Η πτώση της Βυζαντινής αυτοκρατορίας

Η πολιορκία της Κωνσταντινούπολης

1404 μ.Χ. Γεννιέται στην Κωνσταντινούπολη ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος από τον Μανουήλ Παλαιολόγο και την Ειρήνη Δράγαζη

1430 μ.Χ. 29 Μαρτίου. Άλωση της Θεσσαλονίκης από τους Τούρκους!

1437 μ.Χ. 27 Νοεμβρίου. Ο βασιλιάς Ιωάννης Παλαιολόγος – αδερφός του Κωνσταντίνου – πηγαίνει στην Ιταλία για να ζητήσει βοήθεια για τον Τουρκικό Κίνδυνο. Στη θέση του στην Πόλη, μένει ο Κωνσταντίνος.

1439 μ.Χ. 6 Ιουλίου. “Άλωση της Ορθοδοξίας” επιχειρείται στην Ιταλία, αφού “υπογράφεται” στη Φλωρεντία η “Ψευδοένωση των εκκλησιών”, από τον αδελφό του Κωνσταντίνου, βασιλέα Ιωάννη Παλαιολόγο… Αρνήθηκε τότε να υπογράψει ο μέγας Άγιος Μάρκος ο Ευγενικός Επίσκοπος Εφέσσου, έχων το αξίωμα του Εξάρχου της Συνόδου και Τοποτηρητού των Ανατολικών Πατριαρχών και ο αδερφός του Ιωάννης, Διάκονος και Αρχιφύλαξ της Μεγάλης Εκκλησίας, ο Επίσκοπος Σταυρουπόλεως Ησαΐας και ο Ιβηρίας που απείχε επίτηδες. Ο πιστός ορθόδοξος λαός εξοργίζεται δίκαια και χάνει κάθε εμπιστοσύνη στους βασιλείς του… Ο δε Πάπας μαθαίνοντας ότι ο Άγιος Μάρκος δεν υπέγραψε, είπε “λοιπόν τίποτα δεν εκάναμε”! Ο Πάπας θέλησε την καθαίρεση μάλιστα του Μάρκου, τον προστάτεψε όμως ο βασιλέας Ιωάννης, ο οποίος φαίνεται πως στο βάθος αναγνώριζε το πνευματικό και ηθικό ανάστημα του αγίου πατρός.

Για να φανερωθεί όλο το μεγαλείο και η Αλήθεια της Ορθοδοξίας, σημειώνουμε ότι ο τότε Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως δεν υπέγραψε – αν και παρών – διότι καθώς πλησίαζε η στιγμή που ετοιμαζόταν να βάλει την βαρύνουσα υπογραφή του και ενώ έτρωγε, πέθανε αιφνιδίως στις 10 Ιουνίου 1439!!! Έτσι δεν μπήκε υπογραφή του Οικουμενικού Πατριάρχη…αλλά μόνο του βασιλιά…

Σημειώνουμε επίσης, ότι ο άλλος αδελφός του βασιλιά Ιωάννη και του Κωνσταντίνου, ο Δημήτριος Παλαιολόγος, έφυγε από τη Φλωρεντία και πήγε στη Βενετία για να μην υπογράψει, έχοντας μαζί του τον Γεώργιο Σχολάριο, τον μετέπειτα Πατριάρχη δηλαδή Γεννάδιο, τον οποίο είχε επαναφέρει στην ευσέβεια ο Άγιος Μάρκος.

1443 μ.Χ. Σύνοδος των Ορθοδόξων Πατριαρχών Αλεξανδρείας, Αντιοχείας και Ιεροσολύμων στα Ιεροσόλυμα, που καταδικάζει την Ψευδοένωση και τη σύνοδο της Φλωρεντίας, καθώς και όλους τους Λατινόφρονες (Γκραικολατίνους) συμπεριλαμβανομένου του Αυτοκράτορα Ιωάννη και του νεοορισθέντος Λατινόφρονα τότε Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Μητροφάνη τον οποίο καθαίρεσε.

Επίσης και η Ορθόδοξη Εκκλησία της Ρωσίας αναθεμάτισε την εν Φλωρεντία Σύνοδο, τον δε Ρώσο Μητροπολίτη Ισίδωρο που συνυπέγραψε τη Ψευδοένωση έκλεισε στη φυλακή. Εκείνος όμως δραπέτευσε και έτρεξε στον Πάπα που τον έκανε Καρδινάλιο Πολωνίας.

1444 μ.Χ. 10 Νοεμβρίου. Η μάχη της Βάρνας, υπό τον Ιωάννη Ουνυάδη (εθνικός ήρωας των Ούγγρων), καταλήγει σε ήττα των ενωμένων χριστιανικών δυνάμεων. Η τελευταία μεγάλη ελπίδα σβήνει μπροστά στη φανατισμένη επέλαση των Οθωμανών. Κυρίως λαμβάνουν μέρος Πολωνοί και Ούγγροι, ενώ εκεί σκοτώνεται και ο βασιλιάς της Ουγγαρίας Βλαδισλάβος Γ΄. Για να πάρει μέρος στη μάχη στέλνεται από το Μυστρά ο Χιλίαρχος Γεώργιος Λασκαρίδης – ο ίδιος δηλαδή ο ΑΓΙΟΣ ΡΑΦΑΗΛ – αλλά δεν προλαβαίνει να φτάσει. Κάπου στις Σέρρες μαθαίνει την τρομερή ήττα.

1448 μ.Χ. 30 Οκτωβρίου. Πεθαίνει ο αυτοκράτορας Ιωάννης Παλαιολόγος, σε βαθιά θλίψη, εξ αιτίας της συνεχούς ήττας των χριστιανικών όπλων, εξ αιτίας επίσης της κοροϊδίας του Πάπα – που δεν του έστειλε καμία απολύτως βοήθεια, παρότι είχε υποσχεθεί στρατιωτική βοήθεια των ηγεμόνων της Δύσεως και είκοσι πολεμικά πλοία για έξι μήνες ή δέκα για ένα χρόνο – και εξ αιτίας ακόμη για τα όσα ο ίδιος ο Ιωάννης είχε κάνει σε βάρος της Αγίας του Θεού Εκκλησίας, της Ορθοδοξίας, για τα οποία και βαθιά μετανόησε.

1449 μ.Χ.. 6 Ιανουαρίου. Στέφεται νέος βασιλέας ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, στην Εκκλησία του Αγίου Δημητρίου στο Μυστρά, όπου βρισκόταν. Στην Εκκλησία αυτή εργάστηκε, καθάρισε και στερέωσε τις αγιογραφίες -όπως σημειώνει στην “Πονεμένη Ρωμιοσύνη” του- ο ίδιος ο Φώτης Κόντογλου.

1452 μ.Χ. 12 Δεκεμβρίου. Γίνεται στην Αγία Σοφία το απαράδεκτο “ενωτικό συλλείτουργο” με τον Καρδινάλιο Ισίδωρο ως απεσταλμένο του Πάπα, όπου και ακούγεται το αιρετικό “Φιλιόκβε”, εξοργίζοντας και αναστατώνοντας ολόκληρη τη Βασιλεύουσα! Στη “λειτουργία” παρίσταται με σφιγμένα δόντια ο Κωνσταντίνος, που θεωρεί πως ήταν η εσχάτη, έστω απελπισμένη, ενέργεια να περισώσει την Πόλη, από τους Τούρκους που την κύκλωναν απειλητικά. Τις Πόλεις βέβαια και τους λαούς τους προστατεύει και τους σώζει όπως χιλιάδες φορές είδαμε ο Θεός. Η ευσέβεια και όχι η ασέβεια! Και η ασέβεια είχε γίνει! Στις 12 Δεκεμβρίου, ανήμερα του Αγίου Σπυρίδωνα, στην Κωνσταντινούπολη.

Αρνείται όμως να παραστεί στο φρικτό “συλλείτουργο” ο πιστός λαός και ο Μέγας Δούκας του Στόλου, ο Λουκάς Νοταράς που προφητικά σχεδόν φωνάζει “καλύτερα το τουρκικό σαρίκι, παρά η καλύπτρα του Καρδιναλίου” και η Ιστορία τον δικαιώνει, αφού κάτω από το βάρβαρο τουρκικό σαρίκι, με τη βοήθεια του Θεού, πιστοί στην Ορθοδοξία, κρατηθήκαμε, σταθήκαμε, ισχύσαμε και είμαστε σήμερα ελεύθεροι, όνειρο απλησίαστο για τα χρόνια εκείνα τα τρομερά και λάμπει σήμερα η Ορθοδοξία μας σαν ατόφιο ολοκάθαρο χρυσάφι στα μάτια του διψασμένου κόσμου.

Είναι όμως και κάποιος άλλος που αρνείται να παραστεί εκείνη τη θλιβερή ημέρα στο “ενωτικό συλλείτουργο”. Ο Πρωτοσύγκελος του Πατριαρχείου, ο ΑΓΙΟΣ ΡΑΦΑΗΛ!!! Αν και προσωπικός φίλος του Αυτοκράτορα, λέει το ΜΕΓΑΛΟ “ΟΧΙ” και δεν παρίσταται, εξοργίζοντας τον Κωνσταντίνο που διατάσει την εξορία του, μαζί με τον Διάκονό του Άγιο Νικόλαο (βλέπε όλη τη σχετική ιστορία πατώντας εδώ).

1453 μ.Χ. 7 Απριλίου. Ο Μωχάμετ (Μωάμεθ) Β΄ αρχίζει την πολιορκία της Πόλης με 250.000 στρατό, έναντι 7.000 μόλις υπερασπιστών (5.000 Έλληνες + 2.000 Γενουάτες, Βενετοί κ.α.). Η βοήθεια, την οποία προσδοκούσε – μετά το “συλλείτουργο” που είχε κάνει με το μαχαίρι στην καρδιά – ο Παλαιολόγος, δεν ήρθε. Μόνο ο Ιουστινιάνης έφτασε με 700 για να βοηθήσει. Ο Πάπας είχε πετύχει διπλή ΝΙΚΗ. Αφού πέτυχε το εξευτελιστικό “συλλείτουργο” ανοίγοντας δρόμο πολλών προς τη Ρώμη, τώρα θα πετύχαινε και την τέλεια υποταγή, αφού χωρίς Βασιλεύουσα, χωρίς Υπερασπιστή, η Ορθοδοξία θα ξεχνιόταν για πάντα… Έτσι νόμισαν πολλοί… Αλλά δεν ήταν αυτό το θέλημα του Θεού…

1453 μ.Χ. 18 Απριλίου. Το ελληνικό Πυροβολικό χτυπά με εύστοχη βολή τα πυρομαχικά του τεράστιου κανονιού του Μωάμεθ, με αποτέλεσμα να σκάσει το κανόνι και να σκοτωθεί ο περίφημος κατασκευαστής του Ουρβανός! Ο Ουρβανός, Ούγγρος στην καταγωγή, εργαζόταν για λογαριασμό των Ελλήνων μέσα στην Πόλη αλλά εξαγοράστηκε από τον Μωάμεθ και έφυγε άτιμα για να υπηρετήσει τους αλλόπιστους, φτιάχνοντας το μέγα κανόνι, που χρειάστηκαν 70 ζευγάρια βόδια να το σύρουν και χίλιοι άντρες και που όταν χτυπούσε σείονταν σαν σε ισχυρό σεισμό ο τόπος ολόκληρος!

1453 μ.Χ.. 20 Απριλίου. Συγκλονιστική Ναυμαχία μπροστά στον Κεράτιο, όπου 4 μονάχα ελληνικοί Δρόμωνες ναυμαχούν με 130 τουρκικά πλοία που είχαν πλημμυρίσει το Βόσπορο!!! Επικεφαλής των δικών μας ο γενναιότατος Φλαντανελλάς, που δεν δείλιασε ούτε στιγμή μπροστά στα τουρκικά κατάρτια που είχαν γεμίσει απειλητικά τη θάλασσα και ούτε καν πισωγύρισε την πλώρη του! Πρόκειται για μια από τις συγκινητικότερες παλικαριές της Ιστορίας! Η Ναυμαχία που ακολουθεί είναι επική! Επικεφαλής των Τούρκων είναι ο Βούλγαρος εξωμότης πλοίαρχος Μπαλτόγλου Σουλεϊμάν Μπέης που με ορμή πετάγεται να τσακίσει τον Φλαντανελλά! Ο λαός σκαρφαλώνει στα θαλάσσια τείχη και παρακολουθεί με αδιάκοπη προσευχή στην Παναγία Βλαχερνών!!!

“Ο ΣΤΑΥΡΟΣ ΝΙΚΑ” φωνάζουν τα πληρώματά μας και ορμούν με πρωτοφανή δύναμη απάνω στα τούρκικα που αρχίζουν να τα τσακίζουν ένα ένα και να τα καίνε! Τρεις ώρες κράτησε η θύελλα του Φλαντανελλά και διέλυσε κυριολεκτικά τον τουρκικό στόλο!!! Από τη λύσσα του ο ίδιος ο Μωχάμετ (Μεχμέτ – Μωάμεθ) σπιρούνισε το άλογό του και χώθηκε βαθιά στη θάλασσα ανήμπορος να σταματήσει την καταστροφή και τον διασυρμό του! “Τη Υπερμάχω Στρατηγώ τα Νικητήρια…” ακουγόταν από τα θαλασσινά κάστρα και αντηχούσε η ψαλμωδία παντού καθώς χαλάρωνε η ανίκητη αλυσίδα του Κερατίου για να υποδεχθεί τους μεγάλους Ήρωες, αναριγώντας από χαρά και συγκίνηση!

1453 μ.Χ. 22 προς 23 Απριλίου. Ο Μεχμέτ (Μωάμεθ) δεν το βάζει κάτω και απαντά σχεδόν αστραπιαία μετά από δύο ημέρες, κάνοντας κάτι απίστευτο. Σε μια νύχτα, 22 προς 23 Απριλίου, περνάει πίσω από το Γαλατά, από τη στεριά, 72 ολόκληρα πλοία, σέρνοντάς τα πάνω σε σανίδες αλειμμένες με λίπος και τα ρίχνει μέσα στον Κεράτιο Κόλπο!!! Ευτυχώς οι δικοί μας συνέρχονται γρήγορα και με πυρπολικά αναχαιτίζουν τον τουρκικό στόλο που μπήκε στον Κεράτιο. Τα τουρκικά πλοία έτσι μένουν στην άκρη, από το φόβο της πυρπόλησής τους…

1453 μ.Χ. 5 Μαΐου. Ένα μικρό γρήγορο πλοιάριο γλιστρά νύχτα προς τον Ελλήσποντο. Ελπίδες ότι δήθεν έρχεται μεγάλη βοήθεια από τον Πάπα και στόλος της Βενετίας, σπρώχνει τον τελευταίο Αυτοκράτορα να στείλει την αποστολή, ώστε να απαντήσει τους Δυτικούς και τους πει να κάνουν φτερά, να βοηθήσουν!..

1453 μ.Χ. 18 Μαΐου. Ένας τεράστιος τουρκικός πολιορκητικός Πύργος ξεφυτρώνει μπροστά στα ελληνικά κάστρα της Πόλης, ξεπερνώντας κατά πολύ το ύψος τους, μπαζώνοντας με πέτρες και χώματα την προστατευτική, αμυντική μας τάφρο, ώστε να φτάσει το τείχος και να κατεβάσει τότε την τεράστια πόρτα – καταπέλτη του τρίτου ορόφου, για να πηδήσουν απλά μέσα στην Βασιλεύουσα οι αμέτρητες χιλιάδες φανατισμένοι βάρβαροι της Ανατολής! Ευτυχώς και εδώ ο μέγας ηρωισμός των Ελλήνων καταφέρνει να κάψει με καταδρομική αποστολή μέσα στη νύχτα και αυτό το μεγαθήριο!

