Σιγγίλιον Πατριαρχικὸν καὶ Συνοδικὸν κατὰ τὸ 1756. Αἰώνιος ἀναθεματισμὸς παρὰ τῆς Ἁγίας τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας τοῖς δεχομένοις τὰ Παπικὰ μυστήρια καὶ λοιπὰ παρ’ αὐτῶν καινοτομιθέντα.

Σιγγίλιον Πατριαρχικὸν καὶ Συνοδικὸν κατὰ τὸ 1756.
Αἰώνιος ἀναθεματισμὸς παρὰ τῆς Ἁγίας τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας τοῖς δεχομένοις
τὰ Παπικὰ μυστήρια καὶ λοιπὰ παρ’ αὐτῶν καινοτομιθέντα.

† ΚΥΡΙΛΛΟΣ. Ἐλέῳ Θεοῦ Ἀρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως, Νέας Ρώμης καὶ Οἰκουμενικός Πατριάρχης.

Ἐντιμώτατοι Κληρικοὶ τῆς καθ’ ἡμᾶς τοῦ Χριστοῦ Μεγάλης Ἐκκλησίας καὶ λοιποὶ εὐλαβέστατοι καὶ ὁσιώτατοι Ἱερομόναχοι, οἱ ψάλλοντες ἐν ταῖς Ἐκκλησίαις χάρις ἡμῖν καὶ εἰρήνη παρὰ Θεοῦ. Ἡμεῖς ὅμως ὄπου ὁ Ἅγιος Θεὸς μᾶς ἠξίωσε νὰ εὑρισκώμεθα ἐνώπιον εἰς τοῦτον τὸν Ἀποστολικὸν καὶ Πατριαρχικὸν θρόνον κανονικῶς καὶ Ἀποστολικῶς εἰς τὸ νὰ φυλάτωμεν μετὰ θερμῆς Πίστεως καὶ εὐλαβείας τὴν Ὀρθόδοξον καὶ Ἁγιωτάτην Πίστιν, τὴν ὁποίαν παρελάβαμεν ἀπὸ τοῦς Ἁγίους Ἀποστόλους καὶ τὰς ἑπτὰ Ἁγ. Οικ. Συνόδους ὁμοίως καὶ τὰ ἑπτὰ Θεοπαράδοτα Δόγματα καὶ Μυστήρια τῆς Ἁγίας Μητρὸς ἡμῶν Καθολικῆς καὶ Ἀποστολικῆς Ἐκκλησίας καὶ αὐτὰ νὰ κρατῶμεν καθαρὰ καὶ ἀμόλυντα καθὼς ἄνωθεν καὶ ἐξ ἀρχῆς ἀπὸ τοὺς Ἁγίους Ἀποστόλους τὰ παρέλαβεν ἡ Ἐκκλησία τοῦ Θεοῦ καὶ ἀπαρασάλευτα χωρὶς νὰ προσθέσῃ ἤ νὰ ἀφαιρέσῃ καὶ ἕνα ἰῶτα μέχρι τῆς σήμερον ἕως τῆς συντελείας τοῦ αἰῶνος ὡς ἄμωμος νύμφη τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ.

Δυτικά αρνητικά στερεότυπα για τους Έλληνες από τον Μεσαίωνα έως σήμερα
Written By φιλίστωρ Ι. Β. Δ. 
του Θανάση Δ. Κωτσάκη, Ιστορικού (από το νέο Λόγιο Ερμή τ. 4)


Με τη ρωμαϊκή κατάκτηση ο ελληνικός κόσμος ήλθε ουσιαστικά για πρώτη φορά σε στενή επαφή με τον λατινικό, σε μια συνύπαρξη με πολλαπλές παραμέτρους. Πέρα όμως από την πολιτισμική ώσμωση μεταξύ των δύο πλευρών (αφενός τις επιδράσεις του ελληνικού πολιτισμού στον ρωμαϊκό και αφετέρου την πρόσληψη ρωμαϊκών πρακτικών και θεσμών από την Ανατολή μέσω της ανατολικής ρωμαϊκής αυτοκρατορίας), οι δύο κόσμοι ήλθαν και σε σύγκρουση ήδη από τον πρώιμο Μεσαίωνα. Παρατηρήθηκαν μάλιστα ανταγωνισμοί και προστριβές σε εκκλησιαστικό επίπεδο μεταξύ Παλαιάς και Νέας Ρώμης, που οδήγησαν στο σχίσμα μεταξύ Ρωμαιοκαθολικών και Ορθοδόξων.

Οι σχέσεις μεταξύ Ανατολής – Δύσης επιδεινώθηκαν μετά τη μεγάλη μετανάστευση, που έλαβε χώρα από τον 3ο έως τον 5ο αι. μ.Χ., όταν τα γερμανικά φύλα κατέκλυσαν τη δυτική Ευρώπη και κατέλυσαν το δυτικό τμήμα της αυτοκρατορίας, καταλαμβάνοντας τη Ρώμη (476 μ.Χ.)(1). Παρά όμως τις επιδρομές, τις λεηλασίες και τις καταστροφές και στο ανατολικό τμήμα της αυτοκρατορίας, τα γερμανικά φύλα δεν κατόρθωσαν να επιβληθούν και εκεί. Επιφανή μέλη της κωνσταντινουπολίτικης αριστοκρατίας συγκρότησαν το «Πανελλήνιον», έναν φορέα με έντονο αντιγερμανικό προσανατολισμό, που είχε ως στόχο την εκδίωξή τους από την περιοχή, κάτι που τελικά πραγματοποιήθηκε με τη λαϊκή εξέγερση του 400 μ.Χ. και την εξόντωση των Γότθων του πολεμάρχου Γαϊνά, που παρεπιδημούσαν στην Κωνσταντινούπολη(2).


Έκτοτε η βυζαντινή αυτοκρατορία θα συνεχίσει να βρίσκεται σε αντιπαράθεση με τα γερμανικά φύλα και τις δυτικές ηγεμονίες, με αποκορύφωμα την ιδεολογική σύγκρουσή της με την αυτοκρατορία του Φράγκου ηγεμόνα Καρλομάγνου και των επιγόνων του, που διεκδικούσε για λογαριασμό της τον τίτλο της «ρωμαϊκής αυτοκρατορίας» (800 μ.Χ.). Θέλοντας μάλιστα να μονοπωλήσουν τον τίτλο αυτό, οι Δυτικοί ηγεμόνες αποκαλούσαν τον βυζαντινό αυτοκράτορα απλώς «βασιλέα των Ελλήνων»(3) και όχι «των Ρωμαίων», και αυτός με τη σειρά του αποκαλούσε τον αυτοκράτορα της Δύσεως απλώς «ρήγα»(4) και τους Φράγκους «γένος βαρβάρων»(5).

Ο Λιουτπράνδος της Κρεμώνας και η εικόνα του για τους Βυζαντινούς


Στο πλαίσιο των διπλωματικών επαφών μεταξύ των δύο πλευρών ο Γερμανός αυτοκράτορας Όθων Α΄ (962-973), ιδρυτής της μετέπειτα Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας του Γερμανικού Έθνους, απέστειλε στην Κωνσταντινούπολη τον λομβαρδικής καταγωγής Λιουτπράνδο, επίσκοπο Κρεμώνας, ώστε να διαπραγματευτεί με τον αυτοκράτορα Νικηφόρο Φωκά το συνοικέσιο του γιου του, Όθωνα Β΄, με την αρχοντοπούλα Θεοφανώ. Η κακή ωστόσο συμπεριφορά που φαίνεται ότι επέδειξαν οι βυζαντινές αρχές απέναντι στον Λιουτπράνδο, λόγω του ότι πήγε εκεί ως εκπρόσωπος του Γερμανού ηγεμόνα, ενός σφετεριστή της ρωμαϊκής νομιμότητας, τον εξόργισε και έγραψε μια άκρως εμπαθή και σφόδρα επικριτική αναφορά για το ταξίδι του στην Κωνσταντινούπολη με τον λατινικό τίτλο: “De Legatione Constantinopolitana”. Το κείμενο αυτό, το οποίο απηχούσε πιθανότατα όχι μόνο τις προσωπικές του απόψεις αλλά και τις επικρατούσες στον δυτικό κόσμο αντιλήψεις, θεωρείται χρήσιμο για την ανίχνευση των ριζών του δυτικού ανθελληνισμού6. Σε αυτό οι Έλληνες παρουσιάζονται ως: «επιπόλαιοι», «ανόητοι», «κόλακες»,
«φιλάργυροι», «δόλιοι», «απατεώνες», «αναξιόπιστοι», «ψεύτες», «προδότες» κ.ά.(7), κάτι που ερμηνεύεται υπό το πρίσμα κάποιων «συμπλεγμάτων κατωτερότητας» από τα οποία διακατέχονταν οι τότε Δυτικοί απέναντι στην ακμάζουσα ανατολική αυτοκρατορία(8).

Πιο συγκεκριμένα, κατά τον Λιουτπράνδο:
Ο Νικηφόρος είναι ένα πλάσμα πραγματικά τερατώδες, πυγμαίος με τεράστιο κεφάλι, με μάτια σαν του τυφλοπόντικα, με γενειάδα κοντή, πλατιά, πυκνή, ασπριδερή. Το μέτωπό του είναι ένα δάκτυλο πλατύ, η κόμη ατίθαση και άγρια στολίζει το άγριο πρόσωπο σαν να ήταν Ίοπας. Το δέρμα του είναι μαυριδερό σαν να ήταν Αιθίοπας. Είναι κοιλαράς με αδύνατους γλουτούς. Τα μπούτια είναι μεγάλα, δυσανάλογα με το κοντό του ανάστημα, τα πόδια του πλατιά. Φορούσε έναν παλιό χωριάτικο μανδύα, ξεφτισμένο και βρωμερό, και υποδήματα Σικυώνια. Ο λόγος του είναι θρασύς, αλλά ο νους του σαν της αλεπούς και σαv τον Οδυσσέα είναι επίορκος και ψευταράς(9). Επίσης, ο βυζαντινός αυτοκράτορας είναι: χωριάτης, κατσικοπόδαρος, κερατάς, γυναικωτός, μαλλιαρός, άξεστος, βάρβαρος, βάναυσος, «περπατά σαν γριά και έχει κατσικίσια μούρη»(10).

Συνεχίζοντας, ο Λιουτπράνδος αποφαίνεται:
Ο βασιλιάς των Ελλήνων είναι μαλλιαρός, φοράει χλαμύδα με μακριά μανίκια και γυναικείο μανδύα, είναι ψεύτης, απατεώνας, αδυσώπητος, πονηρή αλεπού, υπερόπτης, ψευδοταπεινόφρων, τσιγκούνης, πλεονέκτης, τρώει σκόρδο, κρεμμύδια και πράσα και πίνει βάλνιον. Απεναντίας, ο βασιλιάς των Φράγκων είναι καλοκουρεμένος, δεν φοράει γυναικεία ρούχα, σκεπάζει το κεφάλι του, είναι ειλικρινής, δεν εξαπατά κανέναν, είναι πολυεύσπλαχνος όταν πρέπει, αυστηρός όταν χρειάζεται, πάντα πραγματικά ταπεινόφρων, ποτέ του φιλάργυρος, δεν τρώει σκόρδο, κρεμμύδια και πράσα για να κάνει οικονομία στα ζώα(11).

Επίσης:
Ο αυτοκράτορας «εξαπατά […] και δεν λέει σε κανέναν την αλήθεια. Έπραξε όμως όπως πράττουν πάντα οι Έλληνες!»(12).
«Των Αργείων η πίστη αβέβαιη: Λατίνε πρόσεξε καλά. Μην τους πιστέψεις και μην ακούς τα λόγια τους. Για να κερδίσει το Άργος πόσο ψευδορκεί!»(13).
«Η ψεύδορκος Ελλάδα»(14).
«Των Δαναών τους δόλους και τούτους πάντες να κρίνετε από ένα και μόνο έγκλημα»(15).
«Πόσο είναι έτοιμοι οι Έλληνες να ορκιστούν στο κεφάλι κάποιου άλλου»(16).
«Ο τσιγκούνικος δείπνος τους αρχίζει και τελειώνει με μαρούλια, που κάποτε έκλειναν τους δείπνους των προγόνων τους»(17).

Διαπιστώνεται λοιπόν στα τελευταία αυτά αποσπάσματα ότι γίνεται χρήση αρνητικών στερεοτύπων για τους Έλληνες, προερχομένων από τη ρωμαϊκή αρχαιότητα, τα οποία, όπως αποδεικνύεται, ήταν εν χρήσει και κατά τον Μεσαίωνα. Η τελευταία μάλιστα φράση, αν και καθόλου κολακευτική για τους Έλληνες,
αποδεικνύει ότι οι Δυτικοί θεωρούσαν τους βυζαντινούς απογόνους των αρχαίων Ελλήνων, δεδομένου ότι τους αντιμετώπιζαν ως μια ενιαία οντότητα. Οι δε αρνητικοί χαρακτηρισμοί εναντίον των Ελλήνων και ιδίως κατά του βυζαντινού αυτοκράτορα είναι εμφανώς υπερβολικοί και αποπνέουν εμπάθεια(18).

Έναν σχεδόν αιώνα λοιπόν προ του σχίσματος του 1054 διαπιστώνεται η ύπαρξη αρνητικών στερεοτύπων από την πλευρά των Δυτικών και δη των Γερμανών αναφορικά κυρίως με την αξιοπιστία των Ελλήνων και την εχθρότητά τους έναντι της Δύσεως. Από το 1054 και ύστερα θα προστεθεί στα παραπάνω και η μομφή του «σχισματικού» ή σπανιότερα του «αιρετικού», δεδομένου ότι η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία δεν θεωρούσε τους Ορθοδόξους αιρετικούς, παρά μόνο σχισματικούς(19). Από τα τέλη δε του 11ου αιώνα, με τη διεξαγωγή της Α΄ Σταυροφορίας(20) και ιδίως μετά την κατάλυση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας από τα στρατεύματα της Δ΄ Σταυροφορίας, οι σχέσεις μεταξύ των δύο πλευρών θα επιδεινωθούν δραματικά(21). Οι ηττημένοι μάλιστα Έλληνες θα αντιμετωπίσουν, πέρα από την καταπίεση, και τη χλεύη των Δυτικών κατακτητών, που τους θεωρούσαν μεταξύ άλλων «λαό γραφιάδων»(22).

Το Χρονικόν του Μορέως και η εικόνα του για τους Έλληνες

Η αντιπαλότητα μεταξύ «Ρωμαίων» (Ελλήνων) και Φράγκων (μεσαιωνικών Γάλλων) αποτυπώνεται και στο Χρονικόν του Μορέως, κείμενο του 14ου αιώνα, γραμμένο πιθανότατα από κάποιον γασμούλο(23) της Πελοποννήσου (στ. 758-761, 769):
Τίς νὰ πιστέψῃ εἰς Ρωμαῖον εἰς λόγον εἴτε εἰς ὅρκον;
λέγουσιν ὅτι εἶναι Χριστιανοὶ καὶ στὸν Θεὸν πιστεύουν·
ἐμᾶς τοὺς Φράγκους μέμφονται, λέγουν, κατηγοροῦν μας,
σκύλους μᾶς ὀνομάζουσι, ἀτοί τους ἐπαινοῦνται […]
Ἀκούσατε τὲς αἵρεσες, τὲς ἔχουν οἱ Ρωμαῖοι(24).
Ἀκούσατε οἱ ἅπαντες, Φράγκοι τε καὶ Ρωμαῖοι,
ὅσοι πιστεύετε εἰς Χριστόν, τὸ βάφτισμα φορεῖτε,
ἐλᾶτε ἐδῶ νὰ ἀκούσετε ὑπόθεσιν μεγάλην,
τὴν κακοσύνην τῶν Ρωμαίων, τὴν ἀπιστίαν ὅπου ἔχουν.
Ποῖος νὰ θαρρέσῃ εἰς αὐτούς, ὅρκον νὰ τοὺς πιστέψῃ,
ἀφῶν τὸν Θεὸν οὐ σέβονται, ἀφέντη οὐκ ἀγαποῦσιν;
ὁ εἷς τὸν ἄλλον οὐκ ἀγαπᾷ μόνον μὲ πονηρίαν.
(στ. 724-730)(25).

Αναφορικά με το σχίσμα των δύο Εκκλησιών (1054), το Χρονικόν του Μορέως λέει:
Οἱ Φράγκοι γὰρ καὶ οἱ Ρωμαῖοι πίστιν μίαν ἐκρατοῦσαν·
τῆς οἰκουμένης οἱ ἀρχιερεῖς, Φράγκοι τε καὶ Ρωμαῖοι,
οἱ πατριάρχαι κ᾿ οἱ ἀρχιερεῖς οἱ πρῶτοι τῆς οἰκουμένης,
ἐπαῖρναν τὴν χειροτονίαν ἕκαστος ἀπὸ ἐκεῖνον,
ὅπου ἦτον Πάπας κι ἀρχιερεὺς εἰς τὸ σκαμνὶ τῆς Ρώμης.
Διαβόντα γὰρ χρόνοι πολλοὶ αὐτεῖνοι οἱ Ρωμαῖοι,
Ἕλληνες εἶχαν τὸ ὄνομα, οὕτως τοὺς ὠνομάζαν,
– πολλὰ ἦσαν ἀλαζονικοί, ἀκομὴ τὸ κρατοῦσιν –
ἀπὸ τὴν Ρώμη ἀπήρασιν τὸ ὄνομα τῶν Ρωμαίων.
Ἀπ᾿ αὔτης τῆς ἀλαζονείας, τὴν ἔπαρσιν ὅπου εἶχαν
ἀφήκασιν τὸν ὄρδιναν τῆς ἐκκλησίας τῆς Ρώμης,
καὶ στήκουν ὡς σχισματικοί, μόνι τὸ καῦχος ἔχουν.
Τηρήσετε, ἄρχοντες καλοί, τὴν ἀπιστίαν ὅπου ἔχουν·
λέγουν ὅτι εἶναι Χριστιανοί, καὶ ἀλήθειαν οὐ κρατοῦσιν·
τὸν ὅρκον τους οὐδὲν κρατοῦν, οὐδὲ Θεὸν φοβοῦνται·
μόνον τὸ βάφτισμα ἔχουσι τὸ τῆς χριστιανωσύνης.
(στ. 789-804)(26)
Στα παραπάνω αποσπάσματα είναι επίσης έκδηλη η αντιπάθεια των Φράγκων έναντι των μεσαιωνικών Ελλήνων, οι οποίοι παρόλα αυτά θεωρούνταν από τους Δυτικούς ως ένας λαός με ιστορικό βάθος, που έχει ως πρόγονούς του τους αρχαίους Έλληνες (στ. 794-795, 797). Στο πλαίσιο αυτό φαίνεται ότι κινείται και η ευρέως διαδεδομένη στη Δύση παράδοση της δήθεν τρωικής καταγωγής πολλών δυναστικών οίκων της Ευρώπης, που θεωρούσαν εαυτούς απογόνους του Αινεία, οικιστή της Ρώμης, και βεβαίως αντιπάλου όλων των βασιλέων των Αχαιών, των ομηρικών ηρώων του ελληνικού κόσμου, άρα και του Βυζαντίου(27). Λίγα χρόνια δε μετά την άλωση της Κωνσταντινουπόλεως από τους Οθωμανούς Τούρκους, στα τέλη του 15ου αιώνα, ο Γερμανός προσκυνητής μοναχός Felix Faber σημειώνει: «Οι Λατίνοι και οι Έλληνες αλληλομισούνται σε τέτοιο σημείο, που όλες οι χριστιανικές νίκες κατά των Τούρκων θα είναι μάταιες, αν δεν εξοντωθούν πρώτα οι Έλληνες»(28).

«Ανθελληνικά» στερεότυπα Δυτικών από τους Νεώτερους Χρόνους μέχρι και την Ελληνική Επανάσταση

Το παραπάνω αρνητικό για τους Έλληνες μοτίβο θα επαναληφθεί ώς έναν βαθμό και στα έργα Δυτικών περιηγητών που επισκέφθηκαν το Αιγαίο κατά τον 16ο, 17ο και 18ο αιώνα, όπως και σε αυτά διαφόρων Δυτικών αξιωματούχων. Επί παραδείγματι:
Ο Βενετός μοναχός Paolo Sarpi (1552-1623) αποκαλούσε τους Έλληνες «απίστους» και έλεγε ότι χρειάζονται «λίγο ψωμί και πολύ ξύλο» (“poco pane e molte bastonate”) και ότι θα πρέπει να αντιμετωπίζονται ως άγρια θηρία, να ταπεινώνονται συνεχώς και να εμποδίζονται από την εξάσκηση στα όπλα(29). Ο Ιταλός προσκυνητής Zuarllardo γράφει στα τέλη του 16ου αιώνα: «Δεν πρέπει να εμπιστεύεσαι πολύ τους Έλληνες. Είναι γνωστοί εχθροί μας»30. Ο Γάλλος περιηγητής του Αιγαίου Jean Thévenot (1633-1667) σημείωνε ότι «Οι Έλληνες είναι φιλάργυροι, άπιστοι, προδότες, παιδεραστές, άκρως εκδικητικοί, υποκριτές και πολύ δεισιδαίμονες», καθώς και ότι «μισούν τους Καθολικούς περισσότερο από τους Τούρκους»(31).

