ΟΙ 3 ΦΥΣΙΚΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ

 ΟΙ 3 ΦΥΣΙΚΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ

* Λέγονται φυσικές, διότι μὲ αὐτὰς γεννᾶται καὶ τρέφεται καὶ αὐξάνει ὁ ἄνθρωπος.

1η εἶναι ἡ γεννητικὴ δύναμις, ἤτοι ὅπου γεννᾶται πᾶς ἄνθρωπος καὶ χωρὶς νὰ ἦτο γίνεται καὶ ὑπάρχει.

2η εἶναι ἡ θρεπτικὴ δύναμις, ἤτοι ὅπου τρέφεται ὁ ἄνθρωπος.

3η εἶναι ἡ αὐξητικὴ δύναμις, δηλαδὴ ὅπου αὐξάνει ὁ ἄνθρωπος καὶ ἔχει τὸ φυσικὸν νὰ ἀνατρέφεται ἀπὸ λίγο εἰς πολὺ καὶ ἀπὸ μικρὸς νὰ γίνεται μέγας.

* Αὐτὰς τὰς δυνάμεις τὰς ἔχουν καὶ τὰ ἄλογα ζῷα καὶ τὰ φυτά, διότι καὶ αὐτὰ γίνονται καὶ τρέφονται καὶ αὐξάνονται.

ΟΙ 4 ΖΩΤΙΚΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ

* Λέγονται ζωτικές, διότι μὲ αὐτᾶς ζεῖ καὶ ἀναζωούται ὁ ἄνθρωπος.

1η εἶναι ἡ βούλησις. Βούλησις δὲ εἶναι ὅταν ὁ ἄνθρωπος ὅλως διόλου βούλεται καὶ θέλει τὸ καλόν.

2η εἶναι ἡ προαίρεσις, ὅταν διαλέγει τὸ καλὸν ἀπὸ τὸ κακόν, ἢ τὸ κακὸν ἀπὸ τὸ καλόν. Διὰ τὸν Χριστὸν λέγομεν ὅτι μόνον βούλησιν εἶχε· διότι δὲν ἤθελε ἐκεῖνος ποτὲ τὸ κακὸν ἀλλὰ πάντοτε τὸ καλὸν ἐζήτει καὶ ἠγάπα.

3η εἶναι ὁ θυμός, ἤτοι καθὼς ὁρίζει ὁ Θεολόγος Γρηγόριος, νὰ θυμώνουμε κατὰ τοῦ διαβόλου καὶ ἐναντίον αὐτοῦ νὰ ἔχομεν τὸν θυμό μας, ἐκεῖνον νὰ ὑβρίζομεν, ἐκείνου νὰ κάνουμε κακὸν διότι αὐτός μας κατήντησεν εἰς ταύτην τὴν κατηραμένην γῆν δι’ ἐκεῖνον μᾶς ἔδωκεν ὁ Θεὸς τὸν θυμόν· ὄχι διὰ τὸν ἄνθρωπο ὅστις εἶναι πλάσμα Θεοῦ· ὄχι διὰ τὸν Χριστιανόν, ὁ ὁποῖος ἔχει μίαν πίστιν μὲ ἠμᾶς, ὄχι νὰ ὀργιζόμεθᾳ κατὰ τίνος χωρὶς ἀφορμὴ ἢ ἔστω καὶ μὲ ἀφορμὴ· δι’ αὐτό μας ἔδωκεν ὁ Θεὸς τὸν θυμόν.

4η εἶναι ἡ ἐπιθυμία· ἤτοι νὰ ἐπιθυμοῦμε τὸ καλόν, νὰ ἐπιθυμοῦμε τὴν πρώτη μας πατρίδα, ἤτοι τὴν Βασιλεία τῶν οὐρανῶν. [Θησαυρός Δαμασκηνού σελ. 32]+[Συναξαριστής Δεκεμβρίου σελ. 648-649]                                                                                                                                     

ΟΙ 5 ΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ

 * Λέγονται γνωστικαὶ διότι μὲ αὐτὰς γνωρίζει ὁ ἄνθρωπος τὸ κάθε τί.

1η ἡ αἴσθησις, 2η ἡ φαντασία, 3η ἡ δόξα, 4η ἡ διάνοια, 5η ὁ νοῦς.