1453 μ.Χ. 22 Μαΐου. Επιστρέφει το ανιχνευτικό πλοιάριο, φέρνοντας την απελπισία. Κάνενας! Πουθενά! Μήτε φλάμπουρο δυτικό, μήτε πουλί πετούμενο! ΚΑΜΙΑ ΑΠΟΛΥΤΩΣ ΒΟΗΘΕΙΑ!!! ΔΕΝ ΕΡΧΟΤΑΝ ΚΑΝΕΙΣ! Συννέφιασε το πρόσωπο του Παλαιολόγου και των άλλων αρχόντων. Σφίχτηκε από θυμό! Θυμό για τον εαυτό τους που άσκοπα λοιπόν, τόσο άσκοπα καταδέχτηκαν να μαγαριστεί η Ορθοδοξία με το “συλλείτουργο” που μόνο και η ανάμνηση του οποίου τους έφερνε αναστάτωση στο στομάχι! ΑΔΙΚΑ! Τώρα ένοιωθαν το απέραντο σφάλμα! Τώρα τα μάτια έβλεπαν ολοκάθαρα! Είδαν το δρόμο. Είδαν τη γενναιότητα! Πως κράτησαν μόνοι τους σχεδόν ίσα με τότε, τόσες λυσσασμένες επιθέσεις! Πενηνταριές, πενηνταριές χιλιάδες τους ρίχνονταν οι Τούρκοι και αυτοί ακόμα βαστούσαν, σαν από θαύμα τόσο καιρό!… Τώρα, σαν είδαν καθάρια και συλλογίστηκαν σωστά, τώρα δυνάμωσαν πιότερο! Ατσάλι έγιναν οι Ρωμιοί, οι Έλληνες! Στη μοναξιά τους δυνάμωσαν, σαν τα δέντρα που είναι σε καθάριο αέρα και όχι σε μολυσμένη πίστη… Γύρεψαν τη συγνώμη του Χριστού, τη συγνώμη του λαού, τη συγνώμη όλων των γενιών των Ελλήνων και αποφάσισαν εκείνο που αργότερα, θα αποφάσιζαν και 2.500.000 Νεομάρτυρες! Τη θυσία! Την τέλεια κάθαρση!

Γέμισε η ψυχή τους, ηρέμησε. Χάθηκε η αναμονή και η ανυπομονησία. Βασίλεψε η ειρήνη στο μυαλό και την καρδιά τους. Η ειρήνη Εκείνου που νίκησε το θάνατο. Πέταξε ο νους τους στο ληστή και χωρίς να σταθεί έτρεξε στον Πέτρο. Έκλαιγε και η δική τους ψυχή και αναζητούσε τη συγνώμη του Βασιλέως των βασιλέων… Στο βάθος, κάπου, κάποιος αλέκτωρ ακουγόταν για τρίτη κιόλας φορά..

Άστραψαν τα μονογράμματα των Παλαιολόγων στο φως των κεριών. Βασιλεύ Βασιλέων Βοήθει Βασιλεύ, καθώς ο Κωνσταντίνος γονάτιζε μυστικά, μοναχός του στην Κυρά της Θεοφύλακτης και της έλεγε σιωπηλά το δικό του αβάσταχτο πόνο. Το είχε αποφασισμένο μέσα του και τώρα ακόμα πιο πολύ. Δεν θα έφευγε, αν και μπορούσε, αν και του το πρότειναν πολλοί για να σωθεί το Στέμμα των Ελλήνων και μια μέρα πάλι να ελευθερώσει την Πόλη μας, όπως παλιά με τους Φράγκους. Όχι, αυτός θα έμενε! Ως το τέλος…Ως τρανό παράδειγμα στους αιώνες!

1453 μ.Χ. 23 Μαΐου. Ο Μωάμεθ, στέλνει πρεσβεία στον Παλαιολόγο, για να πετύχει την παράδοση της Κωνσταντινούπολης που δεν έλεγε να πέσει με τίποτα, αλλά και για να παρατηρήσει την κατάσταση των πολιορκητών από μέσα και να σπείρει αν μπορούσε διχόνοια, αφού έταζε να φύγουν με τα πράγματά τους ανεμπόδιστα όσοι ήθελαν από την Κωνσταντινούπολη και αυτός ο βασιλιάς με τους δικούς του. Ο Πορθητής υποσχόταν πως δεν θα πείραζε απολύτως κανέναν! Αλλά αν έμεναν, με το που θα έμπαινε στην Πόλη, θα την κατέστρεφε, θα έσφαζε όλους τους άντρες και θα πουλούσε στα σκλαβοπάζαρα τα γυναικόπαιδα!!!

Ο Κωνσταντίνος, ήταν έτοιμος από καιρό, από αιώνες, από χιλιετίες! Ορμηνεμένος από το Λεωνίδα, ατσαλωμένος από το χρέος, από την μεγάλη κληρονομιά του Ελληνισμού, που με τα ΟΧΙ μεγάλωσε και με τα ΟΧΙ σκάλισε και σκαλίζει ως τώρα, ως την Κύπρο, ανεξίτηλα τις γρανιτένιες πλάκες της Ιστορίας.

Γύρισε ο Αυτοκράτορας το βλέμμα του ένα γύρω στο θρόνο του. Και είδε να τον βαστά από η μια ο Μέγας και Άγιος Κωνσταντίνος και από την άλλη η Αγία Ελένη, η Ελληνίδα, πρώτη Χριστιανή Βασίλισσα, από το Δρέπανο της Βιθυνίας μας, που βρήκε και ύψωσε τον ΤΙΜΙΟ ΣΤΑΥΡΟ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ!

Κεραυνός χτύπησε τον απεσταλμένο του Μωάμεθ, σαν αντίκρισε την αποφασιστικότητα και την παλικαριά, στη ματιά του βασιλέα μας που με τη φωνή ολάκερης της Ρωμιοσύνης έδινε την ιστορική απάντησή του, μνημείο ανδρείας & τιμής αιώνιο:

“Το δε την Πόλιν σοι δούναι, ουτ΄ εμόν εστίν ουτ΄ άλλου των κατοικούντων εν ταύτη. Κοινή γαρ γνώμη πάντες αυτοπροαιρέτως αποθανούμεν και ου φεισόμεθα της ζωής ημών”!!!

Σφίχτηκε η ψυχή του απεσταλμένου των Τούρκων. Τέτοιοι λαοί σκέφτηκε, τέτοιοι άντρες, είναι στ΄ αλήθεια ανίκητοι! Ακόμα κι αν ηττηθούν, αυτοί είναι τελικά οι μεγάλοι νικητές της Ιστορίας!…

1453 μ.Χ. 24 Μαΐου. Ξεκινά μεγάλη λιτανεία με την Εικόνα της Παναγίας των Βλαχερνών, που ξαφνικά καταμεσής των δεήσεων πέφτει κάτω η Εικόνα και δεν σηκώνεται, όσο κι αν πασχίζουν Ιερείς και λαϊκοί, με τις χοντρέ στάλες ίδρωτα αγωνίας στα μέτωπα.! Είναι βαριά η Εικόνα, βαριά…εκείνη που μέχρι πριν την μετέφεραν με άνεση. Με χίλιες προσπάθειες και προσευχές, η Εικόνα σηκώθηκε στο τέλος, όπως θα σηκωνόταν κι ο λαός μας, με μύριους κόπους μετά τόσα χρόνια μαύρης σκλαβιάς…

1453 μ.Χ. 26 Μαΐου. Απελπισμένος στέκεται ο Μωάμεθ απέναντι. Είχε κάνει τα πάντα! Τα αδύνατα, έκανε δυνατά! Για πρώτη φορά στα χίλια και πλέον χρόνια της Ιστορίας της Πόλης, έσφιξε με τέτοια μαστοριά το λουρί γύρω από την άπαρτη Χριστιανική Πολιτεία. Είχε ξεριζώσει κάθε τι γύρω, είχε ζώσει στεριά και θάλασσα, είχε φτιάξει τα καλύτερα και μεγαλύτερα κανόνια που είδε ο κόσμος, είχε κάνει ως και τη στεριά θάλασσα και πέρασε τα πολεμικά του! Αμέτρητες επιθέσεις! Αμέτρητοι νεκροί! Άπαρτη ήταν η Πόλη.. Αυτά πάνω κάτω του έλεγαν και οι στρατηγοί του και κυρίως ο Χαλήλ που ήταν …δικός μας… Να λύσει την πολιορκία, γιατί στο τέλος θα έχανε όλο το στρατό, όλη τη δύναμή του…

Έτοιμος ήταν και εκείνος να το αποφασίσει. Μάταια ήταν όλα. Τρία χρόνια μιας τεράστιας, μελετημένης προετοιμασίας, πενήντα ημέρες σκληρής πολιορκίας και ο Κωνσταντίνος του μηνούσε λέει, πως δεν παρέδιδε την Πόλη και πως ήταν έτοιμος να πεθάνει εκείνος και όλοι οι Ρωμιοί ανά πάσα στιγμή! Τα μάτια των πρεσβευτών του, του είπαν όμως κι άλλα. Πως είναι αλύγιστοι οι Έλληνες. Μέσα στα τείχη στεκόταν ακόμα και αδιάφορα και περιφρονητικά στη θέα της τουρκικής πρεσβείας. Και εκείνος, ο Κωνσταντίνος και όλοι γύρω του, απολύτως άκαμπτοι… Δεν θα έπεφτε η Πόλη, λοιπόν…

Σκοτείνιασε το πρόσωπό του από τη στεναχώρια. Και χωρίς να το θέλει, συλλογίστηκε τη μάνα του, τη Μάρω, τη χριστιανή Πριγκίπισσα της Σερβίας, που του έλεγε για το Χριστό κρυφά και για τη μεγάλη Πόλη Του, που τη φύλαγε η ίδια η Παναγιά και γι΄ αυτό ήταν άπαρτη… Τίναξε αμέσως το κεφάλι του, οργισμένος. Μα πάλι ήρθε η σκέψη. Η μορφή ενός εικονίσματος ερχόταν από τα παιδικά του χρόνια και έπιασε τον εαυτό του να γεμίζει σέβας… Ό,τι και να έκανε λοιπόν ήταν μάταιο! Θα την έλυνε την πολιορκία! Το πήρε απόφαση! Όσο η…, φοβήθηκε να προφέρει το όνομά της, φυλούσε την Πόλη, ήταν αδύνατο να την πάρει άνθρωπος…

Ξαφνικά, μια δυνατή φωνή διέκοψε τις αποφάσεις του! Ήταν ένας από τους Στρατηγούς του, που τον καλούσε να βγει από τη πολυτελή σκηνή του.

“Πολυχρονεμένε μου Σουλτάνε, φώναξε λαχανιασμένος, κοίτα τον κουμπέ της Μεγάλης Εκκλησιάς των Ρωμιών! Κοίτα!”!

Εκείνος είχε κιόλας βγει και στύλωνε τα μάτια του στον τρούλο της Αγια- Σοφιάς κι ύστερα κράτησε την ανάσα του για ώρα. Ολόκληρος ο τεράστιος τρούλος, το θαύμα εκείνο της τεχνικής, έκαιγε από αόρατη φωτιά, φλογιζόταν σαν σε καμίνι και η λάμψη του τύφλωνε! Έπειτα, έπειτα το φως ανέβηκε στα ουράνια και ο κουμπές αχνόσβησε σαν το σίδερο που βγαίνει από τη πυροστιά…

“Είδες αφέντη, έκανε με φανερό καμάρι ο Τούρκος. Ο Θεός τους, εγκαταλείπει τους Ρωμιούς”!!!

“Καλέστε το Πολεμικό μου Συμβούλιο, πρόσταξε όλο χαρά, ανάμικτη με δέος ο Πορθητής. Η πολιορκία θα συνεχιστεί! Η Πόλη θα πέσει! Να ετοιμαστεί Γενική Επίθεση από όλο το ασκέρι”…

1453 μ.Χ. 28 Μαΐου, Δευτέρα. Μεγάλη λιτανεία πραγματοποιείται στη Βασιλεύουσα με κεφαλή τον Αυτοκράτορα. Όλος ο λαός και ο κλήρος, με δάκρυα στα μάτια, περιδιαβαίνει τα μισογκρεμισμένα τείχη και στο τέλος ο Κωνσταντίνος απευθύνει ψυχωμένο λόγο σε όλους, τους τελευταίους Έλληνες και Φιλέλληνες υπερασπιστές, τονώνοντας το ηθικό τους, στεριώνοντας την απόφαση θανάτου μέσα τους, κάνοντας όλα τα μάτια να δακρύσουν, ανάμεσα στις λαμπάδες και τα θυμιάματα που τύλιγαν τη Θεοσκέπαστη εκείνη τη νύχτα.. Την τελευταία νύχτα της Πόλης μας…

Ύστερα, για πρώτη φορά μετά από τόσους μήνες, για πρώτη φορά μετά από την ασέβεια της 12ης Δεκεμβρίου, με το παπικό συλλείτουργο, πήγαν να Λειτουργήσουν στην Αγιά Σοφιά, που έμενε αλειτούργητη από τότε… Ορθόδοξη, γνήσια, ευπρόσδεκτη και πραγματική θα ήταν η Λειτουργία αυτή τη φορά, την τελευταία φορά… Μια Λειτουργία Συγνώμης και Εξιλέωσης, μια Λειτουργία Ειρήνης με το Θεό της απέραντης Υπομονής και Αγαθότητος… Με Εκείνον που θυσιάστηκε ο ίδιος, που οδηγήθηκε ως πρόβατο στη σφαγή, όπως θα οδηγούνταν σε λίγο, Θεέ μου, ο λαός της Βασιλεύουσας και όλη η Ορθόδοξη Ρωμιοσύνη… Για να έρθει πάλι κάποτε η ολόλαμπρη, γλυκιά και βεβαία Ανάσταση…

“Σώσον Κύριε τον λαόν σου…” έβγαινε με θέρμη και πίστη από χιλιάδες στόματα Ελλήνων και Φιλελλήνων

Δάκρυσε ο λαός, γονάτισαν όλοι, προσευχήθηκαν οι Ιερείς, έλαμψαν τα καντήλια μπροστά στις χρυσοντυμένες άγιες εικόνες, άστραψε το άγιο Δισκοπότηρο, ένας κόμπος ανέβηκε στο λαιμό όλων, η Πόλη όλη έκλαιγε, η Πόλη όλη ήταν στο Γολγοθά, ένοιωθε τη θυσία του Χριστού, πλημμύρισε τις καρδιές η αγάπη για τον Πλάστη, έπεσε στις ψυχές κάθε εμπόδιο, έλιωσε κάθε απιστία, κάηκε από τον ποταμό των καυτών δακρύων κάθε ασέβεια!

“Συγχώρεσέ με Κύριε”, ψιθύρισε με φόβο και δέος ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, ο Κωνσταντίνος ΙΑ’… “Συγχώρεσέ με… και δώσε μου ανδρείο τέλος”…

Δύο σταγόνες κύλησαν στο μάγουλό του καθώς έκλεινε μέσα του τον ίδιο τον Βασιλέα των βασιλέων… Και από πίσω του όλοι οι αξιωματικοί και οι αξιωματούχοι, όλος ο λαός, ένα αμέτρητο πλήθος, με άπειρη συγκίνηση και περισσή ευλάβεια, Μεταλάμβανε των Αχράντων Μυστηρίων, λαμβάνοντας αληθώς Σώμα και αληθώς Αίμα του εσφαγμένου Αρνίου, του Σωτήρα Χριστού. Στην τελευταία Μεταλαβιά… Στο ύστατο “Μετά Φόβου”… Τη νύχτα της 28ης Μαΐου, στην Αγία του Θεού Σοφία… Καθώς έξω, πέρα, στο τουρκικό στρατόπεδο, γινόταν οι τελευταίες προετοιμασίες για την τελική επίθεση, ο τελευταίος φανατισμός για ελεύθερη λεηλασία της σπουδαιότερης, λαμπρότερης και ανίκητης πόλης του κόσμου. Της Πρωτεύουσας του Ελληνισμού και της Χριστιανοσύνης!

1453 μ.Χ. 29 Μαΐου, Τρίτη. Δεν είχε ακόμα ξημερώσει, όταν οι άπιστοι ουρλιάζοντας σα δαιμονισμένοι, ρίχτηκαν και πάλι στους ελάχιστους υπερασπιστές, που αναγκάζονταν να είναι διασπαρμένοι σε όλο το μήκος των τειχών, γιατί οι επιθέσεις εκδηλωνόταν ή μπορούσαν να εκδηλωθούν οπουδήποτε.

Καθώς οι Τούρκοι ορμούσαν, έβγαιναν ξοπίσω οι τρομεροί γενίτσαροι, τα καημένα αρπαγμένα παιδάκια που τα είχαν μεγαλώσει ως θηρία απάνθρωπα οι Τούρκοι… Οι γενίτσαροι παρακολουθούσαν ποιος Τούρκος στρατιώτης θα πισωγυρίσει και ορμούσαν και τον έσφαζαν μπροστά στους άλλους, ώστε περισσότερο φόβο να έχουν οι Τούρκοι πίσω, παρά εμπρός!…

Όμως οι λίγοι γενναίοι Έλληνες και Φιλέλληνες, με τον Ιουστινιάνη πρωτοστράτoρα και μπροστάρη τον ίδιο τον Παλαιολόγο, αμύνονταν με ηρωισμό τέτοιο, που δεν έχει όμοιό του στην Ιστορία των λαών… Δεν παλεύανε οι Έλληνες με στρατό, αλλά με θηρία φανατισμένα. Και η αντιστοιχία ήταν 1 δικός μας με 35 Τούρκους και Γενίτσαρους! Και βαστούσαμε 58 ημέρες τώρα, θαύμα στ΄ αλήθεια, θαύμα!

