«Εξομολόγηση ή Ψυχοθεραπεία;» π. Κωνσταντίνος Στρατηγόπουλος

«Εξομολόγηση ή Ψυχοθεραπεία;»

π. Κωνσταντίνος Στρατηγόπουλος

          Έχουμε μπροστά μας ένα θέμα πάρα πολύ καίριο πραγματικά, πολύ λεπτεπίλεπτο, που πρέπει να το δούμε με πλεονάζουσα σοβαρότητα, γιατί ακριβώς αυτή η συγκριτική που θέτει το θέμα μπροστά μας, «Ψυχοθεραπεία και Εξομολόγηση», μπορεί να δημιουργήσει συγχύσεις ή ακόμη και περιττές αντιπαλότητες. Επειδή το θέμα είναι πάρα πολύ μεγάλο, στα λίγα λεπτά που διαθέτω μπροστά μου, θα προσπαθήσω να το σκιαγραφήσω πολύ απλά, πολύ αδρά, να πω πολύ μεγάλες έννοιες με απλά λόγια, να το ορίσω στην αγάπη σας και να ΄χετε  κάποιο στοιχείο, κάποιο επίπεδο, για να μπορείτε όταν γίνονται αυτές οι αναλύσεις να τις καταλαβαίνετε λίγο καλύτερα.

             Πρώτα-πρώτα, πού στοχεύει αυτή η συγκριτική; Τι στόχο έχει; «Εξομολόγηση ή ψυχοθεραπεία». Πρώτα-πρώτα για ένα ξεκαθάρισμα εννοιών, να ξέρουμε τι έχουμε μπροστά μας και ποιες είναι οι έννοιες, ποιες είναι οι ορολογίες. Τι εννοούμε «ψυχοθεραπεία». Και ένα δεύτερο, πάρα πολύ ουσιαστικό και πολύ καίριο για την Εκκλησία μας, είναι για να μη γίνει πρόσληψη λαθεμένων στοιχείων. 

ΟΙ ΑΡΧΟΝΤΕΣ ΚΑΙ Ο ΛΑΟΣ ΛΑΟΣ ΧΩΡΙΣ ΠΙΣΤΙ ΣΤΟΝ ΑΛΗΘΙΝΟ ΘΕΟ ΚΑΙ ΧΩΡΙΣ ΕΡΓΑ ΜΕΤΑΝΟΙΑΣ ΘΑ ΚΥΒΕΡΝΑΤΕ ΑΠΟ ΑΝΑΞΙΟΥΣ ΚΑΙ ΣΚΛΗΡΟΥΣ ΚΥΒΕΡΝΗΤΕΣ , ΔΙΟΤΙ ΟΠΟΙΟΣ ΔΕΝ ΘΕΛΕΙ ΝΑ ΤΟΝ ΚΥΒΕΡΝΑ Ο ΧΡΙΣΤΟΣ ΘΑ ΤΟΝ ΚΥΒΕΡΝΑ Ο ΔΙΑΒΟΛΟΣ ΔΙΑ ΤΩΝ ΟΡΓΑΝΩΝ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ

