Ὁμιλία εἰς το «Καθώς θέλετε ἵνα ποιώσιν ὑμῖν οἱ ἄνθρωποι, καί ὑμεῖς ποιεῖτε αὐτοίς» (Ἁγ. Γρηγόριος Παλαμάς)Κυριακή Β' Λουκά: στ΄ 31-36

 Ὁμιλία εἰς το «Καθώς θέλετε ἵνα ποιώσιν ὑμῖν οἱ ἄνθρωποι, καί ὑμεῖς ποιεῖτε αὐτοίς» (Ἁγ. Γρηγόριος Παλαμάς)Κυριακή Β' Λουκά: στ΄ 31-36

Τό Εὐαγγέλιο Τῆς Κυριακῆς 

Καί καθώς θέλετε ἵνα ποιώσιν ὑμῖν οἱ ἄνθρωποι, καί ὑμεῖς ποιεῖτε αὐτοίς ὁμοίως. Καί εἰ ἀγαπάτε τους ἀγαπῶντας ὑμᾶς, ποία ὑμῖν χάρις ἐστί; Καί γάρ οἱ ἁμαρτωλοί τους ἀγαπῶντας αὐτούς ἀγαπώσι. Καί ἐάν ἀγαθοποιῆτε τους ἀγαθοποιούντας ὑμᾶς, ποία ὑμῖν χάρις ἐστί; Καί γάρ οἱ ἁμαρτωλοί τό αὐτό ποιούσι. Καί ἐάν δανείζητε παρ΄ ὤν ἐλπίζετε ἀπολαβείν, ποία ὑμῖν χάρις ἐστί; Καί γάρ ἁμαρτωλοί ἁμαρτωλοῖς δανείζουσιν ἵνα ἀπολάβωσι τά ἴσα. Πλήν ἀγαπάτε τούς ἐχθρούς ὑμῶν καί ἀγαθοποιεῖτε καί δανείζετε μηδέν ἀπελπίζοντες, καί ἔσται ὁ μισθός ὑμῶν πολύς, καί ἔσεσθε υἱοί ὑψίστου, ὅτι αὐτός χρηστός ἐστίν ἐπί τούς ἀχαρίστους και πονηρούς. Γίνεσθε οὗν οἰκτίρμονες, καθώς καί ὁ πατήρ ὑμῶν οἰκτίρμων ἐστί.

Μετάφραση (Λουκά στ΄ 31-36)

Ὅπως θέλετε νά σᾶς συμπεριφέρονται οἱ ἄνθρωποι, ἔτσι ἀκριβῶς νά τούς συμπεριφέρεστε κι ἐσείς. Γιατί, ἄν ἀγαπάτε αὐτούς πού σᾶς ἀγαπούν, ποιά εὔνοια περιμένετε ἀπό τό Θεό; Ἀφοῦ καί οἱ ἁμαρτωλοί ἀγαπούν αὐτούς πού τούς ἀγαπούν. Κι ἄν κάνετε καλό σ΄ αὐτούς πού σᾶς κάνουν καλό, ποιά εὔνοια περιμένετε ἀπό τό Θεό; Καί οἱ ἁμαρτωλοί τό ἴδιο κάνουν. Ἄν δανείζετε σ΄ ὅσους ἐλπίζετε νά σᾶς τά ἐπιστρέψουν, ποιά εὔνοια περιμένετε ἀπό τό Θεό; Καί οἱ ἁμαρτωλοί δανείζουν στούς ὁμοίους τους γιά νά τά πάρουν πίσω. Ἀντίθετα, ἐσείς ν΄ ἀγαπάτε τούς ἐχθρούς σας, νά κάνετε τό καλό καί νά δανείζετε, χωρίς νά περιμένετε νά πάρετε πίσω τίποτε. Κι ἔτσι, ὁ Θεός, πού εἶναι καλός ἀκόμα καί μέ τούς ἀχάριστους και τούς κακούς, θά σᾶς ἀνταμείψει μέ τό παραπάνω καί θά σᾶς κάνει παιδιά του. Νά εἶστε λοιπόν σπλαχνικοί, ὅπως σπλαχνικός εἶναι κι ὁ Θεός Πατέρας σας.

