Απάντηση στη προσφώνηση του Οικ. Πατριάρχου στο “Πάπα” Ρώμης, από τον άγιο Νεκτάριο.Περὶ τῶν σχέσεων μὲ αἱρετικούς

Απάντηση στη προσφώνηση του Οικ. Πατριάρχου στο “Πάπα” Ρώμης, από τον άγιο Νεκτάριο.

Ἅγιος Νεκτάριος

Περὶ τῶν σχέσεων μὲ αἱρετικούς

Ἀνθολόγηση κειμένων: Θωμᾶς Δρίτσας

Τὸ κατεξοχὴν ἔργο τοῦ Ἁγίου Νεκταρίου περὶ τοῦ πῶς πρέπει νὰ ἀντιμετωπίζουμε τοὺς αἱρετικοὺς εἶναι τὸ «Περὶ Ἀνεξιθρησκείας» (Ἕνα μικρὸ βιβλιαράκι ἐκδόσεων Παναγόπουλου ). Ἂς δοῦμε μερικὰ ἀποσπάσματα…

Λέει ὁ ἅγιος Νεκτάριος γιὰ τὸ ποιὸς εἶναι ὁ ρόλος τοῦ ἐπισκόπου:

«Πρῶτον χρέος εἰς τὸν τῆς Ἐκκλησίας προστάτην τὸ νὰ ἐπιμελεῖται νὰ στηρίζει εἰς τὴν εὐσέβειαν καὶ νὰ καταρτίζῃ εἰς τὴν θεάρεστον πολιτείαν τοὺς ἐγκεχειρισμένους αὐτῷ ὀρθοδόξους. Δεύτερον ἔργον καὶ μετ᾿ ἐκεῖνο, καὶ οἶον ἐκ περιουσίας κατόρθωμα, τὸ νὰ ἀγωνίζεται διὰ νὰ κερδίσει καὶ τοὺς ἐξ ἀλλοτρίας θρησκείας ἢ κόμματος, καὶ νὰ συναγάγῃ τοὺς πλανωμένους εἰς τὰ σκότη τῆς ἀσεβείας ἢ τῆς αἱρέσεως. ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΤΟΥΤΟ (τὸ ὁποῖον καὶ ἐδῶ περιττὸν ἴσως δὲν εἶναι νὰ τὸ προσθέσω) ΟΧΙ ΜΕ ΑΛΛΟΝ ΤΡΟΠΟΝ, ΠΑΡΑ ΜΕ ΤΟ ΜΕΣΟΝ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΤΟΥ ΟΡΘΟΥ ΛΟΓΟΥ, ΚΑΙ ΜΕ ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΗΣ ΠΡΑΞΕΩΣ ΤΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΟΥ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑΤΟΣ».

Ἀφοῦ λοιπὸν προσέχει καὶ κατηχεῖ σωστὰ τὸ δικό του ποίμνιο ὁ ὀρθόδοξος ἐπίσκοπος, τότε μόνο ἂς προσπαθήσει νὰ διορθώσει καὶ τοὺς πλανεμένους. Μὲ ποιὸν τρόπο; Μὰ φυσικὰ μὲ τὴ διδασκαλία τοῦ ὀρθοῦ λόγου. Ἀφήνει περιθώρια γιὰ παρερμηνεῖες καὶ ὑποθέσεις ὅτι μπορεῖ καὶ ἔχει τὸ δικαίωμα ὁ ἐπίσκοπος νὰ συμπροσεύχεται καὶ νὰ συλλειτουργεῖ μὲ τοὺς αἱρετικοὺς γιὰ νὰ κατορθώσει νὰ τοὺς διορθώσει; Ὄχι βέβαια.

