ΟΙ 8 ΛΟΓΙΣΜΟΙ

ΟΙ 8 ΛΟΓΙΣΜΟΙ

Ὀκτὼ εἶναι ὅλοι οἱ γενικώτατοι λογισμοί, μέσα στοὺς ὁποίους περιλαμβάνονται ὅλοι οἱ λογισμοί. Πρῶτος εἶναι ὁ λογισμὸς τῆς γαστριμαργίας, καὶ μετὰ ἀπὸ αὐτὸν ὁ τῆς πορνείας, τρίτος τῆς φιλαργυ-ρίας, τέταρτός τῆς λύπης πέμπτος τῆς ὀργῆς, ἕκτος τῆς ἀκηδίας, ἕβδομός τῆς κενοδοξίας καὶ ὄγδοός τῆς ὑπερηφανείας. Τὸ νὰ ἐνοχλοῦν ἢ νὰ μὴν ἐνοχλοῦν ὅλοι αὐτοὶ τὴν ψυχὴ δὲν ἐξαρτᾶται ἀπὸ ἐμᾶς, τὸ νὰ μένουν ὅμως πολὺ χρόνο ἢ νὰ μὴν μένουν, ἢ νὰ κινοῦν ἢ νὰ μὴν κινοῦν πάθη, ἐξαρτᾶται ἀπὸ ἐμᾶς.

1) Ὁ λογισμὸς τῆς γαστριμαργίας ἐπιφέρει γρήγορα στὸν μοναχὸ διακοπῆ τῆς ἀσκήσεως, προβάλλο-ντας τὸ στομάχι ἢ τὸ συκῶτι, τὴ σπλῆνα καὶ τὴν ὑδρωπικία, καθὼς καὶ μακροχρόνια ἀρρώστια, ἔλλειψη τῶν ἀπαραίτητων καὶ τῶν γιατρῶν. Τοὺς θυμίζει μάλιστα πολλὲς φορὲς καὶ κάποιους ἀδελφοὺς ποὺ ἔπεσαν στὰ πάθη αὐτά. Ὑπάρχουν ὅμως καὶ περιπτώσεις κατὰ τὶς ὁποῖες ἀκόμα καὶ αὐτοὺς ποὺ ἔχουν πάθει τοὺς μεταπείθει νὰ συγκριθοῦν μὲ τοὺς ἐγκρατευόμενους καὶ νὰ διηγηθοῦν τὶς δικές τους συμφορὲς καὶ ὅτι αὐτὸ τὸ ἔπαθαν ἀπὸ τὴν ἄσκηση.

2) Ὁ δαίμονας τῆς πορνείας τοὺς ἀναγκάζει νὰ ἐπιθυμοῦν διάφορα σώματα καὶ ἐπιτίθεται στοὺς ἐγκρατευόμενους δυνατώτερα, γιὰ νὰ παύσουν τὴν ἐγκράτεια, ἐπειδὴ τάχα δὲν ὠφελοῦνται καθόλου. Μιλώντας μὲ τὸν τρόπο αὐτὸν στὴν ψυχή, τὴν πείθει νὰ ἐνδώσει σὲ ἐκεῖνες τὶς πράξεις, κάνοντας τὴν νὰ λέγει ἡ ἴδια μερικὰ λόγια, καὶ πάλι νὰ ἀκούει, σὰν νὰ βλέπει δῆθεν καὶ νὰ εἶναι παρὼν τὸ πρᾶγμα.

3) Ἡ φιλαργυρία ὑποβάλει τὴν ἰδέα τῶν μακρῶν γηρατειῶν, τὴν ἀδυναμία τῶν χεριῶν νὰ ἐργασθοῦν, τοὺς λιμοὺς ποὺ θὰ ἔρθουν καὶ τὶς ἀρρώστιες ποὺ θὰ συμβοῦν, τὶς πικρίες τῆς φτώχειας, καὶ ὅτι εἶναι μεγάλη ντροπὴ τὸ νὰ δέχεται κανεὶς ἀπὸ ἄλλους αὐτὰ ποὺ ἔχει ἀνάγκη.

