Ο Ακαθίστος Ύμνος. Οι Θ΄ Ωδές του κανόνα (κείμενο – μετάφραση-ἐρμηνεία )

 Ο  Ακαθίστος Ύμνος. Οι Θ΄ Ωδές του κανόνα (κείμενο – μετάφραση-ἐρμηνεία )

Ποίημα Ἰωσὴφ τοῦ Ὑμνογράφου.

ᾨδὴ α´. Ἦχος δ´. Ὁ Εἱρμός.

Ἀνοίξω τὸ στόμα μου, καὶ πληρωθήσεται πνεύματος,
καὶ λόγον ἐρεύξομαι, τῇ βασιλίδι Μητρί·
καὶ ὀφθήσομαι, φαιδρῶς πανηγυρίζων,
καὶ ᾄσω γηθόμενος, ταύτης τὰ θαύματα. (δίς)

Θὰ ἀνοίξω τὸ στόμα μου καὶ αὐτὸ θὰ γεμίσῃ ἀπὸ τὴν χάριν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καὶ θὰ εἴπω λόγους (ἐγκωμιαστικοὺς) πρὸς τὴν Βασίλισσαν Μητέρα (τοῦ Κυρίου)· καὶ θὰ μὲ ἴδουν νὰ πανηγυρίζω μὲ λαμπρότητα, καὶ θὰ ἀνυμνήσω γεμᾶτος ἀπὸ εὐφροσύνην τὰ θαυμαστὰ μεγαλεῖα, τῶν ὁποίων αὕτη ἠξιώθη.

Ὑπεραγία Θεοτόκε, (διὰ τῶν πρεσβειῶν σου στὸν Ὑἱόν σου καὶ Θεὸν ἡμῶν), σῶσε μας.

Χριστοῦ βίβλον ἔμψυχον, ἐσφραγισμένην σε Πνεύματι,
ὁ μέγας Ἀρχάγγελος, Ἁγνὴ θεώμενος,
ἐπεφώνει σοι· Χαῖρε χαρᾶς δοχεῖον,
δι᾿ ἧς τῆς Προμήτορος, ἀρὰ λυθήσεται.

Ὦ Ἁγνή, ὁ μέγας Ἀρχάγγελος Γαβριήλ (ποὺ ἐστάλη ἀπὸ τὸν Θεὸν διὰ νὰ σοῦ εἴπῃ ὅτι θὰ γεννήσῃς τὸν Σωτῆρα τοῦ κόσμου), βλέπων σὲ νὰ εἶσαι τὸ ἔμψυχον βιβλίον τοῦ Χριστοῦ [3], τὸ ἐσφραγισμένον ἀπὸ τὸ ἅγιον Πνεῦμα, ἀνεφώνει πανηγυρικῶς πρὸς σέ: Χαῖρε, σύ, ποὺ (ἐδέχθης εἰς τὴν κοιλίαν σου τὴν χαρὰν ὅλου τοῦ κόσμου, δηλαδὴ τὸν Κύριον, καὶ τοιουτοτρόπως) εἶσαι τὸ σκεῦος τῆς χαρᾶς· (χαῖρε,) σύ, μέσῳ τῆς ὁποίας θὰ καταργηθὴ ἡ κατάρα ποὺ ἔλαβε (διὰ τὴν παρακοὴν τῆς) ἡ πρόγονός μας Εὔα [4].

Ὑπεραγία Θεοτόκε.

Ἀδὰμ ἐπανόρθωσις, χαῖρε Παρθένε Θεόνυμφε,
τοῦ ᾍδου ἡ νέκρωσις· χαῖρε πανάμωμε,
τὸ παλάτιον, τοῦ μόνου Βασιλέως·
χαῖρε θρόνε πύρινε, τοῦ Παντοκράτορος.

Χαῖρε, Παρθένε, Νύμφη τοῦ Κυρίου, σύ, πού (μὲ τὸ νὰ φέρῃς εἰς τὸν κόσμον τὸν Λυτρωτὴν) ἀνορθώνεις ἀπὸ τὴν πτῶσιν τοῦ τὸν Ἀδὰμ καὶ θανατώνεις τὸν ᾍδην. Χαῖρε, πάναγνε Κόρη, ποὺ εἶσαι τὸ ἀνάκτορον τοῦ μοναδικοῦ Βασιλέως. Χαῖρε, σύ, ποὺ εἶσαι ὁ πύρινος θρόνος τοῦ Παντοκράτορος [5].

Ῥόδον τὸ ἀμάραντον, χαῖρε ἡ μόνη βλαστήσασα·
τὸ μῆλον τὸ εὔοσμον, χαῖρε ἡ τέξασα·
τὸ ὀσφράδιον, τοῦ πάντων Βασιλέως·
χαῖρε Ἀπειρόγαμε, κόσμου διάσωσμα.

Χαῖρε, σύ, ποὺ ἐβλάστησες τὸ (θεῖον) τριαντάφυλλον, τὸ ὁποῖον δὲν μαραίνεται ποτέ (δηλαδὴ τὸν Κύριον). Χαῖρε, σύ, ποὺ ἐγέννησες τὸ μῆλον, τὸ ὁποῖον εὐωδιάζει, σύ, ποὺ ἐγέννησες Ἐκεῖνον ποὺ ἀποτελεῖ τὴν εὐωδίαν τὴν ὁποίαν ὀσφραίνεται [6] ὁ Βασιλεὺς τῶν ὅλων. Χαῖρε, σύ, ποὺ δὲν ἔλαβες πεῖραν γάμου, σύ, ποὺ εἶσαι ἡ σωτηρία τοῦ κόσμου.

Ἁγνείας θησαύρισμα, χαῖρε, δι᾿ ἧς ἐκ τοῦ πτώματος,
ἡμῶν ἐξανέστημεν· χαῖρε ἡδύπνοον,
κρίνον Δέσποινα, πιστοὺς εὐωδιάζον·
θυμίαμα εὔοσμον, μύρον πολύτιμον.

Χαῖρε, ὦ Θεοτόκε, θησαυρὲ τῆς παρθενίας, σύ, μέσῳ τῆς ὁποίας ἠγέρθημεν ἀπὸ τὴν πτῶσιν μας. Χαῖρε, ὦ Δέσποινα, σύ, ποὺ εἶσαι τὸ εὐῶδες κρίνον, τὸ ὁποῖον ἀναδίδει τὴν εὐωδίαν τοῦ εἰς τοὺς πιστούς· εἶσαι ἀκόμη εὔοσμον θυμίαμα καὶ πολύτιμον μύρον.

 

ᾨδὴ γ´. Ὁ Εἱρμός.

Τοὺς σοὺς ὑμνολόγους Θεοτόκε,
ἡ ζῶσα καὶ ἄφθονος πηγή,
θίασον συγκροτήσαντας,
πνευματικὸν στερέωσον·
καὶ ἐν τῇ θείᾳ δόξῃ σου,
στεφάνων δόξης ἀξίωσον. (δίς)

Θεοτόκε, σύ, ποὺ εἶσαι ἡ ζωντανὴ καὶ ἀστείρευτος πηγή, στερέωσε (εἰς τὴν πέτραν τῆς πίστεως) ὅλους ἐκείνους, οἱ ὁποῖοι, συγκροτήσαντες πνευματικὸν χορόν, σὲ ὑμνολογούν, καὶ ἀξίωσέ τους νὰ λάβουν στεφάνους δόξης εἰς τὴν θείαν δόξαν τοῦ οὐρανοῦ, ὅπου κατοικεῖς.

Ὑπεραγία Θεοτόκε, σῶσον ἡμᾶς.

Στάχυν ἡ βλαστήσασα τὸν θεῖον,
ὡς χώρα ἀνήροτος σαφῶς,
χαῖρε ἔμψυχε τράπεζα,
ἄρτον ζωῆς χωρήσασα·
χαῖρε τοῦ ζῶντος ὕδατος,
πηγὴ ἀκένωτος Δέσποινα.