ΟΙ ΑΡΧΟΝΤΕΣ ΚΑΙ Ο ΛΑΟΣ  ΛΑΟΣ ΧΩΡΙΣ ΠΙΣΤΙ ΣΤΟΝ ΑΛΗΘΙΝΟ ΘΕΟ ΚΑΙ ΧΩΡΙΣ ΕΡΓΑ ΜΕΤΑΝΟΙΑΣ ΘΑ ΚΥΒΕΡΝΑΤΕ ΑΠΟ ΑΝΑΞΙΟΥΣ ΚΑΙ ΣΚΛΗΡΟΥΣ ΚΥΒΕΡΝΗΤΕΣ , ΔΙΟΤΙ ΟΠΟΙΟΣ ΔΕΝ ΘΕΛΕΙ ΝΑ ΤΟΝ ΚΥΒΕΡΝΑ Ο ΧΡΙΣΤΟΣ ΘΑ ΤΟΝ ΚΥΒΕΡΝΑ Ο ΔΙΑΒΟΛΟΣ ΔΙΑ ΤΩΝ ΟΡΓΑΝΩΝ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ  Δευτερονόμιο 28/κη: "15 Αλλ' εάν δεν υπακούσης εις την φωνήν Κυρίου του Θεού σου, διά να προσέχης να εκτελής πάσας τας εντολάς αυτού και τα διατάγματα αυτού, τα οποία εγώ προστάζω εις σε σήμερον, πάσαι αι κατάραι αύται θέλουσιν ελθεί επί σε και θέλουσι σε ευρεί. … 29 … και θέλεις είσθαι μόνον καταδυναστευόμενος και διαρπαζόμενος πάσας τας ημέρας, και δεν θέλει είσθαι ο σώζων. …36…Ο Κύριος θέλει φέρει σε και τον βασιλέα σου όντινα καταστήσης επί σε, εις έθνος το οποίον δεν εγνώρισας, συ, ουδέ οι πατέρες σου. …48 διά τούτο θέλεις δουλεύσει τους εχθρούς σου, τους οποίους ο Κύριος θέλει εξαποστείλει επί σε, με πείναν και με δίψαν και με γυμνότητα και με έλλειψιν πάντων· και θέλει βάλει επί τον τράχηλόν σου ζυγόν σιδηρούν, εωσού σε εξολοθρεύση…" Ιερεμίας 28:14: "Διότι ούτω λέγει ο Κύριος των δυνάμεων, ο Θεός του Ισραήλ· Ζυγόν σιδηρούν έθεσα επί τον τράχηλον πάντων τούτων των εθνών διά να δουλεύωσιν εις τον Ναβουχοδονόσορ τον βασιλέα της Βαβυλώνος· και θέλουσι δουλεύσει εις αυτόν· και αυτά τα θηρία του αγρού έδωκα εις αυτόν".

Μακάριος είναι ο άνθρωπος που ελπίζει στον Θεόν! Άγιος Νεκτάριος

Μακάριος είναι ο άνθρωπος που ελπίζει στον Θεόν!

Άγιος Νεκτάριος

Πόσο ωραία, πόσο ευχάριστη, πόσο χαριτωμένη είναι η εικόνα εκείνου που ελπίζει στον Θεό που σώζει, στον Θεό των οικτιρμών, τον Θεό του ελέους, τον αγαθό και φιλάν­θρωπο Θεό.

Αληθινά μακάριος είναι ο άνθρωπος που ελπίζει στον Θεό! Ο Θεός είναι πάντα βοηθός του και δεν φοβάται ό,τι κακό κι αν του προξενήσει άνθρωπος. Ελπίζει στον Κύριο και πράττει τα αγαθά! Κάθε του ελπίδα την έχει εναποθέσει σ’ Αυτόν, και σ’ Αυτόν εξομολογείται με όλη του την καρδιά.

Μας πρέπει η λευτεριά;

Μας πρέπει η λευτεριά;

Μας πρέπει η λευτεριά;

Αρχιμ. Δανιήλ Γ. Αεράκη

Στην Κόρη της Ναζαρέτ, τη Μαρία την χαριτωμένη, άναψε ο άγγελος Γαβριήλ τη φλόγα του μυστηρίου. Τη φλόγα, που την έλαβε από το πυρ της Θεότητας και την έφερε στη γη (Λουκ. α΄26-38). Τη φλόγα της σαρκωμένης Αγάπης, που μετέβαλε εκείνη την Κόρη σε Μητέρα Παρθένο, σε άφλεκτη Βάτο.

• Σ’ Αυτήν, την Κόρη της Ναζαρέτ, τη Μαρία, που μέσα της πο­τέ δεν είχε ανάψει πόθος αμαρτωλός, άναψε ο Γαβριήλ τη φωτιά της σαρκώσεως.

Τί να πούμε στα παιδιά μας για το 1821;

Τί να πούμε στα παιδιά μας για το 1821;