Πανηγύρισαν οι πολιορκημένοι! Είχαν αποκρούσει την πρώτη επίθεση με επιτυχία! Μα ήδη ξεκινούσε δεύτερο κύμα με αλαλαγμούς φοβερούς και σκληράδα θανάτου! Μα ενίσχυση μεγάλη για τους υπερασπιστές σε αυτές τις στιγμές ήταν οι δυναμικοί και φιλικοί ήχοι από τις καμπάνες των Εκκλησιών μας, που δεν έπαυαν να ηχούν και να ενισχύουν τους υπερασπιστές, τους γίγαντες αυτούς που κανείς δεν έχει τιμήσει ίσα με σήμερα όπως τους πρέπει! Ένα μνημείο (=μνήμη) δεν έχει στηθεί για τη θυσία τους!..

Πλατάγισαν στο αμυδρό φως οι χρυσοκίτρινες σημαίες με το Δικέφαλο αετό στα κάστρα και τους πύργους της Αυτοκρατορίας! Είχαμε πάρει πάλι τη νίκη!

Αλλά ήταν ασταμάτητοι οι εχθροί. Και ρίχνονταν τρίτη φορά τώρα με την κύρια δύναμή τους στο πιο αδύνατο όπως πάντα σημείο των τειχών. Την Πύλη του Αγίου Ρωμανού, δίπλα στην κοιλάδα του ποταμού Λύκου!

Τώρα ο Μεχμέτης έστελνε ξεκούραστους, τις ειδικές του δυνάμεις, τον επίλεκτο στρατό με συνοδεία δέκα χιλιάδων Γενιτσάρων. Δεν σταμάτησαν τούτη τη φορά. Σύννεφο σκέπασε με τις σαγίτες τα κάστρα, για να μη ξεμυτίσει κεφάλι ρωμέικο, ώστε να στηρίξουν οι άπιστοι σκάλες στα τειχιά και να φτάσουν απάνω. Και τόσο ούρλιαζαν και φώναζαν το όνομα του Αντιχρίστου Αλλάχ και του προφήτη του θηρίου, του Μωάμεθ, που είχαν ξεκουφάνει τελείως τους υπερασπιστές, οι οποίοι είχαν όμως βάλσαμο στην καρδιά τους το γλυκύ όνομα του Χριστού.

Με τόση ορμή ανέβαινε τούτη το επίλεκτο κύμα που έσπαζαν οι σκάλες από τη μανία τους! Με ορμή άφταστη αμύνονταν όμως και οι πολιορκημένοι! Κι όλοι, γυναίκες, παιδιά, βοηθούσαν με κάθε τρόπο να χρησιμεύουν στους στρατιώτες των επάλξεων!

“Κρατάτε αδερφοί μου! Υποχωρούν”, φώναξε γεμάτος χαρά ο βασιλιάς μας και είδαν όλοι ότι ξεψύχησε η δύναμη και η φωνή των Αγαρηνών και γέμισε δύναμη η ψυχή τους.. Μα δεν πρόλαβαν να χαρούν πολύ.

“Τον Ιουστινιάνη! Χτυπήσαν τον Ιουστινιάνη” φώναξε κάποιος καθώς ο αρχηγός της άμυνας, ο μόνος ξένος που φιλοτιμήθηκε να έρθει να βοηθήσει την Πόλη των Χριστιανών, διπλωνόταν στα δύο, κάνοντας μεγάλη προσπάθεια να μη φωνάξει από τον πόνο, να σταθεί όσο μπορούσε, αλλά δεν μπορούσε!

“Βασιλέα, γρήγορα το κλειδί της πόρτας” ψιθύρισε στον Κωνσταντίνο που έτρεξε σιμά του. “Πεθαίνω”

“Όχι, τώρα γενναίε Ιουστινιάνη. Σε παρακαλώ, μείνε εδώ, αν φύγεις”

“Πεθαίνω”

Λιγοψύχησαν οι δικοί του, οι ηρωικοί πολεμιστές του Ιουστινιάνη, βλέποντας τον αρχηγό τους βαριά λαβωμένο και πήγαν να τον ακολουθήσουν…

Αυτό ήταν. Χαλάρωσε η άμυνα, στην οποία κάθε πέτρα, κάθε κεραμίδι βυζαντινό, κάθε στρατιώτης, έπαιζε σημαντικότατο ρόλο! Και Θεέ μου! Θεέ μου! Από μια πόρτα, από την Κερκόπορτα είχαν μπει λίγοι Τούρκοι και σήκωσαν μία και μοναδική σημαία απάνω στα τειχιά μας!

Ουρλιαχτά ακούστηκαν, ενός πανικού, που στην πραγματικότητα δεν υπήρχε, αν έμενε στη θέση του ο Ιουστινιάνη, αν δε λαβωνόταν, αν, αν…

Με τη δύναμη όλων των γενεών των Ελλήνων ρίχτηκε στη μάχη τώρα ο ίδιος ο τελευταίος βασιλέας μας. Σήκωνε το σπαθί του και όταν το κατέβαζε απλώνονταν σωρός οι Τούρκοι, που βλέποντας πως κάτι συνέβαινε ξανατρέξαν με καινούργια ορμή στην Πύλη του Αγίου Ρωμανού, εκεί που πολεμούσε σαν το λιοντάρι ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος! Στο πιο αδύναμο μέρος της άμυνας!

Ο πανικός απλωνόταν, οι στρατιώτες του Ιουστινιάνη έφευγαν αν και απολύτως ζωτικοί για την άμυνα! “Οι Τούρκοι, οι Τούρκοι” ακούγονταν ακόμα πιο πολλές φωνές πανικού, βλέποντας το λυσσασμένο κύμα των Γενιτσάρων να σπάει τις αφύλακτες πια θέσεις των ανδρών του Ιουστινιάνι και να περικυκλώνει τον Αυτοκράτορα, που πολεμούσε με όλη τη δύναμη της ψυχής του, με όλη την πνοή της ανδρείας του!

“Εάλωωω! Η Πόλις εάλωωωω”!

Δάκρυα σπαραγμού βγήκαν από τα σωθικά του σαν άκουσε εκείνο το “εάλω”… Η Πόλη του, ό,τι αγάπησε, αυτό για το οποίο τόσο πάλεψε και ξαγρύπνησε, αυτή για την οποία διέπραξε τη μεγάλη ασέβεια, η Πόλη του Θεέ μου “εάλω”!

Γύρισε κατάκοπος το κεφάλι του ο Κωνσταντίνος… Ήταν πια ολομόναχος! Όλοι σχεδόν γύρω του είχαν πέσει σαν ήρωες! Ως Έλληνες!

“Δεν υπάρχει κανείς Χριστιανός να μου πάρει το κεφάλι;” φώναξε με όλη τη δύναμή του καθώς το σπαθί του κατέβαινε με ορμή σε ένα Γενίτσαρο που ούρλιαξε από το πόνο, φοβούμενος μην πέσει ζωντανός στα χέρια των σκυλιών! Αστραπή πέρασε από το νου του το αίτημα που είχε ζητήσει από το Χριστό, το βράδυ όταν Μεταλάμβανε και γύρεψε συγχώρηση.

Και σαν απάντηση ήρθε τότε ένα δυνατό χτύπημα που του έκοψε την ανάσα! Ένας Γενίτσαρος τον είχε λαβώσει πισώπλατα! “Εάλω η Πόλιςςςς” ακούστηκε μακάβρια η σπαραχτική φωνή. Και όπλισε με τέτοια δύναμη τον βασιλέα, που γύρισε τραυματισμένος και με μια σπαθιά πήρε το κεφάλι του άτιμου που τον χτύπησε!

Καινούριο κύμα Τούρκων χίμηξε από τα χαλάσματα μέσα! Όσοι είχαν απομείνει πάλευαν τώρα 1 με 20!

Μακάρι να μπορούσε εκεί να είναι όλη η Ελλάδα, όλες οι γενιές, να δουν τι θα πει πατρίδα, να δουν τι θα πει Πίστη, να δουν τι θα πει ΕΛΛΗΝΑΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ!!! Μακάρι να ήταν εκεί όλα τα Έθνη, για να ξέρουν, για να τρέμουν από δέος, για να βουρκώνουν τα μάτια τους όταν θα λένε Ελλάδα και Ρωμιοσύνη, όταν θα μιλούν για Κωνσταντινούπολη και για Ιστορία της Ανθρωπότητος! Μακάρι να ήταν εκεί όλοι οι Δάσκαλοι, όλοι οι Εκπαιδευτικοί της Ελλάδας και του Κόσμου, για να διδάσκουν στα παιδιά της γης, τον τιτάνιο αγώνα που έδωσε μόνος του ο Ελληνισμός, αιώνες, για να κρατήσει τον Ισλαμισμό και τον Τουρκισμό έξω από την Ευρώπη, μακριά από τη Δύση, για να μπορούν εκείνοι, να είναι σήμερα εφευρέτες και καλλιτέχνες και χορευτές και διανοούμενοι και εύποροι και έμποροι και αφέντες.

Πάλι σήκωσε το σπαθί ο Κωνσταντίνος! Πάλι πολεμούσε για την Πίστη, όπως είχε πει στον τελευταίο λόγο του και για την Πατρίδα! Ζωτικές αξίες που θα επαναλάμβανε 400 χρόνια αργότερα ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης! Γιατί αυτό και το ίδιο είναι τούτο το Γένος στους αιώνες! Μακριά από το Χριστό χάνεται και κοντά Του ξαναγεννιέται!

Γέμισε ο τόπος τούρκικα σαρίκια! Ένα δόρυ σφενδονίστηκε καταπάνω του και τον ήβρε τον ΗΡΩΑ στο στήθος! Χαλάρωσε η λαβή του! Λύγισαν τα γόνατα! Τα μάτια του έγιναν βαριά! Οι φωνές έπαψαν να ακούγονται! Τα ουρλιαχτά πια δεν τον άγγιζαν! Ο Αετός φτερούγιζε για τα ουράνια! Να βάλει μετάνοια πια μπροστά στον ολόλαμπρο θρόνο του Υψίστου Βασιλέως, να σμίξει με τους παλιούς ήρωες, που τον περίμεναν δακρυσμένοι στα ουράνια, κάτω από το Θρόνο του Κυρίου της Ζωής και της Ανάστασης! Είχαν προλάβει με απανωτές τους Πρεσβείες, με μπροστάρισα την ίδια τη Βασίλισσα των Αγγέλων και είχαν αποσπάσει τη μεγάλη και βεβαία υπόσχεσή Του:

“Πάλι με χρόνια, με καιρούς, πάλε δικά σας θα ‘ναι”!!!

Αιωνία η μνήμη, αιωνία η μνήμη, αιωνία αυτών η μνήμη

πηγή

Η ανατροφή των παιδιών κατά τον Άγιο Ιωάννη Χρυσόστομο

ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΖΗΣΗ
Πρωτοπρεσβυτέρου Καθηγητού Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

Η ΑΝΑΤΡΟΦΗ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ
ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΑΓΙΟ ΙΩΑΝΝΗ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Το κείμενο που ακολουθεί προέρχεται από δύο μικρές ραδιοφωνικές ομιλίες που εκφωνήθηκαν το 1976 στον τότε κρατικό Ραδιοφωνικό Σταθμό Βορείου Ελλάδος ανάμεσα σε άλλες ομιλίες που εκάλυψαν τα έτη 1975-1976 με γενικό θέμα “Οι Πατέρες της Εκκλησίας και η εποχή μας”. Η επικαιρότητα των παιδαγωγικών απόψεων του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου εξακολουθεί να ισχύει πολύ περισσότερο σήμερα, μετά από είκοσι έτη, η παρέλευση των οποίων αντί να βελτιώσει τα πράγματα στην αγωγή των νέων δυστυχώς τα εχειροτέρευσε.

Ο θεσμός του γάμου και η οικογένεια διέρχονται τρομερή κρίση με σημαντική αύξηση των διαζυγίων και νομιμοποίηση σχεδόν των εξωγαμιαίων και προγαμιαί­ων σαρκικών σχέσεων. Χωρίς σωστές οικογένειες τα παιδιά γίνονται έρμαιο στις αυξηθείσες κακές επιδράσεις του περιβάλλοντος, ενώ συγχρόνως τα σχολεία αδυνατούν να βοηθήσουν, γιατί δεν στοχεύουν πλέον στη διαμόρφωση καλών και αγαθών ανθρώπων, αλλά στη μετάδοση γνώσεων.

Δεν έγιναν αλλαγές στο κείμενο. παραμένει όπως εκφωνήθηκε το 1976. Προστέθηκε μόνο στο τέλος ο προβληματισμός για το προγραμματισμένο από το Υπουργείο Παιδείας μάθημα της “Σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης”. Το κείμενο κυκλοφορούσε δακτυλογραφημένο και χρησιμοποιήθηκε βιβλιογραφικά από μεταπτυχιακούς φοιτητάς και άλλους στη διαπραγμάτευση σχετικών θεμάτων.

27 Ιανουαρίου 1997
Μνήμη Αγ. Ιωάννου του Χρυσοστόμου

Πρωτοπρεσβύτερος
Θεόδωρος Ζήσης

1. Ένα κλασικό παιδαγωγικό έργο.

Στους πιο μεγάλους παιδαγωγούς όλων των αιώνων ανήκει ο ιερός Χρυσόστομος, το γέννημα, ο καρπός της Αντιοχείας, που δόξασε τον πατριαρχικό θρόνο της πρωτεύουσας του Βυζαντίου. Το πιστοποιεί αυτό όχι μόνον η αναγνώρισή του ως παιδαγωγού από τους ειδικούς μελετητές της ζωής και του έργου του, αλλά και η σύνδεσή του με την παιδεία, στο χώρο της Ορθοδοξίας. Είναι ένας από τους τρεις ιεράρχας, τους οποίους στις 30 Ιανουαρίου γιορτάζουμε στα σχολεία μας ως προστάτες των γραμμάτων, ως πρότυπα των παιδαγωγών και των διδασκάλων, ως φορείς και προβολείς του ονομασθέντος ελληνοχριστιανικού μορφωτικού ιδεώδους.

Ο Χρυσόστομος είναι ο πολυγραφότερος μεταξύ των πατέρων και εκκλησιαστικών συγγραφέων. Στη γνωστή σειρά του Γάλλου μοναχού Migne, Patrologia Graeca, που αποτελείται από 161 ογκώδεις τόμους, τα συγγράμματά του καταλαμβάνουν τους 18 εξ αυτών. Μέσα στο πλούσιο αυτό υλικό βρίσκονται κατεσπαρμένες παιδαγωγικές γνώμες, που, αν συγκεντρώνονταν, θα μπορούσαν να αποτελέσουν ένα άριστο εγχειρίδιο χριστιανικής παιδαγωγικής. Και θα άξιζε τον κόπο να αναλάβει κάποιος το έργο αυτό, σαν προσφορά υγιών παιδευτικών αρχών για τη μόρφωση των νέων μας1.

Πέρα όμως από τις κατάσπαρτες αυτές γνώμες στο σύνολο του έργου του, διεσώθη ευτυχώς μία ειδική παιδαγωγική πραγματεία, η οποία, μολονότι έχει διπλό τίτλο, είναι έργο ενιαίο, το οποίο από την αρχή μέχρι το τέλος έχει σα σκοπό να δώσει τις αρχές για μια σωστή αγωγή των νέων. Στη χειρόγραφη παράδοση ο τίτλος της είναι, “Περί κενοδοξίας και όπως δει τους γονέας ανατρέφειν τα τέκνα”. Γενικώς ο τίτλος είναι γνωστός, σε συντετμημένη μορφή, “Περί κενοδοξίας και ανατροφής των τέκνων”. Πώς η κενοδοξία συνδέεται με την ανατροφή των τέκνων, θα δούμε στη συνέχεια, όταν θα κάνουμε ανάλυση του σπουδαίου αυτού έργου. Ειδικοί μελετητές είπαν για το έργο ότι αποτελεί την αρχαιοτάτην, πλήρη και τελείαν περί αγωγής χριστιανικήν διδασκαλίαν, ένα από τους λαμπροτέρους πνευματικούς καρπούς της Ελληνικής Χριστιανικής ψυχής, ότι είναι πλήρης και συστηματική έκθεσις περί της χριστιανικής διαπαιδαγωγήσεως των τέκνων, επί τη βάσει όχι μόνον της Αγίας Γραφής, αλλά και των ψυχολογικών και παιδαγωγικών διδαγμάτων των αρχαίων Ελλήνων και της πείρας2.