Χαῖρε, σύ, ἡ ὁποία, ὡσὰν ἀγρὸς [7] ποὺ πραγματικῶς δὲν ὠργώθη ποτέ, (ἔμεινες δηλαδὴ πάντοτε Παρθένος,) ἐβλάστησες τὸν θεῖον στάχυν (τὸν Ἰησοῦν)· (χαῖρε), σύ, ποὺ εἶσαι ἡ ἔμψυχος τράπεζα [8], ἡ ὁποία ἐχώρησε τὸν Ἄρτον τῆς ζωῆς (τὸν Κύριον). Χαῖρε, ὦ Δέσποινα, ποὺ εἶσαι ἡ ἀνεξάντλητος πηγὴ τοῦ ὕδατος τῆς ζωῆς [9].

Ὑπεραγία Θεοτόκε, σῶσον ἡμᾶς.

Δάμαλις τὸν μόσχον ἡ τεκοῦσα, τὸν ἄμωμον,
χαῖρε τοῖς πιστοῖς· χαῖρε Ἀμνὰς κυήσασα,
Θεοῦ Ἀμνὸν τὸν αἴροντα,
κόσμου παντὸς τὰ πταίσματα·
χαῖρε θερμὸν ἱλαστήριον.

Χαῖρε, σύ, ἡ (θεία) Δάμαλις, ποὺ ἐγέννησες χάριν (τῆς σωτηρίας) τῶν πιστῶν τὸν Μόσχον τὸν ἄμωμον (ποὺ ἦτο προωρισμένος νὰ θυσιασθῇ δι᾿ αὐτούς). Χαῖρε, σύ, ἡ (θεία) Ἀμνάς, ποὺ ἐγέννησες τὸν Ἀμνὸν τοῦ Θεοῦ, ὁ Ὁποῖος (διὰ τοῦ αἵματός Του) ἐξαλείφει ὅλου τοῦ κόσμου τὰ πταίσματα. Χαῖρε, σύ, ἡ ὁποία εἶσαι τὸ θερμὸν ἱλαστήριον [10].

Ὄρθρος φαεινὸς χαῖρε, ἡ μόνη, τὸν Ἥλιον φέρουσα Χριστόν,
φωτὸς κατοικητήριον· χαῖρε τὸ σκότος λύσασα,
καὶ τοὺς ζοφώδεις δαίμονας, ὁλοτελῶς ἐκμειώσασα.

Χαῖρε, σύ, ἡ φωτεινὴ αὐγή [11], ἡ ὁποία βαστάζεις εἰς τὰς ἀγκάλας σου τὸν ἥλιον (τῆς Δικαιοσύνης) Χριστὸν καὶ εἶσαι ἡ κατοικία τοῦ φωτὸς (τοῦ Χριστοῦ). Χαῖρε, σύ, ποὺ ἐξηφάνισες τὸ σκότος (τῆς πλάνης καὶ τῆς ἁμαρτίας) καὶ ἐξεμηδένισες τοὺς σκοτεινοτάτους δαίμονας.

Χαῖρε Πύλη μόνη, ἣν ὁ Λόγος, διώδευσε μόνος,
ἡ μοχλούς, καὶ πύλας ᾍδου Δέσποινα, τῷ τόκῳ σου συντρίψασα·
χαῖρε ἡ θεία εἴσοδος, τῶν σῳζομένων Πανύμνητε.

Χαῖρε, σύ, ποὺ εἶσαι ἡ μοναδικὴ πύλη [12], ἀπὸ τὴν ὁποίαν ἐπέρασε (καὶ ἦλθεν εἰς τὸν κόσμον) ὁ Λόγος τοῦ Θεοῦ μόνος (καὶ οὐδεὶς ἄλλος)· (χαῖρε,) σύ, ὦ Δέσποινα, ἡ ὁποία, μὲ τὸ νὰ γεννήσῃς τὸν Σωτῆρα, συνέτριψες τοὺς μοχλοὺς καὶ τὰς πύλας τοῦ Ἅδου (διὰ νὰ ἐξέλθουν οἱ ἐκεῖ φυλακισμένοι). Χαῖρε, ὦ ἀξία παντὸς ὕμνου Κόρη, σύ, ποὺ εἶσαι ἡ θεία εἴσοδος ἡ εἰσάγουσα εἰς τὸν Παράδεισον ὅλους ὅσοι σῴζονται.

 

ᾨδὴ δ´. Ὁ Εἱρμός.

Ὁ καθήμενος ἐν δόξῃ, ἐπὶ θρόνου Θεότητος,
ἐν νεφέλῃ κούφῃ, ἦλθεν Ἰησοῦς ὁ ὑπέρθεος,
τῇ ἀκηράτῳ παλάμῃ, καὶ διέσωσε, τοὺς κραυγάζοντας·
Δόξα Χριστὲ τῇ δυνάμει σου.

Αὐτὸς ποὺ κάθηται ἐνδόξως ἐπάνω εἰς τὸν θρόνον τῆς Θεότητος, ὁ μέγας καὶ ὕψιστος Θεὸς Ἰησοῦς, ἦλθεν (εἰς τὸν κόσμον) μέσῳ μιᾶς ἐλαφρᾶς νεφέλης [13] (τῆς Παρθένου Μαρίας καὶ μὲ τὴν ἄχραντον παλάμην Του (μὲ τὴν θεϊκὴν δηλαδὴ δύναμίν Του) ὡδήγησεν εἰς σωτηρίαν ἐκείνους ποὺ (μὲ πίστιν) κραυγάζουν: Δόξα, Χριστέ, εἰς τὴν δύναμίν Σου.

Ὑπεραγία Θεοτόκε, σῶσον ἡμᾶς.

Ἐν φωναῖς ᾀσμάτων πίστει, σοὶ βοῶμεν Πανύμνητε·
Χαῖρε πῖον ὄρος, καὶ τετυρωμένον ἐν Πνεύματι·
χαῖρε λυχνία καὶ στάμνε, μάννα φέρουσα,
τὸ γλυκαῖνον, τὰ τῶν εὐσεβῶν αἰσθητήρια.

Εἰς σέ, ὦ Θεοτόκε, ποὺ εἶσαι ἀξία παντὸς ὕμνου, βοῶμεν μὲ ἱερὰς ψαλμωδίας: Χαῖρε, σύ, ποὺ εἶσαι ὄρος παχὺ καὶ εὔφορον [14], ὄρος συμπαγὲς καὶ στερεοποιημένον ὑπὸ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ὅπως ὁ πηκτὸς τυρός. Χαῖρε, σύ, ποὺ εἶσαι λυχνία [15], (φέρουσα τὸ θεῖον φῶς) καὶ στάμνος, φέρουσα ἐντός της τὸ (θεῖον) μάννα [16], τὴν τροφὴν ποὺ γλυκαίνει τὰ (πνευματικὰ) αἰσθητήρια τῶν εὐσεβῶν ἀνθρώπων.

Ὑπεραγία Θεοτόκε, σῶσον ἡμᾶς.

Ἱλαστήριον τοῦ κόσμου, χαῖρε ἄχραντε Δέσποινα·
χαῖρε κλῖμαξ γῆθεν, πάντας ἀνυψώσασα χάριτι·
χαῖρε ἡ γέφυρα ὄντως, ἡ μετάγουσα,
ἐκ θανάτου, πάντας, πρὸς ζωὴν τοὺς ὑμνοῦντάς σε.

Χαῖρε, ὦ ἁγνὴ Δέσποινα, ποὺ εἶσαι τὸ ἱλαστήριον τοῦ κόσμου [17]. Χαῖρε, θεία κλῖμαξ («σκάλα») [18], ποὺ μᾶς ἀνύψωσες ὅλους ἀπὸ τὴν γῆν (εἰς τὸν οὐρανόν), χωρὶς ἡμεῖς νὰ τὸ ἀξίζωμεν. Χαῖρε, σύ, ποὺ εἶσαι ἡ γέφυρα ἡ ὁποία πραγματικῶς μεταφέρεις ὅλους τοὺς ὑμνητάς σου ἀπὸ τὸν θάνατον πρὸς τὴν (αἰώνιον) ζωήν

Ὑπεραγία Θεοτόκε, σῶσον ἡμᾶς.

Οὐρανῶν ὑψηλοτέρα, χαῖρε γῆς τὸ θεμέλιον,
ἐν τῇ σῇ νηδύϊ, Ἄχραντε ἀκόπως βαστάσασα,
χαῖρε κογχύλη, πορφύραν θείαν βάψασα,
ἐξ αἱμάτων σου, τῷ Βασιλεῖ τῶν Δυνάμεων.

