ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ ΑΦΙΕΡΩΜΕΝΗ ΣΤΗΝ ΑΓΙΑ 7η ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΗ ΣΥΝΟΔΟ

ΚΥΡΙΑΚΗ  ΤΗΣ  ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ  2021  

ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ ΑΦΙΕΡΩΜΕΝΗ  ΣΤΗΝ  ΑΓΙΑ  7η ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΗ  ΣΥΝΟΔΟ  ΥΠΟ ΤΟΥ ΠΑΛΑΙΟΥ ΗΜΕΡΟΔΕΙΚΤΟΥ  ΤΟΥ  ΕΤΟΥΣ  1987 ΤΗΣ  ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ  ΤΩΝ  ΓΝΗΣΙΩΝ  ΟΡΘΟΔΟΞΩΝ ΧΡΙΣΤΙΑΝΩΝ . ΚΑΙ  ΚΑΤΑ ΤΗΣ  ΝΕΑΣ  ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΑΣ  ΤΟΥ  20ου ΑΙΩΝΟΣ .

ΠΕΡΙ ΝΕΑΣ ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΑΣ 

Λαμβάνει ἐκ τῆς κτίσεως σχήματα ὁ Ἄκτιστος Κτίστης ἵνα γίνῃ ἀντιληπτὸς τοῖς κτίσμασιν. Ἐὰν ὁ Θεὸς δὲν ἐνεφανίζετο συμβολικῶς μὲ σχήματα ἀνθρωπομορφικὰ καὶ δὲν ὡμιλοῦσε μὲ ἀνθρωπίνην φωνήν, θὰ ἦτο παντελῶς ἄγνωστος εἰς τοὺς ἀνθρώπους: «Μὴ θέλων οὖν ὁ Θεὸς παντελῶς ἀγνοεῖν ἡμᾶς τὰ ἀσώματα, περιέθηκεν αὐτοῖς τύπους, καὶ σχήματα, καὶ εἰκόνας κατὰ τὴν ἀναλογίαν τῆς φύσεως ἡμῶν, σχήματα σωματικὰ ἐν ἀΰλῳ ὁράσει νοὸς ὁρώμενα· καὶ ταῦτα σχηματίζομεν καὶ εἰκονίζομεν.... Ἀλλὰ καὶ Θεοῦ σχήματα καὶ εἰκόνας ἡ Γραφὴ ἔχει» (Ἅγιος Ἰωάννης Δαμασκηνός, P.G. 94, 1345Α).

Ἐπειδὴ δὲ ἐφάνη ὁ Θεὸς Πατήρ, διὰ τοῦτο καὶ εἰκονίζομεν Αὐτόν, ὅπως διευκρινίζεται καὶ εἰς τὸ Ἱερὸν Πηδάλιον: «καὶ ὄχι ὅτι δὲν ζωγραφοῦμεν Αὐτὸν (τὸν ΠΑΤΕΡΑ) ὡς ἐφάνη εἰς τὸν Προφήτην» (Προλεγόμενα Ζ´ Οἰκουμενικῆς Συνόδου, Πηδάλιον, σελ. 320).

Καὶ εἰς τὸ ὅραμα τοῦ Πρωτομάρτυρος Στεφάνου ὁ Θεὸς Πατὴρ ἐφάνη: «κάτωθεν ἐκεῖσε ἀπὸ τῆς γῆς ἑώρα καὶ τὸ μεῖζον, ὡς οὐ τὸν Χριστὸν μόνον, ἀλλὰ καὶ τὸν Αὐτοῦ ΠΑΤΕΡΑ» (Ἅγιος Γρηγόριος Παλαμᾶς, Ε.Π.Ε. 2, σελ. 212-214).