4) Ἡ λύπη ἄλλοτε συμβαίνει κατὰ τὴ στέρηση τῶν ἐπιθυμιῶν, καὶ ἄλλοτε ἀκολουθεῖ τὴν ὀργή. Κατὰ τὴν στέρηση λοιπὸν τῶν ἐπιθυμιῶν ἐκδηλώνεται ὡς ἑξῆς· ὁρισμένοι λογισμοὶ προφθάνοντας κάνουν τὴν ψυχὴ νὰ θυμηθεῖ τὸ σπίτι καὶ τοὺς γονεῖς καὶ τὴν προηγούμενη ζωή της. Καὶ ὅταν δοῦν ὅτι αὐτὴ δὲν ἀντιστέκεται, ἀλλὰ τοὺς ἀκολουθεῖ καὶ παραδίνεται στὶς ἡδονὲς τοῦ νοῦ της, τότε τὴν παίρνουν καὶ τὴν βυθίζουν στὴν λύπη, χωρὶς νὰ ὑπάρχουν βέβαια τὰ προηγούμενα πράγματα, οὔτε ἄλλωστε μποροῦσαν νὰ ὑπάρξουν ἐξαιτίας τοῦ τωρινοῦ βίου. Καὶ ἡ ταλαίπωρη ψυχὴ ὅσο περισσότερο παραδίνεται στοὺς προηγούμενους λογισμούς, τόσο περισσότερο λυπᾶται ταπεινωμένη μὲ τοὺς δεύτερους.

5) Ἡ ὀργὴ εἶναι πάθος πολὺ ἰσχυρό. Γι’αὐτὸ ἄλλωστε γίνεται λόγος γιὰ ἄναμα καὶ κίνηση θυμοῦ ἐναντίον κάποιου ποὺ ἀδίκησε ἢ θεωρεῖται ὅτι ἀδίκησε. Αὐτὴ ἐξαγριώνει ὅλη τὴν ἡμέρα τὴν ψυχή, ἰδιαίτερα ὅμως κατὰ τὶς προσευχές, ἁρπάζει βίαια τὸν νοῦ τοῦ προσευχομένου, προβάλλοντας μπροστὰ τοῦ τὸ πρόσωπο ἐκείνου ποὺ τὸν λύπησε. Μερικὲς φορὲς μάλιστα διαρκεῖ πολὺ χρονικὸ διάστημα καὶ μεταβάλλεται σὲ σφοδρὴ ὀργὴ προκαλώντας τὴ νύχτα ταραχὲς καὶ λιώσιμο τοῦ σώματος καὶ κιτρινάδα καὶ ἐπιθέσεις φαρμακερῶν φιδιῶν. Αὐτὰ τὰ 4 ποὺ συμβαίνουν μετὰ τὴν ὀργή, μπορεῖ νὰ τὰ βρεῖ κανεὶς νὰ ἀκολουθοῦν περισσότερους λογισμούς.

6) Ὁ δαίμονας τῆς ἀκηδίας, ποὺ ὀνομάζεται καὶ μεσημβρινός, εἶναι πιὸ βαρὺς ἀπὸ ὅλους τους δαίμονες. Αὐτὸς ἐμφανίζεται στὸν μοναχὸ κατὰ τὴν τέταρτη ὥρα, καὶ κυκλώνει τὴν ψυχὴ τοῦ μέχρι τὴν ὀγδόη ὥρα. Καὶ στὴν ἀρχὴ κάνει τὸν ἥλιο νὰ φαίνεται ἀργοκίνητος ἢ ἀκίνητος καὶ τὴν ἡμέρα νὰ διαρκεῖ πενήντα ὧρες. Ἔπειτα τὸν ἀναγκάζει συνεχῶς νὰ κοιτάζει στὰ παράθυρα καὶ νὰ πηδᾷ ἔξω ἀπὸ τὸ κελλί, καὶ νὰ βλέπει τὸν ἥλιο, πόσο ἀπομακρύνθηκε ἀπὸ τὴν ἐννάτη ὥρα, καὶ νὰ κοιτάζει τριγύρω ἐδῶ καὶ ἐκεῖ, μήπως φανεῖ κανένας ἀδελφός… Ἐπίσης ἐκφράζεται μὲ μῖσος γιὰ τὸν τόπο καὶ γιὰ τὸν ἴδιο τὸν μοναχικὸ βίο καὶ γιὰ τὴν χειρονακτικὴ ἐργασία, ὅτι χάθηκε ἀπὸ τοὺς ἀδελφοὺς ἡ ἀγάπη καὶ δὲν ὑπάρχει κανένας ποὺ νὰ τὸν παρηγορήσει. Τὸν ὁδηγεῖ ἐπίσης καὶ στὴν ἐπιθυμία ἄλλων τόπων, στοὺς ὁποίους μπορεῖ εὔκολα νὰ βρεῖ αὐτὰ ποὺ χρειάζεται, καὶ νὰ κάνει μία τέχνη πιὸ εὔκολη καὶ προοδευτική, καὶ προσθέτει, ὅτι ἡ εὐαρέστηση τοῦ Κυρίου δὲν συνδέεται μὲ τὸν τόπο. Γιατί λέγει παντοῦ μπορεῖ νὰ προσκυνεῖται ὁ Θεός. Σ’ὅλα αὐτὰ ἐπισυνάπτει καὶ τὴν θύμιση τῶν δικῶν του καὶ τῆς προηγούμενης ζωῆς του, περιγράφει τὸν μακρὸ χρόνο τῆς ζωῆς, φέροντας μπροστὰ στὰ μάτια τοῦ τὶς ταλαιπωρίες τῆς ἄσκησης, καὶ ὅπως λέγεται, κινητοποιεῖ κάθε μηχανοραφία, γιὰ νὰ ἐγκαταλείψει ὁ μοναχὸς τὸ κελλὶ καὶ νὰ ἀποφύγει τὸ στάδιο τῆς ἄσκησης. Στὸν δαίμονα αὐτὸν δὲν ἀκολουθεῖ ἄλλος δαίμονας ἀμέσως, ἀλλὰ τὴν ψυχὴ μετὰ τὸν ἀγῶνα ἐναντίον του τὴν διαδέχεται μία εἰρηνικὴ κατάσταση καὶ ἀνεκλάλητη χαρά.