1) Αἴσθησις εἶναι τὰ ἑξῆς : ὅρασις, ὄσφρησις, ἀκοή, γεῦσις καὶ ἁφή. Καὶ ὅρασις εἶναι ἡ ἱκανότης νὰ βλέπει ὁ ἄνθρωπος τὸ κάθε τί καὶ νὰ τὸ ἀντιλαμβάνεται· ἀκοὴ εἶναι, ὅταν καὶ χωρὶς νὰ δεῖ κάτι, ἀλλὰ τὸ ἀκούει ἀπὸ ἄλλου ἀνθρώπου λόγον ἢ ἀπὸ φωνὴ ἐκείνου τοῦ πράγματος παρευθὺς γνωρίζει τί εἶναι· ὄσφρησις εἶναι, ὅταν ὀσφραίνεται ὁ ἄνθρωπος καὶ καταλαβαίνει τί εἶναι ἐκεῖνο, ἢ δυσῶδες, ἢ εὐῶδες· γεῦσις εἶναι, ὅταν ὁ ἄνθρωπος βλέπει μὲν κάτι τί εἶναι, ἀλλὰ δὲν καταλαβαίνει, ἐὰν εἶναι πικρὸν ἢ γλυκύ, εἰμὴ μόνον ὅταν τὸ γευθεῖ μὲ τὸ στόμα· ἁφὴ εἶναι ὅταν πιάνεις κάτι, καὶ καταλαβαίνεις ἐὰν εἶναι ὑγρόν, ἢ ξηρόν, ψυχρὸν ἢ ζεστόν, βαρὺ ἢ ἐλαφρόν, σκληρὸν ἢ μαλακὸν κ.τ.λ.

2) Φαντασία εἶναι, ἐκείνη διὰ τῆς ὁποίας ὅτι καὶ ἂν δεῖ ὁ ἄνθρωπος, μετὰ μίαν ἢ δυὸ ἢ περισσότερες ἡμέρες τὸ ἐνθυμεῖται καὶ τὸ φαντάζεται· αὐτὴ ἡ φαντασία ἐνεργεῖ καὶ εἰς τὰ ὄνειρα τοῦ ἀνθρώπου μὲ τὸν λόγον αὐτοῦ τὸν ἐνδιάθετον, διότι ὁ ἄνθρωπος δυὸ λόγους ἔχει, ἕνα τὸν προφορικόν, αὐτὸν δηλαδὴ διὰ τοῦ ὁποίου ὁμιλοῦμε, καὶ ἀκούει ὁ ἕνας τὸν ἄλλον· καὶ δεύτερον τὸν ἐνδιάθετον, καὶ εἶναι ἐκεῖνος μὲ τὸν ὁποῖον μόνος του ὁ ἄνθρωπος καταλαβαίνει ὅτι καὶ ἂν λέγει· μὲ αὐτὸν τὸν λόγον καὶ τὴν φαντασίαν βλέπει καὶ ὁμιλεῖ εἰς τὸν ὕπνο του ὅτι καὶ ἂν δεῖ.

3) Ἡ δόξα εἶναι διπλή, ἢ μὲ ἀπόδοσιν ἢ χωρὶς ἀπόδοσιν· ἤτοι ἄκουσε κάποιος ὅτι ἔγινε ἔκλειψις τοῦ ἡλίου, ὅμως δὲν γνωρίζει ἀπὸ τί ἔγινεν ἡ ἔκλειψις τότε αὐτὸ λέγεται ἄλογος δόξα, ἤτοι χωρὶς λόγου ἀπόδοσιν· μὲ ἀπόδοσιν δὲ εἶναι ἡ δόξα, ὅταν γνωρίζει ὁ ἄνθρωπος διατὶ ἔγινεν ἔκλειψις τοῦ ἡλίου, ὅτι δηλαδὴ ἡ σελήνη διῆλθεν ὑποκάτω τοῦ ἡλίου καὶ ἀπέκρυψεν τὴν λάμψιν τοῦ διὰ τοῦτο γίνεται αὐτὴ ἡ ἔκλειψις· αὐτὴ εἶναι ἡ δόξα.

4) Διάνοια εἶναι, ὅταν ἐπὶ παραδείγματι ἀκούων κάποιος ὅτι ἕνας βασιλεὺς δυνατὸς μὲ πολὺ στράτευμα ἐνικήθει ἀπὸ ἄλλον βασιλέα ὀλιγιδύναμον, καὶ ἵσταται καὶ συλλογίζεται, ἐὰν ἐτοῦτο εἶναι ἀληθὲς ἢ ψευδὲς· αὐτὴ ἡ συλλογὴ ὀνομάζεται διάνοια.