Χαῖρε, ὦ ἀμόλυντε Παρθένε, ὑψηλοτέρα τῶν οὐρανῶν, σύ, ποὺ χωρὶς κανέναν κόπον ἐβάστασες εἰς τὴν κοιλίαν σου (Ἐκεῖνον ποὺ ἀποτελεῖ) τὸ θεμέλιον [19] τῆς γῆς (καὶ ὁλοκλήρου τῆς Δημιουργίας). Χαῖρε, σύ, ποὺ εἶσαι ἡ κογχύλη («ἀχιβάδα»), ἡ ὁποία ἀπὸ τὰ αἵματά σου ἔβαψες θείαν πορφύραν διὰ νὰ τὴν φορέσῃ ὁ Βασιλεὺς τῶν Ἀγγελικῶν στρατευμάτων (ἔδωσες δηλαδὴ σῶμα εἰς Αὐτόν).

Νομοθέτην ἡ τεκοῦσα, ἀληθῶς χαῖρε Δέσποινα,
τὸν τὰς ἀνομίας, πάντων δωρεὰν ἐξαλείφοντα·
ἀκατανόητον βάθος, ὕψος ἄῤῥητον,
Ἀπειρόγαμε, δι᾿ ἧς ἡμεῖς ἐθεώθημεν.

Χαῖρε, ὦ Δέσποινα, σύ, ποὺ ἐγέννησες ἀληθῶς τὸν Νομοθέτην, ὁ Ὁποῖος συγχωρεῖ δωρεὰν τὰς ἁμαρτίας ὅλων· (χαῖρε) σύ, ποὺ εἶσαι βάθος εἰς τὸ ὁποῖον κανεὶς νοῦς δὲν δύναται νὰ διεισδύσῃ, καὶ ὕψος τὸ ὁποῖον κανεὶς δὲν δύναται νὰ περιγράψῃ, διότι σύ, ὦ Δέσποινα, ποὺ δὲν ἔλαβες πεῖραν γάμου, εἶσαι ἐκείνη διὰ τῆς ὁποίας ὡδηγήθημεν εἰς τὴν θέωσιν.

Σὲ τὴν πλέξασαν τῷ κόσμῳ, ἀχειρόπλοκον στέφανον,
ἀνυμνολογοῦμεν, Χαῖρέ σοι Παρθένε κραυγάζοντες,
τὸ φυλακτήριον πάντων καὶ χαράκωμα,
καὶ κραταίωμα, καὶ ἱερὸν καταφύγιον.

Ὑμνολογοῦμέν σε, ἡ ὁποία ἔπλεξες χάριν τοῦ κόσμου στέφανον [20], ποὺ δὲν τὸν ἔκαμαν χεῖρες ἀνθρώπων, (ἐγέννησες δηλαδὴ τὸν Χριστὸν ἄνευ ἀνδρικοῦ σπέρματος, μὲ μόνην τὴν ἐπισκίασιν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος,) καὶ κραυγάζομεν πρὸς σέ: Χαῖρε, Παρθένε, ποὺ εἶσαι δι᾿ ὅλους μας τὸ φρούριον καὶ τὸ ὀχυρὸν στρατόπεδον καὶ τὸ στήριγμα καὶ τὸ ἱερὸν καταφύγιον.

 

ᾨδὴ ε´. Ὁ Εἱρμός.

Ἐξέστη τὰ σύμπαντα, ἐπὶ τῇ θείᾳ δόξῃ σου·
σὺ γὰρ ἀπειρόγαμε Παρθένε,
ἔσχες ἐν μήτρᾳ τὸν ἐπὶ πάντων Θεόν,
καὶ τέτοκας ἄχρονον Υἱόν,
πᾶσι τοῖς ὑμνοῦσί σε, σωτηρίαν βραβεύοντα.

Ὅλα τὰ δημιουργήματα ἔμειναν ἐκστατικά, βλέποντα τὴν μεγάλην θείαν δόξαν, εἰς τὴν ὁποίαν ἔφθασες, ὦ Παρθένε, σύ, ποὺ δὲν ἔλαβες πεῖραν γάμου· (εἶναι δὲ μεγάλη ἡ δόξα σου,) διότι ἠξιώθης νὰ δεχθῇς εἰς τὴν κοιλίαν σου τὸν Θεόν, ποὺ ἐξουσιάζει τὰ πάντα, καὶ ἐγέννησες Υἱόν, ὁ Ὁποῖος δὲν ἔχει οὔτε ἀρχὴν οὔτε τέλος (ἀφοῦ, ὡς Θεός, ὑπῆρχε καὶ θὰ ὑπάρχει πάντοτε). Ὁ Υἱός σου Αὐτὸς δίδει ὡς βραβεῖον, εἰς ἐκείνους ποὺ (μὲ πίστιν) σὲ ὑμνοῦν, τὴν σωτηρίαν.

Ὑπεραγία Θεοτόκε, σῶσον ἡμᾶς.

Ὁδὸν ἡ κυήσασα, ζωῆς, χαῖρε Πανάμωμε,
ἡ κατακλυσμοῦ τῆς ἁμαρτίας, σώσασα κόσμον·
χαῖρε Θεόνυμφε, ἄκουσμα καὶ λάλημα φρικτόν·
χαῖρε ἐνδιαίτημα, τοῦ Δεσπότου τῆς κτίσεως.

Χαῖρε, ὦ πάναγνε Παρθένε, σύ, ποὺ ἐγέννησες τὴν ὁδὸν [21] τῆς ζωῆς (τὸν Χριστὸν) καὶ ἔσωσες τὸν κόσμον ἀπὸ τὸν κατακλυσμὸν [22] τῆς ἁμαρτίας. Χαῖρε, σύ, ποὺ εἶσαι Νύμφη τοῦ Ἰδίου τοῦ Θεοῦ, πρᾶγμα τὸ ὁποῖον προκαλεῖ ἱερὸν δέος εἰς ὁποῖον τὸ ἀκούει ἢ τὸ λέγει. Χαῖρε, ὦ κατοικία τοῦ Κυριάρχου τῆς Κτίσεως.

Ὑπεραγία Θεοτόκε, σῶσον ἡμᾶς.

Ἰσχὺς καὶ ὀχύρωμα, ἀνθρώπων, χαῖρε Ἄχραντε,
τόπε ἁγιάσματος τῆς δόξης·
νέκρωσις ᾍδου, νυμφὼν ὁλόφωτε·
χαῖρε τῶν Ἀγγέλων χαρμονή·
χαῖρε ἡ βοήθεια, τῶν πιστῶς δεομένων σου.

Χαῖρε, ἄχραντε Θεοτόκε, σύ, ποὺ εἶσαι ἡ (προστατευτικὴ) δύναμις καὶ τὸ ἰσχυρὸν φρούριον τῶν ἀνθρώπων, ὁ ἅγιος τόπος τὸν ὁποῖον ἔκαμε κατοικίαν Του ὁ ἔνδοξος Θεός· (χαῖρε) σύ, ποὺ ἐθανάτωσες τὸν ᾍδην (μὲ τὸ νὰ γεννήσῃς τὸν Νικητὴν τοῦ θανάτου), σύ, ποὺ εἶσαι ὁ ὁλόφωτος νυμφικὸς θάλαμος (ἐντὸς τοῦ ὁποίου ὁ Θεὸς Λόγος ἡνώθη μὲ τὴν κτιστὴν ἀνθρωπίνην φύσιν). Χαῖρε, ἡ ἀγαλλίασις τῶν Ἀγγέλων. Χαῖρε, σύ, ποὺ εἶσαι ἡ βοήθεια ὅλων ὅσοι σὲ παρακαλοῦν μὲ πίστιν.

Ὑπεραγία Θεοτόκε, σῶσον ἡμᾶς.

Πυρίμορφον ὄχημα, τοῦ Λόγου,
χαῖρε Δέσποινα, ἔμψυχε Παράδεισε,
τὸ ξύλον, ἐν μέσῳ ἔχων ζωῆς τὸν Κύριον·
οὗ ὁ γλυκασμὸς ζωοποιεῖ,
πίστει τοὺς μετέχοντας, καὶ φθορᾷ ὑποκύψαντας.