7) Ὁ λογισμὸς τῆς κενοδοξίας εἶναι πάρα πολὺ λεπτὸς καὶ ὑπάρχει σ’αὐτοὺς ποὺ πετυχαίνουν εὔκολα τὰ κατορθώματά τους, θέλοντας νὰ δημοσιεύει τοὺς ἀγῶνες τους καὶ ἐπιδιώκοντας τὶς τιμὲς ἐκ μέρους τῶν ἀνθρώπων . ἐμφανίζει στὴν φαντασία τοὺς δαίμονες ποὺ κραυγάζουν, καὶ γυναῖκες ποὺ θαραπεύονται καὶ κάποιο πλῆθος νὰ ἀγγίζει τὰ ροῦχα του. Τοῦ προλέγει ἀκόμα καὶ τὴν ἱερωσύνη, καὶ παρουσιάζει στὴν πόρτα τοῦ ἀνθρώπους ποὺ τὸν ζητοῦν, καὶ ὅποιος τυχὸν δὲν θέλει τὸν πηγαίνει δεμένον, καὶ ἀφοῦ μὲ τὸν τρόπον αὐτὸν τοῦ σηκώσει ψηλὰ τὰ μυαλά του μὲ τὶς ψεύ-τικες ἐλπίδες, ἀπομακρύνεται, ἐγκαταλείποντας τὸν ἢ στὸ δαίμονα τῆς ὑπερηφάνειας γιὰ νὰ τὸν πειράξει, ἢ στὸν δαίμονα τῆς λύπης, ὁ ὁποῖος τοῦ προσθέτει καὶ λογισμοὺς ποὺ εἶναι ἀντίθετοι πρὸς τὶς ἐλπίδες. Ὑπάρχουν μάλιστα καὶ περιπτώσεις κατὰ τὶς ὁποῖες παραδίνει στὸν δαίμονα τῆς πορνείας τὸν πρὶν ἀπὸ λίγο σεβάσμιο καὶ ἅγιο ἱερέα.

8) Ὁ δαίμονας τῆς ὑπερηφάνειας προκαλεῖ φοβερὴ πτώση στὴν ψυχή. Γιατί τὴν μεταπείθει νὰ ὁμολογεῖ ὅτι δὲν εἶναι ὁ Θεὸς βοηθός της, νὰ νομίζει ὅτι αὐτὴ εἶναι ποὺ κατορθώνει τὴν ἐνάρετη ζωή, καὶ νὰ ἐπαίρεται ἐναντίον τῶν ἀδελφῶν ὅτι εἶναι ἀνόητοι, ἐπειδὴ δὲν τὸ γνωρίζουν ὅλοι αὐτὸ γι’ αὐτήν. Ἐπακολουθεῖ σὲ αὐτὴν (τὴν ψυχήν) ὀργὴ καὶ λύπη καὶ τὸ τελευταῖο κακό, καταπληξία καὶ μανία, καὶ πλῆθος δαιμόνων ποὺ ἐμφανίζονται στὸν ἀέρα. [Φιλοκαλία Αγ.Ευάγριου του ασκητού τόμος 11Α  σελ. 87-93]