5) Πάντα ὅσα κάνουν οἱ ἕνδεκα αὐτὲς δυνάμεις, ὅλα διὰ τῆς προσταγῆς του νόος τὰ κάνουν καὶ εἶναι ὁ νοῦς ὡς βασιλεὺς ἐπάνω εἰς αὐτάς. Αὐτὸς ὁ νοῦς εἶναι ἡ δωδέκατη δύναμη τῆς ψυχῆς. Μόνο ὅμως εἰς τὰ φανερὰ καὶ ὁμολογούμενα πράγματα, τὰ ὁποῖα περιέπεσαν εἰς τὴν ἀντίληψίν του διὰ τῶν αἰσθήσεων εἰς αὐτὰ περιπατεῖ ὁ νοῦς, ἤτοι ὅτι ὁ Θεὸς εἶναι ἀγαθός, ὅτι ὁ ἥλιος λάμπει, ὅτι ὁ ἄνθρωπος εἶναι θνητὸς καὶ τὰ τοιαῦτα. Θησαυρός Δαμασκηνού σελ. 32-33 - Συναξαριστής Δεκεμβρίου σελ. 649-650

ΤΑ 3 ΕΙΔΗ ΤΩΝ ΣΩΜΑΤΙΚΩΝ ΗΔΟΝΩΝ

1ον Ἡδονὲς φυσικὲς καὶ συγχρόνως ἀπαραίτητες, ἄνευ τῶν ὁποίων εἶναι ἀδύνατον νὰ ζεῖ κανείς, ὅπως εἶναι οἱ τροφὲς ποῦ ἀναπληρώνουν τὶς ἀνάγκες καὶ τὰ ἀπαραίτητα ἐνδύματα.

2ον Ἡδονὲς φυσικὲς ὄχι ὅμως καὶ ἀπαραίτητες, ὅπως εἶναι οἱ φυσικὲς καὶ νόμιμες σαρκικὲς ἐπαφὲς ποὺ συντελοῦν στὴν διατήρησιν τοῦ ἀνθρωπίνου γένους, οἱ ὁποῖες δὲν εἶναι καὶ ἀπαραίτητες διότι εἶναι δυνατὸν νὰ ζεῖ κανεὶς καὶ παρθενικὸν βίον μακριὰ ἀπὸ αὐτές.

3ον Ἡδονὲς ποὺ δὲν εἶναι οὔτε φυσικὲς οὔτε ἀπαραίτητες, ὅπως ἡ μέθη, ἡ ἀκολασία καὶ ὁ χορτασμὸς ποὺ ξεπερνᾷ τὴν φυσικὴν ἀνάγκη. Διότι οὔτε εἰς τὴν διατήρησιν τῆς ζωῆς μας συντελοῦν, οὔτε εἰς τὴν συνέχιση τοῦ ἀνθρωπίνου γένους. Ἀντιθέτως προξενοῦν καὶ βλάβη.

ΤΑ 4 ΕΙΔΗ ΤΗΣ ΛΥΠΗΣ

Ἡ κατάθλιψις, ὅπου εἶναι ἡ λύπη πού μας ἀφαιρεῖ τὴν φωνήν.

Ἡ στενοχωρία, ὅπου εἶναι ἡ λύπη ποὺ βαραίνει τὴν ψυχήν.

Ἡ συμπάθεια, ὅπου εἶναι ἡ λύπη διὰ τὴν ξένη δυστυχίαν.

Ὁ φθόνος, ὅπου εἶναι λύπη διὰ τὴν ξένη εὐτυχίαν.

ΤΑ 6 ΕΙΔΗ ΤΟΥ ΦΟΒΟΥ

Ὁ δισταγμός, ὅπου εἶναι ὁ φόβος ὅπου ἔχουμεν διὰ κάτι ποὺ πρόκειται νὰ κάνουμε.

Ἡ ἐντροπή, ὅπου εἶναι ὁ φόβος εἰς τὴν περίπτωσιν ὅπου ἀναμένουμεν κάποια κατηγορίαν.

Ἡ αἰσχύνη, ὅπου εἶναι ὁ φόβος διὰ κάποιον κακὸν ὅπου ἔχουμε πράξει.

Ἡ κατάπληξις, ὅπου εἶναι ὁ φόβος ποὺ προκαλεῖται ἀπὸ μεγάλη φανταστικὴ ἐντύπωση.

Ἡ ἔκπληξις, ὅπου εἶναι ὁ φόβος ποὺ προκαλεῖται ἀπὸ ἀσυνήθιστη φανταστικὴ ἐντύπωση.

Ἡ ἀγωνία, ὅπου εἶναι ὁ φόβος πτώσεως ἢ ἀποτυχίας φοβόμαστε δήλ. μήπως ἀποτύχουμε.