Ὁ διδάσκαλος τῆς Ἐκκλησίας, Ἰωσὴφ Βρυέννιος († 1438), καυτηριάζει ὅσους ἀγανακτοῦν μὲ τοὺς ζωγραφίζοντας τὸν Θεὸν Πατέρα καὶ τὸ Ἅγιον Πνεῦμα, διότι τὰ σχήματα καὶ τὰ χρώματα δὲν εἶναι ἀνάξια τοῦ Θεοῦ οὔτε μειώνουν τὸν Θεόν, ἀλλὰ τοὺς προσέχοντας τὰς εἰκόνας ὠφελοῦν μὲ πολλοὺς τρόπους: «καὶ τοῖς ζωγράφοις νεμεσᾷν, ὅτι μὴ τὸν σαρκωθέντα μόνον ΥΙΟΝ, ἀλλὰ καὶ τὸν ΠΑΤΕΡΑ καὶ τὸ ΠΝΕΥΜΑ διαμορφοῦσι τοῖς χρώμασι  οὐκ ἔστι βλάσφημα ταῦτα, οὐδ᾽ ἀνάξια τοῦ Θεοῦ  οὐχὶ τὸν Ὕψιστον κατάγει πρός τι μικροπρεπές» (Ἰωσὴφ Βρυέννιος, Περὶ τῆς Ἁγίας Τριάδος, Λόγος Β´, Τὰ Εὑ ρεθέντα, τόμ. Α´, Λειψία 1768, σελ. 22).

Εἶναι ἀντιπατερικὸς ὁ ἰσχυρισμὸς τῶν Νεοεικονομάχων ὅτι εἰς τὰς Θεοφανείας τῆς Ἁγίας Γραφῆς δὲν ἐνεφανίσθη ὁ Θεὸς Πατήρ, διότι ὁ χορὸς τῶν Ἁγίων Πατέρων συμφώνως ὁμολογεῖ καὶ διδάσκει––Consensus Patrum––τὴν τοῦ Πατρὸς ἐμφάνειαν.

Ἰδοὺ μερικαὶ μαρτυρίαι: «Τοῦτον Δανιήλ, Υἱὸν ἀνθρώπου λέγει εἶναι, ἐρχόμενον πρὸς τὸν ΠΑΤΕΡΑ» (Ἀποστολικαὶ Διαταγαί, Ε΄, ΧΧ 10, ΒΕΠ 2,92· Ε.Π.Ε. 1, σελ. 268).

«Παλαιὸν μὲν οὖν Ἡμερῶν οὐχ ἕτερον λέγει, ἀλλ᾽ ἢ τὸν τῶν ἁπάντων Κύριον καὶ Θεὸν καὶ Δεσπότην, τὸν καὶ αὐτοῦ τοῦ Χριστοῦ ΠΑΤΕΡΑ» (Ἅγιος Ἱππόλυτος, Εἰς τὸν Δανιήλ, Λόγος Δ΄ ΧΙ, Β.Ε.Π.Ε.Σ. τόμ. 6, σελ. 80).

«Καὶ ἓν Πνεῦμα Ἅγιον. ἐν ᾧ φανεροῦται Θεὸς ὁ ΠΑΤΗΡ, ὁ ἐπὶ πάντων καὶ ἐν πᾶσι» (Ἅγιος Γρηγόριος Νύσσης, P.G. 46, 912D-913Α).

«Καὶ τοῦτον τὸν ΠΑΤΕΡΑ καὶ Υἱὸν καὶ Ἅγιον Πνεῦμα τοῖς αὐτοῦ Ἁγίοις καταξιώσαντα ἐν ὀπτασίαις φανῆναι . Πὴ μὲν ΠΑΤΕΡΑ θεάσασθαι καθὼς ἠδύναντο.... Καὶ ὡς ὁ Δανιήλ, εἶδεν τὸν Παλαιὸν τῶν Ἡμερῶν· τοῦτο ὀπτασία τοῦ ΠΑΤΡΟΣ» (Ἅγιος Ἐπιφάνιος, P.G. 42, 877B-C).

«ΠΑΤΕΡΑ καὶ Υἱὸν οὗτος καὶ πρῶτος καὶ μόνος ὁρᾶ ὡς ἐν ὄψει» (Ἅγιος Ἰωάννης Χρυσόστομος, Ε.Π.Ε. 8, σελ. 642, & P.G. 56, 233).