Λέει κάπου ἀλλοῦ ὁ Ἅγιος Νεκτάριος γι᾿ αὐτὸν ποὺ «περιέρχεται δὲ εἰς λύμην καὶ διαστροφὴν καὶ ἐξαπάτην τῶν ὑγιαινόντων τέκνων τῆς πίστεως»:

«Τὸν τοιοῦτον, ἀφ᾿ οὗ τοιουτοτρόπως ἐξέστραπται καὶ ἀνιάτως οὕτως ἁμαρτάνει ὢν αὐτοκατάκριτος, ὄχι μόνον κατὰ τὴν ἔσω καὶ πνευματικὴν συνάφειαν, ἀλλὰ καὶ κατὰ τὴν ἔξω καὶ βιωτικὴν κοινωνίαν, ὅσον εἶναι δυνατόν, τὸν ἀποστρεφόμεθα καὶ τοῦτο διὰ δύο αἰτίας: πρῶτον, διὰ νὰ μὴ δίδωμεν εἰς αὐτὸν εὐκολίαν μὲ τὴν ἀδιάφορον καὶ ἀπαραφύλακτον συναναστροφὴν νὰ διαστρέφῃ τᾶς ψυχὰς τῶν ἁπλούστερων, καὶ νὰ διαδίδῃ τὴν κακὴν ζύμην εἰς τὸ λοιπὸν εἰλικρινὲς φύραμα καὶ δεύτερον, διὰ νὰ τὸν κολάσωμεν τρόπον τινὰ καὶ νὰ τὸν συστείλωμεν μὲ τὴν τοιαύτην ἀποστροφήν, ἥτις ἐνδέχεται μὲν νὰ γένῃ ἐπιστροφῆς ἀφορμὴ καὶ ἀνανήψεως, γίνεται δὲ πάντως (ἂν ἐκεῖνο δὲν ἀκολουθήσῃ) μία ποινὴ πρὸς αὐτὸν τῆς ἀποστασίας δικαία καὶ πρέπουσα.

Ἔχομεν περὶ τούτου σαφῆ τὴν Δεσποτικὴν παραγγελίαν: «Εἰ ἡ χείρ σου ἢ ὁ πούς σου σκανδαλίζει σε, ἔκκοψον αὐτὰ καὶ βάλε ἀπὸ σοῦ» (Ματθ. ιη´ 8). «Καὶ εἰ ὁ ὀφθαλμός σου σκανδαλίζει σε, ἐξελε αὐτὸν καὶ βάλε ἀπὸ σοῦ» (αὐτ. 9). Ἐὰν καὶ σοῦ, καὶ πολλῶν ἄλλων μετά σου, καὶ τελευταῖον καὶ τῆς Ἐκκλησίας ὁ ἀδελφός σου παρακούσῃ, «ἔστω σοι ὥσπερ ὁ ἐθνικὸς καὶ ὁ τελώνης» (αὐτ. 17). Ἔχομεν τὴν Ἀποστολικὴν διαταγήν: «Αἱρετικὸν ἄνθρωπον μετὰ μίαν καὶ δευτέραν νουθεσίαν παραιτοῦ» (Τίτ. γ´ 10)

Καὶ προσέξετε τώρα παραδείγματα ἀπὸ τὴν ἐκκλησιαστική μας ἱστορία ποὺ φέρνει:

1) «Διηγεῖται ὁ θεῖος Εἰρηναῖος (βιβλ. γ´, κεφ. γ´), ἐξ ἀκοῆς τοῦ ἱεροῦ Πολυκάρπου, ὅτι ὑπάγοντας ὁ εὐαγγελιστὴς Ἰωάννης εἰς ἕνα λουτρὸν ἐν Ἐφέσῳ μίαν ἡμέραν διὰ νὰ λουσθῇ, ὡς ἤκουσεν ὅτι μέσα ἦτον Κήρινθος ὁ Αἱρεσιάρχης καὶ ἐλούετο, ἐξεπήδησεν εὐθὺς ὁ τοῦ Κυρίου μαθητής, καὶ φεύγωμεν (ἔκραξε) φεύγωμεν, μήποτε συμπέσῃ τὸ βαλανεῖον ἐπάνω μας ἔνδον γὰρ Κήρινθος, ὁ τῆς ἀληθείας ἐχθρός.