ΤΑ 3 ΕΙΔΗ ΤΟΥ ΘΥΜΟΥ

Ἡ ὀργὴ ποὺ λέγεται χολὴ & χόλος. Διότι ὁ θυμός, ποὺ ἔχει ἀρχὴ καὶ κίνησιν ὀνομάζεται ὀργὴ καὶ χολὴ & χόλος. Ἡ μῆνις ὅπου εἶναι ἡ χολὴ ποὺ ἐξακουλουθεῖ νὰ μένει, δηλαδὴ ἡ μνησικακία.

Ὁ κότος ὅπου ὀνομάζεται ἡ ὀργὴ ποὺ παραφυλάτει τὴν εὐκαιρίαν πρὸς ἐκδίκησιν.

ΟΙ 5 ΑΙΣΘΗΣΕΙΣ

1η αἴσθηση εἶναι ἡ ὅραση. Αἰσθητήρια ὄργανα εἶναι τὰ νεῦρα ποῦ ἀρχίζουν ἀπὸ τὸν ἐγκέφαλο καὶ οἱ ὀφθαλμοί.

2η αἴσθηση εἶναι ἡ ἀκοή. Αἰσθητήρια ὄργανα εἶναι τὰ μαλακὰ νεῦρα τοῦ ἐγκεφάλου & ἡ κατασκευὴ τῶν αὐτιῶν.

3η αἴσθηση εἶναι ἡ ὄσφρηση. Ὅπου παράγεται μέσῳ τῶν ρωθώνων ποὺ στέλνουν ἀναπνοὲς στὸν ἐγκέφαλον.

4η αἴσθηση εἶναι ἡ γεύση. Ἀσθητήρια ὄργανα εἶναι ἡ γλῶσσα καὶ ἡ ὑπερῴα ὅπου τὴν λέγουν καὶ οὐρανίσκον.

5η αἴσθηση εἶναι ἡ ἁφή. Ὅπου παράγεται ἀπὸ τὸν ἐγκέφαλο μὲ τὴν διακλάδωση τῶν νεύρων σὲ ὅλο τὸ σῶμα.

ΤΟ ΦΑΝΤΑΣΤΙΚΟΝ ΚΑΙ Η ΦΑΝΤΑΣΙΑ

Τὸ φανταστικὸν εἶναι ἱκανότης τῆς ἀλόγου ψυχῇς, ποὺ ἐνεργεῖ μὲ τὴν βοήθεια τῶν αἰσθητηρίων. Τὸ φανταστὸν δὲ καὶ αἰσθητὸν εἶναι αὐτὸ ὅπου ὑποπίπτει εἰς τὴν φαντασίαν καὶ τὴν αἴσθησιν.

Ἡ φαντασία εἶναι ἰσχυρὸν αἴσθημα τῆς ἀλόγου ψυχῇς, ποὺ προκαλεῖται ἀπὸ κάτι φανταστόν. Τὸ φάντασμα δὲ εἶναι ἰσχυρὸν αἴσθημα εἰς τὸν χῶρον τοῦ ἀλόγου τῆς ψυχῆς, κενὸν περιεχομένου ποὺ δὲν προκαλεῖται ἀπὸ κάτι φανταστόν. Ὄργανον δὲ τοῦ φανταστικοῦ εἶναι ἡ ἐμπρόσθεια κοιλότης τοῦ ἐγκεφάλου.

 ΤΟ ΔΙΑΝΟΗΤΙΚΟΝ

Εἰς τὸ διανοητικὸν ἀνήκουν οἱ κρίσεις καὶ οἱ συγκαταθέσεις καὶ οἱ ἐπιθυμίες ποὺ ὁδηγοῦν εἰς τὴν πρᾶξιν, καὶ οἱ αἰτίες καὶ οἱ ἀποφυγὲς τῆς πράξεως· ἰδιετέρως μάλιστα ἀνήκουν εἰς αὐτὸ ἡ νόησις τῶν νοητῶν καὶ οἱ ἀρετὲς καὶ οἱ ἐπιστῆμες καὶ οἱ θεωρίες τῶν τεχνῶν καὶ τὸ βουλευτικὸν καὶ τὸ προαιρετικόν.