Ο Γάλλος Ιησουίτης Robert Saulger (1637-1709) αποκαλούσε τους ορθοδόξους κατοίκους των Κυκλάδων «σχισματικούς» και «δεισιδαίμονες»(32), ενώ θεωρούσε ότι οι Έλληνες «είναι υπερήφανοι όταν υπερτερούν, αλλά ταπεινοί όταν χάνουν και γίνονται εξ ανάγκης κάποτε ψεύτες»(33). Επίσης, «είναι πανούργοι, λίγο φιλαλήθεις και ασταθείς στη φιλία τους. Γι’ αυτό στην Ανατολή θα σας κάνουν λόγο για την ελληνική απιστία ή θα σας πουν να πιστεύετε τα αντίθετα από εκείνα που λέγουν οι Έλληνες». Συμπληρώνει όμως ότι αυτά δεν ισχύουν για όλους, αφού γνώρισε στο Αρχιπέλαγος «πολλούς που ήταν εξαιρετικά ειλικρινείς, έντιμοι και σώφρονες»(34).
Θα πρέπει εδώ να υπογραμμιστεί, ότι τα παραπάνω αποσπάσματα δεν είναι τα αντιπροσωπευτικότερα των Δυτικών συγγραφέων που αναφέρονται στους ελληνορθόδοξους πληθυσμούς του Αιγαίου. Δεν είναι συνήθως ο ανθελληνισμός το πλέον κυρίαρχο στοιχείο στα κείμενά τους(35). Ωστόσο, η επανάληψη κατά τους Νεώτερους Χρόνους αρνητικών μεσαιωνικών στερεοτύπων για τους Έλληνες είναι κάτι που δεν θα μπορούσε να περάσει απαρατήρητο. Το φαινόμενο αυτό εντάσσεται προφανώς στο γενικότερο κλίμα της εποχής στον δυτικοευρωπαϊκό χώρο, όπου η εικόνα για τον Έλληνα δεν ήταν κατά κανόνα η θετικότερη(36). Αργότερα μόνο, με την εμφάνιση καλλιτεχνικών και ιδεολογικών ρευμάτων, όπως του Ρομαντισμού, θα αναζωπυρωθεί στη Δυτική Ευρώπη το ενδιαφέρον όχι μόνο για την αρχαία Ελλάδα, αλλά και για την τύχη των συγχρόνων, υποδούλων Ελλήνων. Πολλοί μάλιστα Δυτικοευρωπαίοι θα έλθουν ως εθελοντές να
Βασιλιάς Λουδοβίκος ΙΙ της Βαυαρίας

πολεμήσουν στο πλευρό των Ελλήνων κατά την Ελληνική Επανάσταση (1821-29), φαινόμενο που θα επαναληφθεί και στον ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897, στις κρητικές επαναστάσεις του 1866 και του 1896(37), καθώς και στον Α΄ Βαλκανικό Πόλεμο (1912-13)(38) , κυρίως από Ιταλούς Γαριβαλδίνους.

Από την άλλη, Δυτικοί ελληνιστές θα προαγάγουν σε σημαντικό βαθμό τα ελληνικά γράμματα (π.χ. ο Λουδοβίκος, βασιλιάς της Βαυαρίας και πατέρας του Όθωνα της Ελλάδος) και, παρά τη μονομερή εμμονή τους στην αρχαία Ελλάδα και την απόρριψη του βυζαντινού παρελθόντος, θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως πραγματικοί και θερμοί φιλέλληνες, δεδομένης και της έμπρακτης στήριξής τους στον ελληνικό εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα(39). Δεν εξέλιπαν ωστόσο και περιπτώσεις άλλων Δυτικοευρωπαίων αρχαιολατρών, που ήταν ταυτόχρονα και σφοδροί μισέλληνες, όπως ο Ολλανδός Κορνήλιος de Pauw, ο Πρώσσος Jacob Salomon Bartholdy, οι Άγγλοι William Gell και Thomas Thorthon(40), καθώς και οι επίσης Άγγλοι Richard Chandler και Charles Perry, οι οποίοι υποστήριζαν ότι οι σύγχρονοι Έλληνες είναι «πολυμήχανος, πονηρός και πανούργος λαός» και ότι είναι «δόλιοι, απατεώνες και προδότες»(41). Ο πιο γνωστός πάντως διανοούμενος της κατηγορίας αυτής υπήρξε ο Αυστριακός Jakob Philipp Fallmerayer (1790-1861), ο οποίος μας έμεινε κυρίως γνωστός για τις θεωρίες του περί απουσίας οποιασδήποτε σχέσης μεταξύ των αρχαίων και των νεώτερων Ελλήνων(42). Επίσης, στα μέσα του 19ου αιώνα η εικόνα των Ελλήνων για μεγάλο τμήμα της δυτικοευρωπαϊκής κοινής γνώμης υπήρξε άκρως αρνητική, δεδομένης της απροθυμίας της Ελλάδας για συμπαράταξή της με τον δυτικό συνασπισμό, που εξεστράτευσε εναντίον της Ρωσίας κατά τη διάρκεια του Κριμαϊκού πολέμου (1853-1856), αλλά και της αποστολής Ελλήνων εθελοντών στο πλευρό των Ρώσων(43). Η γενικότερη πάντως εικόνα των Δυτικών για τον ορθόδοξο κόσμο δεν ήταν κατά κανόνα και η καλύτερη, σε αντιδιαστολή π.χ. με την εικόνα που είχαν πολλοί στη Δύση για τη μουσουλμανική, πλην όμως συμμαχική τότε Οθωμανική Αυτοκρατορία.

Δυτικοευρωπαϊκά και ιδίως γερμανικά αρνητικά στερεότυπα
για τους Έλληνες (τέλη 19ου – αρχές 21ου αι.)

Η ενασχόληση με το αρχαίο ελληνικό παρελθόν και η προαγωγή των ελληνικών γραμμάτων θα συνεχιστεί πρωτίστως από τα γερμανικά μορφωτικά και ερευνητικά ιδρύματα και κατά τον 20ό αιώνα, ωστόσο η γεωπολιτική σύγκρουση ανάμεσα στις δύο χώρες, οι οποίες βρέθηκαν σε αντίθετα στρατόπεδα κατά τη διάρκεια των δύο παγκοσμίων πολέμων, δεν θα ευνοήσει την εκδήλωση φιλελληνικών αισθημάτων και για τους σύγχρονους Έλληνες, παρόλο που δεν εξέλιπαν και αρκετές περιπτώσεις Γερμανών φιλελλήνων καθ’ όλο τον τελευταίο ενάμισι περίπου αιώνα. Ήδη από συστάσεως σχεδόν του γερμανικού κράτους, επί Bismarck (τέλη 19ου αι.), κάποιοι Έλληνες κατηγορούσαν τους Γερμανούς ότι στο πλαίσιο των γεωπολιτικών τους φιλοδοξιών επιθυμούσαν να διοικήσουν την Ελλάδα «ως επαρχία της Βαυαρίας», υπό το δόγμα του “Deutschland über Αlles”44. Σημειώνεται επίσης ότι ο σφιχτός εναγκαλισμός μεταξύ Γερμανίας και Οθωμανικής Αυτοκρατορίας προ και κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου δεν ήταν άσχετος με τη συστηματική εξόντωση του μικρασιατικού Ελληνισμού από τους Νεοτούρκους, που έγινε κατόπιν σχεδιασμών και προτροπών Γερμανών αξιωματικών – συμβούλων τους, όπως π.χ. του Liman von Sanders πασά, που
Liman von Sanders

αποκαλούσε τους Μικρασιάτες Έλληνες «εχθρικά στοιχεία, εμπνεόμενα με έξωθεν επαναστατικάς ιδέας», τα οποία θα έπρεπε να διωχθούν ανηλεώς(45). Κατά δε τη χιτλερική περίοδο υπάρχουν μαρτυρίες που αναφέρουν ότι οι Έλληνες κατηγορούνταν ως «τεμπέληδες, καφενόβιοι κι αεριτζήδες», τους οποίους οι Γερμανοί έλεγαν ότι θα υποχρεώσουν να εργάζονται «όπως ξέρουν αυτοί να βάζουνε τους σκλάβους να δουλεύουνε»(46). Σήμερα, 70 χρόνια μετά, το σκηνικό αυτό επαναλαμβάνεται κατά κάποιο τρόπο, με μια άλλη όμως μορφή. Η στρατιωτική εισβολή του Γ΄ Ράιχ στην Ελλάδα έχει κατά κοινή ομολογία αντικατασταθεί από τη γερμανική οικονομική διείσδυση, που φθάνει σε βαθμό υπονόμευσης της εθνικής μας κυριαρχίας, στο πλαίσιο μίας οιονεί ανασύστασης του γνωστού από τις δεκαετίες του ’30 και του ’40 «ζωτικού χώρου» της Γερμανίας (“Lebensraum”).

Επίσης, δημοσιεύματα του γερμανικού τύπου, κυρίως ευρείας λαϊκής κατανάλωσης, χαρακτηρίζουν τους Έλληνες «παράσιτα», «τεμπέληδες», «απατεώνες», «κλέφτες», «ψεύτες», «άχρηστους», «αναξιόπιστους», οι οποίοι θα πρέπει να τιμωρηθούν με σκληρά οικονομικά μέτρα ή και με την απώλεια τμήματος της εδαφικής τους επικράτειας (π.χ. κάποιων νησιών(47) ή ακόμη και της ίδιας της Ακρόπολης!(48), κατά προτίμηση προς όφελος της Τουρκίας(49). Παρόμοιου τύπου δημοσιεύματα έχουν εντοπιστεί και σε άλλες χώρες, όπως στη Δανία και σε άλλες σκανδιναβικές χώρες, δευτερευόντως στην Αγγλία και σπανιότερα στη Γαλλία(50), πρωτίστως όμως ίσως στην Ολλανδία, όπου, πέραν των παραπάνω, οι Έλληνες έχουν παρουσιαστεί και ως «εφευρέτες» του ομοφυλοφιλικού σεξ(51). Συχνά δε Έλληνες μετανάστες που διαβιούν στην κεντρική και βόρεια Ευρώπη, κυρίως στον γερμανόφωνο χώρο και τη Σκανδιναβία, αντιμετωπίζουν τη χλεύη και τις υβριστικές επιθέσεις μιας όχι ασήμαντης μερίδας των εκεί ιθαγενών πληθυσμών(52).
Αυτού του είδους όμως η πολεμική δεν περιορίζεται μόνο έναντι των Ελλήνων, αν και ο λαός μας αποτελεί κατά το τελευταίο διάστημα την προμετωπίδα των λαών που αντιμετωπίζονται απαξιωτικά, κυρίως από κύκλους του προτεσταντικού Βορρά. Λαοί κυρίως μεσογειακοί και καθολικοί, με όχι ιδιαίτερα μεγάλη έφεση στην οικονομική ανάπτυξη(53), αντιμετωπίζονται ως Ευρωπαίοι β΄ κατηγορίας, υφιστάμενοι αφενός τις συνέπειες της οικονομικής κρίσης αφετέρου δε τη χλεύη κάποιων βορείων εταίρων τους στην Ευρώπη, που τους έχουν αποδώσει χαρακτηρισμούς, όπως του «οκνηρού», του «παρασίτου», του «γουρουνιού» κ.ά.(54), θεωρώντας παράλληλα ότι είναι «αμαρτωλοί», που θα πρέπει να «σωφρονιστούν»(55).

Η ύπαρξη των παραπάνω στερεοτύπων αποτελεί προφανώς προϊόν συνδυασμών διαφόρων παραμέτρων: αφενός των τρεχουσών πολιτικο-οικονομικών συνθηκών και αφετέρου της διαφορετικής ψυχοσύνθεσης, νοοτροπίας και ιστορικού και πολιτισμικού υποβάθρου μεταξύ των λαών της Ευρώπης. Φαίνεται λοιπόν ότι έχει κατά κάποιο τρόπο διαμορφωθεί στην Ευρώπη ένα ψυχολογικό χάσμα ανάμεσα στον προτεσταντικό Βορρά και τον καθολικό (και ελληνορθόδοξο) Νότο, κάτι που, όμως, λόγω της βαθμιαίας διάδοσης της οικονομικής κρίσης και βορείως των Άλπεων, αρχίζει και υποχωρεί, αν και ίσως όχι στον αναμενόμενο βαθμό.
Επιπλέον, το γεγονός ότι η Ελλάδα είναι μεν χώρα ευρωπαϊκή, όχι όμως και κατ’ ουσίαν δυτική(56), καθότι ορθόδοξη, φαίνεται ότι δεν δημιουργεί ευνοϊκές προϋποθέσεις για την ανάπτυξη ιδιαίτερα φιλικών προς αυτήν αισθημάτων από την πλευρά δυτικών κύκλων που επηρεάζουν ώς ένα βαθμό την εκεί κοινή γνώμη, κάποιοι εκ των οποίων τη συνδέουν ή την ταυτίζουν με την εχθρική γι’ αυτούς Ρωσία(57), μιλώντας μάλιστα για «σλαβορθόδοξο» πολιτισμό(58), ενώ έχει γίνει λόγος και για την ύπαρξη μίας «ανίερης συμμαχίας»(59) ή ενός «άξονα του κακού» των ορθοδόξων Ελλήνων και των Σέρβων κατά την περίοδο των πολέμων της πρώην Γιουγκοσλαβίας τη δεκαετία του ‘90 (60). Επίσης, στον γερμανικό τύπο της εποχής είχε ανασυρθεί από το χρονοντούλαπο της ιστορίας η θεωρία του Fallmerayer, για προφανείς λόγους, και κυκλοφορούσαν χάρτες που παρουσίαζαν την Ελλάδα ως ένα συνονθύλευμα λαών, με τα νησιά του ανατολικού Αιγαίου να ανήκουν στην Τουρκία(61).
Ανάλογα βεβαίως φαινόμενα καχυποψίας και εχθρότητας απέναντι στους Δυτικούς, και δη τους Γερμανούς, έχουν παρατηρηθεί κατά το παρελθόν και από την πλευρά κάποιων Ελλήνων ορθοδόξων, δεδομένων των πολλών συσσωρευμένων αρνητικών τους εμπειριών από τη μακραίωνη συνύπαρξή τους με τον δυτικό κόσμο. Υπό το πρίσμα λοιπόν όλων των παραπάνω θα μπορούσε να ερμηνευθεί το φαινόμενο της ύπαρξης σήμερα στην Ευρώπη ορισμένων αρνητικών στερεοτύπων για τους Έλληνες, σε συνάρτηση βεβαίως και με το γενικότερο ιστορικό υπόβαθρο των σχέσεων του Ελληνισμού με τη Δύση.

Ωστόσο, οι λαοί της Δύσης, μεταξύ των οποίων και τμήματα των πληθυσμών του ευρωπαϊκού βορρά(62), αρχίζουν και αντιλαμβάνονται πλέον τα πραγματικά αίτια της σημερινής παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, αναπτύσσοντας μάλιστα σε πολλές περιπτώσεις φιλελληνικά αισθήματα, ακόμη και φιλελληνική δράση: π.χ. το κίνημα “Je suis Grec” («Είμαι Έλληνας») (63), που έχει αναπτυχθεί στη Νάντη της Γαλλίας από τα τέλη του 2011, το οποίο έχει εξαπλωθεί και σε άλλες χώρες, αποτελεί το πρώτο ίσως σημαντικό παράδειγμα στην Ευρώπη κινήματος αλληλεγγύης προς τον ελληνικό λαό. Επίσης, από τον Φεβρουάριο του 2012 Ιταλοί δήμαρχοι προσφέρουν συμβολικά τον μισθό τους υπέρ του ελληνικού λαού, στο πλαίσιο της φιλελληνικής κίνησης αλληλεγγύης “Magna Grecia” («Μεγάλη Ελλάδα»)(64).

O ελληνικός πολιτισμός και οι πανανθρώπινες αξίες τις οποίες αυτός πρεσβεύει μπορούν να αποτελέσουν μια ρεαλιστική, εναλλακτική, οικουμενικού χαρακτήρα πρόταση απέναντι στο ατομοκεντρικό προτεσταντικό αξιακό σύστημα και την εργαλειακή αγγλοσαξωνική σκέψη, προϊόν της οποίας αποτελεί το κυρίαρχο σήμερα ανθρωποβόρο κοινωνικο-οικονομικό νεοφιλελεύθερο μοντέλο του προτάγματος του ατομικού κέρδους. Η πάλη λοιπόν σήμερα δεν γίνεται ανάμεσα στους Έλληνες και στους Δυτικούς, αλλά ανάμεσα στους λαούς και στους παγκόσμιους οικονομικούς ολιγάρχες και δυνάστες τους. Το αίτημα για επιστροφή στις αξίες του ελληνικού πολιτισμού φαντάζει πλέον ολοένα και πιο επιτακτικό για ολόκληρη την ανθρωπότητα, κάτι που συντελεί στο να έλθουν πιο κοντά οι Έλληνες με τους λαούς της Εσπερίας, αντιπαρερχόμενοι τις όποιες προκαταλήψεις και τα πάθη του παρελθόντος.