2) Ἀναγινώσκομεν εἰς τὴν ἐκκλησιαστικὴν ἱστορίαν ὅτι οἱ Σαμοσατεῖς δὲν ἤθελαν πλέον νὰ εἰσέρχωνται εἰς τὰ θερμὰ εἰς τὰ ὅποια εἶχε πλυνθῆ ὁ Ἀρειανὸς Εὐνόμιος.

3) Ἀναγινώσκομεν ὅτι τὰ παιδία τῶν Σαμοσατέων, ἐπειδὴ μία σφαῖρα μὲ τὴν ὁποίαν ἔπαιζον εἶχε κυλισθῇ μεταξὺ τῶν ποδῶν τῆς ἡμιόνου ἐφ᾿ ἧς καθήμενος ὁ τὰ Ἀρείου νοσῶν ἐπίσκοπος Λούκιος, κατὰ συγκυρίαν ἐκεῖθεν τότε διέβαινεν, ἄναψαν εὐθὺς φωτίαν, καὶ διεβίβασαν διὰ τῆς φλογὸς τὴν σφαῖραν, μὴ τολμήσαντα τὰ παιδία νὰ τὴν μεταχειρισθοῦν, πρὶν διὰ τοῦ πυρὸς (ὡς ἐνόμιζον) τὴν καθαρίσουν.»

Βλέπετε «ζηλωτισμοὶ» καὶ φανατισμοὶ μόλις ἀπὸ τοὺς πρώτους χριστιανούς; Μὰ καλὰ αὐτοὶ ποὺ ἦταν μάρτυρες αὐτήκοοι τοῦ κηρύγματος τοῦ Χριστοῦ καὶ τῶν Ἀποστόλων του δὲν μπόρεσαν νὰ ἐννοήσουν τὸ «τῆς ἀγάπης κεφάλαιο»; O ἴδιος ὁ ἐπιστήθιος μαθητής Του φοβήθηκε νὰ μὴν μολυνθεῖ ἀπὸ τὸν Κήρινθο ἐπειδὴ θὰ συνέπιπτε στὸν ἴδιο χῶρο μαζί του; Αὐτὸς ποὺ εἶναι γνωστὸς ὡς μαθητὴς τῆς ἀγάπης;

Ἐξηγεῖ λοιπὸν ὁ Ἅγιος:

«Αὐστηρὸς ἴσως καὶ περιττὸς φανῇ εἰς τινὰ ὁ ἀποστολικὸς ζῆλος, ἁπλοϊκὴ ἡ τῶν Σαμοσατέων δεισιδαιμονία, παιδαριώδης ἡ τῶν σφαιριζόντων παιδιῶν εὐλάβεια. Ἀλλ᾿ ἐκείνη ἦτον μία ἔμπρακτος τοῦ ἀποστόλου διδασκαλία πρὸς τοὺς ἀρτίως πιστεύσαντας Ἐφεσίους, ὁποῦ τοὺς ἐδίδασκε νὰ προσέχουν καὶ νὰ φυλάττωνται πάση δυνάμει Κήρινθον τὸν ἀπατεῶνα, ὅστις ἀγῶνα καὶ ἔργον ἐπιμελὲς εἶχε τὸ νὰ τοὺς διαστρέψῃ τὴν πίστιν, καὶ νὰ τοὺς ποτίσῃ τὴν αἵρεσιν καὶ εἰς τῶν Σαμοσατέων καὶ ἀνδρῶν καὶ παίδων τὸν ἀποτροπιασμόν, εἶναι ἀξιέπαινος καὶ ἀξιομίμητος, ἂν ὄχι ἄλλο, ἡ προσοχὴ τὴν ὁποίαν καὶ εἰς τὰ παραμικρὰ ἔδειχναν κατ᾿ ἐκείνων ὁποῦ ἠγωνίζοντο νὰ τοὺς συναρπάσουν εἰς τὴν Ἀρειανικὴν ἀσέβειαν.»