Ήταν μεγάλο ατύχημα για τη μελέτη της διδασκαλίας του Χρυσοστόμου και της συμβολής της Εκκλησίας στη διαμόρφωση των μορφωτικών ιδανικών και αρχών, το γεγονός ότι το έργο αυτό δεν περιελήφθη στη μεγάλη έκδοση του Migne και έμεινε έτσι αχρησιμοποίητο και ανεκμετάλλευτο. Μολονότι είχε ήδη εκδοθή το 1656 στο Παρίσι από τον F. Combefis, ο οποίος μάλιστα στον τίτλο της εκδόσεως το εχαρακτήριζε ως χρυσό βιβλίο (De educandis liberis, liber aureus), ορισμένες αμφιβολίες για τη γνησιότητά του άλλων ερευνητών έγιναν αιτία να μη το περιλάβει ο Montfaucon στην έκδοσή του και στη συνέχεια ούτε ο Migne που στηρίχθηκε στον Montfaucon. Στις αρχές του αιώνος μας η γνησιότητα του έργου αυτού αποκαταστάθηκε με ισχυρά επιχειρήματα, έγιναν δε και εκδόσεις αυτού. Στους υποστηρικτές της γνησιότητας του έργου ανήκει και ο Έλλην ακαδημαϊκός διδάσκαλος, καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, αείμνηστος Βασίλειος Έξαρχος, ένας από τους πιο δυναμικούς και πιο συγκροτημένους εκπροσώπους των θεολογικών γραμμάτων της εποχής μας. Ο Έξαρχος υπεστήριξε με ειδική μελέτη τη γνησιότητα του έργου3 και ετοίμασε κριτική έκδοση του κειμένου που την παρουσίασε γερμανικός εκδοτικός οίκος το 19554. Ενωρίτερα, το 1947, από τον ελληνικό εκδοτικό οίκο “Αστήρ” εξεδόθη μετάφραση του έργου στην απλοελληνική, φιλοπονημένη από τον Βασίλειο Έξαρχο. Στον πρόλογο αυτής της εκδόσεως ο εκπονητής της μεταφράσεως λέγει τα εξής:

“Επειδή, όπως θα ίδη ευθύς αμέσως ο προσεκτικός και ενδιαφερόμενος αναγνώστης, το βιβλίον αυτό έχει αδαμαντίνης αξίας περιεχόμενον δια την ανατροφήν των Ελλήνων Χριστιανοπαίδων, εκρίθη καλόν και ωφέλιμον να αποσπασθή από το όλον επιστημονικόν έργον η νεοελληνική του μετάφρασις και να εκδοθή αυτοτελώς, ώστε πας Έλλην γονεύς, ο οποίος θέλει να αναθρέψη Ελληνοπρεπώς και Χριστιανοπρεπώς τα τέκνα του, να ημπορή να εντρυφήση και να διδαχθή από το βιβλίον αυτό του Μεγάλου Διδασκάλου Ιωάννου του Χρυσοστόμου. Έχει ίσως το όλον βιβλίον ως μυστικήν εμπειρίαν ό,τι ο ίδιος ως ορφανός εδοκίμασεν κατά την ανατροφήν του εκ μέρους της μητρός του Ανθούσης και άρα το βι­βλίον αντικατοπτρίζει μίαν ζώσαν πραγματικότητα, μίαν επιτυχή δοκιμήν και απόδειξιν της δυνάμεως της εκτιθεμένης Χριστιανικής ανατροφής των τέκνων. Εάν δε ληφθή ύπ’ όψιν, ότι η εποχή μας είναι εποχή ανασυγκροτήσεως της Ελληνικής μας Πατρίδος, τότε η σπουδαιότης της εκδόσεως του παρόντος βιβλίου παρουσιάζεται μεγαλυτέρα. Διότι οιαδήποτε προσπάθεια κοινωνικής και οικονομικής ανασυγκροτήσεως είναι καταδικασμένη εις αποτυχίαν, εάν δεν αρχίση από την ηθικήν πνευματικήν ανασύνταξιν και ψυχικήν ρύθμισιν της νέας ιδία γενεάς. Όσοι λοιπόν είναι γονείς και διδάσκαλοι πρέπει να αναλάβουν με πίστιν το έργον τούτο και να ζητήσουν σπουδαίας συμβουλάς και οδηγίας διά την εκτέλεσίν του. Ακριβώς δε αυτό είναι και του παρόντος βιβλίου το περιεχόμενον και διά τούτο ασφαλώς θα γίνη ευπρόσδεκτον από κάθε γνήσιον Έλληνα  Χριστιανόν γονέα και μορφωτήν της νέας γενεάς μας, εις γλωσσικήν μορφήν απλήν κοινήν, ώστε να είναι περισσότερον ευανάγνωστον και διά τους πολλούς”.

Σε επιμελημένη κριτική έκδοση υψηλού επιπέδου εκυκλοφόρησε το έργο με παράλληλη γαλλική μετάφραση, εκτενή εισαγωγή και πλούσιο σχολιασμό στη γνωστή πλέον στους ειδικούς σειρά “Χριστιανικές Πηγές” (Sources Chretiennes)5. Σε κείμενο με παράλληλη νεοελληνική μετάφραση εξεδόθη επίσης στην γνωστή σειρά της Θεσσαλονίκης “Έλληνες Πατέρες της Εκκλησίας”6.

Απ’ αυτό το ειδικό παιδαγωγικό έργο του μεγάλου της Ορθοδοξίας πατρός θα σταχυολογήσουμε ορισμένα στοιχεία, που ισχύουν και στη δική μας εποχή σαν αρχές θεμελιώδεις για την αγωγή των νέων μας. Γι’ αυτό άλλωστε χαρακτηρίσαμε το έργο ως κλασικό. γιατί απευθύνεται και στον σημερινό άνθρωπο, γιατί και τον σημερινό άνθρωπο μπορεί να οδηγήσει7. Στη συνείδηση άλλωστε της Εκκλησίας οι Πατέρες γενικώς είναι οι κλασικοί διδάσκαλοι, οι κλασικοί παιδαγωγοί, γιατί με τον πλούσιο μορφωτικό εξοπλισμό τους, με τα εξαίρετα πνευματικά χαρίσματά τους, αλλά προ παντός με την ειδική όραση και διεισδυτικότητα που χαρίζει ο θείος φωτισμός, η επικοινωνία με το Θεό, μπόρεσαν να εισχωρήσουν στα βάθη της ανθρώπινης ύπαρξης, να ανατάμουν τον μυστηριώδη και άγνωστο ψυχικό κόσμο του ανθρώπου, να βρουν τις σκοτεινές και τις φωτεινές πλευρές του. Βοηθούν έτσι στην καταπολέμηση, στην εξαφάνιση των σκοτεινών, των κακών στοιχείων, και στην τόνωση, στην ενίσχυση των φωτεινών.

2. Η ανατροφή των παιδιών τότε και τώρα. Οι τρεις έρωτες.

Για να πεισθούμε όμως για την επικαιρότητα των παιδαγωγικών ιδεών του χρυσοστομικού αυτού έργου είναι ανάγκη να δούμε για λίγο την πνευματική ατμόσφαιρα της τότε εποχής, την πνευματική ατμόσφαιρα της Αντιοχείας την οποίαν έχει υπ’ όψει του ο άγιος Ιωάννης Χρυσόστομος. Να δούμε δηλαδή με ποια μορφωτικά ιδανικά εφοδίαζε τότε τους νέους της η Αντιόχεια. Αν ο εφοδιασμός αυτός είναι παρόμοιος προς αυτόν που εμείς σήμερα δίνουμε στους νέους μας, τότε η κριτική που κάνει ο ιερός πατήρ είναι κριτική και για τη δική μας εποχή, και για το δικό μας παιδαγωγικό έργο και ως διδασκάλων και ως γονέων. Τα στοιχεία για τη γνώση αυτής της ατμόσφαιρας θα τα αντλήσουμε και από το έργο που παρουσιάζουμε και από άλλα έργα του συγγραφέως.

Η αδιαφορία για την πνευματική συγκρότηση των νέων, για την ηθική τους ολοκλήρωση, ήταν το πρώτο γνώρισμα της στάσεως των γονέων. Τα σχέδιά τους για το μέλλον των παιδιών αποκλειστικά και μόνον περιορίζονταν στο να επιτύχουν επαγγελματικά στη ζωή, στο να ευημερήσουν. Πρακτικοί, υλόφρονες και ατομικιστικοί είναι οι στόχοι. Στα πλαίσια αυτών των στόχων οι γονείς εφρόντιζαν να εξασφαλίσουν όλες τις υλικές ανέσεις για τα παιδιά τους, δεν ελογάριαζαν δε έξοδα και κόπους και θυσίες για να βρουν τα κατάλληλα σχολεία, τους καλυτέρους διδασκάλους, ώστε να αποκτήσουν τα παιδιά τα εφόδια εκείνα που θα τα βοηθούσαν στην κοσμική ζωή και καρριέρα τους. Η μανία για την απόκτηση και απόλαυση υλικών αγαθών ήταν το ισχυρότερο κίνητρο της φροντίδος για τα παιδιά. Αντιμετωπίζονταν οι νέοι μονομερώς σαν να ήσαν σωματικά μόνον όντα, σαν να μην είχαν ψυχή που ήθελε και αυτή τη φροντίδα της. Μέσα σ’ αυτήν την ατμόσφαιρα λοιπόν της μανίας για πλούτη και για κοσμική δόξα ανέπνεαν και εμεγάλωναν τα παιδιά.

Όταν, λέγει ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, ακούσει κανείς τους γονείς να συμβουλεύουν τα παιδιά να μάθουν γράμματα, η επιχειρηματολογία τους είναι η εξής: Ο τάδε, ενώ καταγόταν από πτωχή και άσημη οικογένεια, με τα γράμματα που έμαθε κατάφερε να γίνει μέγας και τρανός, να πάρει σπουδαίες θέσεις, να γίνει πλούσιος, να νυμφευθεί με πλούσια γυναίκα, να κτίσει ωραίο σπίτι. Άλλος πάλι με τις γλώσσες που έμαθε πήρε σπουδαία θέση στα ανάκτορα και ρυθμίζει αυτός όλες τις υποθέσεις. Οι περισσότεροι προβάλλουν σαν παραδείγματα τους επιτυχημένους στη ζωή, “τους. επί γης ευδοκίμους”. Στις εύπλαστες έτσι και δεκτικές ψυχές των νέων οι ίδιοι οι γονείς εισάγουν δύο μεγάλα κακά, δύο τυραννικούς έρωτες, τον έρωτα των χρημάτων, του πλούτου, και τον έρωτα της κοσμικής δόξας, της κοινωνικής ανόδου, θα λέγαμε σήμερα. Διαστρέφονται έτσι οι νέοι και γίνονται υλόφρονες και ματαιόδοξοι. Η διαστροφή των νέων σ’ αυτό οφείλεται αποκλειστικά, παρατηρεί ο μέγας παιδαγωγός, στη μανία για τα βιωτικά αγαθά “Ουδαμόθεν την διαστροφήν γίνεσθαι των παίδων, αλλ’ εκ της περί τα βιωτικά μανίας”.

Όλοι οι γονείς εφρόντιζαν, λέγει, να εξασφαλίσουν πλούτη, και ενδυμασία, και υπηρέτες, και οικόπεδα. Το μόνο για το οποίο δεν εφρόντιζαν ήταν η ψυχική καλλιέργεια, το να γίνει ο νέος ενάρετος και ευσεβής. Αντιθέτως μάλιστα τις αρετές τις θεωρούσαν ελαττώματα και αδυναμίες. Επικρατούσε μία πλήρης αντιστροφή των αξιών. Οι κακίες επήραν τα ονόματα των αρετών και οι αρετές τα ονόματα των κακιών. Ο έρωτας της δόξης ονομαζόταν μεγαλοψυχία, του πλουτισμού ελευθερία, η αυθάδεια ονομαζόταν παρρησία, η αδικία ανδρεία. Αντίθετα η σωφροσύνη εθεωρείτο χωριατιά, η επιείκεια δειλία, η δικαιοσύνη ανανδρία, η ανεξικακία ασθένεια και η ταπείνωση δουλοπρέπεια.

Μέσα σ’ αυτήν την πνευματική σύγχυση τίποτε το σαφές και σταθερό δεν υπήρχε. Ούτε δικαστήρια, ούτε νόμοι, ούτε σχολεία ημπορούσαν να βοηθήσουν. Τους δικαστές τους διέφθειραν οι πλούσιοι με τα χρήματα, οι δε διδάσκαλοι ενδιαφέρονταν μόνο για την αμοιβή τους. “Ουδέν όφελος δικαστηρίων, ουδέ νόμων, ουδέ παιδαγωγών, ου πατέρων, ουκ ακολούθων, ου διδασκάλων τους μεν γαρ ίσχυσαν διαφθείραι χρήμασιν, οι δ’ όπως αυτοίς μισθός γένοιτο ορώσι”. Όσοι ανησυχούσαν γι’ αυτήν την κατάσταση ή παρεπλανώντο με καθησυχαστικά κηρύγματα ή δεν μιλούσαν, επειδή εφοβούντο την δύναμη των ακολάστων.

Η ηθική ασυδοσία και οι κοινωνικές αναταραχές οφείλονται κατά τον Άγιο Χρυσόστομο στην εσφαλμένη φροντίδα για τα παιδιά, στην παραμέληση της ψυχικής τους καλλιεργείας· “Τούτο εστι, ο την οικουμένην ανατρέ­πει πάσαν, ότι των οικείων αμελούμεν παίδων, και των μεν κτημάτων αυτών επιμελούμεθα της δε ψυχής αυτών καταφρονούμεν”. Δεν διστάζει γι’ αυτό να ονομάσει εγκληματική αυτή την αδιαφορία των γονέων για την καλλιέργεια της αρετής και της ψυχής των παιδιών είναι παιδοκτόνοι, φονείς των παιδιών τους, όσοι τα εφοδιάζουν με τυραννικά πάθη, με κακίες που σκοτώνουν και τυραννούν καθημερινώς την ψυχή τους8.

Η κοινωνία δεν πάσχει από έλλειψη επιτηδείων επιχειρηματιών, από έλλειψη εγγραμμάτων και σπουδασμένων, πάσχει από έλλειψη εναρέτων ανθρώπων. Πάσχει, γιατί έχει κατακλυσθή από τους επιτηδείους, οι οποίοι προκειμένου να αυξήσουν τα πλούτη και να σιγουρέψουν την καλοπέρασή τους, είναι αδίστακτοι. Πάσχει, γιατί οι αρχομανείς στην προσπάθειά τους να ανέλθουν αναστατώνουν το παν. Πάσχει, γιατί η απόκτηση πολυτελών οικιών και ανέσεων έχει γίνει ο μοναδικός στόχος. Εις αυτό οφείλεται η κοινωνική κακοδαιμονία, αυτοί καταστρέφουν την αρμονική κοινωνική συμβίωση και όχι όσοι ζουν με αρετή και αγιότητα. “Τούτο γαρ εστι, τούτο όπερ πάντα απολώλεκεν, ότι πράγμα ούτως αναγκαίον, και την ημετέραν συνέχον ζωήν, περιττόν είναι και πάρεργον δοκεί”. Και το αναγκαίο και συνεκτικό αυτό της κοινωνίας πράγμα είναι η αρετή, η ψυχική καλλιέργεια.

Κοντά σ’ αυτά τα δύο πάθη και ένα άλλο εξ ίσου τυραννικό και επικίνδυνο, ή μάλλον περισσότερο επικίνδυνο για την εύφλεκτη νεότητα, κυριαρχούσε στο κλίμα της αγωγής των νέων. Ο πανσεξουαλισμός, όπως θα λέγαμε σήμερα, η διέγερση δηλαδή και η ικανοποίηση της σαρκικής επιθυμίας, ο έρωτας της σάρκας. Διστάζει ο ιερός πατήρ να αναφερθεί στο θέμα αυτό, σ’ αυτόν τον τόσο ιερό χώρο των ανθρωπίνων σχέσεων, που είχε καταντήσει ο πιο βρωμερός χώρος, τόσο βρωμερός, ώστε να είναι της μόδας και να μη προκαλούν αντίδραση ακόμη και οι σαρκικές σχέσεις μεταξύ προσώπων του ιδίου φύλλου. Ξεπερνάει όμως τους δισταγμούς και την εντροπή του, για να ελέγξει και να καυτηριάσει την αδιαφορία όλων των υπευθύνων φορέων της αγωγής, μπροστά σ’ αυτή την ανατροπή όχι μόνον των ηθικών αλλά και των φυσικών νόμων. Απορεί δε και ο ίδιος, μαζύ με την έκφραση της απορίας πολλών άλλων, πώς ο Θεός μακροθυμεί τόσο πολύ και ανέχεται αυτήν την αποκτήνωση του ανθρώπου, και δεν στέλνει φωτιά για να κάψει την πόλη της Αντιοχείας, όπως άλλοτε τα Σόδομα και τα Γόμορα.