Σημειώσεις

1. Τ. Λουγγής, «Το ανατολικό χριστιανικό κράτος (395-518)», στο: Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τόμ. Ζ΄, Βυζαντινός Ελληνισμός – Πρωτοβυζαντινοί Χρόνοι, σσ. 127-128.
2. Ό.π., σσ. 98-100.
3. Ι. Καραγιαννόπουλος, Το Βυζαντινό Κράτος, Θεσσαλονίκη 1996, σ. 529.
4. Λιουτπράνδος της Κρεμώνας, Πρεσβεία στην Κωνσταντινούπολη του Νικηφόρου Φωκά, Αθήνα 1997, σ. 26.
5. Ε. Γλύκατζη–Αρβελέρ, Η πολιτική ιδεολογία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, Αθήνα 1997, σσ. 60, 72.
6. Λιουτπράνδος της Κρεμώνας, σ. 21.
7. Ό.π., σσ. 42-44, 62.
8. Καραγιαννόπουλος, σ. 528. – Λιουτπράνδος της Κρεμώνας, σ. 21.
9. Λιουτπράνδος της Κρεμώνας, σσ. 26-27.
10. Ό.π., σ. 31.
11. Ό.π., σ. 50.
12. Ό.π., σ. 44.
13. Ό.π., σ. 62.
14. Ό.π., σ. 62.- Γιουβενάλης, 10, 174.
15. Ό.π., σ. 43.- Βιργίλιος, Αινειάδα, 2, 65.
16. Ό.π., σ. 46.- Γιουβενάλης 6, 16.
17. Ό.π., σ. 67.- Μαρτιάλης, 13, 14.
18. Αργότερα όμως ο ίδιος ο συγγραφέας θα ανασκευάσει ουσιαστικά όσα γράφει, με το έργο του «Ανταπόδοσις», αναφερόμενος με σαφώς θετικά λόγια για τον κόσμο του Βυζαντίου: βλ. Λιουτπράνδος της Κρεμώνας, σσ. 81-95.
19. Όμως και οι Έλληνες από τη δική τους πλευρά θεωρούσαν τους Δυτικούς «μιαρούς», «ακαθάρτους» και «αιρετικούς» και δεν αναγνώριζαν την εγκυρότητα των εκκλησιαστικών τους μυστηρίων: βλ. Δ. Πασχάλης, «Η Δυτική Εκκλησία είς τας Κυκλάδας», Ανδριακά Χρονικά 2-3 (1948), σ. 6. – Θ. Παπαδόπουλος, «Καθολικοί και Ορθόδοξοι στις Κυκλάδες», Επετηρίς Εταιρείας Κυκλαδικών Μελετών 15 (1994), σ. 171.
20. Π. Γουναρίδης, «Η εικόνα των Λατίνων την εποχή των Κομνηνών», Σύμμεικτα 9 (1994), σ. 160.
21. Γλύκατζη–Αρβελέρ (1997), σσ. 116-122.
22. Αμέσως μετά την πτώση της βασιλεύουσας το 1204, οι Λατίνοι κατακτητές, θέλοντας να γελοιοποιήσουν τους ηττημένους, φορούσαν φαρδιά φορέματα και φτιασίδια και κρατούσαν χαρτιά στα χέρια τους, θεωρώντας ότι οι Βυζαντινοί ήταν ένας «λαός από γραφιάδες»: βλ. Γουναρίδης, σ. 171.
23. Γασμούλοι, βασμούλοι ή μπαστάρδοι ονομάζονταν όσοι είχαν πατέρα Λατίνο και μητέρα Ελληνίδα, φαινόμενο όχι σπάνιο για το λατινοκρατούμενο Αιγαίο του ύστερου Μεσαίωνα: βλ. P. Lock, Οι Φράγκοι στο Αιγαίο, Αθήνα 1998, σσ. 469-470.
24. Το Χρονικόν του Μορέως, Αθήνα 2005, σ. 35. – Θ. Σανσαρίδου–Hendrickx, Εθνικισμός και εθνική συνείδηση στον Μεσαίωνα με βάση το Χρονικό του Μορέως, Θεσσαλονίκη 2007, σσ. 57-58.
25. Το Χρονικόν του Μορέως, σσ. 33-34.
26. Ό.π., σ. 36.
27. Ε. Γλύκατζη–Αρβελέρ, Γιατί το Βυζάντιο, Αθήνα 2009, σσ. 222-223.
28. Κ. Σιμόπουλος, Ξένοι ταξιδιώτες στην Ελλάδα, τόμ. Α΄, Αθήνα 1981, σ. 147.
29. Πασχάλης, σ. 18.
30. Σιμόπουλος, ό.π., σ. 147.
31. Πασχάλης, σσ. 18-19.
32. R. Saulger, Ιστορία των αρχαίων Δουκών και λοιπών ηγεμόνων του Αιγαίου Πελάγους, Paris 1698, μετάφραση Α. Καράλης, Ερμούπολη 1878, σσ. 42-43.
33. B. Slot, «Ο ιεραπόστολος Robert Saulger (1637-1709), ιστοριογράφος των Κυκλάδων», Μνημοσύνη 6 (1976-1977), σ. 139.
34. Μ. Ρούσσος–Μηλιδώνης, Ιησουίτες του 17ου και 18ου αιώνα περιγράφουν το Αιγαίο, Αθήνα 1989, σ. 54.
35. Υπάρχουν και παραδείγματα φιλελληνικής οπτικής Δυτικών περιηγητών του 17ου και 18ου αιώνα: «Ας θυμόμαστε γενναιόψυχα ότι οι Έλληνες είναι αυτοί που υπερασπίζονται την πίστη και ότι η Δύση την δέχθηκε εν μέρει από αυτούς»: βλ. Μ. Ρούσσος–Μηλιδώνης, Η Τουρκοκρατούμενη “Ελλάδα” μέσα από ανέκδοτα έγγραφα Ιησουιτών του 17ου και 18ου αιώνα, τόμ. Α΄, Αθήνα 2002, σ. 50. Το φαινόμενο αυτό θα μπορούσε να αποτελέσει το αντικείμενο μίας ξεχωριστής μελέτης.
36. Slot, σ. 133. Αναφέρεται επίσης ενδεικτικά ότι σε λαϊκό γερμανικό πίνακα του 17ου αιώνα, όπου καταγράφονταν τα προτερήματα και τα ελαττώματα των λαών της Ευρώπης, οι Έλληνες ταυτίζονταν με τους Τούρκους: βλ. Γλύκατζη–Αρβελέρ (2009), σσ. 75-76. Βεβαίως και οι Έλληνες από την πλευρά τους δεν έτρεφαν και τα καλύτερα των αισθημάτων για τους Δυτικούς, ήδη από τη βυζαντινή περίοδο, κάτι που θα μπορούσε επίσης να αποτελέσει το αντικείμενο μίας ξεχωριστής μελέτης.
37. Α. Παναγόπουλος, «Κοινοί αγώνες και θυσίες εναντίον του ξένου ζυγού – Ανεξαρτησία Ελλάδας και Ιταλίας», Επίκαιρα 75 (24-3-2011).
38. Δ. Χατζόπουλος, Οι Γαριβαλδινοί και η μάχη του Δρίσκου, Αθήνα 1914, σσ. 10-12.
39. M. Μήτσου, «Γερμανικός φιλελληνισμός», στο: Ο φιλελληνισμός στην ευρωπαϊκή λογοτεχνία. Επτά Ημέρες (17-3-2002), σσ. 19-20.
40. Κ. Σιμόπουλος, Ξένοι Ταξιδιώτες στην Ελλάδα, τόμ. Γ1, σ. 180.
41. Ε. Μήτση, «Στη σκιά των μνημείων. Αρχαιολάτρες και αρχαιόσυλοι στην Ελλάδα του 18ου αιώνα», Σύγχρονα Θέματα 82 (2003), σ. 62.
42. Γ. Καραμπελιάς, Το 1204 και η διαμόρφωση του Νεώτερου Ελληνισμού, Αθήνα 2006, σ. 403.
43. Η Ελλάδα, τελικά, ευρισκόμενη σε αντίθετο στρατόπεδο με τη Δύση, θα πληρώσει ακριβά την πολιτική συμμαχίας της με την ομόδοξη Ρωσία, υφιστάμενη μεταξύ άλλων την κατάληψη της Αθήνας και του Πειραιά από τα γαλλικά και βρετανικά στρατεύματα (1854-1857): βλ. Σ. Παπαδόπουλος, «Ο Κριμαϊκός Πόλεμος και ο Ελληνισμός», στο: Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τόμ. ΙΓ΄, σσ. 148, 165-166.
44. Θ. Δαμαλάς, «Επίλογος προς ανασκευήν των εν τη περί Νάξου ομιλία περί νεωτέρου Ελληνισμού κρίσεων του κ. Κουρτίου», στο: Νάξος. Ομιλία απαγγελθείσα μεν εν τω εν Βερολίνω επιστημονικώ συλλόγω την 21 Φεβρουαρίου 1846 υπό Ερνέστου Κουρτίου, Αθήνα 1889, σ. 72.
45. Μ. Ροδάς, Πώς η Γερμανία κατέστρεψε τον Ελληνισμό της Μικράς Ασίας, Μυτιλήνη 1916 (επανέκδοση Αθήνα 1995), σσ. 81, 87.
46. Δ. Γληνός, Τι είναι και τι θέλει το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο, (1942), Αθήνα 1944, σ. 25.
47. Bild (27-10-2010), “Verkauft doch eure Inseln, ihr Pleite-Griechen”.
48. Bild (17-5-2011), “Muss Griechenland die Akropolis verkaufen?”.
49. «Παραλήρημα ανθελληνικής προπαγάνδας», newsbeast.gr (29-9-2011).
50. Σε μία περίπτωση οι Έλληνες παρουσιάζονται ως «τεμπέληδες», «απατεώνες», «διεφθαρμένοι» και «ομοφυλόφιλοι»: βλ. S. Guillon, “On a bien fait d’humilier les Grecs !”, Liberation (8-11-2011).
51. Ολλανδική τηλεόραση VARA (31-12-2010), μετάφραση: «Ελλήνων Ένωσις», http://www.youtube.com/watch?v=lVtiQu03fJc&feature=player_embedded
52. Γ. Αποστολίδης, «Μας αποκαλούν τεμπέληδες, μας χλευάζουν ακόμα και στα εστιατόρια», Έθνος της Κυριακής (4-3-2012).
53. Για το πώς συνδέεται κατά πολλούς η ανάπτυξη του καπιταλισμού με τον Προτεσταντισμό, σε αντιδιαστολή προς τον Καθολικισμό, βλ. M. Weber, Η προτεσταντική ηθική και το πνεύμα του καπιταλισμού, μετάφραση Μ. Γ. Κυπραίος, Αθήνα 2000, σσ. 31-40.
54. J. Fleischhauer, “Italienische Fahrerflucht”, Der Spiegel (23-1-2012).
55. A. Frachon,“Et Dieu, dans la crise de l’euro?”, Le Monde (22-12-2011).
56. Ως Δύση θα μπορούσαμε να προσδιορίσουμε από ιστορική και πολιτισμική άποψη τις περιοχές της Ευρώπης όπου επικρατεί ο Καθολικισμός και ο Προτεσταντισμός, ενώ χρησιμοποιείται και το λατινικό αλφάβητο. Στη Δύση θεωρείται ότι ανήκουν ακόμη πολιτισμικά εξωευρωπαϊκές χώρες, κατοικούμενες ως επί το πλείστον από απογόνους Βορειοευρωπαίων αποίκων, όπως π.χ. οι ΗΠΑ, ο Καναδάς, η Αυστραλία και η Νέα Ζηλανδία: βλ. Σ. Χάντιγκτον, Η σύγκρουση των πολιτισμών και ο ανασχηματισμός της παγκόσμιας τάξης, Αθήνα 1999, σσ. 30-31, 217. Το γεγονός, επίσης, ότι, στο χρηματοδοτούμενο από την τότε ΕΟΚ βιβλίο Ευρωπαϊκής Ιστορίας (1990) του Γάλλου ιστορικού Jean Baptiste Duroselle, δεν συμπεριλαμβανόταν το Βυζάντιο, είναι ενδεικτικό των αντιλήψεων ορισμένων δυτικών κύκλων για τους Έλληνες.
57. Καραμπελιάς, σ. 409.
58. Χάντιγκτον, σσ. 31, 217-220, 223-224.
59. Β. Στοϊλόπουλος, «Η εικόνα της Ελλάδας στον γερμανικό τύπο τα τρία τελευταία χρόνια», Ελλοπία (Καλοκαίρι 1994), σ. 54.
60. H. Smith, “Greece faces shame of role in Serb massacre”, The Guardian (5-1-2003).
61. Στοϊλόπουλος, σσ. 54-56.
62. Zeit, (10-2-2012), “Lasst die Griechen in Ruhe!”. – Tageszeitung, (14-3-2012), “Demokratie statt Fiskalpakt!”.
63. http://jesuisgrec.blogspot.com.
64. http://www.forgreece.eu.

Βασιλιάς Λουδοβίκος ΙΙ της Βαυαρίας

Liman von Sanders

Χ.Ο.Ε. - Α.Θ.Α.ΖΩ


του Πρεσβ. Ιωάννου Ζώτου, Εντεταλμένου της Ιεράς Μητροπόλεως Σταγών και Μετεώρων επί θεμάτων αιρέσεων



1. Ιστορική αναδρομή.
Ιδρυτής της κίνησης ο Στυλιανός Γιαννετάκης, τελειόφοιτος Δ΄ Δημοτικού, που γεννήθηκε στην Κρήτη, στα Χανιά, το 1904.


Το 1959 ιδρύει «κατ’ αποκάλυψιν θεού» την «Χριστιανική Οργάνωση Ειρήνης» (Χ.Ο.Ε.) στην Αθήνα με έμβλημα «Η ΒΑΣΙΛΕΙΑ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ».


Στο καταστατικό που τροποποιήθηκε, αναφέρεται —όπως γράφει ο μακαριστός π. Αντώνιος Αλεβιζόπουλος στο βιβλίο του «Χ.Ο.Ε, Ένα ποιμαντικό πρόβλημα»— ότι ή Χ.Ο.Ε. είναι «... ελληνοχριστιανικός οργανισμός διεπόμενος από βαθεία πίστιν προς την Πατρίδα, την Ορθόδοξον Εκκλησίαν, την Ειρήνην, την Δημοκρατίαν, την πρόοδον» (άρθρο 2). Στο άρθρο 3 αναφέρεται ότι η Χ.Ο.Ε. «... επιχειρεί την έξάπλωσιν των άρχων της εις ολόκληρον την χώραν... υπέρ του Ελληνικού Λαού και, ει δυνατόν, υπέρ ολοκλήρου της ανθρωπότητας». Το κάθε μέλος υποχρεούται «... να εργάζεται εντός των πλαισίων των διατάξεων του καταστατικού διά την επέκτασιν της οργανώσεως, δι’ έγγραφης νέων μελών» (άρθρο 5).
Αντιπρόεδρος της Οργάνωσης τίθεται ο Νικόλαος Μουτσάκης, γαμπρός του Γιαννετάκη, αναλαμβάνοντας την διεύθυνση του κλιμακίου Θεσ/νίκης.


Το 1968 αρχίζει η έκδοση του περιοδικού της «Ανέσπερον Φως».


Το 1972 ο Γιαννετάκης εκδίδει το βιβλίο «Το ανέσπερον Ελληνοχριστιανικόν Φως» μία συλλογή, θα λέγαμε, από άρθρα δημοσιευθέντα στο περιοδικό τους. Το βιβλίο περιείχε διάφορες κακοδοξίες, οι όποιες επισημάνθηκαν όπως θα αναφέρουμε παρακάτω.


Το 1978 σχηματίζεται το κλιμάκιο της Λάρισας στο όποιο ορίζεται πρόεδρος ο γεωπόνος Αστέριος Χασιώτης.


Την ίδια χρονιά 1978 με απόφαση του Μητροπολίτη Λαρίσης Σεραφείμ και ύστερα από καταγγελίες, σχηματίζεται ειδική επιτροπή για να εξετάσει την δογματική ταυτότητα της Χ.Ο.Ε.. Μετά τις συνεδριάσεις με στελέχη και μέλη της κίνησης εξέδωσε δήλωση στην οποία αναφέρεται μεταξύ άλλων ότι «... ομόφωνον εσχημαχίσθη παρά τοις κληρικοίς το φρόνημα ότι και την αφόρμησιν (οράματα κ.λπ.) και την διδασκαλίαν και τους τρόπους ενεργείας των λαϊκών κηρύκων της Χ.Ο.Ε. χαρακτηρίζει αυτοσχεδιασμός και επίδρασις πνεύματος αλλότριου παρά την διδαχήν της Ορθοδόξου ημών Εκκλησίας. Διο και η ημών Μητρόπολις δεν καλύπτει πνευματικώς την Χ.Ο.Ε.... Αναφέρθη δε σχετικώς εις την Ι. Σύνοδον ως ώφειλεν, αναμένουσα εκείθεν οδηγίας» (24-11-78).


Το 1980 ο Αρχιμ. Ιγνάτιος Μανδελίδης με βάση τα στοιχεία που προέκυψαν εκδίδει το μικρό βιβλίο «Πνεύμα Πλάνης», το όποιο για πρώτη φορά δημοσιοποίησε το θέμα της Χ.Ο.Ε. και των συμβαινόντων σ’ αυτή.


Το 1981 (1-6-1981) γίνεται «Ομολογία Πίστεως» της Χ.Ο.Ε. που διακηρύττει αφοσίωση στην Ορθόδοξη Εκκλησία.


Τα έτη 1985-87 έχουμε έκδοση ενημερωτικών εγκυκλίων από διάφορες Μητροπόλεις για το θέμα της Χ.Ο.Ε..


Το 1986 έχουμε αλληλογραφία Χ.Ο.Ε. και Μητροπολίτου Κασσανδρείας κ. Συνεσίου.


Το 1987 ο Αρχιμ. π. Γερβάσιος Ραπτόπουλος εκδίδει το βιβλίο «Διάλογος με την Χ.Ο.Ε.», ενώ ασχολείται με το θέμα και ο καθηγητής Αντώνιος Παπαδόπουλος στο βιβλίο του «Σύγχρονες αιρέσεις και θρησκευτικά κινήματα στην Ελλάδα» αφιερώνοντας αρκετές σελίδες.
Παρά τις διαβεβαιώσεις όμως της Χ.Ο.Ε., τα αποχωρούντα μέλη καταγγέλλουν συνέχιση των κακοδοξιών στην διδασκαλία της.


Το 1989 ο μακαριστός π. Αντώνιος εκθέτει το πρόβλημα της Χ.Ο.Ε. στο βιβλίο του «Χ.Ο.Ε., Ένα Ποιμαντικό πρόβλημα».


Την ίδια χρονιά έχουμε την Συνοδική εγκύκλιο 2490 (7 Ιουλίου 1989) η οποία «...κατόπιν ενδελεχούς μελέτης του όλου θέματος υπό του Σεβ. Μητροπολίτου Βερροίας και Ναούσης κ. Παύλου και της Συνοδικής Επιτροπής επί των αιρέσεων, ησχολήθη επισταμένως με το προκύψαν θέμα... και διεπίστωσε σοβαράς δογματικάς αποκλίσεις, αναφερομένας κυρίως εις το Χριστολογικόν, το Σωτηριολογικόν και το Εσχατολογικόν δόγμα της Ορθοδόξου ημών Εκκλησίας, ως αυταί προκύπτουν εκ της μελέτης αυθεντικών κειμένων της εν λόγω οργανώσεως» και «... καλεί τους υπευθύνους της Χ.Ο.Ε. όπως αποκηρύξουν τας κακοδοξίας αυτής., να δεχθούν την καθοδήγησιν της Εκκλησίας και να προτρέψουν τα μέλη της όπως ενταχθούν ουσιαστικώς «εις την ζωήν και την δραστηριότητα της ενορίας εις την οποίαν ανήκουν».


Η Χ.Ο.Ε. σε έγγραφα της δηλώνει «... (απεκρούομεν) μεθ’ ιεράς αγανακτήσεως την άδικον και θεοστυγή εις βάρος μας κατηγορίαν, εδηλούμεν ότι είμεθα πιστά, υπάκουα και αφοσιωμένα της Ορθ. Εκκλησίας τέκνα, αποδεχόμενοι πάντα τα δόγματα και διδασκαλίας των Πατέρων αυτής και εζητούμεν την διενέργειαν κανονικών ανακρίσεων διά να διαπιστωθεί αν αληθεύει ή όχι η εις βάρος μας κατηγορία» όπως γράφουν στο τελευταίο —αν δεν κάνω λάθος— αποσταλέν έγγραφο τους στην Ι. Σύνοδο την 1-12-1994.


Στο μεταξύ, το 1992 ιδρύεται» στην Θεσσαλονίκη η «Αδελφότης θείας Αγάπης και Ζωής» (Α.Θ.Α.ΖΩ.) με ιδρυτή και πρόεδρο της τον μέχρι τότε αντιπρόεδρο της Χ.Ο.Ε., Νικόλαο Μουτσάκη.


Στο τέλος του 1992 στην Μητρόπολη Ηλείας κάποιο μέλος της Χ.Ο.Ε. γίνεται αρχηγός κλιμακίου της Α.Θ.Α.ΖΩ και ο Μητροπολίτης προβαίνει στις απαιτούμενες ενέργειες και ενημερώνει την Ιερά Σύνοδο, αποστέλλοντας κάποια στοιχεία.


Μελετώντας τα στοιχεία ο μακαριστός π. Αντώνιος Αλεβιζόπουλος, ως γραμματεύς της Συνοδικής επιτροπής αποστέλλει Υπηρεσιακό σημείωμα για την Α.Θ.Α.ΖΩ προς την Ι. Σύνοδο αναφέροντας τα ακόλουθα: «(Τα στοιχεία)... οδηγούν εις την υπόνοιαν ότι πρόκειται μάλλον περί απλής αλλαγής ονόματος... Φρονούμεν ότι είναι ανάγκη να μελετηθεί προσεκτικώς το θέμα...» (29-3-1994).


Το 1996 έχουμε Συνοδική απόφαση μετά από γνωμοδότηση της Συνοδικής Επιτροπής Δογματικών και Νομοκανονικών Ζητημάτων, σε ερώτηση της Ι. Μητροπόλεως Εδέσσης περί αναδόχων, η όποια Συνοδική απόφαση λέγει ότι «δεδομένου ότι η Χριστιανική Οργάνωσις Ειρήνης, κηρύττει σοβαράς δογματικάς αποκλίσεις αναφερόμενος κυρίως προς το Χριστολογικόν, το Σωτηριολογικόν και το Εσχατολογικόν Δόγμα της Ορθοδόξου ημών Εκκλησίας... συνίσταται ο αποκλεισμός των μελών της εξονομασθείσης Οργανώσεως εκ της αναδοχής κατά το Ιερόν μυστήριον της Βαπτίσεως» (12-2-1996).


Το 1997 ο π. Ελευθέριος Χατζής, μετά από πολυετή ενασχόληση με το θέμα, εκδίδει το βιβλίο «Τι πιστεύει η Χ.Ο.Ε.» όπου εκθέτει τα απόρρητα κείμενα των αναλύσεων του Δεκατετραλόγου της Χ.Ο.Ε., ενός βασικού κειμένου τους, τα όποια επιβεβαιώνουν και υπερβαίνουν, τις διαπιστώσεις της Συνοδικής Εγκυκλίου.


Το 1999 πεθαίνει ο Γιαννετάκης.


Τέλος το 2000, φέτος δηλαδή, εκδίδεται το βιβλίο «Ο αγαπών εκ του Θεού εγεννήθη» από την Α.Θ.Α.ΖΩ, στο όποιο περιλαμβάνονται ομιλίες του κ. Μουτσάκη και το οποίο επιβεβαιώνει την υποψία περί απλής αλλαγής ονόματος όπως θα καταδείξουμε.