Χαῖρε, Δέσποινα, σύ, ἡ ὁποία, ὡσὰν ἅρμα πύρινον [23], ἐδέχθης μέσα σου τὸν Λόγον τοῦ Θεοῦ (καὶ τὸν μετέφερες ἀπὸ τὸν οὐρανὸν εἰς τὴν γῆν)· (χαῖρε,) σύ, ποὺ εἶσαι ὁ ἔμψυχος Παράδεισος [24], ὁ ἔχων ἐν τῷ μέσῳ του τὸ δένδρον τῆς ζωῆς, δηλαδὴ τὸν Κύριον. Ἡ γλυκύτης τῶν καρπῶν αὐτοῦ τοῦ δένδρου (δηλαδὴ τοῦ Κυρίου) δίδει ζωὴν εἰς ἐκείνους, οἱ ὁποῖοι προηγουμένως μὲν εἶχον ὑποκύψει εἰς τὸν θάνατον (διότι ἔφαγον καρπὸν ἀπὸ τὸ ἀπηγορευμένον δένδρον, ποὺ ἦτο ἐντὸς τοῦ Παραδείσου τῆς Ἐδέμ), τώρα δὲ γεύονται μὲ πίστιν τοὺς καρποὺς τοῦ δένδρου αὐτοῦ.

Ῥωννύμενοι σθένει σου, πιστῶς ἀναβοῶμέν σοι·
Χαῖρε πόλις τοῦ Παμβασιλέως, δεδοξασμένα καὶ ἀξιάκουστα,
περὶ ἧς λελάληνται σαφῶς·
ὄρος ἀλατόμητον,  χαῖρε βάθος ἀμέτρητον.

Λαμβάνοντες ἰσχὺν διὰ τῆς ἰδικῆς σου δυνάμεως, κραυγάζομεν πρὸς σὲ μὲ πίστιν: Χαῖρε, ὦ πόλις τοῦ Βασιλέως τῶν ὅλων, διὰ τὴν ὁποίαν πολλὰ ἔνδοξα καὶ ἄξια νὰ ἀκουσθοῦν [25] ἐλάλησαν σαφῶς οἱ προφῆται (προφητεύοντες τὰ μελλοντικὰ μεγαλεῖα τῆς Ἱερουσαλήμ, ἡ ὁποία ἦτο προτύπωσις ἰδική σου). Χαῖρε, σύ, ποὺ εἶσαι ὄρος, εἰς τὸ ὁποῖον δὲν ἠνοίχθησαν λατομεῖα [26] (δηλαδὴ παρθένον ὄρος), καὶ βάθος (πνευματικόν), τὸ ὁποῖον κανεὶς δὲν δύναται νὰ μετρήσῃ.

Εὐρύχωρον σκήνωμα, τοῦ Λόγου, χαῖρε Ἄχραντε·
κόχλος ἡ τὸν θεῖον μαργαρίτην, προαγαγοῦσα, χαῖρε πανθαύμαστε·
πάντων πρὸς Θεὸν καταλλαγή, τῶν μακαριζόντων σε, Θεοτόκε ἑκάστοτε.

Χαῖρε, ὦ ἁγνὴ Κόρη, σύ, ποὺ ἀποτελεῖς εὐρύχωρον κατοικίαν τοῦ Λόγου, σύ, ποὺ εἶσαι ἡ κογχύλη («ἀχηβάδα»), ἡ ὁποία ἔφερεν εἰς ἡμᾶς τὸν θεῖον μαργαρίτην (τὸν Χριστόν). Χαῖρε, πανθαύμαστε, σύ, ποὺ συμφιλιώνεις πρὸς τὸν Θεὸν ὅλους ἐκείνους, οἱ ὁποῖοι πάντοτε σὲ μακαρίζουν.

 

ᾨδὴ ς´. Ὁ Εἱρμός.

Τὴν θείαν ταύτην καὶ πάντιμον,
τελοῦντες ἑορτὴν οἱ θεόφρονες, τῆς Θεομήτορος,
δεῦτε τὰς χεῖρας κροτήσωμεν,
τὸν ἐξ αὐτῆς τεχθέντα Θεὸν δοξάζοντες. (δίς)

Ἡμεῖς οἱ εὐσεβεῖς, ποὺ ἐπιτελοῦμεν τὴν θείαν καὶ τιμιωτάτην αὐτὴν ἑορτὴν τῆς Μητρὸς τοῦ Κυρίου μας, ἔλθετε νὰ κτυπήσωμεν (σκιρτῶντες ἀπὸ ἀγαλλίασιν) τὰς χεῖρας, δοξάζοντες (μὲ αὐτὸν τὸν ἐνθουσιώδη τρόπον) τὸν Θεόν ποὺ ἐγεννήθη ἐξ αὐτῆς.

Ὑπεραγία Θεοτόκε, σῶσον ἡμᾶς.

Παστὰς τοῦ Λόγου ἀμόλυντε,
αἰτία τῆς τῶν πάντων θεώσεως,
χαῖρε Πανάχραντε, τῶν Προφητῶν περιήχημα·
χαῖρε τῶν Ἀποστόλων τὸ ἐγκαλλώπισμα.

Χαῖρε, ὦ ἄσπιλε Κόρη, σύ, ποὺ εἶσαι ὁ ἀμόλυντος νυμφικὸς θάλαμος τοῦ Λόγου (μέσα εἰς τὸν ὁποῖον Οὗτος -ὁ Λόγος- ἡνώθη μὲ τὴν κτιστὴν ἀνθρωπίνην φύσιν), σύ, ποὺ εἶσαι ἡ αἰτία τῆς θεώσεως ὅλων (τῶν πιστῶν), ὁ Ἦχος ποὺ ἀκούεται γύρω ἀπὸ τοὺς προφήτας [27]. Χαῖρε, σύ, ἡ ὁποία εἶσαι τὸ ἔνδοξον στόλισμα τῶν ἀποστόλων

Ὑπεραγία Θεοτόκε, σῶσον ἡμᾶς.

Ἐκ σοῦ ἡ δρόσος ἀπέσταξε,
φλογμὸν πολυθεΐας ἡ λύσασα·
ὅθεν βοῶμέν σοι· Χαῖρε ὁ πόκος ὁ ἔνδροσος,
ὃν Γεδεὼν Παρθένε προεθεάσατο.

Ἀπὸ σὲ ἔσταξεν ἡ δρόσος (ὁ Χριστός), ποὺ ἔσβησε τὴν φλόγα τῆς (εἰδωλολατρικῆς) πολυθεΐας. Διὰ τοῦτο ἀναφωνοῦμεν εἰς σέ: Χαῖρε, Παρθένε, σύ, ποὺ εἶσαι ὁ γεμάτος ἀπὸ δρόσον πόκος [28], τὸν ὁποῖον ὁ Γεδεὼν εἶδε προφητικῶς (κατὰ τὴν παλαιὰν ἐκείνην ἐποχήν).

Ἰδού σοι, Χαῖρε, κραυγάζομεν,
λιμὴν ἡμῖν γενοῦ θαλαττεύουσι,
καὶ ὁρμητήριον, ἐν τῷ πελάγει τῶν θλίψεων,
καὶ τῶν σκανδάλων πάντων τοῦ πολεμήτορος.

Ἰδού, κραυγάζομεν εἰς σὲ τό, Χαῖρε! Γίνε (λοιπὸν) λιμὴν δι᾿ ἡμᾶς, ποὺ πλέομεν μέσα εἰς τὴν (τρικυμιώδη) θάλασσαν (τοῦ βίου)· γίνε τόπος ὀχυρὸς ἀνεφοδιασμοῦ καὶ ἐξορμήσεων δι᾿ ἡμᾶς, ποὺ εἴμεθα μέσα εἰς τὸ πέλαγος τῶν θλίψεων καὶ τῶν πολλῶν καὶ ποικίλων παγίδων τοῦ ἐχθροῦ μας Διαβόλου.

Χαρᾶς αἰτία χαρίτωσον,
ἡμῶν τὸν λογισμὸν τοῦ κραυγάζειν σοι·
Χαῖρε ἡ ἄφλεκτος βάτος, νεφέλη ὁλόφωτε,
ἡ τοὺς πιστοὺς ἀπαύστως ἐπισκιάζουσα.