Μεγάλη ευθύνη για τον ηθικό εκτραχηλισμό αποδίδει στο θέατρο, το θεματολόγιο του οποίου κυρίως εκαλύπτετο από υποθέσεις πορνειών και μοιχειών, από υποθέσεις πορνό. “Και γαρ και μοιχείαι και γάμων εκεί κλοπαί και γυναίκες εκεί πορνευόμεναι, άνδρες ηταιρηκότες, νέοι μαλανιζόμενοι, πάντα παρανομίας μεστά, πάντα τερατωδίας, πάντα αισχύνης”, παρατηρεί επί λέξει9.

Οι τρεις λοιπόν έρωτες, των χρημάτων, της δόξας, και της σάρκας κυριαρχούσαν στον πνευματικό χώρο της εποχής του Χρυσοστόμου και καθόριζαν και τις αρχές προς τις οποίες ήταν προσανατολισμένη   αγωγή των νέων. Τα στοιχεία αυτά κρίνει στην πραγματεία του “Περί κενοδοξίας και ανατροφής των τέκνων”, όπου δίνει κατευθύνσεις για την ορθή πορεία της αγωγής.

3. Το κοινωνικό περιβάλλον. Η ματαιοδοξία.

Στο πρώτο τμήμα της πραγματείας, το περί κενοδοξίας, δείχνει ότι η αγωγή των νέων επηρεάζεται αποφασιστικά από την επικρατούσα πράξη ζωής, από τον τρόπο ζωής και σκέψεως των μελών της ομάδος, μέσα στην οποίαν αναπτύσσεται ο νέος. Στο κλίμα της ζωής αυτής της ομάδος αναπνέει και αναπτύσσεται ο νέος, και αναποτρέπως η ηθική του ποιότητα, η πνευματική του οντότητα, προσδιορίζονται απ’ αυτό το κλίμα. Την νοσηρότητα του κλίματος αυτού εντοπίζει ο Χρυσόστομος στην κενοδοξία, στη ματαιοδοξία δηλαδή, στην εσφαλμένη αντίληψη περί αξιοπρεπείας και στη συνδεδεμένη με αυτή τάση για επίδειξη πλούτου, ενδυμάτων, σπιτιών, επιπλώσεων.

Αναφέρεται κατ’ αρχήν στη συνήθεια που είχε επικρατήσει μεταξύ των πλουσίων να κάμνουν επίδειξη των οικονομικών τους δυνατοτήτων, χρηματοδοτώντας θεατρικές παραστάσεις ή οργανώνοντας αγώνες ιπποδρόμου. Κίνητρο γι’ αυτά ήταν τα χειροκροτήματα, οι επευφημίες του λαού, η δόξα. Ο ανταγωνισμός αυτός στην επίδειξη οικονομικής δυνάμεως είχε φθάσει σε τέτοιο σημείο, ώστε μερικοί μόνο και μόνο για να μη δυσφημι­σθούν, έφθαναν στην πτώχευση και στην αθλιότητα, σκορπώντας τα χρήματά τους αλόγιστα σ’ αυτές τις εκδηλώσεις, τη στιγμή που υπήρχε πλήθος ανθρώπων που πέθαιναν από την πείνα.

Η τάση όμως αυτή για επίδειξη δεν ήταν γνώρισμα ολίγων πλουσίων μόνον είχε καταλάβει όλα τα στρώματα της κοινωνίας. Ακόμη και οι φτωχοί εφρόντιζαν να αγοράζουν τα καλύτερα ενδύματα, τα καλύτερα έπιπλα και σκεύη, για να επιδεικνύονται. Ακόμη και υπηρεσία εις το σπίτι προσελάμβαναν, γιατί ενόμιζαν ότι η αυτοεξυπηρέτηση εμείωνε την κοινωνική τους υπόσταση.

Πολλοί, ενώ πεινούσαν, δεν εφρόντιζαν για τη διατροφή τους παρά για την κοινωνική τους αξιοπρέπεια, για να δείξουν ότι είναι κάτι, ότι είναι καλοστεκούμενοι. Ο ιδανικός κοινωνικός τύπος, ο επιτυχημένος, ο αξιοθαύμαστος δεν ήταν ο ενάρετος άνθρωπος, ο συνετός, ο πνευματικά καλλιεργημένος, αλλά ο πλούσιος, ο βολεμένος οικονομικά.

Αγανακτεί για την κατάσταση αυτή ο Χρυσόστομος. όλα αυτά, λέγει, είναι εξωτερικά και δεν έχουν καμμία σχέση με τον εσωτερικό άνθρωπο, δεν χαρακτηρίζουν τον άνθρωπο. Ο ιδανικός άνθρωπος κρίνεται από την αρετή του. Η αρετή δίνει αξιοπρέπεια, τιμή και δόξα. “τούτο ευσχημοσύνη, τούτο δόξα, τούτο τιμή”. Και στο σημείο αυτό, συνδέοντας έτσι την κενοδοξία με την ανατροφή των παιδιών, παρατηρεί ότι αιτία όλων των κακών είναι ότι τα παιδιά μεγαλώνουν μέσα στο νοσηρό αυτό κλίμα και επηρεάζονται απ’ αυτό.

Μόλις γεννηθεί το παιδί οι γονείς κάνουν το παν, όχι για να βρουν τον κατάλληλο τρόπο της διαπαιδαγώγησής του αλλά για να το καλλωπίσουν, να το ντύσουν, και να του αγοράσουν χρυσαφικά. Δεν φροντίζουν να βγάλουν από την ψυχή του παιδιού αυτή τη μανία, αλλά οι ίδιοι από την αρχή εισάγουν τον έρωτα των χρημάτων και τη φροντίδα για ανώφελα πράγματα. Και είναι η παιδική ηλικία, η πρώτη ηλικία, το πιο πρόσφορο έδαφος για να φυτεύσει κανείς είτε την αρετή είτε την κακία. Γι’ αυτό είναι ανυπολόγιστη η ευθύνη των γονέων, όταν αμελούν για την ορθή και έγκαιρη διαπαιδαγώγηση των παιδιών τους.

4. Το έγκαιρο της αγωγής.

Οι ψυχές των παιδιών, λέγει, είναι μαλακές και τρυφερές· όταν εντυπωθούν επάνω τους τα καλά διδάγματα από την αρχή, κανείς δεν ημπορεί να τα εξαλείψει, όταν στη συνέχεια γίνουν σκληρές σαν σφραγίδα, όπως συμβαίνει με το κερί. Το μαλακό πράγμα παίρνει οποιοδήποτε σχήμα, γιατί δεν έχει αποκτήσει ακόμη σταθερή δική του μορφή. Μοιάζουν ακόμη οι ψυχές των παιδιών με πίνακες ζωγραφικής ή με αγάλματα. Χρειάζεται πολλή προσοχή εκ μέρους των ζωγράφων και πολλή επιμέλεια για να φιλοτεχνήσουν ένα πίνακα ωραίο. Οι γλυπτές πάλι με πολλή υπομονή αφαιρούν τα περιττά και προσθέτουν ό,τι πρέπει, για να παρουσιάσουν το έργο που επιθυμούν. Δεν υπάρχει θαυμασιότερο υλικό για φιλοτέχνηση από τις παιδικές ψυχές, αρκεί αυτό να γίνει εγκαίρως. Κατασκευάζουν οι γονείς έμψυχες εικόνες του Θεού, ζωντανά αγάλματα.

Στη συνέχεια παρομοιάζει την ψυχή του παιδιού σαν μια πόλη καινούργια, και τον γονέα σαν τον βασιλέα αυτής της πόλεως, που αποστολή του είναι να θέσει νόμους και να οργανώσει αυτήν την πολιτεία, ώστε να μη καταστραφεί από τη δράση των κακοποιών και αναρχικών στοιχείων. Ποικίλες τάσεις και κλίσεις και δυνάμεις, αγαθές και κακές, αγωνίζονται να αποκτήσουν ερείσματα και να εμπεδώσουν την κυριαρχία τους μέσα στην ψυχή του παιδιού. Στην καινούργια αυτή πόλη οι γονείς είναι εκείνοι που θα βάλουν τους νόμους· και είναι εύκολο το έργο αυτό στην παιδική ηλικία, διότι άπειρα και ευπειθή όπως είναι τα παιδιά συμμορφώνονται εύκολα. Όταν μεγαλώσουν, είναι δύσκολο πολύ το έργο αυτό της οικοδομής, του κτισίματος του ψυχικού τους κόσμου.

5.  Η επιλογή του μορφωτικού υλικού. Αυστηρότητα.

Για να επιτύχει η οργάνωση της ψυχής του παιδιού, πρέπει ιδιαιτέρως να ελέγχεται τί μπαίνει μέσα εις αυτήν, τί μορφωτικό υλικό προσφέρεται. Η επιλογή λοιπόν του μορφωτικού υλικού έχει αποφασιστική σημασία. Εποπτικώς τον έλεγχο αυτό τον παρουσιάζει ο Χρυσόστομος ως εξής. Της ψυχικής πολιτείας του παιδιού τείχος είναι το σώμα, πύλες δε οι πέντε αισθήσεις. Από τις αισθήσεις εισέρχονται όλες οι εντυπώσεις και οι ερεθισμοί από τον εξωτερικό κόσμο. Αν ανεξέλεγκτα αφήσουμε από τις πύλες αυτές να περνούν όλες οι εντυπώσεις, η πόλη οπωσδήποτε θα αλωθεί και θα καταστραφεί, διότι η δύναμη αντιδράσεως του παιδιού δεν είναι μεγάλη.

Στη συνέχεια με το να καθορίζει πώς θα ελέγχουμε κάθε αίσθηση ξεχωριστά, τί πρέπει να βλέπει το παιδί, να ακούει, να λέει, να γεύεται και να εγγίζει, καλύπτει το υπόλοιπο τμήμα της πραγματείας. Και επειδή η παρουσίαση όλων αυτών των συστάσεων είναι εκτενής, θα αναφέρουμε μερικές μόνον.

Η αυστηρότητα είναι ουσιώδης παράγων επιτυχίας του παιδαγωγικού έργου. Αυστηρότητα όμως μετρημένη και συνεπής, η οποία ούτε σε μόνιμη βαναυσότητα καταλήγει ούτε όμως αφήνει την εντύπωση ότι είναι πλαστή. Ο συνεχής ξυλοδαρμός π.χ. δεν είναι ορθός τρόπος επιβολής ποινών. συνηθίζει το παιδί το ξύλο και δεν συνετίζεται. Η απειλή για επιβολή τιμωρίας, η οποία κάπου-κάπου θα επιβάλλεται, ώστε να φοβάται το παιδί την τιμωρία και να μη νομίσει ότι είναι μόνο λόγια, είναι ο πλέον ενδεδειγμένος τρόπος επιβολής τιμωριών. Συνεχής αυστηρότητα δεν επιτρέπεται, διότι εκ φύσεως ο άνθρωπος χρειάζεται χαλαρότητα και άνεση· “Όταν μέντοι ίδης από του φόβου κερδάναντα, άνες. δει γαρ τίνος φύσει τη ημετέρα και ανέσεως”.

Ιδιαιτέρως επιμένει στο θέμα της φροντίδος για το τί πρέπει να ακούει και τί πρέπει να βλέπει το παιδί. Όσα δε εν προκειμένω λέγει ισχύουν απείρως περισσότερο για την αγωγή των σημερινών νέων, διότι τα μέσα πληροφορήσεως και ενημερώσεως, βιβλία, ραδιόφωνο, τηλεόραση πολιορκούν όντως την ακοή και την όραση των νέων, που γίνονται πύλες για να εισέλθει στον εσωτερικό κόσμο των νέων, τελείως ενεξέλεγκτα, χαμηλής ποιότητος ή και επικίνδυνο ηθικώς υλικό.

Όπως τα φυτά, λέγει, έχουν ανάγκη από περισσότερη φροντίδα, όταν είναι τρυφερά και απαλά, έτσι και τα παιδιά. Πρέπει να προσέχουμε τις συναναστροφές τους, για να ελέγχουμε τί λέγεται εκεί και τί μαθαίνει το παιδί. Δεν πρέπει να αφήσουμε στον οποιοδήποτε να γίνει οικοδόμος του ψυχικού κόσμου του παιδιού μας. Ιστορίες φλύαρες και ανώφελες, όπως π.χ. “Ο τάδε αγάπησε την τάδε. το βασιλόπουλο και η βασιλοπούλα έκαναν αυτό και εκείνο”. Υπάρχουν μέσα στην Αγία Γραφή ελκυστικές διηγήσεις, οι οποίες, αν προσφερθούν με το σωστό τρόπο, και το ενδιαφέρον του παιδιού κρατούν ζωηρό και την αρετή του διδάσκουν. Ο ίδιος ο Χρυσόστομος δίνει παραδείγματα σωστής προσφοράς αυτών των διηγήσεων.

6. Σεξουαλική διαπαιδαγώγηση.

Ενδιαφέροντα είναι και όσα λέγει για την σεξουαλική διαπαιδαγώγηση των νέων, τα οποία βεβαίως βρίσκονται σε αντίθεση προς όσα η σημερινή ελευθεριάζουσα και αχαλίνωτη βιοθεωρία και παιδαγωγική προβάλει. Η σαρκική επιθυμία από το δέκατο πέμπτο έτος της ηλικίας επιτίθεται με σφοδρότητα και η χαλιναγώγησή της είναι πολύ δύσκολη. Συνιστά να αποφεύγονται τα αισχρά θεάματα και ακούσματα, που διεγείρουν την επιθυμία. Ως αντιστάθμισμα για την απώλεια αυτής της ψυχαγωγίας συνιστά τη στροφή του ενδιαφέροντος των νέων προς άλλες κατευθύνσεις· σε εκδρομές, επισκέψεις πόλεων και μουσείων, συναναστροφές με πνευματικούς και αγίους ανθρώπους.

Στην εποχή μας η κατάσταση σχετικά με το θέμα αυτό ευρίσκεται πλέον εκτός ελέγχου. Δεν αρκεί ο καταιγισμός των εντυπώσεων και των ερεθισμών που δέχονται τα παιδιά από την αναίσχυντη εμφάνιση και την προκλητική γύμνια ανδρών και γυναικών, που τείνει να γίνει θεσμός, ως και από την πορνογραφική υστερία ιδιαίτερα των καναλιών της τηλεοράσεως, οι σοφοί παιδαγωγοί των καιρών μας, ουσιαστικά όμως καταστροφείς της νεολαίας, προγραμματίζουν την εισαγωγή στα σχολεία και τη διδασκαλία του μαθήματος της “σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης”. Η σοφή παιδαγωγική παράδοση των Πατέρων μας στο θέμα αυτό προσπαθεί να ελέγξει τους ερεθισμούς και τις εντυπώσεις, ώστε οι νέοι κατά το δυνατόν ήρεμοι και απερίσπαστοι να ασχοληθούν δημιουργικά με την παιδεία και την μάθηση αφ’ ενός, και αφ’ ετέρου να γευθούν τις χαρές αυτής της περιοχής μέσα στον ευλογημένο θεσμό του γάμου, ο οποίος έτσι και σε φυσικό επίπεδο παραμένει πηγή χαράς και ευφροσύνης. Οι σημερινή απαίδευτοι παιδαγωγοί δεν αφήνουν ήσυχους τους νέους ούτε μέσα στο σχολείο, όπου θα έπρεπε να είχαν αποκλεισθή οι πειρασμοί και οι ερεθισμοί, για να λειτουργεί η παιδεία ως ευγενική διέξοδος και κατάλληλος εργαστηριακός χώρος για τη σπουδή και τη μάθηση. Πόσοι από τους εκπαιδευτικούς είναι πρόσωπα ηθικά και πνευματικά καλλιεργημένα, ώστε να αναλάβουν με σοβαρότητα και ευθύνη το έργο αυτό; Και πόσοι από τους γονείς θα δέχονταν ευχαρίστως αυτή η κατ’ εξοχήν ιερή και προσωπική περιοχή των παιδιών τους να κακοποιηθεί και να διαστραφεί στα χείλη και στη διδασκαλία του οποιουδήποτε δασκάλου, ο οποίος μπορεί να κουβαλάει στο θέμα αυτό τις δικές του κακές εμπειρίες και γνώμες, ακόμη και διαστροφές; Και τί θα απομείνει να μάθουν και να γευθούν οι νέοι μέσα στο γάμο, όταν τα μαθαίνουν και τα γεύονται έξω από αυτόν; Γι’ αυτό ο γάμος και η οικογένεια έχουν χάσει στις ημέρες μας κάθε γοητεία και έλξη, αφού τελικώς αυτός ο ιερός και μοναδικός και προσωπικός δεσμός δύο ανθρώπων ετεροφύλων κατήντησε ένας από τους πολλούς δεσμούς που είχαν πριν απ’ αυτόν άνδρας και γυναίκα, συγκριτικά μάλιστα σε χειρότερη θέση, αφού συνδέεται με τα προβλήματα της αναγκαστικής συμβίωσης και των ποικίλων δεσμεύσεων.