2. Ο Δεκατετράλογος της Χ.Ο.Ε.
Είναι ένα φαινομενικά αθώο κείμενο, εκ πρώτης όψεως, που γράφτηκε από τον Ιδρυτή της Χ.Ο.Ε.. Στυλ. Γιαννετάκη και περιλαμβάνει 14 άρθρα, μέ τήν επικεφαλίδα «Μοναδικοί κανόνες τής Ειρήνης του Κόσμου είναι ο Δεκατετράλογος του ιδεώδους ανθρώπου ο οποίος έχει ως ακολούθως»:


«Όμως», γράφει ο π. Ελ. Χατζής, «πίσω απ’ τον Δεκατετράλογο υπάρχουν οι λεγόμενες αναλύσεις του δεκατετραλόγου» που «τις έχει γράψει ο Γιαννετάκης και τις οποίες χρησιμοποιούν τα στελέχη της Χ.Ο.Ε. στις ομιλίες τους».
Το σημαντικό είναι ότι ενώ ζητήθηκε ο φάκελος των αναλύσεων, υπήρξε αρνητική απάντηση. Μετά την απόσυρση του βιβλίου του Γιαννετάκη (1974), η οργάνωση προσπαθεί «να μην δεσμεύεται από την διδασκαλία της» όπως γράφει ο π. Αντώνιος. Έτσι τα κείμενα τους είναι απόρρητα και για τα μέλη. Σ’ αυτά διαφαίνεται ότι ο Δεκατετραλογος είναι θεόπνευστος, εξ αποκαλύψεως Αγίου Πνεύματος προς συμπλήρωσιν των Γραφών!


3. Η Διδασκαλία της Χ.Ο.Ε.
Οι αποκλίσεις, σύμφωνα με την εγκύκλιο της Ιεράς Συνόδου, τις οποίες με τα έγγραφα της δεν δέχεται η Χ.Ο.Ε., είναι οι έξης:


α) «Η Χριστολογία της Χ.Ο.Ε. δεν ανταποκρίνεται εις το ορθόδοξον δόγμα. Κατά την αντίληψιν της οργανώσεως αυτής ο Χριστός δεν εγεννήθη Σωτήρ, αλλά κατόπιν σκληρού αγώνος κατόρθωσε να μην αμαρτήσει και ούτω το αίμα Του απέκτησε καθαρτικήν ιδιότητα», (βλ. Συνοδική Εγκύκλιο 2490/7.7.1989).


Ενώ η θέση αυτή απεκηρύχθη από τον Γιαννετάκη (αναφέρεται στο βιβλίο του) στις διδασκαλίες στα διάφορα παραρτήματα καθώς και στις αναλύσεις του δεκατετραλόγου φαίνεται ότι όχι μόνο συνεχίζουν αλλά και παραλλάσσουν και εμπλουτίζουν την κακοδοξία αυτή:
«Του Κυρίου πολλάκις εις την ζωήν Του εγκατέλειψεν η θεότης και τον άφηνε να αγωνίζεται ως απλός άνθρωπος... Εάν εις την εγκατάλειψιν αυτήν δεν ήτο αντικαταστάτης του Θεού η Σοφία, θα συνέχιζεν ο Κύριος και θα έλεγε προς τον πατέρα του να τον απαλλάξει από τον θάνατον, καθ’ ότι δεν ημάρτησεν διά να υποστεί αυτόν, ο οποίος θάνατος είναι προϊόν της αμαρτίας».
Προς επιβεβαίωση έρχεται δήλωση αποχωρήσαντος μέλους ότι διδάχθηκε πως ο Χριστός «αν δεν τον εγκατέλειπε η θεότης, δεν θα πέθαινε»!
Σαφέστατα λοιπόν —και χωρίς περαιτέρω αναλύσεις— φαίνεται η αντίθεση στις αποφάσεις της Γ΄ αλλά και —κυρίως— Δ' Οικουμενικής Συνόδου που στον όρον της αναγνωρίζει τον Κύριον Ιησούν Χριστόν «εν δύο φύσεσιν, ασυγχύτως, ατρέπτως, αδιακρίτως, αχωρίστως... ουκ εις δύο πρόσωπα μεριζόμενον».
Χωρίς να θίξουμε τα περί αντικαταστάσεως της θεότητος από την Σοφία (θα το δούμε στην Α.Θ.Α.ΖΩ) ας προχωρήσουμε στο δεύτερο σημείο κακοδοξίας που επισημαίνει η εγκύκλιος


β) «Η Χ.Ο.Ε. κηρύττει μίαν ανθρωπολογίαν ασυμβίβαστον προς την ορθόδοξον πίστιν. Ισχυρίζεται ότι με την «πνευματικοποιημένην επιστήμην», την οποίαν υπόσχεται, ο άνθρωπος θα απόκτηση αφθαρσία προ της Δευτέρας παρουσίας του Κυρίου».
Κάτι το όποιο, σύμφωνα με πολλές ενυπόγραφες μαρτυρίες, δίδασκαν και πίστευαν ότι έχει πετύχει ο Γιαννετάκης που ήταν «ο προφήτης Ηλίας» και ο Μουτσάκης που ήταν «ο προφήτης Ενώχ». Γι’ αυτό η είδηση του θανάτου του Γιαννετάκη προκάλεσε σοκ στα μέλη της Χ.Ο.Ε., όπως καταθέτει σε φετινή μαρτυρία του πρώην μέλος. Ήταν από τα πρωταρχικά πιστεύω της Χ.Ο.Ε. και συνεχίζει να είναι. Δυστυχώς δεν μάθαμε πως κάλυψαν την διάψευση αυτής της θέσης τους. Πάντως κάποια μέλη αποχώρησαν.
Διδάσκουν ότι «υπάρχουν άνθρωποι που δεν θα πεθάνουν». Αυτό διαφαίνεται και σε κάποια κείμενα τους που λόγω χρόνου δεν αναφέρουμε.


γ) Το τρίτο σημείο της Συνοδικής εγκυκλίου λέγει ότι:
«Η ως άνω Οργάνωσις κηρύττει ωσαύτως εσχατολογίαν διάφορον της ορθοδόξου. Αναμένει γήινον βασιλείαν του Χριστού και ισχυρίζεται ότι αύτη θα προηγηθεί της δευτέρας Αυτού παρουσίας. Κηρύττει εν είδος μεσσιανικού θρησκευτικού σωβινισμού, ο οποίος διαφέρει από τον μεσσιανισμόν των νεοπεντηκοστιανών φουνταμενταλιστικών ομάδων εις το ότι, αποκηρύσσει την παγκόσμιον εβραϊκήν κυριαρχίαν και εις την θέσιν της τοποθετεί μιαν παγκόσμιον ελληνικήν. Η χάρις, κατά την Χ.Ο.Ε., η οποία εδόθη εις τον Ισραήλ, «διέρρευσεν» εις τό ελληνικό έθνος, του οποίου η σοφία λογίζεται «πάρεδρος Θεού».
Οι πρόσφατες (φετινές) αλλά και παλαιότερες ενυπόγραφες μαρτυρίες από διάφορες περιοχές της Ελλάδος μας πληροφορούν ότι όχι μόνο αναμένουν γήϊνη βασιλεία του Χριστού χιλιετή (χιλιαστική άποψη) αλλά και διδάσκουν σε ερμηνεία της Αποκάλυψης ότι θα γίνει αρπαγή -το θεωρούν σίγουρο αυτό-των 144.000 εκλεκτών, (και πιστεύουν πως θα είναι μέσα στους εκλεκτούς) πριν την βασιλεία του Αντίχριστου, που το Πνεύμα θα τους κρύψει σε κάποιο τόπο της γης, ώστε κατόπιν να βασιλεύσουν με τον Χριστό για 1000 χρόνια πάνω στη γη και θα ακολουθήσει η Β' Παρουσία.
Μη θέλοντας να αναφερθώ στο βιβλίο του Γιαννετάκη (επειδή μπορεί κάποιος να πει πως αποκήρυξαν αυτές τις θέσεις και απέσυραν το βιβλίο), στο όποιο εκθέτει ξεκάθαρα τις θέσεις του περί «προαιώνιου προορισμοί» του Ελληνικού Έθνους, περί «διαρροής της χάρης του Θεού» από το Εβραϊκό στο Ελληνικό Έθνος για την δημιουργία του «πολιτισμού του μέλλοντος» (Βλ. π. Αντωνίου Αλεβιζόπουλου, «Χ.Ο.Ε., ένα ποιμαντικό πρόβλημα», σελ. 24-26) παραθέτω μόνο μία πρόσφατη μαρτυρία ότι «το κάθε έθνος έχει τον προορισμό του».
Επειδή μόνο αυτή η μαρτυρία φαίνεται ασαφής και σαθρή και ίσως και τα περί αφθαρσίας όχι τόσο κατοχυρωμένα θα προχωρήσω στην παρουσίαση της διδασκαλίας της Α.Θ.Α.ΖΩ, μέσα από το βιβλίο της «Ο αγαπών εκ του Θεού εγεννήθη».


4. Διδασκαλία Α.Θ.Α.ΖΩ - Σχέση με Χ.Ο.Ε.
Το βιβλίο αυτό είναι ένα βιβλίο μικρού σχήματος (τσέπης), γραμμένο σε μοτονικό, σελιδοποιημένο και τυπωμένο ερασιτεχνικά ως φαίνεται. Η πρώτη σελίδα του μετά το εξώφυλλο μας πληροφορεί ότι περιέχει «Ομιλίες Νικολάου Μουτσάκη» και σε παρένθεση (1959-2000). Να λοιπόν που εξασφαλίζεται αμέσως η σύνδεση Χ.Ο.Ε.-Α.Θ.Α.ΖΩ και στην διδασκαλία τους. Δεν διαχωρίζει την περίοδο Χ.Ο.Ε. και την περίοδο Α.Θ.Α.ΖΩ αλλά όπως γράφει στην επόμενη εισαγωγική σελίδα του «Το βιβλίο αυτό, το όποιο έχετε ανά χείρας σας, είναι μέρος των ομιλιών, που κατά καιρούς έχει κάνει ο Πρόεδρος τής Αδελφότητας θείας Αγάπης και Ζωής, στις αίθουσες της Αδελφότητας, η οποία και αποφάσισε να εκδώσει μέρος των ομιλιών προς ιδίαν χρήση και άλλων».
Άρα αμέσως έχουμε κατοχυρούμενη επίσημα, από την Αδελφότητα, την συνέχεια Χ.Ο.Ε.-Α.Θ.Α.ΖΩ, αφού η Α.Θ.Α.ΖΩ ιδρύθηκε το 1992, ενώ οι καταχωρημένες ομιλίες αρχίζουν από το 1959, έτος ιδρύσεως της Χ.Ο.Ε..
Ας δούμε λοιπόν από επίσημο κείμενο τους πλέον (που δεν έχουν αναιρέσει) τι λένε για τα δύο αυτά σημεία κακοδοξίας που επισημαίνει η εγκύκλιος:
(Οι παραπομπές - σχεδόν όλες- προέρχονται από το βιβλίο του Νικολάου Μουτσάκη «Ο αγαπών εκ τοϋ θεοϋ έγεννήθη» εκδ. 2000).
1.α) Περί αφθαρσίας (παραθέτουμε πολύ λίγα και χαρακτηριστικά)
Το επόμενο κείμενο μας δίνει τις βάσεις αλλά και την δυνατότητα κατανόησης των περί αφθαρσίας. Πρόκειται περί πρωτοφανούς, εξ όσων γνωρίζουμε, διδασκαλίας:
«... Γιατί σήμερα οι σκέψεις, τα έργα και οι κατευθύνσεις των ανθρώπων είναι λανθασμένες. Όλες οι σκέψεις και οι ενέργειες οδηγούν στο θάνατο.
Μας καλεί όμως ο Θεός να αλλάξουμε σκέψεις τελείως. Να φύγει το παρείσακτο καταστημένο, αυτό το ψέμα πού φύτεψε ο διάβολος στις καρδιές των ανθρώπων, ότι ο άνθρωπος πρέπει οποιοδήποτε να πεθαίνει.
Και το πίστεψαν οι άνθρωποι. Λιγάκι βέβαια δυσκολεύτηκαν. Χρειάστηκε ο Αδάμ π.χ. να αγωνιστεί 930 χρόνια για να πιστέψει ότι είναι δυνατόν να πεθάνει. Και τελικά το κατάφερε... κουράστηκε, αλλά το κατάφερε, το πίστεψε και μπήκε κάτω από τα ραδίκια. Ο Μαθουσάλας δυσκολεύτηκε παρά πολύ να πεθάνει. Έζησε 969 χρόνια, ο πατέρας του όμως, ο Ενώχ, δεν μπορούσε να πιστέψει στο θάνατο και έφυγε. Και ζει ακόμη.
Αν λοιπόν τον θάνατο τον ψεύτικο, τον παρείσακτο, οι άνθρωποι τον πίστεψαν, πόσο ευκολότερο είναι τώρα να επανέλθει σε μας η φυσική κατάσταση της ζωής.
Γιατί το λέει καθαρά η Γραφή• «ο Θεός θάνατον ουκ εποίησεν, ουδέ τέρπεται επ’ απωλεία ζώντων ... φθόνω δε διαβόλου, θάνατος εισήλθεν εις τον κόσμον».
Είναι λοιπόν τώρα πολύ πιο εύκολο, δεν χρειάζεται να αγωνιστούμε 969 χρόνια για να καταφέρουμε να ζήσουμε, διότι τότε πήγαμε στο ψέμα, ενώ τώρα επανερχόμαστε στην αλήθεια και είναι αλήθεια η ζωή, γιατί όλοι μας θέλουμε να ζήσουμε. Και θα ζήσουμε. Ο Θεός έβαλε την υπογραφή του και δεν την παίρνει πίσω (με το αίμα του Χρίστου) ( σελ. 56-57). (!)
«... Ο Θεός έφτιαξε το ανθρώπινο σώμα κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να έχει τη δυνατότητα να διαιωνίζεται όπως είχε τη δυνατότητα αυτή ο Αδάμ. Ποιος μπορεί να πει πόσο χρονών ήταν ο Αδάμ όταν έκανε την παράβαση; Δεν το αναφέρει αυτό η Γραφή. Άρα το ανθρώπινο γένος έχει τις προϋποθέσεις της άειζωίας, αλλά λόγω της παραβάσεως μπήκαν μέσα του ζωώδη στοιχεία και έχασε έτσι τον προσανατολισμό του. Τα στοιχεία αυτά είναι και υλικά και πνευματικά.
Τα υλικά στοιχεία ίσως είναι κανένα μικρόβιο που μπήκε στο σώμα του ανθρώπου και να προήλθε έτσι το γήρας. Μπορεί το κακό να έχει χαλάσει κανένα όργανο του ανθρωπίνου σώματος και ο άνθρωπος έτσι, να μη μπορεί να διαιωνιστεί» (σελ. 23).
«...Ας αρχίσει να χαμογελάει η ψυχή μας και τότε θα δούμε το Θεό στη ζωή μας, θα δούμε την υγεία μας να καλυτερεύει, το γήρας θα απομακρύνεται από εμάς, τη ζωή μας να ομορφαίνει και θα απορούμε. Είναι γιατί δημιουργείται το μυστήριο της αγιότητας και της ζωής» (σελ. 202).
1.β) Περί «πνευματικοποιημένης επιστήμης»
«... Διότι ο Θεός έδωσε την ικανότητα στον άνθρωπο να μπορεί να ελέγχει τα πάντα διά τον Πνεύματος του Αγίου και διά της επιστήμης. Άλλωστε το Πνεύμα το άγιο είναι αυτό που δίνει και την επιστήμη» (σελ. 199).
«Χρειάζεται η σοφία τού Θεού (το φρόνημα του αγαθού και της ζωής) και η επιστήμη, για να λυτρωθεί το σώμα και το πνεύμα των ανθρώπων, αλλά ακόμη και η φύση» (σελ. 200).
«Η σοφία επίσης μας φανερώνει την αναγκαιότητα της ειρήνης, της δικαιοσύνης και της αναπτύξεως της επιστήμης, ώστε ο άνθρωπος να φθάσει στο ύψος της υιοθεσίας» (σελ. 200).
2. Περί μεσσιανικού θρησκευτικού σωβινισμού.
«... Διαβάς εις Μακεδονίαν βοήθησον ημάς». Ο Θεός εξέλεξε πρώτα τον Ιουδαϊκό λαό ως περιούσιο λαό από τον όποιο θα ερχόταν ο Χριστός και μετά τον Ελληνικό λαό διά του οποίου θα αποκατασταθεί ο Χριστός στη γη» (σελ. 118).
«... Από την Αγία Γραφή, φαίνεται καθαρά, ότι ο Θεός εξέλεξε πρώτα τον Ιουδαϊκό λαό ως περιούσιο λαό, από τον όποιο θα ερχόταν ο Χριστός και τον Ελληνικό λαό ως τον περιούσιο λαό διά τού οποίου θα αποκατασταθεί ο Χριστός στη γη. Προεξέλεξεν, λέει Ιουδαίους τε πρώτον και Ελληνας.

Με αυτόν τον τρόπο αναλαμβάνουμε μια μεγάλη αποστολή, μια μεγάλη υποχρέωση έναντι του εαυτού μας, ξέροντας ότι ο Θεός εξέλεξε τους Έλληνες. Για να μπορέσει πρώτα ο Ελληνικός λαός να εφαρμόσει τα παραγγέλματα του Κυρίου, για να μπορέσει πρώτος να ζήσει το νέο τρόπο ζωής που υποδεικνύει ο Χριστός» (σελ. 119).
«...Ο Απόστολος Παύλος, προείδε ότι οι Έλληνες θα είναι ο πρώτος λαός που θα τα σκαλίσει αυτά, θα ψάξει την Αγία Γραφή, να βρει μέσα με τον φωτισμό του Πνεύματος του Αγίου, τον σωστό τρόπο ζωής και με τη δύναμη του Κυρίου να μπορέσει να τον εφαρμόσει» (σελ. 123).
Νομίζω πως δεν χρειάζονται σχόλια στα γραφόμενα. Η εγκύκλιος αποδεικνύεται πληρέστατα αληθής. Να αναφέρουμε πως από τον δεκατετράλογο, τα εννέα άρθρα τα συναντούμε σχεδόν κατά λέξη στην διδασκαλία της Α.Θ.Α.ΖΩ. Φαίνεται λοιπόν καθαρά, κι αυτό θα πρέπει να ακουστεί, ότι η Εκκλησία προστατεύει την Ελληνική κοινωνία αλλά και τον κόσμο από τέτοιες επικίνδυνες ακραίες τάσεις σωβινισμού και φυλετικού ρατσισμού και δεν την οδηγεί εκεί, σύμφωνα με τα τελευταίως λεγόμενα και γραφόμενα. Μάλλον το αντίθετο γίνεται...


3. Συστάσεις Α.Θ.Α.ΖΩ
Ας επιστρέψουμε όμως στο προσφάτως εκδοθέν βιβλίο για να γίνουν... οι συστάσεις.
Προλογίζει κάποιος Παπαχαραλάμπους Παναγιώτης που υπογράφει ως κριτικός-Θεολόγος-Φιλόλογος. Λέει πως «ο πνευματικός αγωνιστής Νικόλαος Μουτσάκης πέτυχε να συνθέσει ένα έργο βιωματικό και συνάμα καθοδηγητικό». Διαπιστώνει πως «προσφέρει στους Χριστιανούς της εποχής μας κατάλληλο πνευματικό εξοπλισμό για τον αγώνα της καθημερινής τους ζωής».
Και παρακάτω: «στις μέρες μας, όπου η ιδεολογική σύγχυση, ο ατομισμός και η σκοπιμότητα χαρακτηρίζουν την κοινωνία, είναι επιτακτική ανάγκη να κηρυχθεί ο λόγος του Θεού με παρρησία και σθεναρότητα. Μάλιστα από εκείνους που η κλήση του Θεού τους επέλεξε για να ευαγγελισθούν την οδό της ευσέβειας και της σωτηρίας». Γι’ αυτό προτρέπει τους αναγνώστες ότι «θα πρέπει να το έχουν σαν καθημερινό τους εγκόλπιο».
Ας δούμε λοιπόν ποια είναι η Α.Θ.Α.ΖΩ όπως μας αυτοσυστήνεται.
— «... Η Α.Θ.Α,ΖΩ αυτό τον στόχο έχει, να αναβιώσει την άγια χριστιανική ζωή» (σελ. 42).
— «... είμαστε βέβαιοι ότι ή ώρα τής αγάπης, της ελευθερίας και της ζωής του ανθρώπινου γένους έφθασε.
Έφθασε η ώρα της λυτρώσεως. Ο Θεός έβαλε την υπογραφή του και δεν την παίρνει πίσω» (σελ. 60).
— «... Τι σημαίνει Α.Θ.Α.ΖΩ;
Σημαίνει μια ομαδική προσπάθεια στο να γίνουμε καλύτεροι. Στο να εφαρμόσουμε το μήνυμα αυτό της ελπίδας, της χαράς, της ζωής και σε άλλα άτομα τα οποία είναι μακριά από αυτήν την ελπίδα. Δεν έτυχε κάποιος να τους παροτρύνει, να τους δώσει το Ευαγγέλιο, να τους ενθαρρύνει να ακολουθήσουν τον δρόμο αυτόν και γι’ αυτό υπάρχει η Α.Θ.Α.ΖΩ. Ας επαρκούσαν αυτοί που το δίνουν, γιατί είναι μερικοί που το δίνουν το Ευαγγέλιο, δεν θα χρειαζόμαστε εμείς.
Είναι λίγοι καί τους συμπληρώνουμε.
Όμως θα πρέπει να έχουμε υπόψη μας, ότι όλοι που είμαστε εδώ, οι χιλιάδες της Α.Θ.Α.ΖΩ...» (σελ. 66-67).
— «Σύνθημα ας είναι- ας γίνουμε κτίσται του νέου κόσμου της ειρήνης, της χαράς και της αειζωΐας.
Το έργο της Α.Θ.Α.ΖΩ είναι θεάρεστο και το μέλλον της λαμπρό» (σελ. 191).
Ας δούμε τώρα πως θα το επιτύχουν (το έργο) σύμφωνα με το φυλλάδιο της Α.Θ.Α.ΖΩ:
— «Τα όπλα που μας βοηθούν είναι.
1) Η πίστη στον Θεό και η εμπιστοσύνη στην Α,Θ.Α.ΖΩ.
2) Η αυτοπεποίθηση καί η προσευχή τοΰ αδελφού μας.
3) Η μεγάλη επιθυμία μας νά κηρυχθεί το Ευαγγέλιο της Βασιλείας έν όλη τη οικουμένη, καί νά επικρατήσει η θεία Αγάπη και Ζωή στην Α.Θ.Α.Ζ.Ω.
Με αυτά τα όπλα, τίποτα δε θα μπορέσει να μας σταματήσει.
Στις μάχεται κατά Θεόν ουδέποτε νικάται» (φυλλάδιο Α.Θ.Α.ΖΩ.)
Ακόμη στους «κανόνες καλής συμπεριφοράς για καλές ανθρώπινες σχέσεις» αναφέρει στον τελευταίο κανόνα: «θα κάνω ό, τι μπορώ για να προστατεύω την αδελφότητα και να συμβάλω στη σύσφιξη, διάδοση, και διαιώνιση της θείας αγάπης και ζωής», (φυλλάδιο Α.Θ.Α.ΖΩ.)