Αὐτός πού ἔπλασε μόνος τις καρδιές μας καί παρατηρεί ὅλα τά ἔργα μας, αὐτός ὁ ὁποῖος ἐνεφανίσθη σέ ἐμᾶς μέ σάρκα καί μᾶς ἠξίωσε νά γίνη διδάσκαλός μας, ζητεί τώρα ἀπό ἐμᾶς αὐτά πού παρεφθάρησαν γιά νά τά ἀναπλάση, ἐκείνα ἀκριβῶς πού ἐνέβαλε στίς ψυχές μας ὅταν στήν ἀρχή μας ἔπλασε. Διότι ἀπ΄ ἀρχής μας ἔπλασε καταλλήλους γιά τήν μέλλουσα διδασκαλία καί ὕστερα ἔδωσε τήν διδασκαλία κατάλληλο πρός τήν ἀρχικήν πλάσι· δέν ἔκαμε τίποτε ἄλλο παρά νά ἀνακαθάρη τήν ὡραιότητα τοῦ πλάσματος πού εἶχεν ἀμαυρωθῆ μέ τήν πρόσληψι τῆς ἁμαρτίας. Αὐτό δεικνύει μέ τόν καλλίτερο τρόπον ἡ σήμερα ἀναγινωσκομένη καί προβαλλομένη ἀπό ἐμᾶς πρός ἑρμηνείαν περικοπή τοῦ Εὐαγγελίου: «Καθώς θέλετε», λέγει, «ἵνα ποιώσιν ὑμῖν οἱ ἄνθρωποι, καί ὑμεῖς ποιεῖτε αὐτοίς ὁμοίως». Καλῶς προεῖπεν ὁ Προφήτης Ἠσαΐας ὅτι «λόγον συντετρημένον δώσει Κύριος ἐπί τῆς γῆς». Πράγματι σέ αὐτόν τόν ἕνα καί σύντομο λόγο συμπεριέλαβε κάθε ἀρετήν, κάθε ἐντολήν, σχεδόν κάθε καλήν πράξι καί γνώμη. Γι΄ αὐτό καί κατά τόν Εὐαγγελιστήν Ματθαῖον, ἀφοῦ προέταξε αὐτό ὁ Κύριος προσέθεσε «οὗτος γάρ ἐστίν ὁ νόμος καί οἱ προφῆται». Πράγματι σέ ἄλλο σημεῖον συγκεφαλαιώνοντας εἶπεν ὅτι σέ δύο ἐντολές, στήν πρός Θεόν καί πρός τόν πλησίον ἀγάπη «κρέμανται ὅλος ὁ νόμος καί οἱ προφῆται»· τώρα ὅμως συνήγαγε τά πάντα σέ ἕνα καί συμπεριέλαβε ὄχι μόνον τήν κατά τόν νόμον καί τούς Προφῆτες ἀρετήν, ἀλλά καί κάθε ἀγαθοεργίαν γενικῶς μεταξύ τῶν ἀθρώπων· διότι τώρα νομοθετεί ὄχι σέ ἕνα γένος μόνον, ἀλλά σέ ὅλην τήν οἰκουμένην, ἤ μᾶλλον σέ ὅσους συνδέονται μέ αὐτόν διά τῆς πίστεως, ἀπό κάθε ἔθνος κάτω ἀπό τόν οὐρανόν.

