ΙΩΣΗΦ ΒΡΥΕΝΝΙΟΥ ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΕΠΙΤΕΘΕΝΤΩΝ ΗΜΙΝ ΔΕΙΝΩΝ ΚΑΙ ΤΙΣ Ὁ ΤΟΥΤΩΝ ΣΚΟΠΟΣ

 ΙΩΣΗΦ ΒΡΥΕΝΝΙΟΥ ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΕΠΙΤΕΘΕΝΤΩΝ ΗΜΙΝ ΔΕΙΝΩΝ ΚΑΙ ΤΙΣ Ὁ ΤΟΥΤΩΝ ΣΚΟΠΟΣ

ΙΩΣΗΦ ΒΡΥΕΝΝΙΟΥ ΕΝΑ ΚΕΙΜΕΝΟΝ ΤΟΥ ΙΔ ΑΙΩΝΟΣ ΠΟΛΥ ΕΠΙΚΑΙΡΟΝ ΚΑΙ ΣΗΜΕΡΟΝ ΜΕ ΤΑ ΔΕΙΝΑ ΠΟΥ ΜΑΣ ΒΡΗΚΑΝ

Πὲρὶ τῶν ἐπιτεθέντων ἡμῖν δεινῶν καὶ τὶς ὁ τούτων σκοπός. (Σχετικὰ μὲ τὶς συμφορὲς πὸὺ ἔπεσαν πάνω μας καὶ ποιός εἶναι ὁ σκοπός τους.)

Οἱ δυστυχίες πὸὺ βρῆκαν τὸ γένος μας, ὅπως βλέπομε, εἶναι ἐν συντομὶᾳ οἱ ἑξῆς. Οἱ καιροὶ εἶναι ἀπὸ κάθε ἐποχὴ οἱ πῖὸ δύσκολοι. Πονηρὲς οἱ ἡμέρες, τὸ τέλος τοῦ χρόνου, τὰ γηρατειὰ τοῦ κόσμου, τὸ ξεψύχισμα τοῦ σύμπαντος. Ἡ ζωὴ μᾶς αὐτὴ εἶναι σύντομη, λανθασμένη καὶ γεμάτη ἀπὸ πικρίες, καὶ τὰ κὰκὰ ἐκτενέστερα ἀπὸ τὶς θάλασσες. Καὶ νά, οἱ γείτονές μας εἶναι ἐχθροί, ὅσοι δείχνουν φίλοι εἶναι ἄπιστοι, οἱ συγκάτοικοι μᾶς κλέφτες, οἱ υἱοί μας ἀνυπάκουοι καὶ οἱ ἁπλοῖ συγγενεῖς χὼρὶς στοργή.