Έτσι φαίνεται πως γίνεται μια προσπάθεια χειραγώγησης που μπορεί να αναπτύξει εξάρτηση:
— «Ερ. Για την μυστικότητα, τι είναι και γιατί χρειάζεται μεταξύ μας;
Απ. Μυστικότητα θα πει, βλέπε, άκου, σιώπα. Να δείτε σε τι μας προφυλάσσει η μυστικότητα. Ας πούμε ότι με είδατε να έχω μια διαφορά με έναν αδελφό. Άνθρωπος είμαι, έπεσα, όπως εσείς αύριο. Θα κοιτάξω να διορθωθώ. Εάν όμως το μεταφέρετε το κακό, μπορεί να βλάψει το έργο. Επιτρέπεται να μην έχουμε μυστικότητα, αλλά μόνο στο λόγο του Κυρίου. Μη τον κρατείς, λέγε τον συνέχεια μέρα-νύχτα» (σελ. 84).
— «Ερ. 15η Τι είναι ψέμα και τι προσποίηση;
Απ. Θα διαχωρίσουμε το ψέμα από την προσποίηση. Μπορούμε να πούμε ένα ψέμα και να μην είναι ψέμα ακριβώς, αλλά προσποίηση. Ψέμα στο Χριστιανισμό είναι οτιδήποτε αντιστρατεύεται τη ζωή, την ευτυχία του ατόμου και της κοινωνίας. Ένα ψέμα οδηγεί στον θάνατο. Η αλήθεια είναι «τα πλαίσια που εμφανίζουν, συντηρούν και διαιωνίζουν την ευτυχία και τη ζωή». Αν λοιπόν εγώ τώρα πω ένα ψέμα π.χ. σε κάποιον που με ρωτάει πού πας; Και του λέω ότι πάω στο σπίτι κι εγώ πάω να κάνω ομιλία. Του είπα έτσι, γιατί σκέφτηκα να μη τον στεναχωρήσω, ή να μη με κοροϊδέψει, ή είχα λόγους, οι οποίοι όμως λόγοι δεν ήταν εις βάρος του, ούτε εις βάρος κανενός, αλλά υπέρ αυτού, μη τυχόν κοροϊδέψει τον Χριστό, μη τυχόν ειρωνευτεί τον Χριστιανισμό και απολεσθεί. Και θέλοντας εγώ να τον φρουρήσω, του λέω ένα θεωρητικό ψέμα. Ουσιαστικά όμως είναι μια προσποίηση. Αυτή επιτρέπεται όταν πρέπει να εμποδίσουμε τον άλλον να αμαρτάνει. Αυτό το βλέπουμε και στο Χριστό σε πολλές περιπτώσεις» (σελ. 145).
Προβάλλεται η έλλειψη αληθινής αγάπης και εφαρμογής του Ευαγγελίου στον κόσμο και καλούνται τα μέλη να χτίσουν ένα νέο κόσμο χαράς, ειρήνης, αειζωίας, μία Εκκλησία της Φιλαδέλφειας:
«Ας ρίξουμε μια ματιά στον χριστιανικό κόσμο σήμερα. Το μόνο πού κατάφερε είναι να κατηγορεί ο ένας τον άλλον. Εγωισμοί, ανταγωνισμοί, διαμάχες. Δεν μπορεί όμως να αποτύχει ο Θεός στο σχεδιασμό Του για την σωτηρία του ανθρωπίνου γένους. Δεν μπορεί η θυσία του Χριστού να πάει χαμένη. Ο Θεός εφόσον είναι πάνσοφος, παντοδύναμος και φιλάνθρωπος, δεν μπορεί να αφήσει το ανθρώπινο γένος στην τύχη του. Έχει το σχέδιο του» (σελ. 120).
«Τα μεγαλύτερα κακά από τον Χριστιανικό κόσμο προήλθαν (εννοώ βέβαια τον ψευτοχριστιανικό κόσμο, αυτόν που έχει την πίστη και δεν έχει τα έργα και όχι τον ευσεβή Χριστιανισμό. Από τους ευσεβείς χριστιανούς η εκκλησία μας έχει να παρουσιάσει 11 εκατομμύρια μάρτυρες.
Δείτε την Ευρώπη, ο 1ος, ο 2ος (κι ο 3ος παγκόσμιος πόλεμος κι ο 4ος αν γίνει), από την Ευρώπη ξεκίνησαν. Όλη η Ευρώπη είναι χριστιανικά κράτη, όμως τρώγονται σαν τα θηρία» (σελ. 138).
«Θα αντιμετωπίσουμε σχόλια, συκοφαντίες και κατηγορητήρια, ας μην ταραζόμαστε. Ο σκώληξ θέλει καταφάγει αυτούς» (σελ.207).
— «Και αν βλέπουμε τον χριστιανικό κόσμο σήμερα, να μην απολαμβάνει πολλά στον παρόντα κόσμο, από την Χάρη του Πνεύματος του Αγίου, είναι γιατί δεν εφαρμόζει αυτά που λέγει ό Λόγος. Είναι παραβάτης από την αρχή μέχρι το τέλος» (σελ. 213)
— «Χρειάζεται νά συγκολληθούν οί σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων. Να νιώθουμε ο ένας τον άλλον πραγματικά αδελφό μας, να νιώθουμε ότι ανήκουμε στην εκκλησία της Φιλαδέλφειας» (σελ. 183).
— «Μη νομίσουμε ότι επειδή είμαστε λίγοι δεν θα τα καταφέρουμε, θα τα καταφέρουμε, διότι έχουμε με το μέρος μας τον Θεό, ο οποίος συμμαρτυρεί κάθε μέρα ότι είναι μαζί μας και οι ΑΘΑΖΑΙΟΙ μπορούν να πουν ότι: «Ενώπιον μου ειχον τον Κύριο διαπαντός» (σελ. 160).
Έτσι η οργάνωση εμφανίζεται ως σανίδα σωτηρίας, ως δημιουργός μιας ανώτερης φυλής.
-«... και εσείς αποθνήσκετε ως τα ζώα τα φθειρόμενα. Δεν το λέει βέβαια για μας τώρα που το πήραμε χαμπάρι» (σελ. 162).
-«θα ήταν αρκετό στις συναντήσεις μας να λέμε• «γεια σου Γιάννη, χαίρε Γιάννη», γιατί πιστεύουμε ότι ο συνάνθρωπος μας ήδη βρίσκεται στο στάδιο της χαράς, της ευτυχίας, της αειζωίας» (σελ. 178).
-«Και όταν τα ζήσουμε θα φανεί ο Θεός στη ζωή μας κι αν όλος ο κόσμος μετά λέει τα αντίθετα, εμείς θα λέμε μέσα μας «άφες αυτοίς, ου γάρ οίδασι τι ποιούσι». Γιατί δεν βίωσαν αυτοί αυτό που βίωσα εγώ» (σελ. 202).
-«Γιατί, αν ο Θεός ευδοκήσει να δώσει στους ανθρώπους την αφθαρσία, την ανάσταση των νεκρών, ξέρετε τι θα γίνει;
Θα αναστηθούν οι άγιοι και θα πουν Κύριε, γιατί δεν έδωσες σε μας πρώτα την αφθαρσία και την έδωσες στους ανθρώπους εκείνους;
Όμως τώρα δεν θα κάνουν αυτή την ερώτηση, γιατί θα δουν ότι η γενιά που θα πάρει την αφθαρσία από τον Θεό, θα είναι τελειότερη. Και τότε θα πουν ότι δικαίως πήραν αυτοί πρώτοι την αφθαρσία». (!)
Και ας δούμε σταχυολογώντας, λόγω χρόνου, κάποιες από τις χαρακτηριστικότερες διδασκαλίες τους (οι υπογραμμίσεις δικές μας).
—«Αυξάνεσθε και πληθύνεσθε και κατακυριεύσατε την γην».
Αυτή η εντολή που δόθηκε πριν 7.000 χρόνια, δόθηκε για την Α.Θ.Α.ΖΩ» (σελ. 62). (!)
—«Θα πρέπει λοιπόν να πιστέψουμε στη θεότητα, να πιστέψουμε εμείς οι χριστιανοί στον τρισυπόστατο Θεό. Γιατί μας βοηθάει, ασυγκρίτως περισσότερο από ότι βοηθάει στις άλλες θρησκείες ο μονοθεϊσμός π.χ. οι μουσουλμάνοι πιστεύουν στον ίδιο Θεό που
πιστεύουμε κι εμείς. Πιστεύουν στο Θεό του Αβραάμ. Είναι απόγονοι της Άγαρ, γι’ αυτό τους λέμε και Αγαρηνούς. Αλλά ο Θεός με
τον μονοθεϊσμό, δεν έδωσε τον τρόπο σωτηρίας.
Σε μας τον δίνει παρουσιαζόμενος σαν τρισυπόστατος Θεός, σαν Πατέρας, σαν Υιός και σαν Πνεύμα Άγιο.
Τώρα άραγε πιστεύουμε στο Θεό»; (σελ. 105-106).
—«Όπως είπα, ο τρισυπόστατος Θεός είναι αναγκαίος για την σωτηρία μας, για μας τους ανθρώπους. Ποιος είναι ο τρισυπόστατος Θεός; Ιδού ο Χριστός, το σώμα του, η ζωή τον και το πνεύμα. Αυτά τα τρία είναι αδιάσπαστα, αδιαχώριστα. Αν φύγει το ένα
εξαφανίζονται και τα αλλά.
Αυτός είναι ο τρισυπόστατος Θεός» (σελ. 54).
-«Όταν επικαλούμαστε την δικαιοσύνη, να μην αφαιρούμε την ειρήνη, πολύ περισσότερο να μην αφαιρούμε την αγάπη. Όπως η αδιαίρετη τριάδα έχει τρία πρόσωπα και οι τρεις ιδιότητες αυτές, η αγάπη, η ειρήνη και η δικαιοσύνη αποδίδονται η κάθε μία σ’ ένα
πρόσωπο, έτσι κι εμείς, τις τρεις αυτές ιδιότητες θα πρέπει να τις κάνουμε χρήση αδιαίρετη» (σελ. 168).
-«Βέβαια, εμείς πάλι πρέπει να σχεδιάζουμε, να πιστεύουμε, να ζούμε σύμφωνα με το Ευαγγέλιο, αλλά να ξέρουμε ότι πάνω από εμάς είναι ο Πατέρας μας, που πέθανε για μας, που μας αγαπάει, που και πάλι αν χρειαστεί, θα πεθάνει για να μας σώσει. Και γι’ αυτό πρέπει να Του έχουμε απόλυτη εμπιστοσύνη». (!)
-«Διότι ο Θεός τώρα εμφανίζεται σε μας σαν τρία διαφορετικά πρόσωπα, αν και είναι ένας Θεός. Είναι ο Πατέρας που μας ομιλεί, είναι ο Λόγος του, ο Υιός που έλαβε σάρκα και οστά, για να έρθει σε μας να τον καταλάβουμε και είναι και το Πνεύμα το Άγιο, η ψυχή του Θεού, για να μπορέσουμε να ανέλθουμε στο ύψος της υιοθεσίας» (σελ. 197).
-«Κάποιος μου είπε ότι αυτές τις μέρες που καθόμασταν, μελέτησε όλη την Καινή Διαθήκη, έκανε και πολλές ώρες προσευχή, ότι είδε οράματα, ότι τον ήρθε να πετάξει, νόμιζε πως ήταν όλος ένα κιλό! Τέτοια ευτυχία είπε πώς δεν την είχε ξαναζήσει. Ανυπομονούσε πότε θα του μείνει καιρός ξανά για να κάνει το ίδιο πάλι» (σελ. 65).
-«Να αποκομίσει πλέον ένα θετικό συμπέρασμα, που θα βγαίνει μέσα από την εμπειρία του. Το καλύτερο που έχετε να κάνετε, είναι να έχετε εμπειρία. Τότε γίνεται η πίστη σας αδιασάλευτη. Το ζω, το γνωρίζω, τελείωσε. Δεν το πιστεύω μόνο, αλλά το βλέπω, το ζω, το γνωρίζω. Είναι το πιο θετικό από όλα» (σελ. 66).
—«Η λογική του Θεού λέει όλοι είστε κάτοικοι τον πλανήτη αυτού, κοιτάξτε με αγάπη να λύσετε τα προβλήματα σας. Έχετε υπερπληθυσμό; Σταματήστε τις γεννήσεις» (σελ. 148).
«Οι επαγγελίες τον θεού εκπληρώθηκαν όλες, έκτος από τέσσερις (4).

Αυτές οι 4 είναι:
1. Να ιδρυθεί η βασιλεία του Θεού σε όλες τις καρδιές των ανθρώπων.
2. Να καταργηθεί η αμαρτία από τον κόσμο.
3. Να καταργηθεί η φθορά και ο θάνατος από τα σώματα μας (όπως η εκκλησία το ψάλλει στις κηδείες, «πάντες μεν δεν θέλομεν κοιμηθεί, πάντες όμως θέλομεν μεταμορφωθεί, εν μια στιγμή, εν ριπή οφθαλμού, εν τη εσχάτη σάλπιγγι», είναι μιά επαγγελία που πρέπει να πραγματοποιηθεί και
4. Οι νεκροί να αναστηθούν» (σελ. 109).


— «Έχει ρυθμίσει ο Θεός τον εγκέφαλο του ανθρώπου, έτσι ώστε το σώμα να μη βασανίζεται πολύ. Και λειτουργεί προς δύο κατευθύνσεις. Η μία κατεύθυνση είναι η απολύτρωση διά του θανάτου στους δυστυχισμένους και η άλλη κατεύθυνση είναι η απολύτρωση διά της ζωής του Χριστού, σε αυτούς δηλαδή, που βρήκαν τον Πατέρα τους, στους λελυτρωμένους» (σελ. 194).
— «Αν όμως μεταφέρουμε ειδήσεις δυσάρεστες, γινόμαστε και άγγελοι του πονηρού. Βέβαια, δεν μπορούμε να φράξουμε τα αυτιά μας, τα μάτια μας, να μην ακούμε και να μη βλέπουμε το πονηρό πού γίνεται γύρω μας, αλλά να το εξαφανίσουμε κι από τη σκέψη μας κι από την γλώσσα μας κι από τη ζωή μας. Να χάνεται. Όταν γίνει αυτό από όλους τους ανθρώπους, χάθηκε ό διάβολος, δεν υπάρχει» (σελ. 165).


Ο Θεός βρίσκεται μέσα μας:
—«Βλέπουμε ο Θεός να μπαίνει μέσα εις τον άνθρωπο... (σελ. 73).
— Υπάρχει μέσα μας ό θεός... (σελ. 111).
— Είναι μέσα μας ό τρισυπόστατος θεός...(σελ. 113).
— Εφόσον ο Θεός είναι μέσα μας... (σελ. 184).
— Ερ. Όταν πεθαίνει ο άνθρωπος, σημαίνει ότι τον εγκαταλείπει ο Θεός που είναι μέσα του. Γιατί όμως περιμένει να γίνει αυτό σε κάποια ηλικία, δηλαδή 60 χρονών π.χ. Φταίνε τα πάθη γι’ αυτό; (σελ. 164).
— Η ζωή που έχουμε, να την φυλάγουμε ως κόρη οφθαλμού, γιατί φυλάγουμε και προσέχουμε τον ίδιο τον Θεό» (σελ. 185).
[Ταύτιση Θεού-Ζωής]!
— «Να το προσέξουμε αυτό, να μην γίνεται διαρροή των δυνάμεων μας, που με πολύ κόπο προσπαθούμε να συγκεντρώσουμε
επάνω μας» (σελ. 143).
— «Δεν μπορεί επιστήμονας πιστός να βρει μια υλική δύναμη και να την χρησιμοποιήσει, προς το κακό. Δεν μπορεί αν βρει πνευματικές δυνάμεις, να λέει στον αέρα- «ησύχασε» και να ησυχάζει και στη θάλασσα- «γίνου σκληρή για να περπατήσω» και να περπατά κι υστέρα αυτές τις δυνάμεις να τις χρησιμοποιήσει για να σκοτώσει τον διπλανό του.
Ό Χριστιανισμός αυτές τις δυνάμεις θα τις χρησιμοποιήσει για να σώσει τον εαυτό του από την φθορά και τον θάνατο» (σελ. 212).
— «Ο Θεός είναι η διανόηση, η σοφία...» (σελ. 187).
— «Ο κόσμος αυτός θα κριθεί βέβαια κάποτε. Κρίση σημαίνει χωρισμός. Μία κρίση είναι η κρίση διά του λόγου. Μία άλλη κρίση θα κάνουν οι 24 πρεσβύτεροι που αναφέρει η αποκάλυψη• «όστις πει τον αδελφό αυτού ρακά, ένοχος ευρέθη τω συνεδρία», Και η τρίτη κρίση θα είναι των 12 Αποστόλων. Ο Κύριος λοιπόν σ’ αυτούς έδωσε την εξουσία να κρίνουν, όχι σ’ εμάς» (σελ. 25). (!)
— «Ο Θεός «έφτιαξε τον κόσμο από την ενέργεια και τον Αδάμ, χωρίς καν να συμβάλει ό άνθρωπος» (σελ. 72).
— «...Έλεγχος φυσικών νόμων... αυτοί οι δύο λόγοι, η πολιτική και το ατομικό συμφέρον, καθυστερούν και δεν μπορούν οι άνθρωποι να υποχειριάσουν την φύση» (σελ. 199).
— «Γεννηθήκαμε, γιατί ο Θεός δεν ήθελε να είναι μόνος, ήθελε παιδιά» (οελ. 37).


Σεβασμιώτατοι, σεβαστοί πατέρες και αδελφοί,
Πριν ολοκληρώσουμε θα ήθελα να δώσω μία διαγραμματική, κατά το δυνατόν, ανακεφαλαίωση του όλου θέματος των κακοδοξιών Χ.Ο.Ε. - Α.Θ.Α.ΖΩ.
1. Χριστολογία προβληματική
2. Τριαδολογία προβληματική
3. Ανθρωπολογία προβληματική
4. Δεν έχουν άδεια από τους Επισκόπους, ούτε αναφέρονται σε αυτούς. (Εκκλησιολογία προβληματική).
5. Πίστη δτι είναι σεσωσμένοι
6. Ίδρυση Εκκλησίας Φιλαδελφείας
7. Οικουμενιστικές τάσεις (μαρτυρία)
8. Πίστη στην αφθαρσία προ της Αναστάσεως
9. Γλωσσολαλιά (μαρτυρίες για τρία στάδια «πνευματικής προσευχής»: απλή γλωσσολαλιά, ερμηνεία, προφητεία που γίνεται με οράματα)
10. Οράματα. χαρίσματα, χειροθεσίες, μετάδοση χαρισμάτων διά λόγου (μαρτυρία)
11. Χιλιαοτικές τάσεις
12. Πίστη στην αρπαγή (δεν φαίνεται σε κείμενα της Α.Θ.Α.ΖΩ έως τώρα, υπάρχουν όμως σαφείς μαρτυρίες για τη Χ.Ο.Ε.)
13. Ανοχή σε εκτρώσεις-έλεγχο γεννήσεων
14. Κατηγορούν ιερείς
15. Νηστεία μη απαραίτητη (μιλούν για πνευματική νηστεία)
16 Εξομολόγηση (συστήνεται σε πρώτη φάση στους νεοεισερχόμενους, οι προχωρημένοι δεν έχουν ανάγκη εξομολόγησης ή «εξομολογούνται» στους αρχηγούς της ομάδας τους)
17. Μυστικότης γενική.
18. Πίστη σε προορισμό προεκλεγμένου Ελληνικού Έθνους κ.ά.