Της Αγγελικής Διατσίντου -  Παπαθανασοπούλου

            Μου ζητήθηκε να γράψω τί πρέπει να λένε οι γονείς ή οι παππούδες και οι  γιαγιάδες στα παιδιά για το 1821. Το ερώτημα μου φάνηκε ιδιαίτερα δύσκολο στην απάντηση. Άρχισα να ψάχνομαι. Ρώτησα διάφορους που ασχολούνται με τα παιδιά. Έμπειρος παιδαγωγός μου είπε  να διηγηθώ ό,τι με φωτίσει ο Θεός, αλλά με ζέση και με πίστη και να είμαι βέβαιη ότι τα παιδιά θα με καταλάβουν... Νηπιαγωγός μου είπε να πω ένα ιστορικό συμβάν σαν παραμύθι, που να παράγει κι ένα ηθικό δίδαγμα και να έχει ευχάριστο τέλος, δηλαδή «εκείνοι ζήσανε καλά κι εμείς καλύτερα»...Δάσκαλος με παρότρυνε να τα πάω να επισκεφθούν το Ιστορικό Μουσείο στην Παλιά Βουλή και δείχνοντας τα εκεί κειμήλια των Αγωνιστών του 1821 να τους μιλήσω γι’ αυτούς...Άλλος δάσκαλος με συμβούλευσε να τους αγοράσω βιβλία με ιστορίες του 21, κατάλληλα για την ηλικία τους...Άλλος μου είπε να πηγαίνουν τα παιδιά στην παρέλαση, να ζουν την ατμόσφαιρα και να τους πω δυο λόγια για την επέτειο...

Ὁ Ἐχθρός (διάβολος) διεγείρει ζηλοτυπίαν καί φθόνον κατά τῶν ἀδελφῶν ὅταν προκόπτουν Ἅγιος Ἐφραίμ ὁ Σύρος

Ὁ Ἐχθρός (διάβολος) διεγείρει ζηλοτυπίαν καί φθόνον

κατά τῶν ἀδελφῶν ὅταν προκόπτουν

Ἅγιος Ἐφραίμ ὁ Σύρος

Ἀγαπητοί, ἄς ἀγαπήσωμεν ἀλλήλους καί ὁ Ἐχθρός θέλει καταισχυνθῆ· διότι δέν παύει διεγείρων ζηλοτυπίαν καί φθόνον κατά τῶν δούλων τοῦ Θεοῦ. Διότι οἱ παρακολουθοῦντες τήν τοῦ Ἐχθροῦ βουλήν, ἰδόντες μεταξύ αὐτῶν ἀδελφόν ἐκ ψυχῆς δουλεύοντα εἰς τόν Κύριον, δέν ὑποφέρουσιν, ἀλλά διεγείρουσι μηχανεύματα θέλοντες ν' ἀποδιώξωσιν αὐτόν, ὑποπτεύοντες μήπως προκόψας διά τῆς ἀληθοῦς εὐλαβείας, γίνῃ ἰσχυρότερος αὐτῶν· καί οὗτος μέν διωχθείς πορεύεται, καί εἶναι ἀθῶος ἐκ τῆς αἰτίας τοῦ χωρισμοῦ· οἱ δέ αἴτιοι τούτου, δέν εἶναι ἀθῶοι.

Ὁ πόλεμος τῶν δαιμόνων Ἅγιος Μάξιμος ὁ Ὁμολογητής

Ὁ πόλεμος τῶν δαιμόνων

Ἅγιος Μάξιμος ὁ Ὁμολογητής

Γιά πέντε αἰτίες λένε ὅτι ὁ Θεός ἐπιτρέπει νά πολεμούμαστε ἀπό τούς δαίμονες.

Πρώτη λένε ὅτι εἶναι ἐκείνη κατά τἠν ὁποία, πολεμούμενοι ἀπό τούς δαίμονες καί ἀντιπαρατάσσοντας πρός αὐτούς τόν δικό μας πόλεμο, φθάνομε στό νά διακρίνουμε τήν ἀρετή ἀπό τήν κακία.

Δεύτερη αἰτία εἶναι, ἀφοῦ μέ τόν πόλεμο καί τόν κόπο ἀποκτήσουμε τήν ἀρετή, νά τήν κρατᾶμε σταθερή καί ἀμετάβλητη.

Τρίτη εἶναι, προκόβοντας στήν ἀρετή, νά μήν ὐπερηφανευμόμαστε, ἀλλά νά μάθουμε νά εἴμαστε ταπεινόφρονες.

Τέταρτη εἶναι, ἀφοῦ γνωρίσουμε τήν κακία, νά μισήσουμε μέ ὅλη τή δύναμή μαςαὐτή. 