Σύ, ποὺ εἶσαι ἡ αἰτία τῆς χαρᾶς (διότι ἐγέννησες τὸν Λυτρωτὴν τοῦ κόσμου), γέμισε μὲ τὴν χάριν σου τὴν σκέψιν μας, ὥστε νὰ κραυγάζωμεν πρὸς σέ: Χαῖρε, σύ, ποὺ εἶσαι ἡ (φλογιζομένη καὶ μὴ καιομένη [29] βάτος, (τὴν ὁποίαν εἶδε συμβολικῶς ὁ Μωϋσῆς,) καὶ ἡ ὁλόφωτος νεφέλη [30], ἡ συνεχῶς ῥίπτουσα τὴν προστατευτικὴν σκιὰν της ἐπὶ τῶν πιστῶν.

ᾨδὴ ζ´. Ὁ Εἱρμός.

Οὐκ ἐλάτρευσαν, τῇ κτίσει οἱ θεόφρονες, παρὰ τὸν Κτίσαντα·
ἀλλὰ πυρὸς ἀπειλήν, ἀνδρείως πατήσαντες, χαίροντες ἔψαλλον·
Ὑπερύμνητε, ὁ τῶν Πατέρων Κύριος, καὶ Θεὸς εὐλογητὸς εἶ.

Οἱ εὐσεβεῖς ἐκεῖνοι τρεῖς Ἰσραηλῖται νέοι (ποὺ ἦσαν αἰχμάλωτοι εἰς τὴν Βαβυλῶνα,) δὲν ἐλάτρευσαν τὰ δημιουργήματα (ὅπως ἦτο ἡ εἰκὼν τοῦ βασιλέως Ναβουχοδονόσορος ποὺ ἐστήθη διὰ νὰ προσκυνῆται λατρευτικῶς), παραμερίζοντες τὸν Δημιουργόν. Καταπατήσαντες δὲ μὲ γενναιότητα τὴν ἀπειλὴν ὅτι θὰ τοὺς ῥίψουν εἰς τὸ πῦρ, (πρὸς τιμωρίαν των,) ἔψαλλον (ἀπὸ τὸ μέσον τῆς καιομένης καμίνου) γεμᾶτοι χαράν: Δοξασμένος, εἶσαι σύ, ὁ Κύριος καὶ Θεὸς τῶν προγόνων μας, τὸν ὁποῖον οὐδεὶς δύναται νὰ ὑμνήσῃ ἐπαξίως.

Τροπάρια.

Ὑπεραγία Θεοτόκε, σῶσον ἡμᾶς.

Ἀνυμνοῦμέν σε, βοῶντες· Χαῖρε ὄχημα,
Ἡλίου τοῦ νοητοῦ· ἄμπελος ἀληθινή,
τὸν βότρυν τὸν πέπειρον, ἡ γεωργήσασα,
οἶνον στάζοντα, τὸν τὰς ψυχὰς εὐφραίνοντα,
τῶν πιστῶς σε δοξαζόντων.

Σὲ ὑμνοῦμεν, λέγοντες πρὸς σέ, ὦ Θεοτόκε: Χαῖρε, σύ, ποὺ εἶσαι τὸ (θεῖον) ἅρμα τοῦ πνευματικοῦ ἡλίου (Χριστοῦ) καὶ ἡ πραγματικὴ ἄμπελος («κληματαριά») ποὺ ἐβλάστησε τὴν ὡραίαν καὶ ὥριμον σταφυλὴν (τὸν Χριστόν)· ἡ (θεία) σταφυλὴ αὕτη στάζει (οὐράνιον) οἶνον, ὁ ὁποῖος (πινόμενος,) εὐφραίνει τὰς ψυχὰς [31] ἐκείνων, ποὺ μὲ πίστιν σὲ δοξάζουν.

Ὑπεραγία Θεοτόκε, σῶσον ἡμᾶς.

Ἰατῆρα, τῶν ἀνθρώπων ἡ κυήσασα, χαῖρε Θεόνυμφε·
ἡ ῥάβδος ἡ μυστική, ἄνθος τὸ ἀμάραντον, ἡ ἐξανθήσασα·
χαῖρε Δέσποινα, δι᾿ ἧς χαρᾶς πληρούμεθα, καὶ ζωὴν κληρονομοῦμεν.

Χαῖρε, Νύμφη τοῦ Κυρίου, σύ, ἡ ὁποία ἐγέννησες τὸν Ἰατρὸν (τῶν ψυχικῶν καὶ σωματικῶν ἀσθενειῶν) τῶν ἀνθρώπων· (χαῖρε,) σύ, ποὺ εἶσαι ἡ μυστικὴ ῥάβδος [32] ἡ βλαστήσασα τὸ ἄνθος (τὸν Χριστόν), ποὺ ποτὲ δὲν μαραίνεται. Χαῖρε, ὦ Δέσποινα, σύ, διὰ μέσου τῆς ὁποίας γεμίζομεν ἀπὸ χαρὰν καὶ κληρονομοῦμεν τὴν (αἰώνιον) ζωήν.

Ὑπεραγία Θεοτόκε, σῶσον ἡμᾶς.

Ῥητορεύουσα, οὐ σθένει γλῶσσα Δέσποινα, ὑμνολογῆσαί σε·
ὑπὲρ γὰρ τὰ Σεραφείμ, ὑψώθης κυήσασα, τὸν Βασιλέα Χριστόν·
ὃν ἱκέτευε, πάσης νῦν βλάβης ῥύσασθαι, τοὺς πιστῶς σε προσκυνοῦντας.

Ὦ Δέσποινα, οὔτε ἡ πλέον ῥητορικὴ γλῶσσα δὲν ἠμπορεῖ νὰ σὲ ὑμνήσῃ ὅσον πρέπει· διότι, μὲ τὸ νὰ γεννήσῃς τὸν Βασιλέα Χριστόν, κατέστης ὑψηλοτέρα καὶ ἀνωτέρα καὶ ἀπ´αὐτὰ τὰ Σεραφείμ (ποὺ ἀποτελοῦν τὸ ὕψιστον Ἀγγελικὸν Τάγμα). Ἱκέτευε (λοιπὸν) Αὐτὸν νὰ ἀπαλλάξῃ ἀπὸ οἰονδήποτε κακὸν ἡμᾶς, ποὺ μὲ πίστιν σὲ προσκυνοῦμεν.

Δόξα.

Εὐφημεῖ σε, μακαρίζοντα τὰ πέρατα, καὶ ἀνακράζει σοι·
Χαῖρε ὁ τόμος ἐν ᾧ, δακτύλῳ ἐγγέγραπται,
Πατρὸς ὁ Λόγος Ἁγνή· ὃν ἱκέτευε,
βίβλῳ ζωῆς τοὺς δούλους σου, καταγράψαι Θεοτόκε.

Ὅλος ὁ κόσμος, ἀπὸ τὸ ἓν ἄκρον ἕως τὸ ἄλλο, σὲ ἐγκωμιάζει μὲ μακαρισμοὺς καὶ ἀναφωνεῖ πρὸς σέ: Χαῖρε, ὦ ἁγνὴ Παρθένε, ποὺ εἶσαι ὁ πίναξ [33], εἰς τὸν ὁποῖον μὲ τὸν δάκτυλον τοῦ Θεοῦ Πατρὸς ἔχει γραφῆ ὁ Λόγος. Ἱκέτευε (λοιπὸν) Αὐτόν, Θεοτόκε, νὰ γράψῃ τοὺς δούλους σου εἰς τὸ βιβλίον τῆς (αἰωνίου) ζωῆς [34].

Καὶ νῦν.

Ἱκετεύομεν, οἱ δοῦλοί σου καὶ κλίνομεν, γόνυ καρδίας ἡμῶν·
Κλῖνον τὸ οὖς σου, Ἁγνή, καὶ σῶσον τοὺς θλίψεσι, βυθιζομένους ἡμᾶς,
καὶ συντήρησον, πάσης ἐχθρῶν ἁλώσεως, τὴν σὴν Πόλιν Θεοτόκε.

Ἡμεῖς οἱ δοῦλοι σου σὲ ἱκετεύομεν καὶ κάμπτομεν (ἐνώπιόν σου) τὰ γόνατα τῆς καρδίας μας. Πλησίασε τὸ οὖς σου (διὰ νὰ ἀκούσῃς τὴν ἱκεσίαν μας), ὦ Ἁγνή, καὶ σῶσε ἡμᾶς ποὺ βυθιζόμεθα μέσα εἰς τὸ πέλαγος τῶν θλίψεων, καὶ φύλαξε τὴν πόλιν σου, ὦ Θεοτόκε, ἀπὸ πάσης ἐχθρικῆς ἐπιθέσεως.