Μετά από όλα αυτά (και πολλά άλλα που παραλείπουμε λόγω χρόνου), αντιλαμβανόμαστε, νομίζω, ότι βρισκόμαστε μπροστά σε ένα μεγάλο ποιμαντικό πρόβλημα το όποιο, ταπεινά φρονούμε, θα πρέπει άμεσα να αντιμετωπιστεί από την Ιερά Σύνοδο, διότι χάνονται ψυχές «υπέρ ων Χριστός απέθανε».


Ταυτόχρονα θα πρέπει να καλύψουμε τα ποιμαντικά μας κενά, που τόσο χαρακτηριστικά καταδεικνύει ο μακαριστός π. Αντώνιος Αλεβιζόπουλος στο βιβλίο του «Χ. Ο. Ε., Ένα ποιμαντικό πρόβλημα».


Σας ευχαριστώ.



Εισήγηση στην ΙΒ΄ Πανορθόδοξη Συνδιάσκεψη Εντεταλμένων Ορθοδόξων Εκκλησιών και Ιερών Μητροπόλεων επί θεμάτων αιρέσεων, που πραγματοποιήθηκε στη Λάρισα από 30 Οκτωβρίου έως 2 Νοεμβρίου 2001

Οἱ σύγχρονοι Αἱρετικοί Νεοεικονομάχοι πολεμοῦν δολίως τήν εἰκονογράφησιν τοῦ ΘΕΟΥ ΠΑΤΡΟΣ μέ τήν διαστροφικήν διδασκαλίαν ὅτι ἡ εἰκονογράφησις τοῦ Θεοῦ Πατρός ἐπιχειρεῖ τήν εἰκόνισιν τῆς Θείας φύσεως.

Η ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΙΣ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΤΡΙΑΔΟΣ

Οἱ σύγχρονοι Αἱρετικοί Νεοεικονομάχοι πολεμοῦν δολίως τήν εἰκονογράφησιν τοῦ ΘΕΟΥ ΠΑΤΡΟΣ μέ τήν διαστροφικήν διδασκαλίαν ὅτι ἡ εἰκονογράφησις τοῦ Θεοῦ Πατρός ἐπιχειρεῖ τήν εἰκόνισιν τῆς Θείας φύσεως.

Αἱ εἰκόνες ὅμως, ὅπως μᾶς διδάσκουν οἱ Ἅγιοι Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας, δέν εἰκονίζουν τήν φύσιν ἤ οὐσίαν, ἀλλά εἶναι ΣΥΜΒΟΛΙΚΑΙ ἀπεικονίσεις τῆς ὑποστάσεως τοῦ εἰκονιζομένου. μήπως δύνται νά εἰκονισθῇ ἡ οὐσία καί φύσις τῶν Ἀγγέλων ἤ τῶν ψυχῶν ἤ καί τῶν δαιμόνων, ἤ τοῦ Παραδείσου καί τῆς κολάσεως; Ὄχι βεβαίως. Ἀλλά τόσαι εἰκόνες ὑπάρχουν μέ Ἀγγέλους καί ψυχάς καί δαίμονας. Τήν οὐσίαν ἤ φύσιν των εἰκονίζουν; Ὄχι βεβαίως. Πόσον μᾶλλον ἀδύνατον εἶναι νά εἰκονισθῇ ἡ Ἄκτιστος καί Ἄπειρος καί Ἀπερίγραπτος καί Ἀμέθεκτος ΘΕΪΚΗ Οὐσία ἤ Φύσις.

Ἄς ἰδοῦμε τί μᾶς διδάσκει ἡ Ἐκκλησία μέσῳ τῶν Οἰκουμενικῶν Συνόδων καί τῶν Ἁγίων Πατέρων σχετικῶς μέ τάς ἀποδεκτάς ἀπεικονίσεις:

«Λέγουσι γάρ [οἱ Χριστιανοκατήγοροι] ὅτι τήν πρέπουσαν τῷ Θεῷ προσκύνησιν καί λατρείαν ταῖς σεπταῖς εἰκόσι προσφέρουσιν οἱ Χριστιανοί, καί ὅτι τήν ἀκατάληπτον φύσιν περιγράφουσι. Ὦ τῆς παρεκτροπῆς καί ἠλιθιότητος... Οἱ γάρ Χριστιανοί οὔτε τήν ἐν Πνεύματι καί Ἀληθείᾳ προσκύνησιν ταῖς Εἰκόσι ἀπένειμαν, οὔτε τῆς Ἀοράτου καί Ἀκαταλήπτου Φύσεως εἰκόνα ποτέ πεποιήκασιν».1

«Οὐδέ γάρ τῆς Ἀοράτου Θεότητος Εἰκόνα ἤ ὁμοίωμα ἤ σχῆμα ἤ μορφήν τινά ἀποτυποῦμεν».2

«Οἱ ἐν τῇ Καθολικῇ Ἐκκλησίᾳ ὡς τέκνα γνήσια γεννηθέντες . . . τάς σεπτάς Εἰκόνας ἀποδεχόμεθα, εἰκόνας μόνον καί οὐδέν ἕτερον αὐτάς γινώσκοντες, καθό τοῦ πρωτοτύπου τό ὄνομα μόνον ἐχούσας καί οὐχί τήν οὐσίαν».3

Ὅποιος, λοιπόν προσκυνεῖ καί τιμᾶ τήν Εἰκόνα, προσκυνεῖ τοῦ εἰκονιζόμενου τήν ὑπόστασιν, κατά τήν Ἁγίαν 7ην Οἰκουμενικήν Σύνοδον, καί ὄχι τήν φύσιν τοῦ εἰκονιζομένου.

Ἀρκετοί Ἅγιοι Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας γράφουν πολύ ξεκάθαρα ὅτι δέν εἰκονίζομε τήν φύσιν τοῦ εἰκονιζομένου, ἀλλά τήν ὑπόστασίν του. Οὕτω ὁ Ἅγιος Θεόδωρος ὁ Στουδίτης λέγει: «Παντός εἰκονιζομένου οὐχί ἡ φύσις ἀλλά ἡ ὑπόστασις εἰκονίζεται».4

Ὁ δέ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός, ὁ μεγάλος αὐτός Ἅγιος τῆς Ἐκκλησίας ὁ ὁποῖος ἐπολέμησε μέ σφοδρότητα τούς Εἰκονομάχους, λέγει:

«Οἴδαμεν οὖν, ὅτι οὔτε Θεοῦ, οὔτε ψυχῆς, οὔτε δαίμονος δυνατόν θεαθῆναι φύσιν, ἀλλ᾽ ἐν μετασχηματισμῷ τινί θεωροῦνται ταῦτα, τῆς Θείας Προνοίας τύπους καί σχήματα περιτιθείσης τοῖς ἀσωμάτοις καί ἀτυπώτοις…

»Μή θέλων οὖν ὁ Θεός παντελῶς ἀγνοεῖν ἡμᾶς τά ἀσώματα, περιέθηκεν αὐτοῖς τύπους, καί σχήματα, καί εἰκόνας κατά τήν ἀναλογίαν τῆς φύσεως ἠμῶν, σχήματα σωματικά ἐν ἀΰλῳ ὁράσει νοός ὁρώμενα· καί ταῦτα σχηματίζομεν καί εἰκονίζομεν. Ἐπεί, πῶς ἐσχηματίσθη καί εἰκονίσθη τά Χερουβίμ; ἀλλά καί Θεοῦ σχήματα καί εἰκόνες ἡ Γραφή ἔχει».5

Ἐπίσης καί ὁ Ἅγιος Θεόδωρος ὁ Στουδίτης γράφει:

«Ἡ εἰκών ἔχει ὁμοιότητα πρός τήν ὑπόστασιν, ἀπεικονίζουσα ἐξωτερικά τινα σχήματα καί χρώματα τῆς ὑποστάσεως. Δέν ἔχει ὅμως ὁμοουσιότητα μέ τό εἰκονιζόμενον διότι διαφέρει εἰς τήν οὐσίαν».6

Ὅπως βλέπομεν, εἶναι φύσει ἀδύνατον διά τήν εἰκόνα νά εἰκονίσῃ τήν φύσιν τοῦ εἰκονιζομένου. Εἶναι φύσει ἀδύνατον νά εἰκονισθῇ ἡ φύσις οἱουδήποτε ὄντος.

Ἡ ἄποψις λοιπόν ὅτι ἡ εἰκών τῆς Ἁγίας Τριάδος ἐπιχειρεῖ νά περιγράψῃ τήν Θεϊκήν Φύσιν εἶναι λανθασμένη. Ὅσοι χρησιμοποιοῦν τήν ἄποψιν αὐτήν ὡς ἐπιχείρημα ἐναντίον τῆς Εἰκονίσεως τοῦ Θεοῦ Πατρός, ἐάν μέν τό κάνουν ἀφελῶς ἁπλῶς σφάλλουν, ἐάν ὅμως τό κάνουν σκοπίμως εἶναι ἐχθροί τῆς Ἀληθείας καί ἐχθροί τοῦ Θεοῦ.

Ὄχι μόνον εἰς τήν εἰκόνα τῆς Ἁγίας Τριάδος, ἀλλά εἰς οὐδεμίαν εἰκόνα δέν εἶναι δυνατόν νά εἰκονισθῇ ἡ οὐσία ἤ φύσις τοῦ εἰκονιζομένου.

Ἡ εἰκών τῆς Ἁγίας Τριάδος ΔΕΝ εἶναι περιγραφή τῆς Θεότητος. Εἶναι μία συμβολική εἰκών τῶν Τριῶν Προσώπων.

Εἰς αὐτήν ΣΥΜΒΟΛΙΚΩΣ εἰκονίζεται ὁ ΠΑΤΗΡ ὡς Παλαιός τῶν Ἡμερῶν, ὅπως συγκαταβατικῶς ἐμφανίσθηκε εἰς τά ὁράματα τῶν Προφητῶν εἰς τήν Παλαιάν Διαθήκην, καί ὁ ΥΙΟΣ, ὅπως τόν γνωρίζομεν ἀπό τήν Ἐνσάρκωσίν του, καί τό ΑΓΙΟΝ ΠΝΕΥΜΑ, ὅπως ἐμφανίσθηκε εἰς τήν βάπτισιν τοῦ Χριστοῦ.

Αὐτή εἶναι μία ΣΥΜΒΟΛΙΚΗ εἰκών καί δέν εἶναι οὔτε ἀπεικόνισις οὔτε προσπάθεια ἀπεικονίσεως τῆς ἀπείρου Φύσεως ἤ τῆς ἀμεθέκτου Οὐσίας τοῦ Θεοῦ.

ΜΕΡΙΚΑ ΑΠΟ ΤΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΝΕΟ-ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΩΝ

ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΟΣ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΤΡΙΑΔΟΣ

Θά ἐξετάσωμε κατωτέρω μερικάς ἀπό τάς δικαιολογίας καί τά ἐπιχειρήματα τά ὁποῖα χρησιμοποιοῦν οἱ Νεοεικονομάχοι ἐναντίον τῆς Ἱερᾶς Εἰκόνος τῆς Ἁγίας Τριάδος.

Δέν θά ἀναφερθῶμεν εἰς τάς βλασφημίας των, ὅπως, λόγου χάριν, ὅτι εἶναι εἴδωλον, ὅτι διδάσκει εἰδωλολατρίαν, ἀρειανισμόν, πολυθεΐαν, καί λοιπά.

Τά βασικά ἐπιχειρήματα ἐναντίον τῆς Ἱερᾶς Εἰκόνος τῆς Ἁγίας Τριάδος εἶναι τά ἑξῆς:

1.- Εἶναι αἱρετική καί εἰσῆλθεν εἰς τήν Ἐκκλησίαν ἀπό τήν Δύσιν.

2.- Ἔχει καταδικασθῆ ἀπό τήν Σύνοδον τῆς μόσχας τό 1666.

3.- Ἀπαγορεύεται βάσει τῶν ἀποφάσεων τῆς 7ης Οἰκουμενικῆς Συνόδου.

4.- Δέν εἶναι κανονική καί Ὀρθόδοξος διότι εἰκονίζει τόν Θεόν Πατέρα τόν ὁποῖον κανείς δέν ἔχει ἰδεῖ ποτέ, «Θεὸν οὐδεὶς ἑώρακε πώποτε» (Ἰωάν Α´ 18).

5.- Ὅλαι αἱ προφητικαί ὁράσεις εἶναι «Χριστοκεντρικαί».

Οἱ ἰσχυρισμοί αὐτοί εἶναι λανθασμένοι καί θά ἰδοῦμε διά ποίους λόγους, ἐξετάζοντες τόν κάθε ἕνα ἰσχυρισμόν ξεχωριστά.

1.- Εἶναι Αἱρετική καί εἰσῆλθεν εἰς τήν Ἐκκλησίαν ἀπό τήν Δύσιν.

Ἄς ἰδοῦμε ἐάν πράγματι αἱ εἰκονίσεις τοῦ Θεοῦ Πατρός εἰσῆλθον ἀπό τήν Δύσιν ἤ ἐάν ὑπῆρχον καί πρίν ἀπό τό σχίσμα τοῦ 1054, διότι πρίν τό 1054 δέν ὑπῆρχε Ἐκκλησία Δύσεως καί Ἀνατολῆς.

Θά ἰδοῦμε ὄντως ὅτι ὑπῆρξαν εἰκονίσεις τοῦ Θεοῦ Πατρός παλαιότεραι ἀπό τό Σχίσμα τῶν καθολικῶν τό ὁποῖο συνετελέσθη τό ἔτος 1054. Θά ἰδοῦμε μέ παραδείγματα ὅτι ὁ ἰσχυρισμός, «Εἶναι αἱρετική καί εἰσῆλθε εἰς τήν Ἐκκλησίαν ἀπό τήν Δύσιν», εἶναι λανθασμένος, ἀνιστόρητος καί παραπλανητικός.

Θά παρουσιάσωμε μόνον δύο παραδείγματα ἀπό τό 9ον αἰῶνα μέ συμβολικάς ἀπεικονίσεις τοῦ Θεοῦ Πατρός. Ἔτσι συντρίβεται ἡ πρόφασις τῶν Νεοεικονομάχων.

α) Τό πρῶτον παράδειγμα εἶναι ἀπό τό χειρόγραφον Ψαλτήριον τοῦ 820-840 μ.Χ, φυλασσόμενον εἰς τό Πανεπιστήμιον τῆς Οὐτρέχτης.

Εἰς αὐτό, ὁ Ψαλμός ΡΘ´ (κεφάλαιον 109 καί κατά τό μασ. 110), Ψαλμὸς τῷ Δαυΐδ, «ΕΙΠΕΝ ὁ Κύριος τῷ Κυρίῳ μου· κάθου ἐκ δεξιῶν μου, ἕως ἂν θῶ τοὺς ἐχθρούς σου ὑποπόδιον τῶν ποδῶν σου», διακοσμεῖται μέ μικρογραφίαν, εἰς τήν ὁποίαν βλέπομε τόν Υἱόν νά κάθεται ἐκ Δεξιῶν τοῦ Πατρός.7

β) Τό δεύτερον παράδειγμα προέρχεται ἀπό χειρόγραφον τοῦ 9ου αἰῶνος εὑρισκόμενον εἰς τήν Ἐθνικήν βιβλιοθήκην τῶν Παρισίων. Πρόκειται διά μίαν μικρογραφίαν ἡ ὁποία διακοσμεῖ τά Ἱερά Παράλληλα τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Δαμασκηνοῦ, ὅπου παριστάνεται τό ὅραμα τοῦ Ἁγίου Πρωτομάρτυρος καί Ἀρχιδιακόνου Στεφάνου. Ἐκεῖ ἀπεικονίζεται ὁ Υἱός τοῦ ἀνθρώπου ἐν τοῖς δεξιοῖς τοῦ Θεοῦ Πατρός.

Ὁ Θεός Πατήρ, ὁ ἄσαρκος καί ἀσχημάτιστος, σχηματίζεται συμβολικῶς ὡς Παλαιός Ἡμερῶν, ὡς συγκαταβατικῶς ὁ ἴδιος ἐνεφανίσθη εἰς τόν λιθοβολούμενον Πρωτομάρτυρα (Πράξ. Ζ´ 55-56).

Ἐφ’ ὅσον ὑπάρχουν ἀπεικονίσεις τοῦ Θεοῦ Πατρός περίπου δύο αἰῶνας πρίν ἀπό τό Σχίσμα τῆς Δύσεως, πῶς εἶναι δυνατόν νά εἶναι αἱρετικαί αἱ εἰκόνες αὐταί καί νά εἰσῆλθον εἰς τήν Ἐκκλησίαν ἀπό τήν Παπικήν Ἐκκλησίαν;

Ἐπί πλέον, ἡ ὕπαρξις τῆς εἰκόνος τοῦ Θεοῦ Πατρός χρονολογεῖται καί πολύ πρίν ἀπό τόν 9ον αἰῶνα. μαρτυρεῖται καί εἰς τούς κώδικας κοσμᾶ τοῦ Ἰνδικοπλεύστου, γράφοντος τόν 6ον αἰῶνα, καί εἰς τήν Ἐκκλησίαν τῆς Ἁγίας μαρίας τῆς μείζονος τό 432 μ.Χ., κατά τόν ἱστορικόν Γκαροῦτσι.

Συνεπῶς, ὁ ἀνωτέρω ἰσχυρισμός τῶν Νεο-εικονομάχων εἶναι ψευδής, ἀνιστόρητος καί προκατειλημένος.

2.- Ἔχει καταδικασθῆ ἀπό τήν Σύνοδον τῆς μόσχας τό 1666.

Ἐδῶ θά ἰδοῦμε ὅτι καί αὐτός ὁ ἰσχυρισμός δέν εἶναι καθόλου ὑπολογίσιμος.

Ὁ κύριος σκοπός τῆς Συνόδου τῆς μόσχας τό 1666 ἦτο ἡ καθαίρεσις τοῦ Πατριάρχου Νίκωνος.

Ἕνα ἀπό τά ἐνεργά μέλη τῆς Συνόδου τοῦ 1666 ἦτο ὁ μητροπολίτης Γαζαίων Παΐσιος Λιγαρίδης 8 ἀντιπρόσωπος τοῦ Πατριαρχείου Kωνσταντινουπόλεως. Ὅπως ἀπεδείχθη, ὁ ἐν λόγῳ ἦτο κρυπτοπαπικός Ἰησουΐτης, χειροτονημένος ἱερεύς τό 1639 εἰς τήν Ρώμην ἀπό τόν Οὐνίτην μητροπολίτην Raphael Korsak. Ὁ Παΐσιος λιγαρίδης κατώρθωσε νά χειροτονηθῇ μητροπολίτης Γάζης τόν Σεπτέμβριον τοῦ 1652 καί ἀργότερα, μεταξύ 1662-1678, νά παρουσιασθῇ εἰς τήν Ρωσσίαν ὡς σύμβουλος τοῦ τσάρου Ἀλεξίου μιχαήλοβιτς. Ἐκεῖ ἐνεφανίσθη ὡς ὑπέρμαχος τῆς Ὀρθοδοξίας, ἐνῶ συγχρόνως διετήρει τήν ἀλληλογραφίαν του μέ τούς καθολικούς! Ὁ Παΐσιος λιγαρίδης καθῃρέθη ὡς λατινόφρων ἀπό τό Πατριαρχεῖον Ἱεροσολύμων τόν Μάϊον τοῦ 1671 ἐπί πατριάρχου Δοσιθέου.9

Αἱ ἀποφάσεις τῆς Συνόδου τῆς μόσχας τό 1666 ἀμφισβητοῦνται καί ὑπό τῶν ἰδίων τῶν Ρώσσων. μέχρι σήμερον οἱ Ρῶσσοι προσκυνοῦν καί τήν εἰκόνα τῆς Ἁγίας Τριάδος καί ἄλλας εἰκονικάς παραστάσεις τοῦ Θεοῦ Πατρός.

Διακεκριμένον παράδειγμα ἀποτελεῖ ἡ θαυματουργός εἰκών τῆς Παναγίας τοῦ KURSK , ἡ ὁποία εἰκονίζει τόνΘεόν ΠΑΤΕΡΑ, ὡς ΠΑλΑΙΟΝ ΤΩΝ ΗΜΕΡΩΝ, ἄνωθεν τῆς βρεφοκρατούσης Ὑπεραγίας Θεοτόκου.

