περί της δημιουργίας του κόσμου αγίου Νεκταρίου

περί της δημιουργίας του κόσμου

αγίου Νεκταρίου

Τι καλείται κόσμος;

—Κόσμος καλείται το σύνολον της δημιουργίας, ένεκα της τάξεως και αρμονίας της επικρατούσης εν αύτη. Διαιρείται δε η δημιουργία εις τον ορατόν και τον αόρατον κόσμον, και ορατός μεν κόσμος εστίν η ένυλος φύσις· αόρατος δε κόσμος εστίν η άυλος φύσις, ήτοι οι άγγελοι και η ψυχή του ανθρώπου (1).

Τι διδάσκει η Εκκλησία περί της δημιουργίας του κόσμου;

—Ότι ο Θεός(2) έκτισε τον κόσμον εις εξ ημέρας (3) εκ του μηδενός (4) εξ υπερβολής της αυτού αγαθότητας και βουλήσεως (5) και μόνω τω λόγω (6), επειδή είπε και εγένετο· ώστε ο κόσμος εστίν έργον μόνης της θείας δυνάμεως και σοφίας (7).

Εις πόσον χρόνον λέγει η Άγ. Γραφή ότι έκτισεν ο Θεός τον κόσμον;

—Η Π. Δ. λέγει, ότι ο Θεός έκτισε τον κόσμον εις εξ ημέρας (Γεν. κεφ. α'), ότι την μεν πρώτην εποίησεν ο Θεός τον ουρανών και την γην. Η δε γη ην αόρατος και ακατασκεύαστος και πνεύμα Θεού επεφέρετο επάνω του ύδατος, και είπεν ο Θεός «Γενηθήτω φως και εγένετο φως». Την δε δεύτερον το στερέωμα ήτοι το έκταμα του ουρανοί «και εκάλεσεν ο Θεός το στερέωμα ουρανόν» (Γεν. α' 14). Την τρίτην διεχώρισεν ο Θεός τα ύδατα εις συναγωγήν μίαν και ώφθη η ξηρά, ήτις εβλάστησε τα φυτά και τα δένδρα. Την δε τετάρτην έκτισε τον ήλιον, την σελήνην και τους αστέρας (8). Την πέμπτην έκτισε τους ιχθύας της θαλάσσης και τα πετεινά του ουρανού και πάσαν ψυχήν ζώων ερπετών κατά γένος αυτών. Την δε έκτην τα τετράποδα και τα ερπετά και τα θηρία της γης κατά γένος. Μετά δε την δημιουργίαν υλών ο Θεός έπλασε τον άνθρωπον. (9)

Τι λέγει η αγία Γραφή περί της δημιουργίας;

—Ότι τα πάντα εποίησεν ο Θεός καλά λίαν.

Που έθετο ό Θεός τον Αδάμ και την Εύαν;

—Εν τω παραδείσω. (ίδε σημ. παραρτ. Ια.)

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

(1)             Ο Δαμασκηνός λέγει τα εξής- «ο Θεός εκ του μη όντος εις το είναι παράγει και δημιουργεί τα σύμπαντα, αόρατα τε και ορατά και τον ες αοράτου και ορατού συγκείμενον ανθρωπον». (Έκδ. Όρθ. Πίστ. βιβλ. β', κεφ. ιζ'.).

(2)            Γεν. α'. 1, ψαλμ. ρμε'. 5, 6, Ησαί. β'. 5 με'. 18. Ιερεμ- θ'. 12, Μάρκ. ιγ', Πραξ. δ'. 24, ιζ', 24, Αποκάλ. ι'. 6, ιδ'. 7, Εβρ. γ'. 4. Ρωμ. α'. 19, α'. Κορ. ια'. 12, Εφεσ. γ'. 9, Δαμασκ. έκθ. πίστ. α'. 3. August Confess. XI. 4 de civ. Dei XI, 4.

(3)            Γεν. α'. 1, Ψαλμ. ιζ'. 5, πη'. 2, ρα'. 26, Μάρκ. α'. 6, Ιωάν. α'. 1, Έφεσ. α'. 34, Κολ. α'. 17, Εβρ. α'. 2, Αθηναγόρ. πρεσβ. ιζ'. Κυριλλ. Αλεξανδρείας εις Ιωάν.ζ', August Confess. XI. 4 XII. 15, Confess. XI. 10.