Δεν χρειάζεται διδασκαλία εις τα του γάμου. Είναι αυτάρκης διδάσκαλος η φύση. Ακριβώς όπως δεν χρειάζεται να μάθουμε πώς θα φάμε, και πώς θα πιούμε και πώς θα κοιμηθούμε10. Όλα τα άλλα είναι εκ του πονηρού. Γενεές γενεών ανθρώπων έκαναν γάμους και οικογένειες, και μάλιστα ευτυχισμένες και σταθερές, χωρίς σεξουαλική διαπαιδαγώγηση, η οποία αποτελεί μία ακόμη τορπίλη στα θεμέλια της παιδείας και της οικογενείας. Τελικώς πιστεύει, ο άγιος Ιωάννης Χρυσόστομος, ότι ο γάμος σε νεαρή ηλικία είναι από τα προσφορότερα μέσα όχι μόνον για την αντιμετώπιση του προβλήματος της σεξουαλικής επιθυμίας αλλά και για την ευτυχία μέσα στο γάμο.

Επίλογος

Η σταχυολόγηση των λίγων αυτών στοιχείων από την παιδαγωγική πραγματεία του Χρυσοστόμου, η οποία περιέχει και άλλα εξ ίσου σπουδαία και ωφέλιμα, δείχνει την μεγάλη ευαισθησία του ιερού πατρός στα θέματα της αγωγής των νέων και τη βαθειά γνώση αυτών των προβλημάτων. Η επίδραση του περιβάλλοντος, το έγκαιρο της αγωγής, ο τρόπος επιβολής της τιμωρίας, η επιλογή αυτών που βλέπει και ακούει ο νέος, η προσοχή στη σεξουαλική αγωγή του, είναι θέματα που προβληματίζουν και τους σημερινούς γονείς και τους σημερινούς παιδαγωγούς. Οι συστάσεις του φωτισμένου παιδαγωγού είναι χρήσιμες για όλους μας.

Σημειώσεις

•     1. Ως μία πρώτη καλή προσπάθεια μπορεί να θεωρηθεί αυτή του Π. Στάμου, ο οποίος συγκέντρωσε το υλικό αυτό στο έργο του, Ιωάννου Χρυσοστόμου, Ομιλίαι περί της ανατροφής των τέκνων, Αθήναι 1962. Γενική επίσης παρουσίαση των παιδαγωγικών απόψεων του ιερού πατρός υπάρχει στη μελέτη του Α. Κ. Danassis, Johannes Chrysostomus. Padagogisch-psychologische Ideen in seinem Werk, Bonn 1971.

•     2. Βλ. σχετικώς Chr. Baur, Johannes Chrysostomus und seine Zeit, τόμ. l. Munchen 1929, σελ. 143.Δ. Μωραΐτου, Ιωάννου Χρυσοστόμου Παιδαγωγικά, Βιβλιοθήκη Παπύρου 96, Αθήναι 1940, σελ. 19.

•     3. Β. Εξάρχου, “Η γνησιότης της πραγματείας Ιωάννου του Χρυσοστόμου περί κενοδοξίας και ανατροφής των τέκνων”, Θεολογία 19 (1941-1948) 153-170,340-355,559-571. Στις απόψεις του Β. Εξάρχου αντιτάχθηκε ο Δ. Μωραΐτης, “Η γνησιότης της πραγματείας περί κενοδοξίας”, Θεολο­γία 19 (1941-1948) 718-733.

•     4. Β. Exarchos, Joh. Chrysostomus, Uber Hoffart und Kindererziehung, Munchen 1914.

•     5. Α.-Μ. Malingrey, Jean Chrysostom, Sur la vaine gloire et l’ education des enfants, Sources Chretiennes 188, Paris 1972.

•     6. Βλ. ΕΠΕ, τόμ. 30.

•     7. Χρυσοστόμου Παπαδοπούλου, O άγιος Ιωάννης Χρυσό­στομος ως ρήτωρ και διδάσκαλος, Τεργέστη 1898, σελ. 38: “Ο ιερός Χρυσόστομος απευθύνεται προς πάσαν εποχήν και προς πάσαν γενεάν. Πάντες δύνανται να διδαχθώσι παρ’ αυτού, πάντες εν τη οικογένεια, εν τη κοινωνία, εν τη πολιτεία, εν τη εκκλησία και δη και εν τω κατ’ ιδίαν βίω”.

•     8. Προς τους πολεμούντας 3, 4, PG 47,356: “Ουκ απεικότως των παιδοκτόνων χείρους αν είποιμεν είναι. Ουδέ γαρ έστιν ούτω δεινόν ακονήσαι ξίφος, και δεξιάν οπλίσαι και εις αυτόν του παιδός βαπτίσαι τον λαιμόν, ως το ψυχήν απολέσαι και διαφθείραι. ταύτης γαρ ημίν ίσον ουδέν”.

•     9. Βλ. σχετικώς ιδικήν μας μελέτην. Ψυχαγωγία· κοσμική και χριστιανική, Θεσσαλονίκη 1994.

•     10.  Γρηγορίου Νύσσης, Περί Παρθενίας 7, ΕΠΕ 9, 60: “Τούτου μεν αυτάρκης συνήγορος και η κοινή των ανθρώπων φύσις εστίν αυτόματον την προς τα τοιαύτα ροπήν εντιθείσα πάσι τοις διά γάμου προϊούσιν εις γένεσιν”.

“Η ανατροφή των παιδιών
κατά τον Άγιο Ιωάννη Χρυσόστομο”
Σειρά “Καιρός”
Θέματα Εκκλ. Επικαιρότητος
Εκδόσεις “Βρυέννιος”

Η  ΙΣΤΟΡΙΑ  ΕΙΝΑΙ  Ο  ΑΔΙΑΨΕΥΣΤΟΣ  ΜΑΡΤΥΣ  ΚΑΙ  Ο ΔΗΜΟΣΙΟΣ  ΚΑΤΗΓΟΡΟΣ  ΚΑΤΑ  ΤΩΝ  ΑΙΡΕΤΙΚΩΝ  ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΣΤΩΝ – ΝΕΟΗΜΕΡΟΛΟΓΗΤΩΝ  ΚΑΙ  ΟΜΑΔΩΝ   ΔΕΚΑΤΡΙΜΕΡΙΤΩΝ  ΤΟΥ  ΠΑΛΑΙΟΥ!!!!!!!

Δοσίθεου Ἰεροσολύμων.

† Τέσσαρα μεγάλα θηρία ἐγεννησεν ὁ ΙΣΤ αἰών : Τὴν αἴρεσιν τοῦ Λούθηρου, τὴν αἴρεσιν τοῦ Καλβίνου, τὴν αἴρεσιν τῶν Γιεζουβιτών καὶ τὴν αἴρεσιν τοῦ νέου Καλενδαρίου.

Τῆς ἁγίας ἑβδόμης οἰκουμενικῆς Συνόδου.

† «... Ἡμεῖς τῇ ἀρχαίᾳ θεσμοθεσίᾳ τῆς Καθολικῆς Ἐκκλησίας ἐπακολουθοῦμεν, ἡμεῖς τοὺς θεσμοὺς τῶν Πατέρων φυλάττομεν, ἡμεῖς τοὺς πρσθέτοντας τι ἤ ἀφαιροῦντας ἐκ τῆς ἁγίας Ἐκκλησίας ἀναθεματίζομεν».

Τῆς ἁγίας ἕκτης οἰκουμενικῆς Συνόδου.

† «Ὁρίζομεν ἑτέραν Πίστιν μηδενὶ ἐξεῖναι προφέρειν, ἥγουν συγγράφειν ἤ συντιθέναι ἤ φρονεῖν ἤ διδάσκειν ἑτέρως τοὺς δὲ τολμῶντας τοῦτο ποιεῖν ἀναθεματίζομεν».

Τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων ΚΑΝΩΝ 45ος.

Ὅποιος Ἐπίσκοπος, ἤ Πρεσβύτερος, ἤ Διάκονος ἤθελε συμπροσευχηθῆ μονάχα, ἀλλ' ὄχι καὶ νὰ συλλειτουργήση μὲ αἴρετικούς ἄς ἀφορίζεται. Επειδή ὅποιος μὲ τοῦς ἀφορισμένους συμπροσεύχεται (καθώς τοιούτοι εἶναι οἱ αἰρετικοί) πρέπει νὰ συναφορίζεται καὶ αὐτός, κατά τὸν 10ον Κανόνα τῶν Ἀγ.Αποστόλων. Εἰ δὲ καὶ ἐσυνχώρησεν εἰς τοῦς αἰρετικούς αὐτούς νὰ ἐνεργήσουν κανένα λειτούργημα ὡσάν Κληρικοί, ἄς καθαίρηται ἐπειδή ὅποιος Κληρικός συλλειτουργήσει μὲ καθηρημένους, (καθώς τοιούτοι εἶναι οἱ αἰρετικοί κατὰ τὸν β΄. καὶ δ΄. τῆς γ΄.) συγκαθαιρεῖται καὶ αὐτός κατὰ τὸν 11ον κανόνα τῶν Ἀποστόλων.

Κανών 33ος τῆς ἐν Λαοδικεία Τοπικής Συνόδου.

Διορίζει οὔτος ὁ Κανών νὰ μὴ συμπροσευχώμεθα οὔτε μὲ τοὺς αἰρετικοὺς, ἤτοι τοὺς σφάλλοντας περὶ τὴν πίστιν, οὔτε μὲ τοὺς σχισματικοὺς, ἤτοι τοὺς κατὰ τὴν πίστιν μὲν ὀρθοδόξους ὄντας, χωριζομένους δὲ ἀπὸ τὴν καθολικὴν Ἐκκλησίαν διὰ τινας παραδόσεις καὶ ἔθιμα ἰάσιμα, κατὰ τὸν α΄. τοῦ Μεγ.Βασιλείου.

Τοῦ Ἁγίου Βασιλείου τοῦ Μεγάλου.

Περὶ τῶν Σχισματικῶν ἱερέων ὅτι στεροῦνται οὗτοι τῆς θείας χάριτος.

†  Ἀφοῦ δὲ μίαν φορὰν ἐσχίσθησαν ἀπὸ τὸ ὅλον σῶμα τῆς Ἐκκλησίας ἔχασαν αὐτὸ καὶ δὲν εἰμποροῦν πλέον νὰ βαπτίσουν ἄλλους, ἤ νὰ χειροτονήσουν ἤ ἁπλῶς νὰ δώσουν χάριν, τὴν ὁποίαν διὰ τοῦ σχίσματος ἐστερήθησαν, ὅθεν καὶ οἱ ὑπ’ αὐτῶν βαπτιζόμενοι λογίζονται ὅτι ὑπὸ λαϊκῶν ἐβαπτίσθησαν (Ἑρμηνεία α΄. Κανόνος). «Ὥσπερ μέλος τὶ ἀποκοπὲν τοῦ σώματος παύει μετέχον τῆς ζωτικῆς δυνάμεως, οὕτω καὶ πᾶς τις ἀποσχιζόμενος τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ δὲν μετέχει τῆς χάριτος τοῦ Παναγίου Πνεύματος, ἥν ἔλαβεν ἐν τῷ βαπτίσματι» (Ἐκ τοῦ ἱεροῦ Πηδαλίου).

Ἁγίου Ἰγνατίου τοῦ Θεοφόρου.

† «Πᾶς ὁ λέγων παρὰ τὰ διατεταγμένα κἄν ἀξιόπιστος ἤ κἄν νηστεύῃ καὶ παρθενεύῃ κἄν σημεῖα ποιῇ κἄν προφητεύῃ, λύκος σοι φαινέσθω ἐν προβάτου δορᾷ, προβάτων φθορὰν κατεργαζόμενος».

Τοῦ Ἁγίου Φωτίου.

† «Καὶ γὰρ ἐστιν ὄντως τὰ Κοινὰ πᾶσιν φυλάττειν ἐπάναγκες καὶ πρὸ γε τῶν ἄλλων τὰ περὶ Πίστεως· ἔνθα καὶ τὸ παρεκλῖναι μικρὸν ἁμαρτεῖν ἐστὶν ἁμαρτία τὴν πρὸς θάνατον». (Ἐπιστολὴ πρὸς τὸν Ρώμης Νικόλαον).

Ἁγίου Νικηφόρου.

(Τὴν ἐκκλησίαν τοῦ Θεοῦ ἀποτελοῦν οἱ εὐσεβεῖς ὁσονδήποτε ὀλίγοι καὶ ἄν μείνουν. Οἱ ἀκολουθοῦντες τὴν καινοτομίαν, ἔξω τῆς Ἐκκλησίας εἶναι).

Εἴ τις πᾶσαν ἐκκλησιαστικὴν παράδοσιν ἔγγραφον ἤ ἀγραφον ἀθετεῖ, ἀνάθεμα (τρὶς). Ἡμεῖς τηροῦμεν καὶ κρατοῦμεν τὰ δόγματα καὶ τὰς παραδόσεις τῆς Μίας Ἁγίας Καθολικῆς καὶ Ἁποστολικῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας.Τοῦς δὲ νεοτερίζοντας καινοτόμους, καὶ πᾶσαν αἴρεσιν ἀναθεματίζομεν. Ἀνάθεμα (τρὶς).

ΣΙΓΓΙΛΙΟΝ ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΚΗΣ ΔΙΑΤΥΠΩΣΕΩΣ ΕΓΚΥΚΛΙΟΥ

τοῖς ἁπανταχοῦ Ὁρθοδόξοις Χριστιανοῖς εἰς τὸ μὴ παραδέχεσθαι τὸ νεότερον Πασχάλιον ἤ Καλενδάριον τοῦ καινοτομηθέντος Μηνολογίου, ἀλλ’ ἐμμένειν τοῖς ἅπαξ ἁπλανῶς καὶ καλῶς διατυπωθεῖσει παρὰ τῶν Ἁγίων 318 Θεοφόρων Πατέρων τῆς Ἁγίας Οἱκουμενικῆς πρῶτης Συνόδου μετ’ Ἐπιτιμίου Ἀναθέματος.

†Ἱερεμίας ἐλέω Θεοῦ Ἀρχιεπίσκοπος Κωνστ/πόλως καὶ Οἱκουμενικὸς Πατριάρχης.

Ἐπειδὴ καὶ πάλιν ἡ Ἐκκλησία τῆς Ρώμης ἅτε καινοτομίας χαίρουσα τοῖς περὶ αὐτὴν Ἀστρονόμοις ἀπερισκέπτως συνήνεσε καὶ μετέθετο τὰ καλῶς περὶ τοῦ Ἁγίου Πάσχα τοῖς Ὀρθοδόξοις Χριστιανοῖς τελούμενα τὰς ἀπὸ τῆς Ἁγίας καὶ Οἱκουμενικῆς Πρῶτης Συνόδου τῶν 318 Θεοφόρων Πατέρων ὁρισθέντα παρὰ πανταχοῦ Γῆς Ὀρθοδόξων Χριστιανῶν καὶ παρὰ τῶν λοιπῶν Ἁγίων Οἰκουμενικῶν Συνόδων κυροθέντα τὰ ἑορταζόμενα, ὡς ὥρισαν, τοῦτου δὲ ἕνεκα σκανδάλων γίνεται· ἦλθον γὰρ ἄνδρες τινὲς ἀπὸ τῆν Παλαιὰν Ρώμην ὅ ἔμαθον ἐκεῖ νὰ λατινοφρονῶσιν καὶ τὸ κακὸν εἶναι ὄχι μόνον πὼς ἤλλαξαν τὴν Ἁγίαν Ὀρθόδοξον Πίστιν, ἀλλὰ καὶ πολεμοῦσι τὰ Ὀρθόδοξα καὶ ἀληθινὰ δόγματα τῆς ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας ὅπου μᾶς παρέδωκεν αὐτὸς ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστὸς καὶ οἱ Θεῖοι Ἀπόστολοι καὶ αἰ Ἅγίαι ἑπτὰ Οἱκουμενικαὶ Σύνοδοι τῶν Ἁγίων Θεοφόρων Πατέρων. Ὅθεν τοιοῦτους ὡς σεσηπότα μέλη ἀποκόπτοντες ὁρίζομεν ταῦτα ἀποφασιστικῶς.

