς το γεγονός συμβολίζει η στροφή που κάνεις από τη Δύση προς την Ανατολή, όπου είναι ο τόπος του φωτός. Τότε σου είπαν να ομολογήσεις και να πεις: «Πιστεύω εις τον Πατέρα και εις τον Υιόν και εις το Άγιον Πνεύμα και εις ένα Βάπτισμα μετανοίας», για τα οποία μιλήσαμε αναλυτικά, όπως μας φώτισε η Χάρη του Θεού, στις προηγούμενες Κατηχήσεις.
Ι΄. Με όλα λοιπόν όσα άκουσες ασφάλισε τον εαυτό σου και πρόσεχε παντού και πάντοτε. Γιατί ο αντίδικός μας διάβολος, όπως πριν από λίγο διαβάσαμε, περπατάει σαν μανιασμένο λιοντάρι, ζητώντας να βρει κάποιον και να τον καταπιεί (Πρβλ. Α’ Πέτρ. 5, 8). Αλλά κατά τους χρόνους που προηγήθηκαν από το Βάπτισμα, έχοντας δύναμη ο θάνατος κατάπιε πολλούς (Ησ. 25, 8). Μετά όμως από το λουτρό της αναγεννήσεως, ο Θεός αφαίρεσε κάθε δάκρυ από το πρόσωπο κάθε βαπτισμένου (Πρβλ. Αποκ. 21, 4). Τώρα πια δεν θα ξανακλάψεις πένθιμα, γιατί ξεντύθηκες τον παλαιό άνθρωπο. Αλλά θα πανηγυρίζεις ντυμένος το σωτήριο ένδυμα (Πρβλ. Ησ. 61, 10), τον Ιησού Χριστό (Πρβλ. Ρωμ. 13, 14 και Γαλ. 3, 27).
Στο Θεό ανήκει δόξα, κράτος, μεγαλωσύνη καθώς και στον Υιό και στο Άγιο Πνεύμα, στους αιώνες των αιώνων. Αμήν.
(Αγ. Κυρίλλου Ιεροσολύμων, «Κατηχήσεις», εκδ. Ετοιμασία Ι.Μ.Τιμίου Προδρόμου – Καρέα, σ. 418-424)