(4)            β'. Μακκαβ. ζ'. 28, Ίωάν. α. 3, Ρωμ. δ'. 17, Έβρ. ία·. 3, Τατιαν. προς Ελλην ε', Αθηναγ. πρεσβ. δ'. ιε', ιθ', Είρην, adv.Haer Ιiν 10, IV. 20. ΤertullΙ. De praescript haeret. 13, Εφραίμ ο Σύρ. εις Γένεσ. α. 1, Χρυσόστ. είς Γένεσ. όμ. β', Lactant. Divin insit. II. 9. Οι περί τον Ερμογένη εδόξαζον, ότι ο κόσμος εκτίσθη εκ της ύλης προυπαρχούσης αιωνίως (Τertull. Adv. Hermogenem II, Ευσέβ. εκκλ. ίστορ. ε'. 21). Σιμών δε ο Μάγος, Μένανδρος, Βασιλείδης, Καρποκράτης και άλλοι εδίδασκον, οτι εκ της προαιωνίου ταύτης ύλης διέπλασαν τον κόσμον οι άγγελοι (Τertull.de praescr. haeret 46, Είρην. κατά αίρ. α'. 24, Ευσεβ. έκκλ. ίστ. δ'. 7), ο Κήρινθος, ότι ο κόσμος επλάσθη υπό κατωτέρας δυνάμεως εν αγνοία του Θεού (Είρην. adv.Haer. III. 11, August .Haer. 8), οι Οφίται, Μανιχαίοι και Πρισκιλλιανοί, ότι επλάσθη υπό του δαίμονος. Ο Ωριγένης εθεώρει τον κόσμον ως συνέπειαν αναγκαίαν και αναπόφευκτον αυτής της παντοδυναμίας του Θεού, όθεν και έλεγεν αυτόν προαιώνιον. Άπασαι αυταί αι κακοδοξίαι κατεδικάσθησαν έκπαλαι υπό της εκκλησίας. Άλλα και κατά τους μέσους αιώνας ανεφάνησαν οι Παυλικιανοί και οι Βογόμιλοι, αποδίδοντες την δημιουργίαν του κόσμου εις τον δαίμονα ή Σαταναήλ (Φώτιος κατά Μανιχ. β'. 5, Ευθύμ. Ζιγαβην. πανοπλ. κζ'.).

(5)            Ψαλμ.ργ'.11,ρλδ·.6,Αποκ.δ.11,Ειρ. Haer.II. 1. Θεοδώρ. απορ. Γενές.γ. Δαμασκην.εκθ. β'. 2.

(6)            Γεν. α'. 3, 6.7,9. Ψαλμ. ρμζ'. 5, Άποκ. α'. 11. Ίερεμ. λβ', 17, Κλήμ.

(7)            Ψαλμ. ρλδ'. 5, παροιμ. γ'. 19, η'. 23 -30. Ιερεμ. ι'. 12, Ειρην. Adv haer II. 2, Ωριγ. περί αρχών α'. 2, Ευσέβ. Εύαγγ. προπαρ. ια'. 10, Κύριλλ. Αλεξ. εις Ιω. ιζ'. Δαμασκ. εκθ. όρθ. πίστ. α', 9.

(8)            Ο Δαμασκηνός λέγει· «Τοις φωστήρσι τούτοις το πρωτόκτιστον φως ο δημιουργός εναπέθετο, ούχ ως απορών άλλου φωτός, αλλ' ίνα μη αργόν εκείνο μείνη το φως. Φωστήρ γαρ εστίν ουκ αυτό το φως, αλλά φωτός δοχείον». (Έκθες. Ορθ. Πίστ. β'. κβ'.).

(9)     Πολλοί, και πάλαι (οίον οι γνωστικοί, οι Μανιχαίοι, οι περί τον Μαρκίωνα κλπ.) και νυν, εθεώρουν τον κόσμον ως άκρως ατελή και πλήρη ελλείψεων και κακών, και απέδιδαν την αιτίαν τούτου ή εις τον Θεόν ή εις άλλην τινά αντίθετον και αντίπαλον αρχήν του κακού· δόξα, ην κατεδίκασεν αείποτε η Εκκλησία. Άλλοι πάλιν εθεώρησαν και θεωρούσι τον κόσμον τόσον καλόν και τέλειον, ώστε λησμονούντες και αρνούμενοι τον Κτίστην θεοποιούσι την κτίσιν, και μάλιστα την υλικήν. Αμφότερα τα αντίθετα ταύτα άκρα εισίν εσφαλμένα, διό ο ορθόδοξος χριστιανός οφείλει ν' αποπτύη εξ ίσου τας βλασφημίας αμφοτέρων των υλοφρόνων (materialistes) και των ψευδοπνευματοφρόνων (Pseudospiritualistes). Πρβλ. Ι. Χρυσόστ. είς την β'. προς Κορ. όμ. ια'.