Ἄλλο παράδειγμα ἀποτελεῖ ἡ εἰκών τῆς Ἁγίας Τριάδος ἀπό τό 1676, δέκα χρόνια μετάτήν ἐν λόγῳ Σύνοδον τῆς μόσχας τό 1666. κατά τήν παράδοσιν τῆς μονῆς ὅπου εὑρίσκεται, χορηγός τῆς ἁγιογραφίας αὐτῆς τῆς εἰκόνος ἦτο ὁ ἴδιος ὁ Τσάρος Ἀλέξιος.

Πολλαί εἰκόνες τῆς Ἁγίας Τριάδος ἐκυκλοφόρησαν μετά τό 1666, καί αὐταί ἀποτελοῦν ἁπτήν ἀπόδειξιν πώς τό πλήρωμα τῆς Ἐκκλησίας δέν ἀπεδέχθη τάς ἀποφάσεις τῆς Συνόδου τοῦ 1666.

Πρέπει νά σημειωθῇ ὅτι αὐτή ἡ Σύνοδος τῆς μόσχας τό 1666-1667 θεωρεῖται ἀντικανονική διότι ἀντιτίθεται κατά τῶν ἀποφάσεων προηγουμένων Ὀρθοδόξων Συνόδων, ὅπως τῆς Συνόδου τοῦ 1553-1554, συγκληθείσης ὑπό τοῦ μητροπολίτου μακαρίου, ὁ ὁποῖος θεωρεῖται Ἅγιος ἀπό τήν Ἐκκλησίαν τῆς Ρωσσίας.

Ἡ προηγούμενη Σύνοδος τῆς μόσχας, τοῦ 1553-1554, ἀπεφάσισεν ὅτι ἡ εἰκών τῆς Ἁγίας Τριάδος εἶναι προσκυνητή καί ὅτι εἶναι σύμφωνος μέ τάς Ἀποστολικάς διδαχάς καί τήν Παράδοσιν τῆς Ἐκκλησίας καί πρέπει νά προσκυνῆται. Ἐκεῖνοι δέ οἱ ὁποῖοι δέν τήν προσκυνοῦν νά τιμωροῦνται. Ἡ αὐτή Σύνοδος ἐτιμώρησε μέ τρία χρόνια ἀποφυγῆς τῆς Θείας κοινωνίας τόν Ivan Mihailovitch Viskovaty, ὁ ὁποῖος ἐπολέμει τήν εἰκόνα τῆς Ἁγίας Τριάδος, καί ἐάν δέν συνεμορφοῦτο θά κατεδικάζετο ὡς αἱρετικός.

Ἐάν πάλιν ὑποθέσωμεν ὅτι ἡ Σύνοδος τῆς μόσχας τό 1666 ἦτο κανονική, καί τότε δέν δύνανται οἱ Νεοεικονομάχοι νά τήν χρησιμοποιήσουν διά τά ἐπιχειρήματά των ἐναντίον τῆς συμβολικῆς παραστάσεως τοῦ Θεοῦ Πατρός. Ἡ ἀπόφασις αὐτῆς τῆς Συνόδου δέντούς ὑπερασπίζει, διότι ὅπως βλέπομεν εἰς τά πρακτικά της, τήν εἰκονογράφησιν τοῦ Θεοῦ Πατρός τήν ἀπαγορεύει ἐπειδή ὁ Πατήρ δέν ἐσαρκώθη. Συγκεκριμένως γράφουν: «Ὁρίζομεν δέ ἀπό τοῦ νῦν τήν εἰκόνα τοῦ Κυρίου Σαβαώθ πλέον μή ζωγραφίζεσθαι, οὔτε εἰκονίζεσθαι, διότι τόν Κύριον Σαβαώθ (ἤγουν τόν Πατέρα) οὐδείς εἶδε ποτέ φανέντα ἐν σαρκί…»10

Ἡ βάσις ὅμως διά τήν εἰκονογράφησιν τοῦ Θεοῦ Πατρός δέν ὑπῆρξε ποτέ εἰς τήν Ὀρθόδοξον Ἐκκλησίαν ὁ βλάσφημος ἰσχυρισμός ὅτι δῆθεν ἐσαρκώθη ὁ Θεός Πατήρ. Ἡ βάσις ἐπί τῆς ὁποίας εἰκονίζεται συμβολικῶς ὁ Θεός Πατήρ, ἔγκειται εἰς τάς ὁράσεις τῶν Προφητῶν τάς ὁποίας ἡ Ἁγία Ζ´ Οἰκουμενική Σύνοδος ἐντέλλεται νά εἰκονίζωνται.

Ἡ ἐν μόσχᾳ Σύνοδος τοῦ 1666 δέν ἀναφέρεται καθόλου εἰς τήν πραγματικήν βάσιν τῆς εἰκονογραφήσεως τοῦ Θεοῦ Πατρός, εἰς τάς ὁράσεις τῶν Ἁγίων Προφητῶν, καί διά τοῦτο εἶναι λανθασμένο καί αὐτό τό ἐπιχείρημα τῶν Νεοεικονομάχων.

3.- Ἀπαγορεύεται βάσει τῶν ἀποφάσεων τῆς 7ης Οἰκουμενικῆς Συνόδου.

Ἐδῶ θά ἀσχοληθοῦμε ὀλίγον μέ τούς φανατικούς Νεοεικονομάχους, τούς αὐτοαποκαλουμένους νεοφωτίστους εἰς τό θέμα τῶν ἱερῶν εἰκόνων. «Εἴμεθα καί ἡμεῖς κάποτε ἐν τῆ πλάνῃ!» («Ὀρθόδοξος Πνοή», Τεῦχος 187) - Ἔτσι γράφουν τώρα οἱ Νεοεικονομάχοι κ.κ. Κύρηκος κοντογιάννης, «ἐπίσκοπος», καί Ἐλευθέριος Γκουτζίδης, θεολόγος, ἀναφερόμενοι εἰς τά προηγούμενα Ὀρθόδοξα δημοσιεύματά των περί τῶν ἱερῶν εἰκόνων.

Δέν θά σχολιάσωμε τάς πλάνας των, ἀλλά μόνον θά ρίξωμε μίαν ματιάν, εἰς τό πῶς διαστρέφουν τά Ἁγιοπατερικά κείμενα, πῶς τά ἀλλάζουν καί πῶς τά παρεξηγοῦν μέ πολύ πονηρόν τρόπον, διά νά περάσουν τό πονηρόν μήνυμά των. Ἔτσι δικαιολογοῦν τήν ὕπαρξίν των καί τήν κατά καιρούς Ἐκκλησιαστικήν των κατάστασιν. Καταπραΰνουν τάς συνειδήσεις τῶν ἁπλῶν πιστῶν, οἱ ὁποῖοι διερωτῶνται διατί πρίν μερικά χρόνια ἔγραφον καί ἐδημοσίευον ἐντελῶς διαφορετικά καί ἄκρως ἀντίθετα μέ αὐτά τά ὁποῖα διδάσκουν σήμερον.

Γράφουν λοιπόν εἰς τό περιοδικόν των, «Ὀρθόδοξος Πνοή» Τεῦχος 187: «Τί λέγει ὅμως ἡ Ἁγία Ζ΄ Οἰκουμενική Σύνοδος περί τῆς εἰκονίσεως τοῦ Θεοῦ Πατρός ἤ τῆς Ἁγίας Τριάδος, τήν ὁποίαν σεῖς ΑΣΕΒΩΣ μορφοποιεῖτε καί εἰκονίζετε εἰδωλικῶς, καί δή διαιρετήν καί ἑτερουσίαν!.. Διατί ἡ Ἁγία Ζ΄ Οἰκουμενική Σύνοδος δέν ἐθεσμοθέτησεν εἰκόνα τοῦ Θεοῦ Πατρός καί κατ' ἐπέκτασιν εἰκόνα τῆς Ὁμοουσίου ἀλλά καί ὑπερουσίου τρισυποστάτου Μιᾶς Θεότητος; Εἰς τήν πρός τόν εἰκονομάχον Λέοντα Ἐπιστολήν του ὁ Ἅγιος Γρηγόριος Ρώμης γράφει: «…ἰδόντες τόν Κύριον, καθώς εἶδον, ἱστορήσαντες ἐζωγράφησαν. Ἰδόντες Ἰάκωβον τόν ἀδελφόν τοῦ Κυρίου, καθώς εἶδον, αὐτόν ἱστορήσαντες ἐζωγράφησαν. Ἰδόντες τόν πρωτομάρτυρα Στέφανον, καθώς εἶδον, αὐτόν ἱστορήσαντες ἐζωγράφησαν, καί κατ' ἔπος, ἰδόντες τά πρόσωπα τῶν μαρτύρων τῶν ἐκχυσάντων τό αἷμα ὑπέρ Χριστοῦ, ἐζωγράφησαν, καί θεωρήσαντες λοιπόν ἐν ὅλῳ τῷ κόσμῳ οἱ ἄνθρωποι, ἀφέντες τάς προσκυνήσεις τοῦ διαβόλου, ταύτας προσεκύνησαν, οὐ λατρευτικῶς, ἀλλά σχετικῶς, ποῖόν σοι φαίνεται, βασιλεῦ, δίκαιον, ταύτας τάς εἰκόνας προσκυνεῖσθαι, ἤ τάς τῆς πλάνης τοῦ διαβόλου;» (Αὐτόθι [Πρακτικά τῶν Ἁγίων Οἰκουμενικῶν Συνόδων] 713/211).

Ἐδῶ εἶναι καθαρά ἡ παραπληροφόρησις τήν ὁποίαν ἐπιχειροῦν. Τό ἀνωτέρω ἀπόσπασμα ἀπό τήν ἐπιστολήν τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου Πάπα Ρώμης δέν ἀναφέρεται καθόλου εἰς τόν Θεόν Πατέρα ἤ εἰς τήν Ἁγίαν Τριάδα. Πῶς λοιπόν εἰς τήν εἰσήγησίν των γράφουν; «Τί λέγει ὅμως ἡ Ἁγία Ζ΄ Οἰκουμενική Σύνοδος περί τῆς εἰκονίσεως τοῦ Θεοῦ Πατρός ἤ τῆς Ἁγίας Τριάδος, τήν ὁποίαν σεῖς ΑΣΕΒΩΣ μορφοποιεῖτε καί εἰκονίζετε εἰδωλικῶς, καί δή διαιρετήν καί ἑτερουσίαν»;

Συνεχίζοντες οἱ νεοφώτιστοι Νεοεικονομάχοι γράφουν: «Εἰς τήν ἰδίαν ἐπιστολήν του ἀντιμετωπίζει τούς κατηγόρους, οἱ ὁποῖοι ἔλεγον εἴδωλα τάς εἰκόνας καί ὅτι εἰκονίζομεν τήν ἀόρατον θείαν φύσιν. «Διά τί τόν Πατέρα τοῦ κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ οὐχ ἱστοροῦμεν καί ζωγραφοῦμεν; Ἐπειδή οὐχ οἴδαμεν τίς ἐστιν, καί Θεοῦ φύσιν ἀδύνατον ἱστορῆσαι καί ζωγραφῆσαι, καί εἰ ἐθεασάμεθα καί ἐγνωρίσαμεν, καθώς τόν υἱόν αὐτοῦ, κἀκεῖνον ἄν εἴχομεν ἱστορῆσαι καί ζωγραφῆσαι, καί ἴνα κἀκείνου τόν χαρακτῆρα εἴδωλον ἀποκαλῆς. Μαρτυρόμεθά σοι ὡς ἀδελφοί ἐν Χριστῷ, εἴσελθε πάλιν εἰς τήν ἀλήθειαν, ὅθεν ἐξῆλθες, ἀπόρριψον τήν ὑψηλοφροσύνην, καί τό πεῖσμά σου κατάργησον, καί γράψον παντί καί πανταχοῦ, καί ἀνάστησον οὕς ἐσκανδάλισας καί ἀπετύφλωσας» (Αὐτόθι σελ. 211/718).

Ἡ ἀνωτέρω παράθεσις εἶναι τό δυνατότερον ἴχνος ἐρείσματος τό ὁποῖον θά ἠδύναντο νά ἀνεύρουν οἱ Νεοεικονομάχοι εἰς τά κείμενα τῶν Ἁγίων Πατέρων. Τί τό μεμπτόν ὅμως κάνουν; Δημιουργοῦν τεχνιέντως λάθος ἐντύπωσιν διά νά στηρίξουν τήν ἀστήρικτον Αἵρεσίν των καί πολεμικήν.

Πρῶτον, τήν Ἐπιστολήν τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου Ρώμης πρός τόν Αὐτοκράτορα λέοντα τήν ἀναβαθμίζουν ὡς Φωνήν τῆς Ἁγίας Ζ´ Οἰκουμενικῆς Συνόδου, μέ τό νά τήν παραθέτουν μετά τό ἐρώτημα, «Τί λέγει ὅμως ἡ Ἁγία Ζ΄ Οἰκουμενική Σύνοδος περί τῆς εἰκονίσεως τοῦ Θεοῦ Πατρός ἤ τῆς Ἁγίας Τριάδος»; Τό ὅτι ἡ Ἐπιστολή τοῦ Ἁγίου εἶναι καταχωρημένη εἰς τά Πρακτικά τῆς Συνόδου δέν σημαίνει ὅτι ἀποτελεῖ μέρος τῶν Ἀποφάσεων τῆς Ἁγίας αὐτῆς Συνόδου. Εἰς τά Πρακτικά καταχωρῶνται ὅλα τά διαθέσιμα κατά τήν συνεδρίασιν κείμενα, ἀκόμη καί τῶν ἐναντίων. Διά νά ἀποφεύγεται λοιπόν ἡ ἐπιχειρουμένη παραπλάνησις μέσῳ τῆς δημιουργίας ἐντυπώσεων, καλόν εἶναι νά γίνῃ κατανοητόν ὅτι ἡ διατύπωσις τοῦ Ἁγίου δέν ἀποτελεῖ εἰς τήν παροῦσαν περίπτωσιν διατύπωσιν Συνοδικοῦ Ὅρου.

Δεύτερον, ἡ ἐν λόγῳ Ἐπιστολή τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου Ρώμης πραγματεύεται τήν προσκύνησιν τῶν Ἱερῶν Εἰκόνων ἐν γένει καί μόνον ἐν παρόδῳ ἀναφέρεται εἰς τήν εἰκονογράφησιν τοῦ Θεοῦ Πατρός, χωρίς νά παρουσιάζῃ ἐνδελεχῆ μελέτην ἐπ᾽ αὐτῆς. Θέμα του δέν εἶναι τό ἐρώτημα ἐάν εἰκονίζεται ὁ Θεός Πατήρ, ἀλλά τό ἐάν προσκυνοῦνται αἱ εἰκόνες ἤ εἶναι εἴδωλα καί πρέπει νά πολεμοῦνται.

Τρίτον, τό σκεπτικόν τῆς διατυπώσεως ἔχει ὡς ἄξονα περιστροφῆς τό ὅτι «Θεοῦ φύσιν ἀδύνατον ἱστορῆσαι καί ζωγραφῆσαι». Αὐτό ἐγείρει ἐρωτηματικά. Διατί ἐπιχειρηματολογεῖ μέ αὐτόν τόν τρόπον ὁ Ἅγιος; Ποῖον ἐρώτημα ἀπαντᾶ; Τό ἐάν εἰκονίζεται ἡ Θεϊκή Φύσις ἤ τό ἐάν εἰκονίζεται τό πρῶτον Πρόσωπον τῆς Ἁγίας Τριάδος, ὁ Πατήρ; Ἱστορικῶς ἐξετάζοντες τό θέμα προκύπτει ὅτι τό ἐρώτημα τῆς ἐποχῆς ἦτο τό πρῶτον καί ὄχι τό δεύτερον. Ἡ Ἐκκλησία δέν ἀντιμετώπιζε τό ἐρώτημα τοῦ ἐάν εἰκονίζεται ὁ Θεός Πατήρ. Ἡ Ἐκκλησία τήν ἐποχήν ἐκείνην ἐκατηγορεῖτο ὅτι εἰκονίζει τήν Θείαν Φύσιν.

Ὅμως, ἐπειδή ὁ Θεός Πατήρ, ὡς ὁ πρῶτος καί μόνος Αἴτιος τῆς Ὑποστάσεως τοῦ Υἱοῦ καί τῆς Ὑποστάσεως τοῦ Ἁγίου Πνεύματος εἶναι ἡ πηγή τῆς Θεότητος τοῦ Υἱοῦ καί τῆς Θεότητος τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, συμβαίνει νά προσωποποιῇ ὁ Ἅγιος τό ἐρώτημα τῆς Θείας φύσεως εἰς τόν Ἀναίτιον Θεόν Πατέρα. καί ἐνῶ γράφῃ, «Διά τί τόν Πατέρα τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ οὐχ ἱστοροῦμεν καί ζωγραφοῦμεν;» ἀπαντᾶ τό ἐρώτημα, «Διά τί τήν Θείαν Φύσιν καί Οὐσίαν οὐχ ἱστοροῦμεν καί ζωγραφοῦμεν;» Ἐπειδή δέν τήν γνωρίζομεν, οὐχ οἴδαμεν καί οὐκ ἐθεασάμεθα.

Εἶναι ἐντυπωσιακή λοιπόν καί ὄχι ἀληθής ἡ ἐκ μέρους τῶν Νεο-εικονομάχων χρῆσις τοῦ κειμένου τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου Πάπα Ρώμης.

Παρομοία ἦτο καί ἡ τῶν μονοφυσιτῶν χρῆσις τῆς διατυπώσεως τοῦ Ἁγίου κυρίλλου Ἀλεξανδρείας: «Μία φύσις τοῦ Λόγου σεσαρκωμένη», τόν ἐξ ἴσου πονηρόν σκοπόν εἶχε, τήν πλάνην, καί εἰς τό ἴδιον τέλος κατέληγε, τήν ἀπώλειαν.

Εἰς τήν συνέχειαν, οἱ νεοφώτιστοι Νεοεικονομάχοι, ἀφήνοντες τόν Ἅγιον Γρηγόριον Ρώμης καί ἀναλαμβάνοντες τῆς Ἁγίας Ζ´ Οἰκουμενικῆς τήν ἔγγραφον Ἀπόφασιν, γράφουν:

«Καί πάλιν ἐν τῆ Ε΄ Πράξει τῆς ἰδίας Ἁγίας Συνόδου, ρητῶς κηρύσσεται ὅτι ἡ θεία φύσις δέν περιγράφεται καί δέν ζωγραφίζεται, ἀλλά μόνον ἡ ἀνθρωπότης τοῦ ἐνανθρωπήσαντος Θεοῦ Λόγου: «…τοῦ δέ Θεοῦ εἰκόνας ποιοῦμεν, λέγω δή τοῦ Κυρίου καί Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, καθώς ὤφθη ἐπί τῆς γῆς, καί τοῖς ἀνθρώποις συνανεστράφη, τοῦτον γράφοντες, καί οὐχ ὡς νοεῖται φύσει Θεός, ποία γάρ ὁμοίωσις, ἤ ποῖον σχῆμα τοῦ ἀσωμάτου καί ἀσχηματίστου Λόγου τοῦ Πατρός; Πνεῦμα γάρ ὁ Θεός, ὡς γέγραπται, τουτέστιν ἡ τῆς Ἁγίας καί Ὁμοουσίου Τριάδος φύσις, ἀλλ' ἐπεί εὐδοκίᾳ τοῦ Θεοῦ καί Πατρός κατελθών ὁ Μονογενής αὐτοῦ Υἱός καί Θεός Λόγος ἐξ οὐρανῶν, ἐσαρκώθη διά τήν ἡμῶν σωτηρίαν ἐκ Πνεύματος Ἁγίου καί τῆς ἀχράντου Παρθένου καί Θεοτόκου Μαρίας, τήν ἀνθρωπότητα αὐτοῦ γράφομεν, οὐχί τήν ἀσώματον Θεότητα» (Αὐτόθι σελ. 814/314).

Τί λοιπόν καταφέρουν νά ἀποδείξουν ἐδῶ, «Ὀρθόδοξος Πνοή» Τεῦχος 187, διά τῆς ἐπικλήσεως τῆς Ζ´ Οἰκουμενικῆς Συνόδου οἱ τῆς Νεοεικονομαχίας νεοφώτιστοι;

Ὅτι ΔΕΝ εἰκονίζεται ὁ Θεός Πατήρ;

Ὅτι ΔΕΝ εἰκονίζεται ἡ Ἁγία Τριάς; κάθε ἄλλο μόνον τό αὐτονόητον:

Ὅτι ΔΕΝ εἰκονίζεται ἡ Θεϊκή Φύσις. Ὅτι ΔΕΝ εἰκονίζεται ἡ τῆς Ἁγίας καί Ὁμοουσίου Τριάδος Φύσις.