Καὶ καταλήγει: «ΛΟΙΠΟΝ Η ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΑΚΟΙΝΩΝΗΣΙΑ ΔΙΑΣΩΖΕΙ ΤΗΝ ΕΣΩΤΕΡΙΚΗΝ ΑΛΛΟΤΡΙΟΤΗΤΑ».

Καὶ τώρα ἡ ἀναφορά του στὸ σημεῖο τῆς πνευματικῆς κοινωνίας μὲ τοὺς ἐκτὸς ἐκκλησίας αἱρετικούς:

«Ἡ περὶ τοὺς τοιούτους προσοχὴ τοῦ εὐσεβοῦς εἶναι τὸ νὰ φυλάττεται πρὸ πάντων ἐπιμελῶς ἀπὸ τὴν ἀπιστίαν αὐτῶν, ἢ ἀπὸ τὴν κακοδοξίαν τοῦ ἐκείνων φρονήματος, μὴ τύχῃ καὶ συμπαρασυρῇ, ἔπειτα καὶ τὸ νὰ μὴν ἀνέχεται, μηδὲ νὰ ὑποφέρῃ ἀκούων παρ᾿ αὐτῶν ἐπηρεαζομένην τὴν ἰδίαν εὐσέβειαν, ἀλλὰ δυνάμενος μὲν νὰ ἀπαντᾷ καὶ νὰ ἀπολογῆται θεοφιλῶς, μὴ δυνάμενος δὲ νὰ ἐμφράττῃ, ὡς εἴρηται, τὰ ὦτα, καὶ νὰ δείχνῃ εἰς τοὺς ἐπηρεαστὰς φανερὰ τὰ σημεῖα τῆς θλίψεως καὶ ἡ μὲν προσοχὴ αὐτή. Η ΔΕ ΑΠΟΧΗ ΑΠΟ ΤΟΥΤΩΝ ΣΤΡΕΦΕΤΑΙ ΕΙΣ ΜΟΝΑ ΤΑ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΑ τὰ δ᾿ ἄλλα ἐπιεικῶς καὶ φιλανθρώπως μεταχειριζόμεθα ἐν πάσῃ ἐλευθερίᾳ τὴν ἐξωτερικὴν μετὰ τούτων συνδιατριβήν τε καὶ κοινωνίαν, φυλάττοντες πρὸς αὐτοὺς πάντα τὰ ἀνθρώπινα δίκαια καὶ καθήκοντα, ἀγαπῶντες αὐτούς, καὶ τιμῶντες καὶ φιλοφρονούμενοι ὡς μέλη τοῦ κοινοῦ πολίτευματος.

ΦΕΥΓΕ ΜΟΝΗΝ ΤΗΝ ΜΕΤΑ ΤΩΝ ΤΟΙΟΥΤΩΝ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑΝ, ΑΝ ΚΑΙ Ο ΒΙΟΣ Ο ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΣΕ ΥΠΟΧΡΕΩΝΕΙ ΝΑ ΔΙΑΣΩΖΗΣ ΤΗΝ ΚΟΣΜΙΚΗΝ ΟΙΚΕΙΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΣΥΝΑΦΕΙΑΝ.»

Σαφέστατος ὁ διαχωρισμός. Καὶ ὁ ἅγιος γράφει πολλὰ καὶ σπουδαῖα ἐπ᾿ αὐτοῦ στὶς σελίδες 42 μὲ 47 τοῦ ἔργου του ποὺ ἀναφέραμε.

Σημειώνω μία πρόταση μόνο:

«Εἶναι ψευδὲς ἐκεῖνο ὅπου ἐπιφέρουσιν, ὅτι αἱ ὁδοὶ τῆς εὐσεβείας εἶναι πολλαί… ὁδὸς μία καὶ αὐτὴ στενὴ καὶ ὄχι πλατεῖα… εἷς καὶ μόνος Θεὸς καὶ Κύριος».