Αὐτοὶ πὸὺ καραδοκοῦν νὰ ἐπωφεληθοῦν ἀπὸ τὶς δυσκολίες μας εἶναι πολλοί, μὰ περισσότεροι αὐτοὶ πὸὺ μᾶς ἐπιβουλεύονται. Αὐτοὶ πὸὺ μᾶς διώκουν καὶ μᾶς πληγώνουν εἶναι πολλοὶ καὶ ἀπὸ πὸλλὰ μέρη. Κανεὶς καὶ ἀπὸ πουθενά, τολμῶ νὰ πῶ, δὲν ὑπάρχει πὸὺ νὰ μᾶς συνοδεύση στὴ φὺγὴ καὶ νὰ συμπονέση μαζί μας. Διασκορπισθήκαμε χωρισμένοι σὲ ὅλες τὶς βασιλεῖες τῆς γῆς. Μᾶς ἐξουσιάζουν καὶ δὲν ἐξουσιάζομε. Τὴ χώρα μας ξένοι τὴν κατατρώγουν, καὶ δὲν ὑπάρχει κανεὶς νὰ μᾶς βοηθήση. Οἱ νέες καὶ οἱ νέοι τοῦ γένους μας δόθηκαν σὲ ἄλλα ἔθνη. Ὅλὴ τὴν ἡμέρα τὰ μάτια μᾶς αὐτὰ βλέπουν καὶ τὸ δικό μας χέρι δὲν μπορεῖ νὰ βοηθήση. Σὲ μᾶς ἔμεινε μόνο καρδιὰ θλιμένη, μάτια πὸὺ σβήνουν καὶ ψὺχὴ πὸὺ λιώνει, προβλήματα πάνω στὰ προβλήματα, φροντίδες πάνω στὶς φροντίδες, καὶ αἵματα πάνω στὰ αἵματα παντοῦ. Χάθηκε ὁ εὐλαβὴς πάνω στὴ γῆ, λείπει ὁ στοχαστής, δὲν βρίσκεται ὁ φρόνιμος. Στὰ παλαιὰ παρουσιαζόταν ὁ σοφός, τώρα δὲν ὑπάρχει αὐτὸς πὸὺ θὰ κατανοήσει, αὐτὸς πὸὺ θὰ διορθώση, αὐτὸς πὸὺ θὰ μᾶς φέρη πίσω. Ἡ πλὴγὴ εἶναι ὁλόσωμη, ἡ ἀρρώστια γενικευμένη, φοβερὸ τὸ τραῦμα, ἡ συμφορὰ ἀπαρηγόρητη καὶ μεγαλύτερη ἀπὸ κάθε παρακλητικὸ λόγο. Καταφρονήθηκαν τὰ ἐκκλησιαστικὰ πράγματα, σάπισαν τὰ κρατικά, ἀνακατεύονται τὰ μακρυνά, συγχέονται τὰ κοντινά. Τὰ πάνω γίνονται κάτω καὶ τὰ κάτω πάνω. Οἱ Χριστιανοὶ διώκονται, οἱ ἀσεβεῖς εὐνοοῦνται. Ἀπὸ ἐδῶ μᾶς καταδιώκουν οἱ Ἀγαρηνοί, ἀπὸ ἐκεῖ μᾶς λεηλατοῦν οἱ Σκύθες, ἀπὸ τὰ δυτικὰ οἱ Ἰσμαηλίτες θερίζουν τὸὺς καρπούς μας, καὶ ἀπὸ τὰ ἀνατολικὰ οἱ Πέρσες μᾶς ἐκριζώνουν.

Ξεφεύγομε ἀπὸ τὸ δράκοντα καὶ συναντοῦμε τὸ βασιλίσκο, διαφεύγομε ἀπὸ τὸ λιοντάρι καὶ πέφτομε πάνω στὴν ἀρκούδα. Ὅποιός γλυτώνει ἀπὸ τὸ θάνατο, ὁδηγεῖται στὴ δουλεία, καὶ ὅποιος ἀπαλλαγὴ ἀπὸ τὴ δουλεία παραδίδεται στὴ σφαγή. Ὅποὺ καὶ ὅποτε γίνονται ναυμαχίες στὴ θάλασσα ἢ μάχες στὴ στεριά, λεηλασίες ἢ μετοικεσίες, πάντως ἀκούεται ὅτι ἕνα μέρος ἀπὸ ἐμᾶς χάνεται. Ὅ,τί συγκεντρώθηκε σὲ οἰκίες, τὸ σκορπίζει ὁ φθόνος, καὶ ὅ,τι διατίθεται γιὰ νὰ βγάλη κέρδος, τὸ ἁρπάζει ὁ ληστής. Ὅ,τί μπόρεσε νὰ περάση ἀπὸ τὸν κλοὶὸ τῆς πολιορκίας βούλιαξε στὴ θάλασσα. Καὶ ὅ,τι γλύτωσε ἀπὸ τὸ βὺθὸ ἔπεσε στὰ χέρια ληστῶν. Ἐπὶ πλέον ἐπάγωσαν τὰ κὰλὰ καὶ ἐφύτρωσαν τὰ λυπηρά, παρῆλθαν τὰ δικά μας καὶ ἦλθαν τὰ ἀλλότρια. Φαγωθήκαμε, χαθήκαμε, διαφωνήσαμε καὶ ὡς τραυματίες πῖὰ καὶ παράφρονες γίναμε ἐκτὸς ἑαυτῶν. Ἐπιταχύνεται διαρκῶς ἡ πορεία τῶν πραγμάτων μας ὅλο καὶ πρὸς τὸ χειρότερο.