Μήπως ἀποδεικνύουν ὅτι ἐκ τῶν Τριῶν Θεαρχικῶν Προσώπων ΜΟΝΟΝ ὁ Χριστός δύναται νά εἰκονίζεται; κάθε ἄλλο. μόνον τό αὐτονόητον: Ὅτι τόν Χριστόν εἰκονίζομεν κατά τήν ἀνθρωπίνην φύσιν καί ὄχι κατά τήν Θεϊκήν.

Τό ἀνωτέρω κείμενον τῆς Ε´ Πράξεως τῆς Ἁγίας Ζ´ Οἰκουμενικῆς Συνόδου δέν ἔχει οὐδεμίαν σχέσιν μέ τήν Αἱρετικήν ἐπιδίωξιν τῶν Νεοεικονομάχων οἱ ὁποῖοι μάχονται κατά τῆς εἰκόνος τοῦ Θεοῦ Πατρός καί κατά τῆς εἰκόνος τῆς Ἁγίας Τριάδος.

Εἶναι πασιφανές ὅτι τό κείμενον ἀπευθύνεται ἐναντίον ἐκείνων οἱ ὁποῖοι ἐθεώρουν τάς εἰκόνας ὡς περιγραφάς τῆς Θείας Φύσεως καί ὄχι ὡς συμβολικάς παραστάσεις τῶν ὁράσεων τῶν Προφητῶν.

Ἡ Ἐκκλησία ποτέ δέν ἐδέχθη τάς εἰκόνας τῆς Ἁγίας Τριάδος ὡς περιγραφάς τῆς Θείας Φύσεως, ὅπως εἴδομεν καί εἰς τήν ἀρχήν.

Πρέπει νά τονισθῇ ὅτι ἡ Ἁγία καί μεγάλη 7η Οἰκουμενική Σύνοδος μακαρίζει αὐτούς οἱ ὁποῖοι δέχονται καί εἰκονίζουν τάς προφητικάς ὁράσεις. Κάθε χρόνο διαβάζομε τήν κυριακήν τῆς Ὀρθοδοξίας:

«Τῶν τάς προφητικάς ὁράσεις, ὡς αὐτό τό Θεῖον αὐτάς ἐσχημάτισε καί διετύπου, εἰδότων καί ἀποδεχομένων καί πιστευόντων, ἅπερ ὁ τῶν Προφητῶν χορός ἑωρακότες διηγήσαντο, καί τήν τῶν Ἀποστόλων καί εἰς Πατέρας διήκουσαν ἔγγραφον καί ἄγραφον παράδοσιν κρατυνόντων, καί διά τοῦτο εἰκονιζόντων τά Ἅγια καί τιμώντων, αἰωνία ἡ μνήμη».11

Ἡ ἰδία Ἁγία Σύνοδος Ἀναθεματίζει ἐπίσης αὐτούς οἱ ὁποῖοι δέν δέχονται νά εἰκονίσουν τάς Προφητικάς ὁράσεις:

«Τοῖς τάς μέν προφητικάς ὁράσεις, κἂν μη βούλοιντο, παραδεχομένοις, τάς δ’ ὀφθείσας αὐτοῖς εἰκονογραφίας, ὦ θαῦμα! καί πρό σαρκώσεως τοῦ Λόγου μή καταδεχομένοις, ἀλλ’ ἢ αὐτήν τήν ἄληπτόν τε καί ἀθέατον οὐσίαν ὀφθῆναι τοῖς τεθεαμένοις κενολογοῦσιν, ἢ εἰκόνας μέν ταῦτα τῆς ἀληθείας, καί τύπους, καί σχήματα ἐμφανισθῆναι τοῖς ἑωρακόσι συντιθεμένοις, εἰκονογραφεῖν δέ ἐνανθρωπήσαντα τόν Λόγον, καί τά ὑπέρ ἡμῶν αὐτοῦ πάθη οὐκ ἀνεχομένοις, Ἀνάθεμα α΄ ».12

Ἄραγε ὄχι μόνον δέν ἀπαγορεύει ἡ Ἁγία Ἑβδόμη Οἰκουμενική Σύνοδος τήν εἰκόνα τοῦ Συνθρόνου τῆς Ἁγίας Τριάδος μέ τόν Πατέρα ὡς Παλαιόν τῶν Ἡμερῶν, ὅπως ἔχει ἐμφανισθῆ εἰς τούς Προφήτας, ἀλλά ἀναθεματίζει ἐκείνους οἱ ὁποῖοι ἀρνοῦνται τήν εἰκονογράφησιν τῶν προφητικῶν ὁράσεων καί μακαρίζει αὐτούς οἱ ὁποῖοι τάς δέχονται.

4.- Δέν εἶναι κανονική καί Ὀρθόδοξη διότι εἰκονίζει τόν Θεόν Πατέρα τόν ὁποῖον κανείς δέν ἔχει ἰδεῖ ποτέ. «Θεὸν οὐδεὶς ἑώρακεν πώποτε» (Ἰωάν. ι-18).

Οἱ νέο-εικονομάχοι διαδίδουν μεταξύ ἄλλων καί τήν προπαγάνδα ὅτι ἡ εἰκών τῆς Ἁγίας Τριάδος ἀντιτίθεται ἀκόμη καί εἰς τήν Ἁγίαν Γραφήν. Ἄς ἰδοῦμε ὅμως τί μᾶς λέγει ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος εἰς τήν 15ην Ὁμιλίαν του, ἀκριβῶς ἐπάνω εἰς τήν σχετικήν περικοπήν τοῦ Εὐαγγελίου τήν ὁποίαν χρησιμοποιοῦν οἱ Νεοεικονομάχοι:

«Θεὸν οὐδεὶς ἑώρακεν πώποτε· ὁ Μονογενὴς Υἱός, ὁ ὢν εἰς τὸν κόλπον τοῦ Πατρός, ἐκεῖνος ἐξηγήσατο. . . . Τί οὖν ἐροῦμεν τῷ μεγαλοφωνοτάτῳ Ἠσαΐᾳ λέγοντι· Εἶδον τόν Κύριον καθήμενον ἐπί θρόνου ὑψηλοῦ καί ἐπηρμένου; Τί δέ τῷ Ἰωάννῃ προσμαρτυροῦντι αὐτῷ ὅτι ταῦτα εἶπεν, ὃτε εἶδε τήν δόξαν αὐτοῦ; Τί δέ τῷ Ἰεζεκιήλ; Καί γάρ καί αὐτός ἐπί τῶν Χερουβίμ καθήμενον αὐτόν ὁρᾷ. Τί δέ καί τῷ Δανιήλ; καί γάρ αὐτός φῃσιν· Ὁ Παλαιός τῶν ἡμερῶν ἐκάθητο…. Καί ἕτεροι δέ αὐτόν ἑωράκασι. Πῶς οὖν ὁ Ἰωάννης εἶπεν, Θεὸν οὐδεὶς ἑώρακεν πώποτε; Δηλῶν ὃτι πάντα ἐκεῖνα συγκαταβάσεως ἦν, οὐκ αὐτῆς τῆς οὐσίας ….. Καί τοῦτο διά προφήτου τινός ὁ Θεός καί Πατήρ ἐμφαίνων ἔλεγεν· Ἐγώ ὁράσεις, φησίν, ἐπλήθυνα, καί ἐν χερσί Προφητῶν ὡμοιώθην, τουτέστι, συγκατέβην, οὐ τοῦτο ὅπερ ἤμην ἐφάνην».13

Ἐδῶ μᾶς ἐξηγεῖ ὁ Ἅγιος τό τί σημαίνει «Θεὸν οὐδεὶς ἑώρακεν πώποτε». Ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος μᾶς ἐξηγεῖ τό τί ἀκριβῶς γράφει ὁ Εὐαγγελιστής. Γράφει διά τήν Θεϊκήν οὐσίαν καί ὄχι διά τάς συγκαταβατικάς ὁράσεις τῶν Προφητῶν εἰς τάς ὁποίας στηρίζεται ἡ εἰκών τῆς Ἁγίας Τριάδος, «πάντα ἐκεῖνα συγκαταβάσεως ἦν, οὐκ αὐτῆς τῆς οὐσίας».

Ἀποστομώνει ὁ Ἅγιος ἐπίσης αὐτούς οἱ ὁποῖοι διαδίδουν ὅτι μόνον ὁ Υἱός ἐμφανίσθη εἰς τήν Παλαιάν Διαθήκην καί ποτέ ὁ Πατήρ. «Καί τοῦτο διά Προφήτου τινός ὁ Θεός καί Πατήρ ἐμφαίνων ἔλεγεν· Ἐγώ ὁράσεις, φησίν, ἐπλήθυντα…».

Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος μᾶς λέγει:

«Πολυμερῶς καὶ πολυτρόπως πάλαι ὁ Θεὸς λαλήσας τοῖς πατράσιν ἐν τοῖς προφήταις, ἐπ' ἐσχάτων τῶν ἡμερῶν τούτων ἐλάλησεν ἡμῖν ἐν υἱῷ» (Ἐβρ. Α´, 1-2).

Μέ πολλούς τρόπους καί πολλάς φοράς ὁ Θεός Πατήρ ἔχει φανερωθῆ εἰς τήν Παλαιάν Διαθήκην διά μέσῳ τῶν Προφητῶν καί εἰς τήν καινή Διαθήκη διά μέσῳ τοῦ μονογενοῦς Του Υἱοῦ, τοῦ κυρίου Ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ. Τί ἄλλο χρειάζονται οἱ Νεοεικονομάχοι διά νά σταματήσουν νά παρασύρουν τούς ἁπλοϊκούς; Ἤ μᾶλλον μέχρι πότε θά τούς κοροϊδεύουν.

5.- Ὅλαι αἱ Προφητικαί Ὁράσεις εἶναι «Χριστοκεντρικαί».

Ἡ ὀνομασία «Παλαιός τῶν Ἡμερῶν» ὅπως καί τό ὄνομα «Θεός» ἀνήκει καί εἰς τά Τρία Πρόσωπα τῆς Ἁγίας Τριάδος. Δέν ἀνήκει ἀποκλειστικῶς εἰς τόν υἱόν ὅπως διαδίδουν οἱ Νεοικονοκλάστες. Ἡ Ἱερά Σύνοδος τό 1994 ἀνέθεσε εἰς τούς θεολόγους νά προσφέρουν τήν γνώμη τους εἰς τά δύο τμήματα τοῦ Συνοδικοῦ τῆς Ὀρθοδοξίας, σχετικά μέ τούς μακαρισμούς, Αἰωνία ἡ μνήμη εἰς ὅσους δέχονται καί εἰκονογραφοῦν τας ὁράσεις τῶν προφητῶν καί μέ τό Ἀνάθεμα εἰς ὅσους δέν τούς δέχονται. μετά ἀπό μελέτην μερικῶν μηνῶν, τήν 19-03-1995, γράφουν πέντε (5) ἀπό αὐτούς:

«καί τά δύο αὐτά τμήματα τοῦ Συνοδικοῦ τῆς Ὀρθοδοξίας ἔχουν χαρακτῆρα καθαρῶς Χριστοκεντρικόν».

Δηλαδή, ὅταν οἱ Προφῆται διηγοῦνται τάς ὁράσεις των εἰς τήν Παλαιάν Διαθήκην, ὅλαι αἱ Θεοφάνειαι εἶναι τοῦ Υἱοῦ. Ὁ Παλαιός τῶνἩμερῶν εἰς τάς προφητικάς ὁράσεις ἦτο πάντοτε ὁ Χριστός καί πουθενά δέν ἦτο ὁ Θεός Πατήρ.

Οἱ πέντε οἱ ὁποῖοι ὑπέγραψαν τό κείμενο εἶναι: Ἀρχιμανδρίτης κήρυκος κοντογιάννης, Ἱερομόναχος Νεόφυτος Τσακίρογλου, μοναχός Μάξιμος Τσακίρογλου, Ἀνέστης Χατζῆς, Δημήτριος Κάτσουρας.

Αὐτοί οἱ πέντε κύριοι ἀνήκουν εἰς τήν ὁμάδα τῶν Νεοεικονομάχων καί ἀρνοῦνται τήν εἰκόνα τῆς Ἁγίας Τριάδος, διότι, ὅπως λέγουν, ὁ Θεός δέν εἰκονίζεται καθώς «Θεὸν οὐδεὶς ἑώρακεν πώποτε». Διδάσκουν ὅτι εἰς ὅλας τάς Θεοφανείας τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης ἦτο μόνον ὁ Υἱός. κατ᾽ αὐτούς, ὅταν ὁ Θεός ἐμφανίσθηκε εἰς τούς Προφήτας καί εἰς τούς Πατριάρχας καί ἐμίλησε μαζί τους, ἡ ἐμφάνισις αὐτή ἦτο τοῦ Υἱοῦ καί ΟΧι τοῦ Πατρός.

Ἄς ἰδοῦμε ὅμως, τί μᾶς διδάσκει ἡ Ἐκκλησία μέσῳ τῶν Ἁγίων της:

1.- Ἄς ἀρχίσωμεν ἀπό τόν Ἅγιον Νικόδημον τόν Ἁγιορείτην, ὁ ὁποῖος εἰς τό Πηδάλιον γράφει εἰς τά προλεγόμενα τῆς Ζ´ Οἰκουμενικῆς Συνόδου:

«ὅτι καί ὁ Ἄναρχος Πατήρ πρέπει νά ζωγραφίζεται καθώς ἐφάνη εἰς τόν προφήτην Δανιήλ ὡς Παλαιός ἡμερῶν».14

2.- Ἡ Ἁγία Ζ´ Οἰκουμενική Σύνοδος, εἰς τήν Η´ Πρᾶξιν αὐτῆς λέγει:

«Πιστεύοντες εἰς ἓνα Θεόν ἐν Τριάδι ἀνυμνούμενον, τάς τιμίας αὐτοῦ εἰκόνας ἀσπαζόμεθα».15

3.- Ὅ Ἃγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος, ὅταν σχολιάζῃ τό ὅραμα τοῦ Προφήτου Δανιήλ λέγει:

«Πατέρα καί Υἱόν οὗτος καί πρῶτος καί μόνος ὁρᾶ, ὡς ἐν ὂψει».16

4.- Ὁ Ἅγιος Ἐπιφάνιος περί τοῦ Ὁράματος τοῦ Δανιήλ λέγει:

«Καί ὡς ὁ Δανιήλ, εἶδεν τόν Παλαιόν τῶν ἡμερῶν, τοῦτο ὀπτασία τοῦ ΠΑΤΡΟΣ».17

5.- Ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς περί τοῦ αὐτοῦ Ὁράματος τοῦ Δανιήλ λέγει:

«Ἀλλά καί πατέρα τόν Δαβίδ οὗτος ἔχει, . . . ὡς εἶναι τόν τεχθησόμενον Θεόν ὁμοῦ καί ἄνθρωπον, υἱόν τε ἀνθρώπου καί υἱόν Θεοῦ, παρά Θεοῦ καί Πατρός ὡς ἄνθρωπος τήν ἀδιάδοχον Βασιλείαν λαμβάνοντα, ὡς εἶδε καί προανεκήρυξεν ὁ Δανιήλ· «ἐθεώρουν γάρ», φησίν, «ἕως οὗ θρόνοι ἐτέθησαν καί Παλαιός Ἡμερῶν ἐκάθισε· καί ἰδού ὡς υἱός ἀνθρώπου ἐρχόμενος ἐπί τῶν νεφελῶν τοῦ οὐρανοῦ καί μέχρι τοῦ Παλαιοῦ τῶν Ἡμερῶν ἔφθασε, καί αὐτῷ ἐδόθη ἡ τιμή καί ἡ ἐξουσία».18

Ὑπάρχουν καί ἄλλαι πολλαί πατερικαί καί λειτουργικαί μαρτυρίαι αἱ ὁποῖαι μᾶς διδάσκουν ὅτι ἐφανερώθη καί ὁ Πατήρ εἰς τάς ὁράσεις τῶν Προφητῶν, ὄχι μόνον ὁ Υἱός, ὅπως προσπαθοῦν νά παρουσιάσουν οἱ Νεοεικονομάχοι. Ἡ 7η Οἰκουμενική Σύνοδος μακαρίζει αὐτούς οἱ ὁποῖοι παραδέχονται καί εἰκονίζουν τάς προφητικάς ὁράσεις, Εἰς τάς ὁράσεις τῶν Προφητῶν περιέχονται καί ὁράσεις τοῦ Πατρός, καί αὐτή εἶναι ἡ βάσις τῆς ὑπάρξεως τῆς Ἱερᾶς αὐτῆς εἰκόνος τῆς Ἁγίας Τριάδος.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Ἡ εἰκών τῆς Ἁγίας Τριάδος μέ τόν Πατέρα ὡς Παλαιόν Ἡμερῶν εἶναι Ὀρθόδοξος καί προσκυνητή. Εἶναι ἑδραιομένη εἰς Ἀποφάσεις Οἰκουμενικῆς Συνόδου καί εἰς Διδαχάς Ἁγίων καί Θεοφόρων Πατέρων. Ὅσοι διώκουν τήν εἰκόνα αὐτήν καί δέν τήν προσκυνοῦν, ὅπως οἱ Νεοεικονομάχοι τοῦ 20οῦ αἰῶνος οἱ ὁποῖοι ἔφθασαν εἰς τό ση-μεῖον νά δημιουργήσουν καί σχίσμα εἰς τήν Ἐκκλησίαν τό 1995, καθώς καί οἱ ἀκολουθοῦντες αὐτούς, κουβαλοῦν μαζί τους τό Ἀνάθεμα τῆς Ζ´ Οἰκουμενικῆς Συνόδου καί φυσικά εὑρίσκονται ἐκτός Ἐκκλησίας.

Εὐχόμεθα εἰλικρινῶς ὁ Τριαδικός Θεός νά φωτίσῃ τούς πρώην ἀδελφούς μας οἱ ὁποῖοι ἐμπιστεύθηκαν τούς Νεοεικονομάχους να μήν τούς ἐνθαρρύνουν μέ τό νά τούς ἀκολουθοῦν.

Μέ αὐτά τά λίγα νομίζω πῶς ἀπερρίφθησαν τά ἐπιχειρήματα τῶν Νεοεικονομάχων.

Ἡ εἰκών τῆς Ἁγίας Τριάδος εἶναι Ὀρθόδοξος και προσκυνητή, Ἡ προσκύνησίς της ἀποτελεῖ παράδοσιν τῆς Ἐκκλησίας, Ἡ ὕπαρξίς της εἶναι θεμελιωμένη εἰς πάρα πολύ στερεά θεμέλια, αὐτά τῶν Ἀποφάσεων Οἰκουμενικῆς Συνόδου.

____________________________________________________________________________

1 (Πρακτικά Οἰκουμενικῶν Συνόδων, Τόμ. Γ´ σελ. 347/847).

2 (Πρακτικά Οἰκουμενικῶν Συνόδων, Τόμ. Γ´ σελ. 297/797).

3 (Πρακτικά Οἰκουμενικῶν Συνόδων, Τόμ. Γ´ σελ. 342/842).

4 Θεοδώρου Ἡγουμένου τοῦ Στουδίτου, Ἀντιρρητικός, P.G. 99, 405A.

5 Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Δαμασκηνοῦ, P.G. 94, 1344-1345.

6 Θεοδώρου Ἡγουμένου τοῦ Στουδίτου, P.G. 99, 1640).

7 Ἡ ἀνωτέρω μαρτυρία εἶναι προσβάσιμος εἰς τόν διαδικτυακόν τόπον: http://psalter.library.uu.nl/images/FOL_064V.JPG

8 Ἡ Δράση τοῦ Καθολικισμοῦ στίς Ἑλληνικές Χῶρες στά 1600-1700, Α. βακαλόπουλου, Ἱστορία τοῦ Νέου Ἑλληνισμοῦ, τόμ. Γ´, Θεσσαλονίκη 1968.

9 Κώδιξ τῆς Ἁγίας Πόλεως Ἱερουσαλήμ Α.Μ., σελ. 90-91.

101ΝΑ ΄ Πρακτικόν τῆς ἐν Μοσχοβίᾳ Συνόδου ἐπί Καθαιρέσει τοῦ Πατριάρχου Νίκωνος 1666-67.

11 Συνοδικόν τῆς Ἁγίας καί Οἰκουμενικῆς Ζ΄ Συνόδου ὑπέρ τῆς Ὀρθοδοξίας.

12 Συνοδικόν τῆς Ἁγίας καί Οἰκουμενικῆς Ζ΄ Συνόδου ὑπέρ τῆς Ὀρθοδοξίας.

13 Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου, P.G. 59, 97-98

14 Πηδάλιον, ἔκδοσις Ἀστήρ, σελίς 320.

15 Πρακτικά Οἰκουμενικῶν Συνόδων, Τόμ. Γ´ σελ. 383/883.

16 Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου, P.G. 56, 233.

17 Ἁγίου Ἐπιφανίου

181Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ, Ὁμιλία ιΔ´, 11.