Ὅποιος δὲν ἀκολουθεί τὰ ἔθιμα τῆς Ἐκκλησίας, καθῶς οἱ ἐπτά Ἁγίαι Οἰκουμενικαί Σύνοδοι ἐθέσπισαν, καὶ τὸ Ἅγιον Πάσχα καὶ τὸ μηνολόγιον καλῶς ἐνομοθέτησαν νὰ ἀκολουθῶμεν, καὶ θέλει νὰ ἀκολουθά τὸ νεοεφεύρετον Πασχάλιον καὶ νέον μηνολόγιον τῶν ἄθεων ἀστρονόμων τοῦ Πάπα, καὶ ἐναντιώνεται εἰς αὐτά ὅλα, καὶ θέλει νὰ ἀνατρέψει καὶ νὰ χαλάσει τὰ πατροπαράδοτα δόγματα καὶ ἔθιμα τῆς Ἐκκλησίας, ἄς ἔχει τὸ ἀνάθεμα, καὶ ἔξω τῆς τοῦ Χριστού Εκκλησίας καὶ τῆς τῶν πιστών ὁμηγύρεως ἄς εἶναι.

Ἐσείς δὲ οἱ εὐσεβείς καὶ ὀρθόδοξοι χριστιανοί, μένετε ἐν οἰς ἐμάθατε καὶ ἐγεννήθητε καὶ ἀνατράφητε καὶ ὅταν τὸ καλέση ὁ καιρὸς καὶ ἡ χρεία, καὶ αὐτὸ τὸ αἴμα σας νὰ χύνετε διὰ νὰ φυλάξετε τὴν Πατροπαράδοτον Πίστιν καὶ ὀμολογία σας, καὶ νὰ φυλάγεσθε ἀπὸ τῶν τοιούτων, καὶ προσέχετε ἵνα καὶ ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστὸς σᾶς βοηθᾶ ἄμα καὶ ἡ εὐχῆ τῆς ἡμῶν μετριότητος εἶη μετὰ πάντων ἡμῶν. Ἁμήν.

Ἔτους ἀπὸ Θεανθρώπου αφπγ΄ (1583)

Ἰνδικτίωνος Ιβ΄ Νοεμβρίου Κ΄

+ Ὁ Κων/πόλεως Ἰερεμίας

+ Ὁ Ἀλεξανδρίας Σιλβέστρος

+ Ὁ Ἰεροσολύμων Σωφρόνιος

                                                       Καὶ οἱ λοιποί Ἀρχιερείς τῆς Συνόδου παρόντες.

ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ ΤΗΣ ΜΙΑΣ ΑΓΙΑΣ ΚΑΘΟΛΙΚΗΣ  ΚΑΙ ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

Πρὸς τοὺς ἀπανταχοῦ Ὀρθοδόξους.

Κρατώμεν τῆς ὁμολογίας, ἥν παρελάβομεν ἄδολον, παρά τηλικούτων ἀνδρῶν,

ἀποστρεφόμενοι πάντα νεωτερισμόν, ὡς ὑπαγόρευμα τοῦ Διαβόλου.

Ὁ δεχόμενος νεωτερισμόν, κατελέγχει ἐλλειπή τὴν κεκηρυγμένην Ὁρθόδοξον πίστην.

Ἀλλ’ αὔτη πεπληρωμένη ἤδη ἐσφράγισται, μὴ ἐπιδεχόμενη μήτε μείωσιν, μήτε αὔξησιν, μήτε ἀλλοίωσιν, καὶ ὁ τολμών ἤ πράξαι ἤ συμβουλεύσαι ἤ διανοηθήναι τοῦτο, ἤδη ἠρνήθη τὴν πίστιν τοῦ Χριστού, ἤδη ἐκουσίως καθυπεβλήθη εἰς τὸ αἰώνιον ἀνάθεμα, διὰ τὸ βλασφημεῖν εἰς τὸ Πνεύμα τὸ Ἅγιον, ὡς τάχα μὴ ἀρτίως λαλήσαν ἐν ταῖς Γραφαῖς καὶ Οἰκουμενικαῖς Συνόδοις…

Ἄπαντες οὐν οἱ νεωτερίζοντες ἤ αἰρέσει ἤ σχίσματιἐκουσίως ἐνεδύθησαν κατάρα ὡς ἰμάτιον (Ψαλμ-ΡΗ’18), κἄν τε Πάπαι, κἄν τε Πατριάρχαι, κἄν τε κληρικοί, κἄν τε λαϊκοί, κἄν Ἄγγελος ἐξ Οὐρανοῦ.

Ἄνθιμος ἐλέω Θεοῦ Ἀρχιεπίσκοπος Κων/πόλεως Νέας Ρώμης ἤ Οἰκουμ. Πατρ.

Ἰερόθεος ἐλέω Θεοῦ Πάπας καὶ Πατριάρχης Ἀλεξανδρείας καὶ πᾶσης Αἰγύπτου.

Μεθόδιος ἐλέω Θεοῦ Πατριάρχης Ἀντιοχείας.

Κύριλλος ἐλέω Θεοῦ Πατριάρχης Ἰεροσολύμων.

Καὶ αἱ περὶ αὐτοὺς Ἱεραὶ Συνόδοι. 

Ἐν Κωνσταντινούπολει τὸ σωτήριον ἔτος  1848.

Αρχιμανδρίτης Φιλόθεος Ζερβάκος :

Περί παλαιού και νέου ημερολογίου.

Επιστολή προς Μητρ. Φλωρίνης Αυγουστίνο Καντιώτη.

«Επειδή το παλαιόν εορτολόγιον είναι παράδοσις έγγραφος, επειδή το νέον είναι καινοτομία παπικής και μασονικής προελεύσεως, όσοι καταφρονούν το παλαιόν εορτολόγιον και ακολουθούν το νέον είναι υποκείμενοι τω αναθέματι. Κάθε πρόφασις και δικαιολογία είναι  αδικαιολόγητος και «πρόφασις εν αμαρτίαις». Ηναγκάσθην την παρελθούσαν Κυριακήν να ανέλθω εις την κορυφήν των Αγίων Πάντων και του προφήτου Ηλιού… και γονυπετήσας έμπροσθεν της πανσέπτου εικόνος αυτών μετά δακρύων εζήτησα παρ΄ αυτών να μοι αποκαλύψουν ποίον εορτολόγιον οφείλω καγώ ο ελάχιστος και οι αδελφοί μου, τα πνευματικά μου τέκνα και πάντες οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί να ακολουθώμεν. Πριν έτι τελειώσω την οικτράν ταπεινήν μου δέησιν, ήκουσα φωνής ένδοθέν μοι λεγούσης: «Το παλαιόν εορτολόγιον να ακολουθήσετε, το οποίον σας παρέδωκαν οι τας επτά αγίας Οικουμενικάς Συνόδους συγκροτήσαντες θεοφόροι πατέρες, και ουχί το νέον των παπών της Δύσεως, των την Μίαν, Αγίαν, Καθολικήν και Αποστολικήν Εκκλησίαν σχισάντων και τας Αποστολικάς και πατρικάς παραδόσεις καταφρονησάντων» !!! Τοιαύτην συγκίνησιν, τοιαύτην χαράν, τοιαύτην ελπίδα, τοιαύτην ανδρείαν και μεγαλοψυχίαν ησθάνθην την στιγμήν εκείνην, οίαν σπανίας στιγμάς ησθάνθην εις όλην την ζωήν εν ώρα προσευχής…  Μη νομίζομεν ως μηδαμινόν, το ότι ακολουθούμεν το παπικόν εορτολόγιον. Είναι παράδοσις και ως παράδοσιν οφείλομεν να την φυλάξωμεν, διότι υποκείμεθα εις ανάθεμα. «Ει τις πάσαν παράδοσιν έγγραφον ή άγραφον αθετεί, ανάθεμα», ορίζει η Ζ΄Οικ. Σύνοδος…  Λοιπόν δεν είναι καιρός να σιωπάτε πλέον…  μη αναβάλλετε, σπεύσατε».

(Πάρος 19-6-1968).

«… Εάν εξακολουθήσωμεν ακολουθούντες το παπικόν ημερολόγιον, δεν είναι δυνατόν να απαλλαγώμεν του αναθέματος. Η Ιερά Σύνοδος και οι άγιοι Αρχιερείς, ας φροντίσουν να επαναφέρουν το πατροπαράδοτον ημερολόγιον, δια να απαλλάξουν εαυτούς και τα ποίμνια αυτών των αναθεμάτων».

(Αρχιμ. Φιλοθέου Ζερβάκου: «Το νέον παπικόν ημερολόγιον και οι καρποί αυτού, σελ. 33).

(σ.σ. Εάν η «Εκκλησία» της Ελλάδος επαναφέρει το παλαιόν ημερολόγιο, λύθηκε το πρόβλημα; Ασφαλώς όχι. Έχουν εισέλθει –οι Οικουμενιστές- τόσο πολύ στην πλάνη, που σχεδόν δεν άφησαν τίποτε όρθιο…).

Πρωτοπρ. π. Θεόδωρος Ζήσης:

Μέ ἁπλᾶ λόγια: Στήν Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ ἀνήκουν ὅσοι ἀκολουθοῦν τήν ἀλήθεια• ὅσοι δέν ἀκολουθοῦν τήν ἀλήθεια, αὐτοί δέν ἀνήκουν στην Ἐκκλησία. Αὐτό ἰσχύει πολύ περισσότερο γιά ὅσους ἐξαπατοῦν τους ἑαυτούς των αὐτοαποκαλούμενοι καί ἀλληλοαποκαλούμενοι ποιμένες καί ἱεροί ἀρχιποιμένες. Γιατί ἔχουμε διδαχθῆ ὅτι ὁ Χριστιανισμός δέν δίνει σημασία στά πρόσωπα, ἀλλά στήν ἀλήθεια καί στήν ἀκρίβεια τῆς πίστεως.

Απεκρούσθη  το  Γρηγοριανόν  Ημερολόγιον α΄

Είς το  βιβλίον , του τακτικού καθηγητού  της θεολογικής  σχολής  Αθηνών , κ. Κων/νου  Μουρατίδου

ΚΑΝΟΝΙΚΟΝ  ΔΙΚΑΙΟΝ  ΠΑΝΕΠΙΣΤΙΜΙΑΚΑΙ  ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ , τόμος  πρώτος  - Αθήναι  1982

Αναφέρονται  τά  κάτωθι  περί  του  νέου  ημερολογίου:

Κεφάλαιον  Δεύτερον:  ΠΗΓΑΙ  ΚΑΝΟΝΙΚΟΥ  ΔΙΚΑΙΟΥ  σελ.  111

Β)  Δευτέρα  περίοδος  1580—1584. Συνεζητήθη  το  ΓΡΗΓΟΡΙΑΝΟΝ  ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΝ  και  ΑΠΕΚΡΟΥΣΘΗ

Σημ. είς  το αυτό  βιβλίο  ο κ. καθηγητής  κ.  Μουρατίδης  φθάνοντας  είς  το  έτος  1923  δεν  αναφέρει  ουδέν  ότι  απεφασίσθη  η αλλαγή  του  ημερολογίου  διότι  δεν  ήτο  απόφασις  της  Εκκλησίας.

Απεκρούσθη  το  Γρηγοριανόν  Ημερολόγιον  β΄

Είς  το  βιβλίον  του  Παντελεήνομος  Ροδουπούλου  ,  Μητροπολίτου  Τυρολόης  και  Σερεντίου  ,  Καθηγητού  της  θεολογηκής  σχολής  θεσσαλονίκης.

ΜΑΘΗΜΑΤΑ  ΚΑΝΟΝΙΚΟΥ  ΔΙΚΑΙΟΥ  1986  ΘΕΣ/ΝΙΚΗ

Αναφέρει  είς  το  κεφάλαιον  , ΑΙ  ΠΗΓΑΙ  ΚΑΝΟΝΙΚΟΥ  ΔΙΚΑΙΟΥ  ,  και  εις  την  σελίδα  69 :

Β) κατά  την  περίοδον  1580—1584 συνεζητήθη  το  Γρηγοριανόν  Ημερολόγιον  και  ΑΠΕΡΡΙΦΘΗ.

Η  ΕΚΚΛΗΣΙΑ  ΟΥΚ  ΟΙΔΕΝ  ΑΚΡΙΒΕΙΑΝ  ΧΡΟΝΟΥ  , ΕΝ  ΜΟΝΟΝ  ΟΙΔΕΝ , ΤΗΝ  ΕΝΟΤΗΤΑ  ΤΗΣ  ΠΙΣΤΕΩΣ .

ΔΟΓΜΑ  ΓΑΡ  ΔΟΓΜΑΤΩΝ  ΕΣΤΙΝ  Η  ΕΝΟΤΗΣ  ΤΗΣ  ΠΙΣΤΕΩΣ

Πρακτικά  Α΄ οικουμενικής  συνόδου  έν  υποσημειώσει

ΓΙΑΤΙ  ΟΙ  ΘΕΟΛΟΓΟΙ  ΚΑΙ  ΘΕΟΛΟΓΟΥΝΤΕΣ  ΣΙΩΠΟΥΝ?? ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ  ΕΠΙ  ΑΝΑΡΤΗΣΕΩΝ  ΚΑΙ  ΚΑΝΕΙΣ  ΔΕΝ  ΜΙΛΑΕΙ  ΓΙΑ  ΤΟ  ΜΕΓΑ  ΑΥΤΟ  ΘΕΜΑ  ΤΗΣ  ΠΙΣΤΕΩΣ!!!!!

ΕΙΝΑΙ  ΕΥΚΟΛΟ  ΝΑ  ΜΙΛΑΕΙ  ΚΑΠΟΙΟΣ  ΓΙΑ  ΤΑ  ΚΑΛΑ  ΕΡΓΑ!  ΟΜΩΣ  ΧΩΡΙΣ  ΟΡΘΟΔΟΞΗ  ΠΙΣΤΙ  ΤΑ  ΕΡΓΑ  ΔΕΝ  ΕΧΟΥΝ  ΚΑΜΙΑ  ΑΞΙΑ!!

ΓΝΩΣΕΣΤΑΙ  ΤΗΝ  ΑΛΗΘΕΙΑ  ΚΑΙ  Η  ΑΛΗΘΕΙΑ  ΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ  ΥΜΑΣ!!

ΕΡΕΥΝΑΤΕ  ΤΑΣ  ΓΡΑΦΑΣ  ΙΝΑ  ΕΧΕΤΑΙ  ΖΩΗΝ  ΑΙΩΝΙΩΝ!!!!!!

Η ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ ΑΛΗΘΕΙΑ ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟΥ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΥ

Από το ομώνυμο, εκδοθέν το 1928, βιβλίο

Είναι γεγονός αναμφισβήτητο, ότι η Μία, Καθολική και Αποστολική Εκκλησία έχει καθιερώσει από αμνημονεύτων χρόνων- από είκοσι αιώνες- το Εορτολόγιο αυτής επί τη βάσει του Ιουλιανού Ημερολογίου. Ότι επί τη βάσει αυτού άπαντες οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί από αιώνων συνεορτάζουν τις ίδιες πάντοτε ημέρες του έτους, νηστεύουν ταυτόχρονα τις ίδιες κανονισμένες νηστείες, ακούν τις ίδιες λειτουργίες, τα ίδια ευαγγέλια, τους ίδιους ψαλμούς, τις ίδιες αποστολικές επιστολές και πράξεις.

Την επί 20 αιώνες πράξη αυτή της Ανατολικής Ορθοδόξου Εκκλησίας, αποτελούσα ιερά παράδοση αυτής, αποτελούσα δισχιλιετές αυτής καθεστώς επικύρωσαν και καθαγίασαν Σύνοδοι Οικουμενικοί και Τοπικοί, διατάξεις Πατριαρχικές, κανόνες και αποφάσεις απαρεγκλίτως τηρηθείσες από όσους αιώνες. Πάσα άρα οιαδήποτε παρέκκλιση από του εκκλησιαστικού αυτού καθεστώτος του στηριζόμενου επί του Ιουλιανού ημερολογίου, είναι απάρνηση της εκ παραδόσεως τάξης της Εκκλησίας. Είναι ανατροπή αυτής ολοκλήρου. Διότι είδαμε ήδη ότι δια της μεταβολής του ημερολογίου ανατρέπονται Κυριακοδρόμια, καταλύονται νηστείες, διαγράφονται εκκλησιαστικά τροπάρια, δημιουργούνται κενά στη σειρά του Πασχαλίου κύκλου, μετατοπίζονται εορτές και εν γένει οι παραδόσεις της Εκκλησίας αθετούνται και παραβιάζονται.