Πέμπτη αἰτία μαζί μέ ὅλες τίς ἄλλες εἶναι, ἀφοῦ γίνουμε ἀπαθεῖς, νἀ μή λησμονήσουμε τήν ἀδυναμία μας, οὔτε τή δύναμη ἐκείνου πού μᾶς βοήθησε.

Ὅπως ἀκριβῶς ὁ νοῦς ἐκείνου πού πεινάει φαντάζεται ψωμί, καί ἐκείνου πού διψάει νερό, ἔτσι καί ὁ νοῦς τοῦ γαστρίμαργου φαντάζεται τό φαγητό, τοῦ φιλήδονου φαντάζεται μορφές γυναικῶν, τοῦ φιλάργυρου φαντάζεται τά κέρδη, τοῦ μνησίκακου τήν ἐκδίκηση ἐκείνου πού τόν λύποησε, τοῦ φθονεροῦ τήν κακοποίηση ἐκείνου πού φθονεῖ, καί τό ἴδιο συμβαίνει μέ τά ἄλλα πάθη. Διότι ὁ νοῦς, ἐνοχλούμενος ἀπό τά πάθη, κυριεύεται ἀπό τούς ἐμεπαθεῖς λογισμούς καί ὅταν εἶναι ξάγυπρνο τό σῶμα, καί κατά τόν χρόνο τοῦ ὕπνου.

Ὅταν αὐξηθεῖ μία ἐπιθυμία, ὁ νοῦς φαντάζεται κατά τή διάρκεια τοῦ ὕπνου τίς σαρκικές ἀπολαύσεις που προξενοῦν τίς ἡδονές· ὅταν πάλι αὐξηθεῖ ὁ θυμός, τότε βλέπει τά πράγματα ἐκεῖνα πού προξενοῦν φόβο. Δηλαδή οἰ ἀκάθαρτες δυνάμεις αὐξάνουν τά πάθη, παίρνοντας βοηθό τή δική μας ἀμέλεια, καί ἐρεθίζουν αὐτά. Ἀπό τό ἄλλο μέρος, οἱ Ἅγιοι Ἄγγελοι μειώνουν αὐτά, προτρέπεοντας μας ν' ἀσκοῦμε τίς ἀρετές.

Ὅταν τό ἐπιθυμητικό τῆς ψυχῆς δέχεται πυκνούς ἐρεθισμούς, δημιουργεῖ μέσα στήν ψυχή μία σταθερή συνήθεια φιληδονίας,

 ἐνῶ ὅταν ταράσσεται συνέχεια τό θυμικό μέρος αὐτῆς, τότε καθίσταται ὁ νοῦς δειλός καί ἄνανδρος.   

ἐνῶ τό δεύτερο καλωσύνη, φιλανθρωπία, ἀγάπη καί ἐλεημοσύνη

Φιλοκαλία τῶν νηπτικῶν καί ἀσκτηικῶν,

Μάξιμος ὀ Ὁμολογητής,

.Πατερικαί ἐκδόσεις "Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς"

«Λόγος εἰς τὸν Τίμιον καὶ Ζωοποιὸν Σταυρόν»
Ἁγίου Γρηγορίου Παλαμᾶ

Ὁ Σταυρὸς τοῦ Χριστοῦ προαναγγελλόταν καὶ προτυπωνόταν μυστικῶς ἀπὸ παλαιὲς γενεὲς καὶ κανεὶς ποτὲ δὲν συμφιλιώθηκε μὲ τὸ Θεὸ χωρὶς τὴ δύναμη τοῦ Σταυροῦ. Πραγματικὰ μετὰ τὴ προγονικὴ ἐκείνη παράβαση στὸ παράδεισο τοῦ Θεοῦ διὰ τοῦ δένδρου, ἡ μὲν ἁμαρτία ἀναπτύχθηκε, ἐμεῖς δὲ πεθάναμε, ἔχοντας ὑποστεῖ τὸ θάνατο τῆς ψυχῆς καὶ πρὶν ἀπὸ τὸ σωματικὸ θάνατο, ποὺ εἶναι ὁ ἀπὸ τὸ Θεὸ χωρισμός της.
Ὁ Θεὸς εἶναι πνεῦμα καὶ αὐταγαθότης καὶ ἀρετὴ καὶ αὐτοῦ κατ᾿ εἰκόνα καὶ ὁμοίωση εἶναι τὸ δικό μας πνεῦμα. Γιὰ νὰ ἀνανεωθεῖ καὶ φιλιωθεῖ ὁποιοσδήποτε μὲ τὸ Θεὸ κατὰ τὸ πνεῦμα, πρέπει νὰ καταργηθεῖ ἡ ἁμαρτία. Τοῦτο εἶναι ὁ Σταυρὸς τοῦ Κυρίου.
Πολλοὶ φίλοι τοῦ Θεοῦ μαρτυρήθηκαν ἀπὸ τὸν ἴδιο τὸ Θεὸ καὶ πρὶν ἀπὸ τὸ νόμο, χωρὶς νὰ ἔχει φανεῖ ἀκόμα ὁ Σταυρός. Ὁ Δαβὶδ λέγει: ἀπὸ ἐμένα τιμήθηκαν ὑπερβολικὰ οἱ φίλοι σου, Θεέ» (Ψαλμ. 138,16). Πῶς λοιπὸν ὑπάρχουν ἄνθρωποι ποὺ ἦταν φίλοι τοῦ Θεοῦ πρὶν ἀπὸ τὸ Σταυρὸ; Διότι ἐνεργεῖτο σὲ αὐτοὺς τὸ μυστήριο τοῦ Σταυροῦ.