Ἀπὸ τὰ μέχρι χθὲς καὶ πρόσφατα ἄριστα ἔθη καὶ γνωρίσματά μας, σήμερα οὔτε ἴχνος δὲν ἀναγνωρίζεται. Καὶ τὰ μέχρι πέρυσι καλύτερα ἀπὸ τὰ ἤθη, φέτος δὲν τὰ διακρίνομε πουθενά. Μὲ αὐτὸ καὶ μὲ ἐκεῖνο τόσο ἄλλαξαν αὐτά, πὸὺ δὲν μπορεῖ κανεὶς νὰ τὰ περιγράψη. Καὶ ὅσο μποροῦμε νὰ συμπεράνουμε ἀπὸ τὰ πράγματα περπατᾶμε σὲ ἀγκάθια, στεκόμαστε πάνω σὲ γκρεμό, βαδίζομε ἀνάμεσα σὲ φίδια, πορευόμαστε μέσα ἀπὸ παγίδες καὶ περπατᾶμε πάνω σὲ ἐπάλξεις πόλεων. Κάθε ὥρα πόλεμοι, σφαγές, πεῖνες, πνιγμοί, ἀβάσταχτες στενοχώριες. Μυριάδες ἀπὸ γύρω μας οἱ ἀπώλειες, καὶ ἀπὸ παντοῦ φθάνει ἡ ὀργὴ τοῦ Θεοῦ.

Καὶ ἐμεῖς σὰν νὰ μὴ γίνεται κάτι καινούργιο, παραμένομε ἄπονοι καὶ σκληροί. Ἀλήθεια ποιός σὸφὸς θὰ μποροῦσε νὰ διεκτραγωδήση τὰ δικά μας, ὅπως πρέπει, ἀφοῦ ξεπέρασαν κάθε θρῆνο, καὶ εἶναι πέρα ἀπὸ κάθε κλάμα;

Αὐτὰ λοὶπὸν καὶ τὰ παρόμοια τους, συμβαίνουν σὲ μᾶς, ἕνεκα τῶν σχηματισμῶν τῶν ἀστερισμῶν, θὰ μᾶς πῇ ὁ ἀστρολόγος. Ὁ φυσικὸς θὰ πῇ ὅτι τὰ ὑπομένομε αὐτά, ὡς φυσικὴ ἐξέλιξη τῶν πραγμάτων, ἐξ αἰτίας τῆς θέσεως μᾶς ἀνάμεσα στὸὺς Ἄραβες καὶ τὸὺς Σαρακηνούς, τόὺς Ἰσμαηλίτες καὶ τὸὺς Σκύθες. Ὁ ἄθεος θὰ ὑποστηρίξη, ὅτι ὅλα ἀπὸ μόνα τους τυχαῖα συμβαίνουν «χύδην καὶ φύρδην». Ὁ δὲ ἕλληνας (εἰδωλολάτρης) θὰ ὑποστηρίξη ὅτι ὀφείλονται ὅλα στὴν τύχη καὶ στὸ γραμμένο. Καὶ ἀκόμα ὁ Ἀγαρηνὸς θὰ πῇ ὅτι αἰτία τούτων εἶναι ὅτι δὲν ἀποδεχθήκαμε τὸν ἀλιτήριο*, ἐνῷ ὁ Ἑβραῖος, ἐπειδὴ πιστεύσαμε στὸ Χριστό. Καὶ ὁ καθένας ἀπὸ τὸὺς αἱρετικούς, ἐπειδὴ δὲν ὑποκύψαμε στὴν αἵρεσί του. Καὶ ὁ ὄχλος τῶν Ἰταλῶν θὰ ὑποστηρίξη ὅτι μᾶς συμβαίνουν αὐτά, ἐπειδὴ δὲν ὑποταχθήκαμε στὸν πάπα. Ἐγὼ ὅλους αὐτοὺς τὸὺς ἀπορρίπτω, καὶ εἶμαι ἀπόλυτα πεπεισμένος καὶ τὸ ὁμολογῶ εὐθέως, ὅτι δὲν θὰ τὰ παθαίναμε αὐτά, ἐὰν εἴμασταν δυσσεβεὶς καὶ τελείως ἀπομακρυσμένοι ἀπὸ τὸ Θεό.

Ἐπεὶδὴ ὅμως εἴμαστε τὸ εὐσεβέστατο γένος ἀπὸ ὅλους τὸὺς ἀνθρώπους, στραμμένο κατ’ ἐξοχὴν στὸ Θεό, καὶ θέλομε βέβαια καὶ ἐνδιαφερόμαστε νὰ σωθοῦμε, καὶ αὐτὸ εἶναι γιὰ μᾶς ἡ ὕπαρξη καὶ ἡ ζωή μας, καὶ ὁ λόγος πὸὺ ἤλθαμε σ' αὐτὴ τὴ ζωή. Θέλομε ὅμως αὐτὸ νὰ γίνη μὲ καλοπέρασι, μὲ πλοῦτο καὶ πρόσκαιρη δόξα.