Καί μάλιστα ὄχι μόνο συμπεριέλαβε, ἀλλά καί ἔδειξε ὅτι κάθε μία ἀπό τίς ἐντολές πού ἐδόθησαν ἀπό αὐτόν ὑπάρχει ἔμφυτος μέσα μας. Πράγματι αὐτό εἶναι πού καί ὁ ἀδελφόθεος Ἰάκωβος μᾶς παραγγέλει λέγοντας· «ἀποθέμενοι πάσαν ρυπαρίαν καί περισσείαν κακίας, ἐν πραΰτητι δέξασθε τόν ἔμφυτον λόγον τόν δυνάμενον σῶσαι τάς ψυχάς ὑμῶν». Αὐτό μας τό εἶχε διακηρύξει ὁ Θεός καί μέ τόν Προφήτην Ἰερεμία, λέγοντας «διαθήσομαι αὐτοίς διαθήκην καινήν, διδούς νόμους μου εἰς διάνοιαν αὐτών»· διότι τό νά ἔχωμε ἑκουσίαν γνώμην εἶναι ἰδιότης τῆς διανοίας. Ἀφοῦ λοιπόν ὁ Κύριος ἔδειξε ὅτι κατ΄ αὐτόν τόν ἔμφυτον νόμον ἔχουν ἀναγραφῆ τώρα ὅλα τά εὐαγγελικά παραγγέλματα, προστάζει καί νομοθετεί νά πολιτευώμεθα σύμφωνα μέ αὐτά· διότι ἐνέβαλε τήν γνώσι τοῦ πρακτέου μέσα στήν φύσι μας, ὡς φιλάγαθος καί φιλάνθρωπος πού εἶναι. Μάλιστα ὁ Κύριος μέ τήν κεφαλαιώδη αὐτήν παραίνεσι, τό «καθώς θέλετε ἵνα ποιώσιν ὑμῖν οἱ ἄνθρωποι, καί ὑμεῖς ποιεῖτε αὐτοίς ὁμοίως», ἔδειξεν ὅτι κάθε εὐαγγελική ἐντολή εἶναι ὄχι μόνον ἔμφυτος ἀλλά καί δικαία καί εὔκολος καί συμφέρουσα καί ἐπίσης εὔληπτος σέ ὅλους καί εὐνόητος ἀπό μόνη της. Τί δηλαδή; δέν γνωρίζεις ὅτι τό νά ὀργίζεσαι ἐναντίον τοῦ ἀδελφοῦ καί νά τόν προσβάλλης καί μάλιστα χωρίς λόγον εἶναι κακόν; Καί πώς ἐσύ θέλεις νά ὑποστής τήν ὀργή καί τήν προσβολήν του καί οὔτε κἄν μετά ἀπό σκέψι φθάνεις σ΄ αὐτήν τήν γνώμην, ἀλλ΄ ἀμέσως δυσανασχετείς πρός τήν ἐναντίον σοῦ κινουμένην ὀργήν καί προσβολήν, καί μέ κάθε τρόπον τήν ἀποφεύγεις μή καταδεχόμενος αὐτήν, ὁπωσδήποτε ὡς κακήν, ὡς ἄθεσμον, ὡς ἀσύμφορον; Ἔτσι θεωρείς καί τήν πρός τήν σύζυγό σου ἐμπαθή καί περίεργον θέαν ἀπό κάποιον ἄλλον· ἔτσι ἐπίσης ὄχι μόνον τό ἐναντίον σου, ἀλλά καί τό πρός ἐσέ γιά ὁποιονδήποτε λεγόμενον ψεῦδος· καί γενικῶς αὐτήν τήν ἐσωτερικήν στάσι ἀπέναντι σέ κάθε τί ἀπηγορευμένον ἀπό τήν εὐαγγελικήν ἐντολήν. Τί πρέπει νά εἰποῦμε περί ὅλων τῶν ἁμαρτωλῶν πράξεων πού ἔχουν προαπαγορευθή ἀπό τόν παλαιόν νόμον, τοῦ φόνου, τῆς μοιχείας, τῆς ἐπιορκίας, τῆς ἀδικίας καί τῶν ὁμοίων; Ἀκόμη δέ καί περί τῶν ἀντιθέτων ἀπό αὐτά ἀρετών καί πώς μᾶς ἀρέσουν αὐτοί πού τίς χρησιμοποιοῦν ὑπέρ ἡμῶν; Βλέπεις ὅτι καί γνωρίζεις ἀπό μόνος σου κάθε ἐντολήν καί τήν κρίνεις ὡς δικαίαν καί συμφέρουσα; Καί ὄχι μόνον αὐτό ἀλλά καί ὡς εὐχερή; Διότι δέν θά θεωροῦσες πολύ ἀξιόμεμπτον αὐτόν πού θυμώνει ἤ ψεύδεται ἐναντίον σου ἤ σέ ἐπιβουλεύεται μέ ἄλλον τρόπο, ἐάν ἐνόμιζες ὅτι εἶναι δυσκατόρθωτον ἤ ἀδύνατον τό νά ἀπέχη ἐκεῖνος ἀπό αὐτά.