ΤΟ ΜΝΗΜΟΝΕΥΤΙΚΟΝ

Τὸ μνημονευτικὸν εἶναι ἡ αἰτία καὶ τὸ ταμεῖον τῆς μνήμης καὶ τῆς ἀναμνήσεως· ἡ μνήμη δηλαδὴ εἶναι φαντασία ποὺ ἔχει μείνει ἐντός μας ἀπὸ κάποια αἴσθησιν ἢ νόησιν, ἡ ὁποία ἐμφανίζεται ἐνεργητικῶς, ἢ εἶναι διατήρησις τῆς αἰσθήσεως καὶ τῆς νοήσεως. Ὅταν ἡ ψυχὴ διατηρεῖ τὶς μορφὲς ποὺ ἐφαντάσθει καὶ ἐνόησε λέγεται ὅτι ἐνθυμεῖται. Ὄργανον τοῦ μνημονευτικοῦ εἶναι ἡ ὀπίσθια κοιλότης τοῦ ἐγκεφάλου. [Ακριβής έκδοσις της Ορθοδόξου πίστεως Αγ.Ιωάννου Δαμασκηνού σελ. 223-233]

                                                                                                

ΤΑ 5 ΕΙΔΗ ΤΗΣ ΓΑΣΤΡΙΜΑΡΓΙΑΣ

Α) Ὁ καιρός, Β) Ἡ ποσότης,  Γ) Ἡ ποιότης,  Δ) Ὁ τρόπος, Ε) Ἡ φροντίς.

Πρώτον μᾶς πειράζει καὶ παρακινὰ νὰ προλάβουμεν τὸν καιρὸν χωρὶς ἀνάγκην, ἢ χρείαν τινά· δήλ. νὰ φάγωμεν προτήτερα ἀπὸ τὴν πρέπουσαν ὤραν. Κράτησον οὒν τῆς γαστρός, ἐὰν θέλῃς νὰ εἶσαι ἄνθρωπος, καὶ φυλάγου ἐπιμελῶς, νὰ μὴν νικηθῆς εἰς τὸ ἀ’ εἶδος τῆς γαστριμαργίας, δήλ. νὰ μὴ προλάβης τὴν διατεταγμένην ὤραν, οὔτε νὰ τρώγῃς πάρεξ δυὸ φορὲς τὴν ἡμέραν, γεῦμα καὶ δεῖπνον, ὅταν δηλονότι εἶναι ἡμέραις ἀπολυταὶς (ἀμὴ τᾶς Τεσσαρακοστᾶς, τᾶς Τετράδας, καὶ Παρασκευᾶς, καὶ παραμονᾶς τῶν Ἑορτῶν, μίαν φορᾶν μόνον) καὶ ἔξω ἀπὸ τᾶς δυὸ φορᾷς μὴν τολμήσεις νὰ φάγης.

Τὸ δεύτερον εἶναι ἡ ποσότης, δήλ. νὰ φάγης περισσότερον ἀπὸ τὴν χρείαν τῆς φύσεως, ἀπὸ τὸ ὁποῖον κάνει χρεία νὰ φυλάγεσαι περισσότερον ἀπὸ τὰ ἄλλα, ὅτι τοῦτο εἶναι πολλὰ ἐπικίνδυνον ἡ γὰρ πλησμονὴ τοῦ οἴνου καὶ τῶν βρωμάτων σκοτίζει τὸ λογικόν, καὶ βγαίνεις ἀπὸ τᾶς φρένας σου. Ἔχεις καρδίαν πασίχαρον, τραγουδᾷς, χαίρεσαι, σκιρτᾷς, καὶ ἀγάλλεσαι, καὶ μὲ ρυπαροὺς πορνικοὺς διαλογισμοὺς μολύνεσαι, τὰ ὁποία δὲν κάνεις ὅταν ἔχεις μόνον τὸ ἀρκετόν σου φαγομένον. Πρόσεχε λοιπὸν ἀπὸ ταῦτα, μὴ βαρυνθεῖ ἡ καρδία σου ἐν κρεπάλῃ καὶ μέθη, διὰ νὰ δυνηθεῖς νὰ φύγεις ἀπὸ τὴν μέλλουσαν ὀργὴν καὶ ζημίαν, ὅπου γεννᾶται ἀπὸ τοῦτο τὸ πάθος.