Τοῦ ἐν ἁγίοις Πατρὸς ἡμῶν Ἰωάννου Χρυσοστόμου Λόγος Εἰς τὸν σταυρόν.

Τοῦ ἐν ἁγίοις Πατρὸς ἡμῶν Ἰωάννου Ἀρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως τοῦ Χρυσοστόμου
Λόγος
Εἰς τὸν σταυρόν, ἐλέχθη εἰς τὴν ἁγίαν καὶ μεγάλην Παρασκευήν·
καὶ εἰς τὴν ἐξομολόγησιν τοῦ λῃστοῦ, καὶ ὅτι χρὴ ἡμᾶς ὑπὲρ τῶν ἐχθρῶν εὔχεσθαι. Ὁμιλία βʹ.

αʹ. Ἑορτὴν ἄγομεν σήμερον καὶ πανήγυριν, ἀγαπητοί· ὁ γὰρ Δεσπότης ὁ ἡμέτερος ἐπὶ τοῦ σταυροῦ τυγχάνει τοῖς ἥλοις πεπαρμένος. Καὶ μὴ ξενισθῇς, εἰ τοῦ πράγματος σκυθρωποῦ τυγχάνοντος ἡμεῖς ἑορτάζομεν· τοιαῦτα γὰρ ἅπαντα τὰ πνευματικὰ, ἀπεναντίας τῇ συνηθείᾳ τῇ ἀνθρωπίνῃ ἐστί. Καὶ ἵνα μάθῃς τοῦτο ἀκριβῶς, ὁ σταυρὸς πρότερον καταδίκης ὄνομα καὶ τιμωρίας ἦν, νῦν δὲ πρᾶγμα γέγονε τίμιον καὶ ποθεινόν· ὁ σταυρὸς πρότερον αἰσχύνης ἦν καὶ κολάσεως ὑπόθεσις, νῦν δὲ γέγονε δόξης καὶ τιμῆς ἀφορμή. Καὶ ὅτι δόξα ὁ σταυρὸς, ἄκουσον τοῦ Χριστοῦ λέγοντος· Πάτερ, δόξασόν με τῇ δόξῃ ᾗ εἶχον πρὸ τοῦ τὸν κόσμον εἶναι παρὰ σοὶ, δόξαν τὸν σταυρὸν καλῶν. Σταυρὸς τὸ κεφάλαιον τῆς σωτηρίας τῆς ἡμετέρας· σταυρὸς ἡ τῶν μυρίων ἀγαθῶν ὑπόθεσις. Διὰ τοῦτον οἱ πρότερον ἠτιμωμένοι καὶ ἔκπτωτοι, νῦν εἰς τὴν τῶν υἱῶν τάξιν ἐδέχθημεν· διὰ τοῦτον οὐκέτι πλανώμεθα, ἀλλὰ τὴν ἀλήθειαν ἐπέγνωμεν· διὰ τοῦτον οἱ ξύλα καὶ λίθους προσκυνοῦντες πρότερον, νῦν ἐπέγνωμεν τὸν τῶν ἁπάντων δημιουργόν· διὰ τοῦτον οἱ δοῦλοι τῆς ἁμαρτίας εἰς τὴν ἐλευθερίαν τῆς δικαιοσύνης ἀνήχθημεν· διὰ τοῦτον ἡ γῆ οὐρανὸς λοιπὸν γέγονεν.