Μή λοιπόν, ὅταν μέν ἐσύ κακοπαθής ἀπό ἄλλον, ὅταν ὑβρίζεσαι, ἐξαπατάσαι ἤ ζημιώνεσαι, συνηγορής ὑπέρ τοῦ ἑαυτοῦ σου, ἐνῶ ὅταν σύ ὁ ἴδιος ὑβρίζης καί ἀδικής καί ἐπιχειρής νά ἐξαπατήσης τόν πλησίον σου, τόν καταδικάζεις μή ἐξάγοντας τήν ἰδίαν ἀπόφασι γιά τά ἴδια πράγματα. Ἀλλά νά εἶσαι ἀντικειμενικός κριτής, καί ἐκείνα μέν πού δέν θέλεις νά παθαίνης ἀπό ἄλλον ὡς κακά, μέ κανέναν τρόπο νά μή τά κάνης στόν ἄλλον, ἐκείνα δέ τά ἀγαθά πού ποθείς ἐσύ νά σοῦ γίνωνται ἀπό τόν ἄλλον, αὐτά νά τοῦ κάνης καί σύ. Ζητείς κάτι ἀπό κάποιον, βοήθειαν ἴσως ἤ κάποιαν ἄλλην ἐξυπηρέτησι καί θέλεις ὁπωσδήποτε νά τήν λάβης, ἐπειδή τό θεωρείς καλόν; γιατί ὄχι; Ὅταν λοιπόν κάποιος ἄλλος σοῦ ζητή κάτι, σπεῦσε νά τοῦ φερθής φιλικῶς καί νά θεωρής καλόν τό νά λάβη καί ἐκεῖνος κάτι ἐμπράκτως ἀπό σέ. Ἀλλά ζητεί ἐκεῖνος ἀπό σέ κάτι περισσότερον ἀπό ὅσα ἔχεις; Δεῖξε μέ ὅσα ἔχεις ὅτι καί ἄν εἶχες περισσότερα, θά τοῦ παρεῖχες· «εἰ γάρ τό θέλειν παράκειται» (ἄν ὑπάρχη θέλησις) λέγει ὁ Παῦλος «ἐξ ὧν ἔχει τίς εὐπρόσδεκτος, οὐκ ἐξ ὧν οὐκ ἔχει». Θέλεις νά ἀγαπάσαι ἀπό ὅλους, νά ἀξιώνεσαι συγγνώμης καί θεωρείς βαρύ καί ἀνυπόφορον τό νά κατακρίνεσαι καί μάλιστα ἐνῶ ἔπταισες καί λίγο; Ἀγάπα τότε καί σύ τούς πάντες, νά εἶσαι συγχωρητικός, ἄπεχε ἀπό τήν κατάκρισι, βλέποντας κάθε ἄνθρωπον σάν τόν ἑαυτόν σου καί ἔτσι νά ἀποφασίζης καί νά ἐνεργής, μέ αὐτήν τήν διάθεσι. «Τοῦτο γάρ ἔστι τό θέλημα τοῦ Θεοῦ» λέγει ὁ κορυφαῖος τῶν Ἀποστόλων Πέτρος, «ἀγαθοποιούντας φιμούν (νά φιμώνουμε) τήν τῶν ἀφρόνων ἀνθρώπων ἀγνωσίαν», ἐκείνων δηλαδή πού μᾶς ἐχθρεύονται ματαίως καί δέν θέλουν νά δώσουν σέ ἄλλους ἐκείνα πού ἐπιθυμούν αὐτοί νά λαμβάνουν ἀπό ἄλλους. Πράγματι πώς δέν εἶναι ἄφρων ὅποιος, ἐνῶ ἀνήκουμε ὅλοι στήν ἰδία φύσιν αὐτός δέν ἀντιμετωπίζει τό θέμα μέ τόν ἴδιον τρόπον, οὔτε ἀποδίδει τήν ἰδίαν κρίσι, μολονότι ἐνυπάρχουν σ΄ ἐμᾶς φυσικῶς καί ἡ κρίσις αὐτή καί ἡ θέλησις; Διότι στό νά θέλωμε νά ἀγαπώμεθα καί νά εὐεργετούμεθα ἀπό ὅλους, ὅπως καί ἀπό τόν ἑαυτόν μας, εἴμεθα ὅλοι αὐτοκίνητοι. Ἑπομένως καί τό νά θέλωμε νά ἀγαθοποιοῦμε