Καὶ πάλιν: «Οὐκ ἐλάτρευσαν…»

 

ᾨδὴ η´. Ὁ Εἱρμός.

Παῖδας εὐαγεῖς ἐν τῇ καμίνῳ,
ὁ τόκος τῆς Θεοτόκου διεσώσατο,
τότε μὲν τυπούμενος· νῦν δὲ ἐνεργούμενος,
τὴν οἰκουμένην ἅπασαν, ἀγείρει ψάλλουσαν·
Τὸν Κύριον ὑμνεῖτε τὰ ἔργα,
καὶ ὑπερυψοῦτε, εἰς πάντας τοὺς αἰῶνας.

Ὁ Υἱὸς τῆς Θεοτόκου, κατὰ τὴν παλαιὰν ἐποχήν, προτυπούμενος μὲ τὸν ἐμφανισθέντα Ἄγγελον [35], διεφύλαξεν (ἀβλαβεῖς) τοὺς εὐσεβεῖς (Ἰσραηλίτας) νέους, ποὺ ἦσαν μέσα εἰς τὴν κάμινον τοῦ πυρός. Τώρα δέ, φανερούμενος (ὄχι πλέον μὲ τύπους καὶ σύμβολα, ἀλλὰ) ἐνεργῶς, σωματικῶς, σηκώνει ἐπάνω ὁλόκληρον τὴν οἰκουμένην καὶ τὴν κάμνει νὰ ψάλλῃ: Ὅλα τὰ δημιουργήματα, δοξολογεῖτε τὸν Κύριον καὶ (διὰ τῶν ὕμνων σας) ὑψώνετε Αὐτὸν ὑπεράνω παντὸς ὕψους καὶ ἀνθρωπίνου μεγαλείου εἰς πάντας τοὺς αἰῶνας.

Τροπάρια.

Ὑπεραγία Θεοτόκε, σῶσον ἡμᾶς.

Νηδύϊ τὸν Λόγον ὑπεδέξω,
τὸν πάντα βαστάζοντα ἐβάστασας·
γάλακτι ἐξέθρεψας, νεύματι τὸν τρέφοντα,
τὴν οἰκουμένην ἅπασαν, Ἁγνή, ᾧ ψάλλομεν·
Τὸν Κύριον ὑμνεῖτε τὰ ἔργα,
καὶ ὑπερυψοῦτε εἰς πάντας τοὺς αἰῶνας.

Ἐδέχθης εἰς τὴν κοιλίαν σου, ὦ ἁγνὴ Παρθένε, τὸν Λόγον τοῦ Θεοῦ· ἐβάστασες (εἰς τὰς ἀγκάλας σου) Ἐκεῖνον ποὺ βαστάζει ὅλην τὴν δημιουργίαν. Ἔθρεψες μὲ τὸ γάλα σου Ἐκεῖνον ποὺ μὲ ἕνα νεῦμα του τρέφει ὅλην τὴν οἰκουμένην. Εἰς Αὐτὸν ψάλλομεν: Ὅλα τὰ δημιουργήματα, δοξολογεῖτε τὸν Κύριον καὶ (διὰ τῶν ὕμνων σας) ὑψώνετε Αὐτὸν ὑπεράνω παντὸς ὕψους καὶ ἀνθρωπίνου μεγαλείου εἰς πάντας τοὺς αἰῶνας.

Ὑπεραγία Θεοτόκε, σῶσον ἡμᾶς.

Μωσῆς κατενόησεν ἐν βάτῳ,
τὸ μέγα Μυστήριον τοῦ τόκου σου·
Παῖδες προεικόνισαν, τοῦτο ἐμφανέστατα,
μέσον πυρὸς ἱστάμενοι, καὶ μὴ φλεγόμενοι,
ἀκήρατε ἁγία Παρθένε·
ὅθεν σε ὑμνοῦμεν εἰς πάντας τοὺς αἰῶνας.

Ὁ Μωϋσῆς ἀντελήφθη ὅτι εἰς τὴν βάτον [36] εἰκονίζετο τὸ μέγα μυστήριον τῆς ὑπὸ σοῦ γεννήσεως τοῦ Κυρίου (διότι, ὅπως ἡ βάτος ἐφλογίζετο χωρὶς νὰ καίεται, τοιουτοτρόπως καὶ σὺ ἐδέχθης ἐντός σου τὸ πῦρ τῆς Θεότητος χωρὶς νὰ κατακαῇς). Ἀλλὰ καὶ οἱ (τρεῖς εὐσεβεῖς Ἰσραηλῖται) νέοι προετύπωσαν σαφέστατα τὸ μυστήριον αὐτό, μὲ τὸ νὰ εὑρίσκωνται μέσα εἰς τὸ πῦρ καὶ νὰ μὴ καίωνται. Δι᾿ αὐτό, λοιπόν, ὦ καθαρωτάτη ἁγία Παρθένε, σὲ ὑμνοῦμεν ἀκαταπαύστως.

Ὑπεραγία Θεοτόκε, σῶσον ἡμᾶς.

Οἱ πρῴην ἀπάτῃ γυμνωθέντες,
στολὴν ἀφθαρσίας ἐνεδύθημεν, τῇ κυοφορίᾳ σου·
καὶ οἱ καθεζόμενοι, ἐν σκότει παραπτώσεων,
φῶς κατωπτεύσαμεν, φωτὸς κατοικητήριον Κόρη·
ὅθεν σε ὑμνοῦμεν, εἰς πάντας τοὺς αἰῶνας.

Ἡμεῖς, ποὺ λόγῳ τῆς ἀπάτης (τοῦ ὄφεως) ἐγυμνώθημεν [37] κατὰ τὴν παλαιὰν ἐκείνην ἐποχήν, τώρα λόγῳ τῆς ἰδικῆς σου ἐγκυμοσύνης ἐνεδύθημεν ἄφθαρτον στολήν· καὶ ἀκόμη, ἡμεῖς οἱ εὑρισκόμενοι εἰς τὸ σκότος τῶν ἁμαρτιῶν, εἴδομεν ἄπλετον φῶς, ὦ Κόρη, ποὺ εἶσαι ἡ κατοικία τοῦ φωτός. Δι᾿ αὐτό, λοιπόν, σὲ ὑμνοῦμεν ἀκαταπαύστως.

Δόξα.

Νεκροὶ διὰ σοῦ ζωοποιοῦνται· ζωὴν γὰρ τὴν ἐνυπόστατον ἐκύησας·
εὔλαλοι οἱ ἄλαλοι, πρῴην χρηματίζοντες,
λεπροί, ἀποκαθαίρονται, νόσοι διώκονται,
πνευμάτων ἀερίων τὰ πλήθη, ἥττηνται Παρθένε, βροτῶν ἡ σωτηρία.

Διὰ σοῦ οἱ νεκροὶ γίνονται πάλιν ζωντανοί, διότι ἐγέννησες τὴν ζωήν, ἡ ὁποία εἶναι (ὄχι μία ἁπλὴ κατάστασις, ἀλλὰ) πραγματικὴ ὑπόστασις, πρόσωπον (δηλαδὴ ἐγέννησες τὸ Δεύτερον Πρόσωπον τῆς Ἁγίας Τριάδος, τὸν Υἱὸν τοῦ Θεοῦ). Διὰ σοῦ ἐπίσης ἐκεῖνοι, ποὺ ἦσαν πρὶν ἄλαλοι, γίνονται ὁμιλητικώτατοι· οἱ λεπροὶ καθαρίζονται, αἱ ἀσθένειαι ἐξαφανίζονται, τὰ πλήθη τῶν ἐναερίων σατανικῶν πνευμάτων συντρίβονται, ὦ Παρθένε, ποὺ εἶσαι ἡ σωτηρία τῶν ἀνθρώπων.

Καὶ νῦν.

Ἡ κόσμῳ τεκοῦσα σωτηρίαν, δι᾿ ἧς ἀπὸ γῆς εἰς ὕψος ἤρθημεν,
χαίροις Παντευλόγητε, σκέπη καὶ κραταίωμα,
τεῖχος καὶ ὀχύρωμα τῶν μελῳδούντων Ἁγνή·
Τὸν Κύριον ὑμνεῖτε τὰ ἔργα, καὶ ὑπερυψοῦτε, εἰς πάντας τοὺς αἰῶνας.