Συμφωνοῦν ἐπ᾽ αὐτῷ καὶ οἱ Ἅγιοι Ἀθανάσιος (Πρὸς Ἀντίοχον, Β.Ε.Π.Ε.Σ. 35, σελ. 121) καὶ Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς (Ε.Π.Ε. 9, σελ. 391), ὅτι εἰς τὸ ὅραμα τοῦ Προφήτου Δανιὴλ ὤφθη ὁ Θεὸς Πατήρ.

Καὶ ἡ ὑμνολογία τῆς Ἐκκλησίας, ὁμοί­ως: «Μυεῖται τῆς Μιᾶς Κυριότητος τὸ Τριφαὲς ὁ Δανιήλ, ΧΡΙΣΤΟΝ Κριτὴν θεασάμενος πρὸς τὸν ΠΑΤΕΡΑ ἰόντα, καὶ ΠΝΕΥΜΑ τὸ προφαῖνον τὴν ὅρασιν» (Παρακλητική, Ἦχος Πλ. Α´ Κυριακή, Τριαδικὸς Κανών, Ὠδὴ Δ´).

Ὁ δὲ ἀνὴρ ἐπιθυμιῶν τῶν τοῦ Πνεύματος περιγράφει συγκεκριμένην ἐμφάνισιν τοῦ Θεοῦ Πατρός: «ἐθεώρουν ἕως ὅτου οἱ θρόνοι ἐτέθησαν, καὶ Παλαιὸς Ἡμερῶν ἐκάθητο, καὶ τὸ ἔν­δυμα Αὐτοῦ λευκὸν ὡσεὶ χιών, καὶ ἡ θρὶξ τῆς κεφαλῆς Αὐτοῦ ὡσεὶ ἔριον καθαρόν, ὁ θρόνος Αὐτοῦ φλὸξ πυρός , ἐθεώρουν ἐν ὁράματι τῆς νυκτὸς καὶ ἰδοὺ μετὰ τῶν νεφελῶν τοῦ οὐρανοῦ ὡς υἱὸς ἀνθρώπου ἐρχόμενος ἦν καὶ ἕως τοῦ Παλαιοῦ τῶν Ἡμερῶν ἔφθασε καὶ ἐνώπιον Αὐτοῦ προσηνέχθη» (Δαν. Ζ´ 9, 13).

Ἡ Ἁγία Ζ´ Οἰκουμενικὴ Σύνοδος ἐντέλλεται τὴν εἰκονογράφησιν τῆς Ἁγίας Τριάδος: «Πιστεύοντες εἰς Ἕνα Θεὸν ἐν ΤΡΙΑΔΙ ἀνυμνούμενον, τὰς τιμίας Αὐτοῦ Εἰκόνας ἀσπαζόμεθα» (Πρακτικὰ Οἰκουμενικῶν Συνόδων, τόμ. Γ´ σελ. 383/883).

«Νὰ ζωγραφῆται τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον καθὼς ἐφάνη ἐν εἰδώλῳ περιστερᾶς... ἀναθεμάτισεν αὐτὸν μετὰ τῶν ἄλλων Εἰκονομάχων» (Προλεγόμενα Ζ´ Οἰκουμενικῆς Συνόδου, Ἱερὸν Πηδάλιον, σελ. 320). Ἀλλὰ καὶ «ὁ Ἄναρχος Πατὴρ πρέπει νὰ ζωγραφίζεται καθὼς ἐφάνη εἰς τὸν Προφήτην Δανιὴλ ὡς Παλαιὸς Ἡμερῶν» (αὐτόθι). «Εἰ γὰρ μὴ ἐζωγραφοῦμεν Αὐτὸν ὁλοτελῶς, διὰ τί νὰ ζωγραφοῦμεν τόσον τὸν Πατέρα ὅσον καὶ τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον ἐν εἴδει Ἀγγέλων, ἀνδρῶν νέων, καθὼς ἐφάνηκαν εἰς τὸν Ἀ­βραάμ;» (αὐ­τό­θι).