Τὸ τρίτον εἶναι ἡ ποιότης, δήλ. νὰ ξετρέχεις ὀρεκτικὰ καὶ εὔμορφα βρώματα, ἀπὸ τὸ ὁποῖον φυλάγου περισσότερον, καὶ τρῶγε τοιαῦτα φαγιὰ ὅπου νὰ μὴν εἶναι ἡδονικά, οὔτε νὰ δίδουσι τῆς σαρκός σου πολλὴν σπατάλην, εἰμὴ μόνον νὰ σὲ διαφυλλάτουν εἰς τὴν ζωὴν· καὶ ἄν σου φαίνονται ἄνοστα, νὰ σοῦ ἑρμηνεύσω μίαν ἀρτισίαν γλυκυτάτην καὶ πολλὰ νόστιμον, νὰ τρώγῃς μόνον ἄρτον ξηρὸν μετ’ αὐτῆς καὶ νὰ σοῦ φαίνεται ζάχαρη· δήλ. ἅφες νὰ περάσει ἡ θ’ ὥρα τῆς ἡμέρας, νὰ πεινάσεις καλὰ καλά, καὶ τότε τρῶγε, νὰ δεῖς γλυκύτητα ὅπου ἔχει τὸ φαγητόν, ἐὰν ἦτον τὸ ἀνοστότερον. Καὶ θύμου τὴν πολλὴν ἐγκράτειαν τῶν ὁσίων Πατέρων, ὅπου ἔτρωγαν μόνον ἄρτον ξηρὸν μετὰ ὕδατος, καὶ μαγείρεμα ποτὲ τοὺς δὲν ἐδοκίμαζον.

Τὸ τέταρτον εἶναι ὁ τρόπος, ὅταν ἐσθίης μὲ πολλὴν ἐπιθυμίαν ἁρπακτικά, καὶ κυττάζεις μὲ προσοχὴν τὰ βρώματα, καὶ βιάζεσαι νὰ τρώγεις ὀγλίγωρα. Καὶ τοῦτο εἶναι μία ἀταξία χοιρώδης, καὶ πρᾶξις τῶν κτηνῶν, καὶ ὄχι ἀνθρώπου, ἀπὸ τὴν ὁποίαν πρέπει νὰ φυλάγεσαι, καὶ νὰ ἔχεις τὸν νοῦν σου εἰς τὴν ἀνάγνωσιν. Εἰ δὲ καὶ δὲν γίνεται ἀνάγνωσις νὰ ὑψώνῃς τὸν λογισμόν σου πρὸς τὸν Θεὸν μελετῶν αὐτοῦ τὸ σωτήριον πάθος, καὶ προσευχόμενος νοερῶς, διὰ νὰ τρέφεται καὶ ἡ ψυχὴ σὺν τῷ σώματι καὶ νὰ μὴν εἶσαι ὅλος δοσμένος εἰς τὰ ψυχοβλαβὴ τὲ καὶ γήϊνα.

Τὸ πέμπτον  εἶναι ἡ περισσὰ φροντὶς καὶ περισπασμός, νὰ ξετρέχης μὲ τόσην μέριμναν εὔμορφα καὶ διάφορα βρώματα· τὸ ὁποῖον ἐὰν δὲν μισήσεις ὡς ψυχοβλαβές, θέλεις εἶσαι ὅμοιος ἐκείνων ὅπου ἔχουσι κατὰ τὸν Παῦλον, Θεὸν τὴν κοιλίαν τους, τῆς ὁποίας δουλεύουν μὲ τοιαύτην σπουδήν, καὶ ἐπιμέλειαν τόσην, ὅσην ἔπρεπε νὰ ἔχουν εἰς τὴν τοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ δούλευσιν. [Ἁμαρτωλῶν Σωτηρία σελ. 72-74]

ΟΙ 5 ΒΑΘΜΟΙ ΤΗΣ ΥΠΕΡΗΦΑΝΕΙΑΣ

1ος βαθμὸς εἶναι, ὅταν ἔχεις μερικὰ ἀγαθά, καὶ δὲν ἀναγνωρίζεις ὅτι  εἶναι ἐκ Θεοῦ, ἀλλὰ θαρρεῖς ὅτι τὰ ἔχεις ἀφ’ ἑαυτοῦ σου.

2ος βαθμὸς εἶναι, ὅταν γνωρίζεις πὼς ἔχεις μερικὰ ἀγαθὰ ἀπὸ τὸν Θεόν, ἀλλὰ ὄχι ὡς χαρισμένα, ἀλλὰ διατί σου πρέπουν καὶ εἶσαι ἄξιος νὰ τὰ ἔχεις.

3ος βαθμὸς εἶναι, ὅταν θαρρεῖς πὼς ἔχεις κάποια ἀγαθά, ὅπου δὲν τὰ ἔχεις.

4ος βαθμὸς εἶναι, ὅταν καταφρονεῖς τοὺς ἄλλους καὶ ἐπιθυμεῖς νὰ σὲ τιμοῦν ὡς ἀξιότερον ἀπὸ ἐκείνους.