ΟΙ 8 ΝΟΗΤΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ

1η εἶναι, ἡ γνώση τῶν θλίψεων καὶ τῶν πειρασμῶν τοῦ βίου τούτου, ὅπως λέγει ὁ Ἅγιος Δωρόθεος, καὶ ἡ λύπη γιὰ κάθε ζημιὰ ποὺ ἔπαθε ἡ ἀνθρώπινη φύση ἀπὸ τὴν ἁμαρτία.

2η εἶναι, ἡ γνώση τῶν δικῶν μας ἁμαρτημάτων καὶ τῶν εὐεργεσιῶν τοῦ Θεοῦ, ὅπως λέγει ὁ Ἄγ.Ἰωάννης τῆς Κλίμακος, ὁ Ἅγιος Ἰσαὰκ καὶ πολλοὶ ἄλλοι ἀπὸ τοὺς πατέρες.

3η εἶναι, ἡ γνώση τῶν πρὶν ἀπὸ τὸν θάνατο καὶ τῶν μετὰ τὸν θάνατον δεινῶν, ὅπως λέγεται στὶς θεῖες Γραφές.

4η εἶναι, ἡ κατανόησις τῆς διαγωγῆς στὸν κόσμο τοῦτον τοῦ Κυρίου ἠμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ καὶ τῶν μαθητῶν του, καθὼς καὶ τῶν ἔργων καὶ τῶν λόγων τῶν ἄλλων Ἁγίων, Μαρτύρων καὶ Ὁσίων πατέρων.

5η εἶναι ἡ γνώση τῆς φύσης καὶ τῆς ἀλλοίωσης τῶν πραγμάτων, ὅπως λέγουν οἱ Ἅγιοι πατέρες, ὁ Γρηγόριος καὶ ὁ Δαμασκηνός.

6η εἶναι, ἡ θεωρία τῶν ὄντων, δηλαδὴ ἡ γνώση καὶ ἡ κατάνόηση τῶν αἰσθητῶν κτισμάτων τοῦ Θεοῦ.

7η εἶναι, ἡ κατανόηση τῶν νοητῶν κτισμάτων τοῦ Θεοῦ.

8η εἶναι, ἡ περὶ Θεοῦ γνῶσις, ἡ λεγόμενη Θεολογία.

Αὐτὲς εἶναι λοιπὸν οἱ 8 θεωρίες. Οἱ τρεῖς ταιριάζουν σ’ αὐτὸν ποὺ εἶναι ἀκόμη πρακτικός, γιὰ νὰ μπορέσει μὲ τὰ πολλὰ καὶ πικρὰ δάκρυα νὰ καθαρίσει τὴν ψυχὴ τοῦ ἀπ’ ὅλα τὰ πάθη, καὶ κατὰ χάρη ἀπὸ τὸν Θεὸν τὶς ὑπόλοιπες.

Οἱ ἄλλες πέντε ταιριάζουν στὸν θεωρητικό, δηλαδὴ στὸν γνωστικό, ἐπειδὴ φυλάγει καὶ ἐκτελεῖ καλὰ πάντοτε καὶ τὶς σωματικὲς καὶ τὶς ἠθικὲς πράξεις, δηλαδὴ τὶς ψυχικές, ἀπὸ τὶς ὁποῖες καταξιώνεται νὰ γνωρίσει αὐτὲς μὲ σαφήνεια καὶ νοερά. Γιατί ἀπὸ τὴν πρώτη ὁ πρακτικὸς λαμβάνει τὴν ἀρχὴ τῆς γνώσης, καὶ στὴν συνέχεια φροντίζει τὴν ἐργασία καὶ μελετᾷ τὰ νοήματα ποὺ τοῦ δίνονται καὶ προκόβει σ’ αὐτά, μέχρι νὰ φθάσει στὴν κατοχή τους, καὶ ἔτσι αὐτόματα ἔρχεται στὸ νοῦ ἡ ἄλλη γνώση. Ἔτσι ἀκριβῶς συμβαίνει καὶ μὲ τὶς ὑπόλοιπες θεωρίες. [Φιλοκαλία Αγ.Πέτρου Δαμασκηνου τόμ. 17 σελ. 85-87]