Χαῖρε, σύ, ποὺ εἶσαι κατὰ πάντα εὐλογημένη, σύ, ἡ ὁποία ἐγέννησες χάριν τοῦ κόσμου τὸν Σωτῆρα, σύ, μέσῳ τῆς ὁποίας ἀνυψώθημεν ἀπὸ τὴν γῆν εἰς τὰ ὕψη τοῦ οὐρανοῦ. Εἶσαι σκέπη καὶ στερέωμα καὶ τεῖχος καὶ ἰσχυρὸν φρούριον, ὦ ἁγνὴ Παρθένε, ἐκείνων οἱ ὁποῖοι ψάλλουν: Ὅλα τὰ δημιουργήματα, δοξολογεῖτε τὸν Κύριον καὶ (διὰ τῶν ὕμνων σας) ὑψώνετε Αὐτὸν ὑπεράνω παντὸς ὕψους καὶ ἀνθρωπίνου μεγαλείου εἰς πάντας τοὺς αἰῶνας.

Καὶ πάλιν: «Παῖδας εὐαγεῖς…»

 

ᾨδὴ θ´. Ὁ Εἱρμός.

Ἅπας γηγενής, σκιρτάτω τῷ πνεύματι, λαμπαδουχούμενος·
πανηγυριζέτω δέ,  ἀΰλων Νόων φύσις γεραίρουσα,
τὴν ἱερὰν πανήγυριν, τῆς Θεομήτορος, καὶ βοάτω·
Χαίροις παμμακάριστε, Θεοτόκε ἁγνή ἀειπάρθενε.

Ὅλα τὰ τέκνα τῆς γῆς ἂς σκιρτοῦν ἐξ ἀγαλλιάσεως, δεχόμενα εἰς τὸ πνεῦμα των θείας ἐλλάμψεις [38], τὰ δὲ τάγματα τῶν πνευματικῶν καὶ ἀσωμάτων Ἀγγέλων ἂς πανηγυρίζουν ἐγκωμιάζοντα τὴν ἁγίαν ἑορτὴν τῆς Μητρὸς τοῦ Κυρίου, καὶ ἂς ἀναφωνοῦν πρὸς αὐτήν: Χαῖρε Θεοτόκε, ἁγνὴ Ἀειπάρθενε, ἀξία παντὸς μακαρισμοῦ.

Τροπάρια.

Ὑπεραγία Θεοτόκε, σῶσον ἡμᾶς.

Ἵνα σοι πιστοί, τὸ Χαῖρε κραυγάζωμεν,
οἱ διὰ σοῦ τῆς χαρᾶς, μέτοχοι γενόμενοι, τῆς ἀϊδίου,
ῥῦσαι ἡμᾶς πειρασμοῦ, βαρβαρικῆς ἁλώσεως,
καὶ πάσης ἄλλης πληγῆς, διὰ πλῆθος,
Κόρη παραπτώσεων, ἐπιούσης βροτοῖς ἁμαρτάνουσιν.

Ἁπάλλαξέ μας, ὦ ἁγνὴ Κόρη, ἀπὸ πειρασμούς, ἀπὸ βαρβαρικὰς ἐπιθέσεις καὶ ἀπὸ οἰανδήποτε ἄλλην συμφοράν, ἡ ὁποία ἐπέρχεται ἐναντίον ἡμῶν τῶν ἁμαρτωλῶν ἀνθρώπων, ἕνεκα τοῦ πλήθους τῶν παραβάσεων μας, καὶ τότε ἡμεῖς οἱ πιστοί, θὰ κραυγάζωμεν εἰς σὲ τὸ Χαῖρε.

Ὑπεραγία Θεοτόκε, σῶσον ἡμᾶς.

Ὤφθης φωτισμός, ἡμῶν καὶ βεβαίωσις· ὅθεν βοῶμέν σοι·
Χαῖρε ἄστρον ἄδυτον, εἰσάγον κόσμῳ τὸν μέγαν Ἥλιον·
χαῖρε Ἐδὲμ ἀνοίξασα, τὴν κεκλεισμένην Ἁγνή·
χαῖρε στῦλε, πύρινε εἰσάγουσα, εἰς τὴν ἄνω ζωήν, τὸ ἀνθρώπινον.

Ἀπεδείχθη ὅτι εἶσαι ὁ ἰδικός μας φωτισμὸς καὶ ἡ ἰδικὴ μας πεποίθησις. Δι᾿ αὐτὸ ἀναφωνοῦμεν εἰς σέ: Χαῖρε, σύ, ἀνέσπερον ἄστρον, ποὺ φέρεις εἰς τὸν κόσμον τὸν μέγα ἥλιον (τὸν Χριστόν). Χαῖρε, ὦ ἁγνὴ Κόρη, ποὺ ἤνοιξες τὸν παράδεισον τῆς Ἐδέμ, τὸν ὁποῖον εἶχε κλείσει ἡ παρακοὴ μας. Χαῖρε, σύ, ποὺ εἶσαι ὁ πύρινος στῦλος [39], ὁ ὁδηγῶν τὸ ἀνθρώπινον γένος εἰς τὴν ζωὴν τῆς οὐρανίου Βασιλείας.

Ὑπεραγία Θεοτόκε, σῶσον ἡμᾶς.

Στῶμεν εὐλαβῶς, ἐν οἴκῳ Θεοῦ ἡμῶν, καὶ ἐκβοήσωμεν·
Χαῖρε κόσμου Δέσποινα· χαῖρε Μαρία, Κυρία πάντων ἡμῶν·
χαῖρε ἡ μόνη ἄμωμος, ἐν γυναιξὶ καὶ καλή·
χαῖρε σκεῦος, μύρον τὸ ἀκένωτον, ἐπὶ σὲ κενωθὲν εἰσδεξάμενον.

Ἂς σταθῶμεν μὲ εὐλάβειαν εἰς τὸν οἶκον τοῦ Θεοῦ μας καὶ ἂς ἀναφωνήσωμεν (πρὸς τὴν Θεοτόκον): Χαῖρε, Δέσποινα τοῦ κόσμου. Χαῖρε, Μαρία, Βασίλισσα ὅλων ἡμῶν. Χαῖρε, σύ, ποὺ μεταξὺ τῶν γυναικῶν εἶσαι ἡ μοναδικὴ ἄμωμος καὶ ἐκλεκτή. Χαῖρε, θεῖον σκεῦος, ποὺ ἐδέχθης ἐντός σου τὸ ἀκένωτον μύρον, τὸ ὁποῖον ἐκενώθη καὶ ἐξεχύθη ἐπάνω σου [40].

Δόξα.

Ἡ περιστερά, ἡ τὸν ἐλεήμονα ἀποκυήσασα, χαῖρε Ἀειπάρθενε·
Ὁσίων πάντων χαῖρε τὸ καύχημα, τῶν Ἀθλητῶν στεφάνωμα·
χαῖρε ἁπάντων τε, τῶν Δικαίων, θεῖον ἐγκαλλώπισμα,
καὶ ἡμῶν τῶν πιστῶν τὸ διάσωσμα.

Χαῖρε, Ἀειπάρθενε, σύ, ποὺ εἶσαι ἡ (θεία) περιστερὰ [41] ἡ γεννήσασα τὸν ἐλεήμονα Θεόν. Χαῖρε, σύ, ποὺ εἶσαι τὸ καύχημα ὅλων τῶν ὁσίων καὶ τὸ στεφάνωμα τῶν μαρτύρων. Χαῖρε, σύ, ποὺ εἶσαι ὅλων τῶν δικαίων τὸ θεῖον στόλισμα καὶ ἡμῶν τῶν πιστῶν ἡ σωτηρία.

Καὶ νῦν.

Φεῖσαι ὁ Θεός, τῆς κληρονομίας σου,
τὰς ἁμαρτίας ἡμῶν, πάσας παραβλέπων νῦν,
εἰς τοῦτο ἔχων ἐκδυσωποῦσάν σε,
τὴν ἐπὶ γῆς ἀσπόρως σε κυοφορήσασαν,
διὰ μέγα, ἔλεος θελήσαντα, μορφωθῆναι Χριστὲ τὸ ἀλλότριον.