 Κυριακὴ τῆς Σταυροπροσκυνήσεως

Ἀπὸ τὸ βιβλίο «Ἑορτολόγιο- Ἐτήσιος Ἐκκλησιαστικὸς Κύκλος»

Ἀπὸ τὰ παμπάλαια χρόνια, τὸ βράδυ τοῦ Σαββάτου τῆς τρίτης ἑβδομάδος τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς, ὁ σταυρὸς μεταφέρεται στὸ κέντρο τοῦ ναοῦ, καὶ ὁλόκληρη ἡ ἀκόλουθη ἑβδομάδα εἶναι γνωστὴ ὡς ἑβδομάδα τοῦ Σταυροῦ. Ξέρουμε πὼς ἡ Μεγάλη Τεσσαρακοστὴ ἀποτελεῖ μία προετοιμασία γιὰ τὴ Μεγάλη Ἑβδομάδα, τότε ποὺ ἡ Ἐκκλησία θὰ ἀνακαλέσει στὴ μνήμη τῆς τὸν πόνο, τὴ σταύρωση καὶ τὸ θάνατο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ πάνω στὸ σταυρό. Ἡ προβολὴ τοῦ σταυροῦ στὴ μέση της Σαρακοστῆς, μᾶς ὑπενθυμίζει τὸ σκοπὸ τῆς βαθύτερης καὶ ἐντατικότερης ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς κατὰ τὴ διάρκεια τῆς Σαρακοστῆς. Ἔτσι εἶναι ὁ κατάλληλος τόπος ἐδῶ, γιὰ νὰ σκεφτοῦμε τὸ ρόλο τοῦ σταυροῦ, αὐτοῦ του σημαντικότατου καὶ χαρακτηριστικότατου ὅλων τῶν Χριστιανικῶν συμβόλων.

Τὸ σύμβολο αὐτὸ ἔχει δύο στενὰ ἀλληλένδετες σημασίες. Ἀφενὸς εἶναι ὁ σταυρὸς τοῦ Χριστοῦ, αὐτὸ τὸ ἀποφασιστικὸ ὄργανο μὲ τὸ ὁποῖο ὁλοκληρώθηκε ἡ ἐπίγεια ζωὴ καὶ διακονία τοῦ Χριστοῦ. Εἶναι ἡ ἱστορία ἑνὸς φοβεροῦ καὶ τρομακτικοῦ μίσους ἐνάντια σ᾿ Αὐτὸν ποὺ ὁλόκληρη ἡ διδασκαλία Του ἐπικεντρώθηκε στὴν ἐντολὴ τῆς ἀγάπης, καὶ ποὺ ὁλόκληρο τὸ κύρυγμά Του ἦταν μία κλήση σὲ αὐτοθυσία στὸ ὄνομα τῆς ἀγάπης. Ὁ Πιλάτος, ὁ Ρωμαῖος κυβερνήτης στὸν ὁποῖο μεταφέρθηκε ὁ Χριστός, ἀφοῦ Τὸν συνέλαβαν, Τὸν ἐκτύπησαν καὶ Τὸν ἔφτυσαν, λέει, «ἐν αὐτῷ οὐδεμίαν αἰτίαν εὑρίσκω» (Ἰωάν. 19, 4). Αὐτὸ ὅμως προκάλεσε ἕνα ἰσχυρότερο ξέσπασμα: «Σταύρωσον, σταύρωσον αὐτόν!» φωνάζει τὸ πλῆθος.
Ἔτσι ὁ σταυρὸς τοῦ Χριστοῦ θέτει ἕνα αἰώνιο πρόβλημα, ποὺ σκοπεύει στὸ βάθος τῆς συνειδήσεως: γιατί ἡ καλωσύνη ξεσήκωσε ὄχι μόνο ἀντίθεση, ἀλλὰ καὶ μίσος; Γιατί ἡ καλωσύνη σταυρώνεται πάντοτε σ᾿ αὐτὸν τὸν κόσμο;