5ος βαθμὸς εἶναι, ὅταν καταφρονεῖς τοὺς ἱεροὺς νόμους, καὶ δὲν  ὑποτάσσεσαι εἰς αὐτούς, καθὼς οἱ Ἅγιοι Πατέρες ἐνομοθέτησαν, ὅπως εἰς τὴν νηστείαν καὶ εἰς πᾶσαν Ἐκκλησιαστικὴν παράδοσιν.

* Γνώριζε ὅτι μερικὰ ἀγαθὰ λέγονται πνευματικά, δήλ. ἡ χάρις, ἡ προφητεία, τὸ ποιεὶν σημεῖα, καὶ ἕτερα ὅμοια. Ἄλλα εἶναι τῆς φύσεως, ὅπως ἡ γνῶσις, ἡ ὀμορφιὰ καὶ ἡ δύναμις. Ἄλλα τῆς τύχης (αὐτὰ ποὺ θὰ χαρίσει ὁ Θεὸς σὲ ὅποιον θέλει, καθὼς θέλει καὶ ὅσον θέλει) δήλ. πλοῦτος, τιμὲς καὶ ἄλλα τέτοια.

ΟΙ ΚΛΑΔΟΙ ΤΗΣ ΥΠΕΡΗΦΑΝΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΥΓΑΤΕΡΕΣ ΤΗΣ ΕΙΝΑΙ 12

Περιέργεια, Ἀλαζονεία, Κενοδοξία, Καύχησις, Ἰδιορρυθμία, Αὐθάδεια, Ἀπόνοια, Πρόφασις, Προσποιούμενη Ἐξομολόγησις, Ἀποστασία ἢ παράβασις Ἐλευθερίας ἄδεια, καὶ τὸ ὕστερον ἡ τῆς ἁμαρτίας συνήθεια, ἤτις περιέχει μίαν τινὰ καταφρόνησιν τῶν Ἐντολῶν τοῦ Θεοῦ.

* Αὐτὰ τὰ 12 ἐγκλήματα αὐξάνουσι πολλὰ τὴν μητέρα τους, καὶ ἐὰν ποθεῖς νὰ λυτρωθεῖς ἀπὸ ταύτην, φεῦγε καὶ μίσα ὅμοιες πράξεις.

* Ἡ ὑπερηφάνεια εἶναι ρίζα καὶ πηγὴ πάσης ἁμαρτίας.

* Τὸ κυριώτερόν της εἶναι νὰ καταφρονεῖ τὴν ὑπακοήν.

* Ὁ πρῶτος ποὺ ἀναχωρεῖ ἀπὸ τὸν Θεὸν καὶ ὁ ὕστερος νὰ ἐπιστρέψει εἶναι ὁ ὑπερήφανος.

* Ἡ ὑπερηφάνεια ἔκανε τοὺς Ἀγγέλους δαίμονες, καὶ ἡ ταπείνωση κάνει Θεὸν τὸν ἄνθρωπον.

* Οἱ ὑπερήφανοι εὑρίσκονται εἰς φόβους, καὶ κινδύνους πολλούς, εἰς φιλονικείας καὶ μάχας, διατὶ συνερίζονται μὲ τοὺς ὁμοίους αὐτῶν καὶ συζηλώνει ὁ ἕνας τὸν ἄλλον.

* Ὁ ὑπερήφανος περνιέται γιὰ μεγάλος καὶ ἂν δὲν τὸν τιμήσουν ταράσσεται καὶ θλίβεται ἔσωθεν.

* Οἱ ὑπερήφανοι οὐ μόνο παρὰ Θεοῦ ἐχθρεύονται, ἀλλὰ καὶ στὴ ζωὴν αὐτὴν τοὺς μισοῦν οἱ ἄνθρωποι. Ὅτι ἄλλον δὲν συγχένονται τόσον, ὅσον τὸν ὑπερήφανον, ὁ ὁποῖος μὴ ἔχων ἐδῶ φίλους καρδιακούς, ἔχει θλίψεις πολλᾶς εἰς τὰς ἐργασίας. [Αμαρτωλών Σωτηρία σελ. 39-44]

Η ΚΕΝΟΔΟΞΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΘΥΓΑΤΕΡΕΣ ΤΗΣ

Κενοδοξία εἶναι μία ἄτακτος ὄρεξις, νὰ ἐπιδείχνῃς, καὶ νὰ φανερώνεις τὴν ἀξία σου καὶ εὐγένιαν,

ἢ κάποια ἀγαθοεργίαν, διὰ νὰ λάβεις ἔπαινον, ἢ τιμή, ἢ φήμη, ἢ δόξα, ἢ εὐλάβεια.