καί νά ἔχωμε καλήν διάθεσι πρός ὅλους, ὅπως καί πρός τούς ἑαυτούς μας, εἶναι ἔμφυτο σ΄ ἐμᾶς, ἐπειδή ὅλοι ἔχουμε γίνει κατ΄ εἰκόνα τοῦ ἀγαθοῦ. Ἀλλά ὅταν εἰσῆλθε μέσα μας καί ἐπληθύνθη ἡ ἁμαρτία, τήν μέν πρός τόν ἑαυτόν μας ἀγάπη δεν την ἔσβεσε, ἀφοῦ σέ τίποτε δεν της ἐναντιώνεται, ἐνῶ την πρός ἀλλήλους ἀγάπην, ὡς κορυφήν τῶν ἀρετών τήν κατέψυξε, τήν ἠλλοίωσε καί τήν ἀχρήστευσεν. Ὄθεν αὐτός πού ἀνακαινίζει τήν φύσι μας καί τήν ἀνακαλεί πρός τήν χάριν τῆς εἰκόνος της, δίδοντας τούς ἰδικούς του νόμους κατά τό προφητικόν, στίς καρδίες μας, λέγει «καθώς θέλετε ἵνα ποιώσιν ὑμῖν οἱ ἄνθρωποι καί ὑμεῖς ποιεῖτε αὐτοίς ὁμοίως» καί «εἰ ἀγαπάτε τους ἀγαπῶντας ὑμᾶς, ποία ὑμῖν χάρις ἐστί; καί γάρ οἱ ἁμαρτωλοί τοῦτο ποιούσι· καί ἐάν δανείζητε παρ΄ ὤν ἐλπίζετε ἀπολαβείν, ποία ὑμῖν χάρις ἐστί; Καί γάρ ἁμαρτωλοί ἁμαρτωλοῖς δανείζουσιν, ἵνα ἀπολάβωσι τά ἴσα».

Ἁμαρτωλούς ἐδῶ ὀνομάζει ὅσους δέν φέρουν τό ὄνομά του καί ὅσους δέν πολιτεύονται σύμφωνα μέ τό Εὐαγγέλιόν του· τούς ἀπεκάλεσε ὅλους αὐτούς μέ ἕνα ὄνομα δεικνύοντας μέ τόν τρόπον αὐτόν ὅτι δέν προκύπτει κανένα ὄφελος ἀπό τό νά λεγώμεθα χριστιανοί, ἐάν μέ τά ἔργα μας δέν διαφέρωμε ἀπό τούς ἐθνικούς. Ὅπως δηλαδή ἔλεγεν ὁ μέγας Παῦλος πρός τούς Ἰουδαίους ὅτι «περιτομή ὠφελεί, ἐα νόμον πράττης· ἐάν δέ παραβάτης νόμου ἠς, ἡ περιτομή σου ἀκροβυστία γέγονεν»· ἔτσι καί τώρα ὁ Χριστός λέγει σ΄ ἐμᾶς διά τοῦ Εὐαγγελίου, ὅτι σέ σᾶς τούς ἰδικούς μου θά ὑπάρχη ἡ χάρις πού ἑνώνει μέ ἐμέ, ἐάν τηρῆτε τίς ἐντολές μου· ἐάν ὅμως πράττετε τά ἔργα τῶν ἁμαρτωλῶν καί τίποτε περισσότερον, ἀγαπάτε δηλαδή αὐτούς πού σᾶς ἀγαπούν καί εὐεργετῆτε αὐτούς πού σᾶς εὐεργετούν, δέν θά ἀποκτήσετε ἀπό αὐτά καμμίαν παρρησία πρός ἐμέ. Καί δέν τά λέγει αὐτά ἀποτρέποντάς μας ἀπό τό νά ἀγαποῦμε αὐτούς πού μᾶς ἀγαπούν καί ἀπό τό νά εὐεργετοῦμε αὐτούς πού μᾶς εὐεργετούν, καί ἀπό τό νά δανείζωμε σέ αὐτούς οἱ ὁποῖοι πρόκειται νά μᾶς τά ἐπιστρέψουν· ἀλλά φανερώνει ὅτι τό καθένα ἀπό αὐτά δέν ἔχει μισθόν, ἐπειδή λαμβάνει ἐδῶ τήν ἀνταπόδοσι, καί δέν φέρνει καμμίαν χάρι στήν ψυχήν οὔτε τήν