Γι' αὐτὸ ὁ Κύριος πὸὺ μὲ κάθε τρόπο προετοιμάζει τὴ σωτηρία μας, μᾶς παρέδωσε νὰ ντροπιασθοῦμε σὲ ὅλα τὰ ἔθνη, καὶ τὴν πρόσκαιρη αὐτὴ ζωή μας, τὴ ρεὺστὴ καὶ περαστική, τὴν περιέβαλε μὲ μύρια κακά, μήπως καὶ ἔτσι, ἀκόμα καὶ παρὰ τὴ θέλησί μας, ὁδηγηθοῦμε τελικὰ ἀπὸ αὐτὸν στὴ σωτηρία μὲ κατάλληλο τρόπο.

Διότι ἀπὸ τὰ προαναφερθέντα κακά, ἄλλα ὀφείλονται σὲ μᾶς τὸὺς ἴδιους, καὶ εἶναι ψυχικὰ ἀρρωστήματα· ἄλλα, ἔξω ἀπὸ ἐμᾶς, εἶναι κοσμικὲς συνέπειες, καὶ ἄλλα μᾶς τὰ φέρνει ἡ θεία πρόνοια. Ὅμὼς καὶ τῶν ὅσων ὀφείλονται στὴν πρόνοια, καὶ ὅσων εἶναι συμπτώματα κοσμικῶν ἐνεργειῶν, αἰτία γιὰ ὅλα εἶναι ὁπωσδήποτε τὰ ψυχικὰ ἀρρωστήματα. «Δὲν ὑπάρχει στὴν πόλι κὰκὸ πὸὺ νὰ μὴ τὸ ἔστειλε ὁ Κύριος;» (Ἀμὼς 3, 6). Δηλ. πεῖνες, ἀρρώστιες, νοσήματα, σφαγές, πολέμους, καὶ ὅ,τι ἄλλο παρόμοιο, διότι ὅλα αὐτὰ εἶναι ἀναιρετικὰ τῆς ἁμαρτίας. Καὶ δὲν εἶναι ἀπὸ τὴ φύσι τους κακά, ὅμως θεωροῦνται κακά, καὶ βεβαίως ἐμποδίζουν νὰ δημιουργηθοῦν τὰ ἀληθινά, πὸὺ καὶ ἀπὸ τὴ φύσι τους εἶναι κακά, δηλ. οἱ ἐνέργειες τῶν διαφόρων ἁμαρτημάτων.

Ἔτσι λοιπόν, καὶ ὄχι ὅπως θὰ μποροῦσε νὰ πῇ κάποιος, ἐπειδὴ εἴμαστε καταδιωγμένοι ἀπὸ τὸ Θὲὸ καὶ ἀποκομμένοι ἀπὸ τὴ θεῖα ἀγάπη, τὰ ὑπομένομε αὐτά. Ὄχι, μακρυὰ μὶὰ τέτοια ἰδέα! Ἀλλὰ τὰ ὑπομένομε ὡς γνήσιοι υἱοί, πὸὺ ἀπολαμβάνουν πατρικὴ στὸργὴ καὶ παιδαγωγία. Ἄν, πράγματι, «ὅποιον ἀγαπᾶ ὁ Κύριος τὸν παιδεύει, καὶ μαστιγώνει κάθε υἱὸ πὸὺ ἀναγνωρίζει» (Παροιμ. 3,12), παιδευόμαστε λοὶπὸν ἀπὸ τὸ φιλάνθρωπο Θὲὸ καὶ Πατέρα, «γιὰ νὰ μὴ καταδικασθοῦμε καὶ ἐμεῖς μὰζὶ μὲ τὸν κόσμο» (Α' Κόρ. 11, 32).