Αλλά για την τήρηση την ακριβή των Εκκλησιαστικών παραδόσεων έχουμε ρητές και κατηγορηματικές διατάξεις από τους Αποστολικούς ακόμη χρόνους, τις οποίες ουδείς δύναται να παραδεί, και η Εκκλησία της Ελλάδος παραβλέποντας εντελώς αυτές απαρνήθηκε, παραβιάζοντας τις Εκκλησιαστικές παραδόσεις.

Ιδού δε και οι κυριότερες ρήτρες και διατάξεις περί των εκκλησιαστικών παραδόσεων, διατάξεις οι οποίες αποτελούν και πρέπει να αποτελούν Νόμο για την Εκκλησία.

Α’) Πρώτος ο Απόστολος Παύλος στην προς Θεσσαλονικείς δευτέρα από Αθηνών γραμμένη επιστολή (Κεφ. Β’ 15) επιτάσσει την τήρηση των εκκλησιαστικών παραδόσεων λέγοντας: «Άρα ουν, αδελφοί, στήκετε και κρατείτε τας παραδόσεις ας εδιδάχθητε, είτε δια λόγου είτε δι’ επιστολής ημών».

Β’) Ο Μέγας Βασίλειος στον 91ον Κανόνα αυτού λέγει τα εξής: «Ει γαρ επιχειρήσαιμεν τα άγραφα των εθών, ως μη μεγάλην έχοντα την δύναμη, παραιτείσθε, λάθοιμεν αν εις αυτά τα καίρια ζημιούντες το Ευαγγέλιον, μάλλον δε εις όνομα ψιλόν προϊστώντες το κήρυγμα: Οίον (ίνα του πρώτου και κοινοτάτου πρώτον μνησθώ) τω τύπω του Σταυρού τους εις το όνομα του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού ηλπικότας κατασημαίνεσθαι, τις ο διά γράμματος διδάξας; Το προς ανατολάς εστράφθαι κατά την προσευχήν, ποίον ημάς εδιδαξεν γράμμα; Αλλά και όσα περί τω βάπτισμα αποττάσεσθαι τω Σατανά και τοις Αγγέλοις αυτού, εκ ποίας εστί γραφής; Ουκ εκ της αδημοσιεύτου ταύτης και απορρήτου διδασκαλίας, ην εν απολυπραγμονήτω σιγή οι Πατέρες ημών εφύλαξαν, καλώς εκείνο δεδιδαγμένοι, των μυστηρίων το σεμνόν σιωπή διασώζεσθαι»;

Γ) Ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός στον Β’ λόγο του αναφωνεί: «Ακούσατε λαοί, φυλαί, γλώσσαι, άνδρες, γυναίκες, και παίδες, πρεσβύτες, νεανίσκοι τε και νήπια, το έθνος των Χριστιανών το άγιον. Είτις ευαγγελίζηται υμάς παρ’ο παρέλαβεν η Καθολική Εκκλησία (η Ορθόδοξος Αγία Αποστολική Εκκλησία) παρά των Αγίων Αποστόλων, Πατέρων και Συνόδων και μέχρι του νυν διεφύλαξε, μη ακούσητε αυτού, μηδέ δέξησθε την συμβουλήν του όφεως, ως εδέξατο Εύα και ετρύγησεν θάνατον. Καν, Άγγελος, καν Βασιλεύς ευαγγηλίζηται υμάς παρ’ο παρελάβετε, κλείσατε τας ακοάς, οκνώ γαρ τέως ειπείν, ως έφη ο θείος Αποστολος, Ανάθεμα έστω εκδεχόμενος την διόρθωσιν».

Δ’ Ο Μέγας Αθανάσιος λέει τα εξής: «…Ίδωμεν δε όμως και προς τούτοις και αυτήν την εξ αρχής παράδοσιν και διδασκαλίαν και πίστιν της Καθολικής (ορθοδόξου) Εκκλησίας, ην ο μεν Κύριος έδωκεν οι δε Απόστολοι εκήρυξαν και πατέρες εφύλαξαν. Εν ταύτη γαρ η Εκκλησία τεθεμελίωται… και τηρείται την των Πατέρων παράδοσιν».

Ε’ Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος λέγει στο λόγο του δ’ της Β΄ προς Θεσσαλονικείς τα εξής: «Ενταύθα δήλον, ότι ου πάντα δι’ επιστολής παρεδίδοσαν οι Απόστολοι αλλά και πολλά και αγράφως. Ομοίως δε κακείνα και ταύτα εστίν αξιόπιστα. Ώστε και την παράδοσιν της Εκκλησίας αξιόπιστον ηγούμεθα. Παράδοσις εστίν, μηδέν πλέον ζητεί».

Και ερωτάται ήδη: Αυτή καθ’ εαυτή η διατήρηση του Ιουλιανού ημερολογίου στην Εκκλησία, η ανέκαθεν αδιάλειπτη και ομοιόμορφη σ’ αυτή ισχύς αυτού ως βάσης στην οποία προσαρμόστηκε κάθε εκκλησιαστική ακολουθία και τάξη και η του εορτολογίου διάταξη, η αποτελέσασα επί τόσους αιώνες την διάκριση της Ανατολικής από της Δυτικής Εκκλησίας, αυτή καθ’ εαυτή ανεξαρτήτως της ολεθριοτάτης συνέπειαες της διασπάσεως της εκκλησιαστικής Ενότητας, ως παράδοση της Εκκλησίας δεν ήταν σεβαστή και απαράτρεπτος;

Και ο σεβασμός της παραδόσεως αυτής επί τόσους αιώνες, και η επίμονη άρνηση δια μέσου των αιώνων τούτων τόσων μεγάλων αναστημάτων και υπέροχων Πατριαρχικών φυσιογνωμιών να αποδεχθούν δια την Εκκλησία το Γρηγοριανό Ημερολόγιο, έστω και εάν κρατούνταν άθικτη η εορτή του Πάσχα, η διηνεκής και επίμονος, λέγομε, άρνηση αυτών, αυτή και μόνη δεν έπρεπε να συγκρατήσει τους σημερινούς (1924) νάνους της Εκκλησίας από το να καταπατήσουν τόσο ασεβώς και άσεμνα τις διά των αιώνων καθηγιασμένες γνώμες τόσων υψηλών της Εκκλησίας κορυφών;

Εκτός όμως των γνωμών και κρίσεων των ανωτέρω μεγάλων της Εκκλησίας Πατέρων και διδασκάλων, έχουμε αυτές τις Οικουμενικές Συνόδους. Έκαστη δε οικουμενική Σύνοδος αναφέρεται εις τα αποφασισθέντα των προηγουμένων και κρατύνει το έθος, την πράξη, και την παράδοση των προηγουμένων. Ιδού δε πως αποφαίνονται αυτές περί των παραδόσεων της Εκκλησίας. Ιδού δε πως αποφαίνονται αυτές περί των παραδόσεων της Εκκλησίας:

1) Η Α΄ Οικουμενική Σύνοδος δια του ΣΤ’ Κανόνα επιτάσσει: «Τα αρχαία έθη κρατείτω».

2) Η Δ’ Οικουμενική Σύνοδος (η εν Χαλκηδόνι) δια του Α’ αυτής Κανόνα λέγει: «Τους παρά των Αγίων Πατέρων καθ’ εκάστην Σύνοδον άχρι του νυν εκτεθέντας Κανόνας κρατείν εδικαιώσαμεν (κρίναμε δίκαιο)».

3) Η ΣΤ’ Οικουμενική Σύνοδος στο Α’ Κανόνα αυτής ορίζει τα εξής: «Τάξις άριστη παντός αρχομένου και λόγου και πράγματος, εκ Θεού τε άρχεσθαι, και εις Θεόν αναπαύεσθαι… Και νυν άρχην των ιερών ποιούμενοι λόγων χάριτι θεία ορίζομεν, ακαινοτόμητον τε και απαράτρωτον φυλάττειν την παραδοθείσαν ημίν πίστιν… Και συνελόντα φάναι, πάντων των εν τη Εκκλησία του Θεού διαπρεψάντων ανδρών, οι γεγόνασι φωστήρες εν κόσμω, λόγον ζωής επέχοντες, την πίστιν κρατείν βεβαίαν και μέχρι συντελείας του αιώνος ασάλευτον διαμένειν θεσπίζομεν, και τα αυτών θεοπαράδοτα συγγράμματα τε και δόγματα. Πάντας αποβαλλόμενοι τε και αναθεματίζοντες, ους απέβαλον (οι Πατέρες) και αναθεμάτισαν, ως της Αληθείας εχθρούς και κατά Θεού φρυαξαμένους κενά, και αδικίαν εις το ύψος εκμελετήσαντας».

4) Η Ζ’ Οικουμενική Σύνοδς, η κατά των Εικονομάχων συνελθούσα στον Α’ αυτής Κανόνα λέει τα εξής: «…Εις τον αιώνα η προφητική φωνή εντέλλεται ημίν φυλάττειν τα μαρτύρια του Θεού, και ζην εν αυτοίς, δηλονότι ακράδαντα και ασάλευτα διαμένοντα… Και ο Παύλος φησίν : «Καν ημείς ή Άγγελος εξ ουρανού ευαγγελίζηται υμίν, παρ’ ο ευαγγελισάμεθα υμίν, ανάθεμα έστω». Τούτων ουν ούτως όντων και διαμαρτυρουμένων ημίν, αγαλλιώμενοι επ’ αυτοίς, ως ει τις εύροι σκύλα πολλά, ασπασίως τους θείους κανόνας ενστερνιζόμεθα, και ολόκληρον την αυτών διαταγήν και ασάλευτον κρατύνομεν των εκτεθέντων υπό των αγίων σαλπίγγων του Πνεύματος των πανευφήμων Αποστόλων, των τε εξ Αγίων Οικουμενικών Συνόδων και των Αγίων Πατέρων ημών. Εξ’ ενός γαρ άπαντες και του αυτού Πνεύματος αυγασθέντες, ώρισαν τα συμφέροντα. Και ους μεν τω αναθέματι παραπέμπουσι, και ημείς αναθεματίζομεν, ους δε τη κσθαιρέσει, και ημείς καθαιρούμεν. Ους δε τω αφορισμώ, και ημείς αφορίζομεν. Ους δε επιτιμίω παραδιδόασι, και ημείς ωσαύτως υποβάλλομεν…».

5) Ο ιερός Ταράσιος, Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως, και άγιος έπειτα, προεδρεύσας της Ζ’ Οικουμενικής Συνόδου (8ος αιών) εν Νικαία προσφώνησε τους συνελθόντας εν αυτή Πατέρες ειπών μεταξύ άλλων: «…Και νήφοντες εν πάσιν αποστολικώς, το ισόρροπον κρίνομεν, ίνα πάσαν κενοφωνίαν, ύφεσιν τε και πλεονασμόν, ως ζιζάνια τω καθαρώ σίτω επισπαρέντα, αναβολής πάσης εκτός, εκτίλλωμεν, ως της αληθείας αντίθετα και της Εκκλησίας αντίμαχα. Τα γαρ εν αυτή παραδοθέντα ουκ εισί ναι και ου, αλλά ναι εισίν εν αληθεία και μένουσι αρραγή και ακράδαντα εις τον αιώνος χρόνον».

6) Ο αυτός Ταράσιος εν τη Δ’ πράξει της αυτής Ζ’ Οικουμενικής Συνόδου λέγει τα εξής: «ου μετατίθεμεν όρια α έθεντο οι Πατέρες ημών, αλλ’ αποστολικώς διδαχθέντες κρατούμεν τας παραδόσεις, ας παρελάβομεν».

7) Μετά την τοιαύτη δήλωση του Ταρασίου ολόκληρη η Σύνοδος εκβοά τα εξής βαρυσήμαντα: «Πατέρες κηρυττουσι, τέκνα υπακοής εσμέν και εγκαυχώμεθα εν προσώπο μητρός τη παραδόσει της Καθολικής Εκκλησίας… Ημείς τους θεσμούς των Πατέρων φυλάττομεν, Ημείς τους προστιθέντας ή αφαιρούντας εκ της Καθολικής Εκκλησίας αναθεματίζομεν… Ημείς κατά πάντα των αυτών θεοφόρων Πατέρων τα δόγματα και πράγματα κρατούντες, κηρύσσομεν εν ενί στόματι και μια καρδία μηδέν προστιθέντας μηδέν αφαιρούντες των εξ αυτών παραδοθέντων ημίν, αλλά τούτοις βεβαιούμεθα, τούτοις στηριζόμεθα».

Το ισχυρότερο τείχος το οποίο ύψωσαν οι Πατέρες της Εκκλησίας προς περιφρούρηση ΤΩΝ ΠΑΡΑΔΟΣΕΩΝ της Εκκλησίας είναι η Ζ’ Οικουμενική Σύνοδος. Ο όρος της Ζ’ ταύτης Οικουμενική Συνόδου, αναφέρεται ακριβώς στην παράδοση της Εκκλησίας και περιχαρακώνει εν γένει τους θεσμούς της Εκκλησίας.

Μετά τον Όρο τούτο της Ζ’ Οικουμενικής Συνόδου ακολουθούν τα εξής, τα οποία «εξεβόησε η Αγία Σύνοδος». «Πάντες ούτω πιστεύομεν, πάντες το αυτό φρονούμεν, πάντες συναίνεσαντες υπεγράψαμεν. Αύτη η πίστις των Αποστόλων, αύτη η πίστις των ορθοδόξων, αύτη η πίστης την Οικουμένην εστήριξε. Πιστεύοντες εις ένα Θεό εν Τριάδι υμνούμενον, τας τιμίας εικόνας ασπαζόμεθα. Οι μη ούτως έχοντες ανάθεμα έστωσαν. Οι μη ούτω φρονούντες, πόρρω της Εκκλησίας εκδιωχθήτωσαν. Ημείς τη αρχαία θεσμοθεσία της Καθολικής Εκκλησίας επακολουθούμεν, ημείς τους θεσμούς των πατέρων φυλάττομεν. Ημείς τους προστιθέντας τι ή αφαιρούντας εκ της καθολικής Εκκλησίας αναθεματίζομεν…Ει τις πάσαν εκκλησιαστικήν παράδοσιν έγγραφον τε ή άγραφον αθετεί ανάθεμα, ανάθεμα, ανάθεμα».

Όθεν δεν δύναται ουδείς να πει μετά τα ανωτέρω θεσπίσματα των Οικουμενικών Συνόδων ότι οι παραδόσεις της Εκκλησίας δεν είναι δόγματα και επομένως δύναται να μεταβληθούν. Διότι τα θεσπίσματα αυτά περί αμετάτρεπτου και ακαινοτομήτου των Εκκλησιαστικών παραδόσεων είναι τελείως καθηγιασμένα και έχουν την ισχύ δογμάτων. Δεν δύναται δε επίσης ουδείς να ισχυρισθεί ότι το όλο καθεστώς της Εκκλησίας, των νηστείων, των ακολουθιών, των Κυριακοδρομίων και άλλων τυπικών της Εκκλησίας διατάξεων καθεστώς, ιδρυθέν επί της βάσης του Ιουλιανού Ημερολογίου, με το οποίο συνδέεται αναποσπάστως το Εορτολόγιο της Εκκλησίας, δεν δύναται, λέγομε, ουδείς να ισχυριστεί ότι δεν είναι Παράδοση Εκκλησιαστική.

Αλλά ότι αρνήθηκαν να διαπράξουν όλες οι Οικουμενικές Σύνοδοι, και άπαντες οι γεραροί της Ορθοδοξίας στυλοβάτες, το διέπραξαν εν μια στιγμή μονομερώς, αυθαιρέτως, ανιερώς, αντορθοδόξως, διά μίας εγκυκλίου του, ο επαναστατικώ δικαίω Αρχηγός της Ελληνικής Εκκλησίας, κατακρημνίζοντας δύο χιλιάδων ετών ιερό οικοδόμημα, το της Ορθοδοξίας, για να ισοπεδώσει τούτο με το Ιησουϊτικό και καότεχνο οικοδόμημα της Παπικής Εκκλησίας!