καθαρίζει ἀπό τήν ἁμαρτίαν ἡ ὁποία τήν ἔχει κηλιδώσει. Δέν προξενούν λοιπόν αὐτά, ὅταν ὑπάρχουν, κανένα κέρδος, καμμίαν ἰδιαιτέραν χάρι στήν ψυχήν ὡς αἰωνίαν ἀνταπόδοσιν, ὅταν ὅμως ἀπουσιάζουν προξενούν πολλήν κατάκρισιν καί ζημίαν. Διότι αὐτοί πού δέν ἀνταγαπούν οὔτε ἐκείνους πού τούς ἀγαπούν καί τούς φροντίζουν, εἶναι χειρότεροι καί ἀπό τούς τελῶνες καί τούς ἁμαρτωλούς· ἐκεῖνοι δέ πού μέ ἔργα καί λόγους τους ἀνταμείβουν μέ τά ἀντίθετα πόσον περισσότερο κατακρίνονται; Τοιοῦτοι εἶναι καί ὅσοι ἀφηνιάζουν πρός τούς ἄρχοντες τῆς πόλεως, μολονότι ἐκεῖνοι καθημερινῶς καταβάλλουν γι΄ αὐτούς σημαντικές φροντίδες, ὅσοι δέν ἀποδίδουν τήν εὔνοιαν πού ἁρμόζει στούς βασιλεῖες οἱ ὁποῖοι ἐτάχθησαν ἀπό τόν Θεόν, ὅσοι δέν ταπεινώνονται κάτω ἀπό τήν κραταιάν χείρα τοῦ Θεοῦ, ἀλλ΄ ἀπειθοῦν στήν Ἐκκλησίαν τοῦ Χριστοῦ καί ἀγανακτούν ματαίως κατά τῶν προστατών τῆς Ἐκκλησίας, καί μάλιστα τήν στιγμή πού ἐκεῖνοι καταβάλλουν τόσην προσπάθεια γιά τό καλό τους καί θέλουν καί εὔχονται καί πράττουν μέ ὅλην τους τήν δύναμι κάθε ἀγαθόν καί ὠφέλιμο γι΄ αὐτούς.

Ἀλλά καί ἐκεῖνοι πού δέν δανείζουν στούς ὑποσχομένους νά ἀνταποδώσουν τά ἴσα καί ἐγκαίρως, ἀλλά ἀπαιτούν τόκους καί μάλιστα βαρείς καί χωρίς αὐτούς οὔτε κἄν νά ἐμφανισθῆ ἐπιτρέπουν ὁ κῆνσος καί τό ἀργύριον, εἶναι σχεδόν ἄνομοι καί χειρότεροι ἀπό τούς ἁμαρτωλούς, ἀφοῦ οὔτε στόν παλαιό νόμο πείθονται οὔτε στήν νέαν Διαθήκην. Ἀπό αὐτά ἡ μέν Διαθήκη μας προτρέπει νά δανείζωμε καί σέ ἐκείνους οἱ ὁποῖοι δέν ὑπάρχει ἐλπίς νά μᾶς ἐπιστρέψουν τό δάνειον, ὁ δέ παλαιός νόμος λέγει «οὐκ ἐκτοκιείς (τοκίσης) τό ἀργύριόν σου» καί ἐπαινεί αὐτόν πού δέν δίδει τά χρήματά του μέ τόκον· ἐπίσης συνιστά νά ἀποφεύγωμε τήν πόλι, στίς πλατεῖες τῆς ὁποίας, δηλαδή φανερά, συνάπτονται δάνεια μέ τόκον καί δόλον. Βλέπετε ὅτι ὁ τοκογλύφος ἀφαιρεί ὄχι μόνον της ψυχής του, ἀλλά καί τῆς πολιτείας τήν δόξα, διότι τῆς προσάπτει κατηγορίαν ἀπανθρωπίας, καί τήν ἀδικεί ὁλοκληρωτικά καί σοβαρά; Διότι ἐνῶ εἶναι ἰδικός τῆς πολίτης και ὅσα ἔχει τά ἀπέκτησε ἀπό αὐτήν, δέν τά χρησιμοποιεῖ πρός