Διαφορετικά, ποιοί εἶναι αὐτοὶ πὸὺ προσεγγίζουν τὸ Θεό; Διότι πρέπει πάντως νὰ εἶναι κάποιοι κοντά, καὶ κάποιοι πλησιέστεροι. Καὶ ποιοί λοὶπὸν εἶναι αὐτοί; Αὐτοὶ πὸὺ ζοῦν νωχελικά, καὶ φθείρονται μὲ ζῶα, καὶ κυλίονται μὲ ἄρρενες; μήπως ὅσοι, ἀφοῦ χύσουν ἂἷμα Χριστιανῶν καὶ ὁμοφύλων, ἁρπάζουν τὶς ἐκκλησιαστικὲς ἀρχὲς ληστρικὰ καὶ τυραννικά; Καὶ ποιός, πὸὺ ἔχει νοῦ καὶ φρόνησι, θὰ τὰ ὑποστηρίξη αὐτά; Ἐὰν αὐτὰ τὰ ὑπομένωμε παρὰ τὴ θέλησί μας, ἀλλὰ ὅμως σίγουρα τὰ κὰκὰ μὲ τὴ θέλησί μας τὰ πράττομε. Ἐὰν κάποιος ἀπὸ ἐμᾶς δυσανασχετεῖ γι' αὐτά, καθόλου παράξενο. Διότι ποιός, ὅταν ἀπὸ τὸν ἰατρὸ καυτηριάζεται ἢ κόβεται, δὲν φρίττει, δὲν κλωτσάει καὶ δὲν θέλει νὰ τ' ἀποφύγη; Καὶ ἐὰν κάποιος ἀπορεῖ καὶ ἀγανακτεῖ λέγοντας, πῶς δὲν τὰ παθαίνουν αὐτὰ καὶ οἱ ἐθνικοὶ πὸὺ ἁμαρτάνουν, ἂς καταλάβη τὸ ἑξῆς: «Ὁ θάνατός τους δὲν εἶναι βασανιστικὸς οὔτε διαρκοῦν οἱ δοκιμασίες τους, δὲν κοπιάζουν ὅπως οἱ ἄλλοι ἄνθρωποι, λοὶπὸν δὲν θὰ μαστιγωθοῦν μὲ τὸὺς ἀνθρώπους, ἀλλὰ μὲ τὸὺς δαίμονες» (Ψάλμ. 72, 4-5).

Καὶ κὸντὰ σὲ αὐτὸ ἂς θυμηθῇ καὶ τὸ προφητικὸ ρητό: «Ὁ ἀσεβὴς φυλάσσεται διὰ νὰ τιμωρηθῇ κατὰ τὴν ὡρισμένην φοβερὰν ἡμέραν» (Παροιμ. 16,9). Καὶ τὸ ἀποστολικό: «Ἐὰν εἶσθε χὼρὶς παιδαγωγία, πὸὺ τὴν δοκίμασαν ὅλοι, ἄρα εἶστε νόθοι καὶ ὄχι υἱοὶ» (Ἔβρ. 12, . Καὶ τὸ εὐαγγελικό: «Πλατειὰ καὶ εὐρύχωρη ἡ ὁδὸς πὸὺ ὁδηγεῖ στὴν ἀπώλεια» (Μάτθ. 7,13). Ὅσοὶ λοὶπὸν ἐκπίπτουν ἀπὸ τὴν πίστι, ἐξ αἰτίας τῶν δεινῶν, καὶ χὼρὶς δεῖνὰ ἐπρόκειτο νὰ ἐκπέσουν ἀπὸ αὐτὴν κατ' ἄλλον τρόπον, δηλ. μὲ τὴν προσκόλησι στὰ πρόσκαιρα. Ἀλλὰ βεβαίως καὶ τὸ δικό μας μέλλον εἶναι ἄδηλο.

Μονάχου Ἰὤσὴφ Βρυεννίου, Κεφάλαια ἐπτάκις ἑπτά, κέφ. ΜΣΤ', ἐν Μοναχοῦ Ἰὤσὴφ Βρυεννίου, Τὰ Παραλειπόμενα, ἐκδ. Βασιλείου Ρηγοπούλου, Θεσσαλονίκη 1991, σελ. 126-129

*Σ.μ.: Ἀλιτήριο χαρακτηρίζει τον Μωάμεθ.

Τὰ πνευματικὰ αἴτια τῆς ἅλωσης τῆς Πόλης καὶ ἡ ἠθικοοικονομικὴ κρίση τῆς ἐποχῆς μας .

Ἐκδόσεις "Ὀρθόδοξος Κυψέλη"