Ἔπαινος εἶναι νὰ ἐγκωμιάζεις κάποιον μὲ ἀγαθὰ λόγια, διὰ τὴν ἀρετήν του.

Τιμὴ εἶναι νὰ τὸν προσέχεις καὶ νὰ τὸν εὐλαβεῖσαι εἰς σημεῖον τῆς αὐτοῦ ἐκλεκτότητος.

Φήμη εἶναι μία φανέρωσις καὶ μαρτυρία τοῦ λαοῦ σὲ κάποιο ἔργο τιμημένο.

Δόξα εἶναι μία καθαρὰ ἐπίγνωσις τῆς ἀξιότητος τῶν ἄλλων, ἑνωμένη μὲ ἔπαινον.

Εὐλάβεια εἶναι μία πρᾶξις μὲ τὴν ὁποίαν τιμᾷς πρεπόντως τοῦ πλησίον τὴν ἀγαθότητα.

ΟΙ ΘΥΓΑΤΕΡΕΣ ΤΗΣ ΚΕΝΟΔΟΞΙΑΣ ΕΙΝΑΙ 7

α) Ἡ καύχησις, ὅταν ὑψώνεις τοῦ λόγου σου μὲ λόγια περισσότερον, ἀπὸ ὅσον εἶναι εἰς τὴν εὐγένειαν, ἢ εἰς τὴν γνῶσιν, ἢ πλοῦτον κ.ἅ. β) Ἡ εὕρεσις καινῶν πραγμάτων, ὡσὰν νὰ εἴπωμεν, νὰ εὕρης νέαν μέθοδον νὰ κάνεις φαγητά, φορέματα καὶ ἕτερα καὶ νὰ κάνεις τοὺς ἄλλους νὰ σὲ θαυμάζουσιν.

γ) Ἡ ὑποκρισία, ὅταν ὑποκρίνεσαι καὶ προσποιεῖσαι ἀπὸ τοὺς ἄλλους ἐναρετότερος, τὸ ὁποῖον ἂν κάνεις διὰ νουθεσία ἄλλων ἁμαρτάνεις.  δ) Ἡ δυσπείθεια, δηλ. τὸ πεῖσμα. ε) Ἡ ἀσυμφωνία.  στ) Ἡ φιλονικεία.  ζ) Ἡ παρακοή. Αὐτὰ τὰ ἑπτὰ εἶναι ἁμαρτήματα ἄπρεπα, ἀμὴ ὄχι θανάσιμα· ἔξω νὰ τὸ κάνει κάποιος διὰ καταφρόνησιν τοῦ Θείου νόμου, ἢ πολὺ σκάνδαλον τοῦ πλησίον. Κάνε αὐτὰ τὰ 3 μὲ ὅσην ἔχεις δύναμιν διὰ νὰ φύγεις παντελῶς τὴν κενοδοξία.

Α) Ἔχε κρυφὲς τὶς ἀγαθοεργίες καὶ ἀρετές σου, νὰ μὴν τὶς γνωρίσει κανείς.

Β) Ὅταν σὲ ἐπαινοῦν οἱ ἄνθρωποι, συλλογίσου τὶς ἁμαρτίες σου καὶ ἔχε πόνον καὶ λύπην καρδίας εἰς τὸν ἔπαινον ὅπου σου δίδουσι διὰ τὴν ὀλίγην ἀρετὴν ὅπου βλέπουσι ἀλλὰ τὶς ἁμαρτίες σου δὲν ἠξεύρουν.

Γ) Πρόσφερε καὶ δίδε τῷ εὐεργέτῃ Θεῶ κάθε σου ἔπαινον ὅτι αὐτὸς εἶναι αἰτία παντὸς ἀγαθοῦ, καὶ αὐτῶ  πρέπει πάσα δόξα καὶ εὐχαριστία διότι ὅσον καλὸν καὶ ἂν ἔπραξες δὲν πρέπει νὰ καυχηθεῖς οὔτε νὰ κενοδοξήσης, ὅτι ἄνευ τῆς θείας βοηθείας καὶ χάριτος, τίποτα δὲν κατώρθωνες ἀπὸ λόγου σου. Ἐὰν μὴ Κύριος οἰκοδομήσει οἶκον τῶν ἀρετῶν μάτην κοπιῶμεν. [Αμαρτωλών Σωτηρία σελ. 45-47]