ὄφελός της. Σ΄ αὐτούς πού δέν ἔχουν δέν θέλει νά δανείζη, ἐνῶ σέ αὐτούς πού ἔχουν, ἀλλά ὀλίγα, δίδει μέ τόκον, ὥστε μαζί μέ τό ἐπάγγελμά τους νά τους ἀφαιρέση καί ἐκείνα τά ὀλίγα πού ἔχουν. Γι΄ αὐτό προφανῶς καί ὁ Προφήτης συνάπτει τόν τόκον μέ τόν δόλον, λέγοντας «ἐμάκρυνα φυγαδεύων καί ἠυλίσθην ἐν τῇ ἐρήμῳ ὅτι εἶδον ἀνομίαν καί ἀντιλογίαν ἐν τῇ πόλει, καί οὐκ ἐξέλιπεν ἐν τῶν πλατειών αὐτής τόκος καί δόλος».

Σπεύδει λοιπόν νά πλουτίση ὁ τοκιστής ὄχι τόσον μέ χρήματα ὅσον μέ ἁμαρτήματα, καταστρέφοντας ἔτσι καί τήν περιουσία τοῦ δανειστοῦ καί τήν ἰδικήν του ψυχήν. Διότι οἱ τόκοι εἶναι σάν γεννήματα ἐχιδνών, τά ὁποῖα φωλιάζουν στούς κόλπους τῶν φιλαργύρων καί προδηλώνουν ὅτι δέν θά διαφύγουν τούς ἀκοιμήτους σκώληκες πού ἀπειλοῦνται γιά τόν μέλλοντα αἰώνα. Ἐάν δέ κάποιος ἀπό αὐτούς λέγη ὅτι, ἀφοῦ δέν μοῦ ἐπιτρέπης νά λαμβάνω τόκους, θά κρατήσω κοντά μου τό ἀργύριον πού μοῦ περισσεύει καί δέν θά τό διαθέσω σέ ὅσους χρειάζονται δανεικά, αὐτός ἄς γνωρίζη ὅτι ἔχει μέσα του τίς μητέρες τῶν ἐχιδνών, οἱ ὁποῖες θά τοῦ γίνουν μητέρες καί τῶν ἀκοιμήτων ἐκείνων σκωλήκων.

Γι΄ αὐτούς λοιπόν τούς λόγους ὁ Κύριος, θέλοντας μέ κάθε τρόπον νά μᾶς ἀπομακρύνη ἀπό ὅλα τά κακά, παραγγέλλει νά ἀγαποῦμε καί νά ἀγαθοποιοῦμε καί τούς ἐχθρούς καί νά δανείζωμε σ΄ ἐκείνους πού δέν ἔχουν νά μᾶς ἀνταποδώσουν, χωρίς νά ἀποβλέπωμε σέ τίποτε· διότι, λέγει «ἔσται ὁ μισθός ὑμῶν πολύς, καί ἔσεσθε υἱοί Ὑψίστου, ὅτι αὐτός χρηστός ἐστίν ἐπί τούς ἀχαρίστους και πονηρούς». Μή νομίζης, λέγει, ὅτι ἐπειδή ἀγαθοποιεῖς αὐτούς πού σοῦ φέρονται ἄσχημα καί δίδεις σ΄ ἐκείνους πού δέν ἀνταποδίδουν, θά χάσης τά ἰδικά σου· διότι τώρα εἶναι καιρός σποράς καί ἀγαθοεργίας, ὁ δέ καιρός τοῦ καταλλήλου θερισμοῦ εἶναι ὁ μέλλων αἰών. Μήν ἀπελπισθής λοιπόν γιά τόν χρόνον πού ἔχει ὀρισθῆ μεταξύ σποράς καί θερισμοῦ, ἀλλά γνώριζε ὅτι θά συγκομίσης τά ἀγαθά σου πολλαπλάσια, ὅπως ἀπεναντίας καί οἱ ἐδῶ κακοποιοῦντες θά συγκομίσουν τά κακά πού τούς ἁρμόζουν. Διότι ὅτι σπείρει κανείς ἐδῶ, τά ἀνάλογα θά θερίση ἐκεῖ, ἀλλά μέ μεγάλην προσθήκη.

Ἐάν λοιπόν ἐδῶ ὁμοιώσης τόν ἑαυτό σου διά τῶν ἔργων μέ τόν Υἱόν τοῦ Θεοῦ καί ἀποδείξης ὅτι εἶσαι καλός μέ ὅλους, ὅπως καί ἐκεῖνος εἶναι πρός ὅλους ἀγαθός, θά λάβης ἐκεῖ μέ ἐπαύξησι τήν πρός αὐτόν ὁμοίωσι, περιλαμπόμενος μέ τό φώς της δόξης τοῦ Ὑψίστου και συζών αἰωνίως μέ ἐκείνους γιά τούς ὁποίους ὁ Χριστός θά εἶναι «ὁ Θεός ἐν μέσῳ θεών», καί θά διαμοιράζη τά ἀξιώματα τῆς ἀϊδίου μακαριότητος· διότι αὐτό ἐδήλωσε μέ τήν προσθήκη «καί ἔσεσθε υἱοί Ὑψίστου, ὅτι αὐτός χρηστός ἐστίν ἐπί τούς ἀχαρίστους και πονηρούς». Πράγματι, γι΄ αὐτό καί ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ ἀφοῦ ἔκλινεν οὐρανούς κατῆλθε στήν γῆ καί ἔγινεν υἱός ἀνθρώπου καί εἶπε καί ἔπραξε ὅλα αὐτά, καί τέλος ἀφοῦ ἔπαθεν ἀπέθανεν ὑπέρ ἡμῶν καί ἀνέστη καί ἀνῆλθε πάλι στούς οὐρανούς γιά νά μᾶς κάνη οὐρανίους καί ἀθανάτους και υἱούς Θεοῦ. Ὥστε αὐτά πού ἀπαιτεί τώρα ἀπό ἐμᾶς, τό νά ἀγαποῦμε τούς ἐχθρούς, νά ἀγαθοποιοῦμε, νά δανείζωμε σέ ἐκείνους πού δέν ἔχουν νά μᾶς ἀνταποδώσουν, δέν εἶναι μόνον ὀφειλόμενα καί συμφέροντα γιά μᾶς, ὅπως προαπεδείχθη, ἀλλά καί μικρά εἶναι συγκρινόμενα μέ ὅσα δίδονται ἀπό ἐκεῖνον. Διότι αὐτός μέν ἔδωσε τόν ἑαυτόν του ὑπέρ ἡμῶν οἱ ὁποῖοι ὄχι μόνον δέν εἴχαμε τίποτε νά τοῦ ἀνταποδώσουμε, ἀλλά καί εἴχαμε φανή μέ πολλούς τρόπους ἀχάριστοι καί πονηροί προηγουμένως· ἐμᾶς ὅμως μᾶς προτρέπει νά δανείζωμε ἀπό τό περίσσευμα καί νά ἀγαθοποιοῦμε ἀπό ὅσα ἔχουμε στήν διάθεσί μας. Ποία καί πόσα; Καί γιά αὐτά ἀκόμη τά μικρά μᾶς ἀνταποδίδει την πρός αὐτόν ὁμοιότητα καί τήν ὑψίστην υἱοθεσία καί τούς οὐρανίους μισθούς, λέγοντας «γίνεσθε οἰκτίρμονες ὅτι καί ὁ πατήρ ὑμῶν ὁ ἐν τοῖς οὐρανοίς οἰκτίρμων ἐστί». Μεθ΄ οὐ αὐτώ πρέπει δόξα σύν ἁγίῳ Πνεύματι εἰς τους αἰώνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.

(Πηγή: Ι. Μ. Σάμου)