Λυπήσου, ὦ Θεέ, ἡμᾶς, οἱ ὁποῖοι εἴμεθα ἰδικοί Σου καὶ ἀποτελοῦμεν τὴν περιουσίαν Σου, καὶ παράβλεψε ὅλας τὰς ἁμαρτίας μας, ἀφοῦ μάλιστα Σὲ ἱκετεύει δι᾿ αὐτὸ ἐκείνη ποὺ ἐγέννησε καὶ ἔφερεν εἰς τὴν γῆν ἄνευ ἀνδρικοῦ σπέρματος, Σέ, ὦ Χριστέ, ὁ Ὁποῖος ἀπὸ μεγάλην εὐσπλαχνίαν ἠθέλησες νὰ λάβῃς μορφὴν ξένην πρὸς τὴν θεϊκήν Σου φύσιν (δηλαδὴ μορφὴν ἀνθρωπίνην).

 

Ἱστορικά

Ὁ λόγος, διὰ τὸν ὁποῖον ὁ Ὕμνος ὠνομάσθη «Ἀκάθιστος», εἶναι ὁ ἑξῆς, συμφώνως πρὸς τὴν παράδοσιν: Κατὰ τὸ ἔτος 626 ἡ Κωνσταντινούπολις ἐπολιορκήθη ὑπὸ τῶν Περσῶν καὶ τῶν Ἀβάρων ἐπὶ τινὰς μῆνας. Ὁ βασιλεὺς Ἡράκλειος ἀπουσίαζεν εἰς Μικρὰν Ἀσίαν, πολεμῶν ἐκεῖ τοὺς Πέρσας. Ὅταν ἔμαθεν ὅτι ἡ πόλις πολιορκεῖται, ἔστειλεν ἐκ τοῦ στρατοῦ του δώδεκα χιλιάδας ἄνδρας εἰς τὸν φρούραρχον τῆς Κωνσταντινουπόλεως Βῶνον διὰ νὰ ὑπερασπίσουν, μαζὶ μὲ τὴν φρουράν, τὴν πρωτεύουσαν τῆς αὐτοκρατορίας.

Ὁ Βῶνος μετὰ τοῦ Πατριάρχου Σεργίου ἐξώπλισαν καὶ ὅσους ἐκ τῶν πολιτῶν ἠδύναντο νὰ φέρουν ὅπλα. Ὅλοι ἀπεφάσισαν νὰ ἀντισταθοῦν μέχρις ἐσχάτων. Ὁ Πατριάρχης περιέτρεχε τὴν πόλιν καὶ ἐνεθάῤῥυνε τὰ πλήθη καὶ τοὺς μαχητάς. Ἡ πόλις ὁλόκληρος εἶχεν ἐναποθέσει τὰς ἐλπίδας της εἰς τὴν Προστάτριάν της, τὴν «Ὑπέρμαχον Στρατηγόν», τὴν Ὑπεραγίαν Θεοτόκον. Ἡ πολιορκία ἦτο στενὴ καὶ ἰσχυρά. Παρὰ ταῦτα ἡ πόλις ἀνθίστατο εἰς τὰς ἐπιθέσεις τῶν πολιορκητῶν. Ἀλλὰ καὶ αὐτοὶ ἐπέμενον εἰς τὴν πολιορκίαν.

Αἰφνιδίως ὅμως φοβερὸς ἀνεμοστρόβιλος καταστρέφει τὸν στόλον των καὶ τοιουτοτρόπως ἀναγκάζονται κατὰ τὴν νύκτα τῆς 7ης πρὸς τὴν 8ην Αὐγούστου νὰ λύσουν τὴν πολιορκίαν καὶ νὰ φύγουν ἄπρακτοι. Ἡ βασιλεύουσα ἐσώθη!

Ὁ λαὸς τῆς πόλεως, πανηγυρίζων τὴν σωτηρίαν του, τὴν ὁποίαν ὤφειλεν εἰς τὴν προστασίαν τῆς Θεομήτορος, συνηθροίσθη εἰς τὸν ἐν Βλαχέρναις Ναὸν τῆς Παναγίας, ὅπου ἐτελέσθη, προεξάρχοντος τοῦ Πατριάρχου Σεργίου, ὁλονύκτιος εὐχαριστήριος Ἀκολουθία. Τότε «ὀρθοστάδην ἅπας ὁ λαὸς ἔψαλε» τὸν Ὕμνον, ὁ ὁποῖος διὰ τοῦτο ἔκτοτε ὠνομάσθη «Ἀκάθιστος». Βεβαίως ὁ Ὕμνος προϋπῆρχε καὶ ἐψάλλετο πρὸς τιμὴν τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου, ἀλλὰ κατὰ τὴν νύκτα ἐκείνην καθιερώθη πλέον κατὰ τρόπον ἐπίσημον καὶ πανηγυρικὸν εἰς τὴν Ἐκκλησίαν μας.

Τὸ τροπάριον «Τῇ ὑπερμάχῳ στρατηγῷ» (τὸ ὁποῖον ἀντικατέστησε τὸ προϋπάρχον «Τὸ προσταχθὲν μυστικῶς») συνετέθη ἀναμφιβόλως κατ᾿ ἐκείνας τὰς ὥρας. Δι᾿ αὐτοῦ ὁλόκληρος ἡ λυτρωθεῖσα ἐκ τῆς συμφορᾶς πόλις «ἀνέγραψε τὰ νικητήρια», ἀπέδωσε δηλαδὴ εὐγνωμόνως τὴν νίκην, εἰς τὴν Προστάτριαν αὐτῆς Θεοτόκον.

 

Σημειώσεις

[1] Ἡ φράσις «ὁ κλίνας τῇ καταβάσει τοὺς οὐρανοὺς» εἶναι ἐμπνευσμένη ἀπὸ τοὺς Ψαλμούς. Ὁ Ψαλμὸς ιζ´ (στ. 10) λέγει ὅτι ὁ Θεὸς «ἔκλινεν οὐρανοὺς καὶ κατέβη», ἐννοῶν ὅτι ὁ Θεὸς κατῆλθεν ἀπὸ τοὺς οὐρανοὺς διὰ νὰ βοηθήσῃ τὸν δοῦλον Του Δαυΐδ. (Ἰδὲ καὶ Ψαλμ. ρμγ´, 5.) Ἀλλ᾿ αὐτὸ ἦτο βεβαίως ποιητικὴ ἔκφρασις, ἴσως δὲ καὶ προφητικὸς ὑπαινιγμός. Ὁ Θεὸς πραγματικῶς μίαν φορὰν ἐχαμήλωσε τοὺς οὐρανοὺς καὶ κατέβη εἰς τὴν γῆν: ὅταν ἔγινεν ἄνθρωπος ἐκ Πνεύματος Ἁγίου καὶ Μαρίας τῆς Παρθένου.

[2] Ἡ Παναγία ὀνομάζεται «Νύμφη ἀνύμφευτος», διότι ἐνῶ κατέστη θεόνυμφος Μήτηρ τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, ἔμεινε πάντοτε παρθένος καὶ δὲν ἐγνώρισεν ἄνδρα νυμφίον. Εἶναι λοιπὸν καὶ «νύμφη», ἐφ᾿ ὅσον συνέλαβε καὶ ἐγέννησεν Υἱὸν -πρᾶγμα ποὺ προϋποθέτει «γάμον»- καὶ «ἀνύμφευτος», ἐφ᾿ ὅσον ἡ σύλληψις τοῦ Υἱοῦ της ἔγινεν ὄχι φυσικῶς, ἀλλ᾿ ἐκ Πνεύματος Ἁγίου. Ἡ Ἀειπάρθενος ὑπῆρξε «Νύμφη Κυρίου».

[3] Ἡ φράσις «βίβλος ἐσφραγισμένη» ἐνθυμίζει τὸ ε´ κεφ. τῆς Ἀποκαλύψεως, ὅπου γίνεται λόγος περὶ «βιβλίου γεγραμμένου ἔσωθεν καὶ ὄπισθεν, κατεσφραγισμένου σφραγίσιν ἑπτά». Τὸ μυστηριῶδες ἐκεῖνο βιβλίον, οὐδεὶς ἄλλος ἠδυνήθη νὰ ἀνοίξῃ πλὴν τοῦ Ἀρνίου Χριστοῦ. Ὁ ὑμνῳδὸς ὀνομάζει ἐδὼ τὴν Ἀειπάρθενον «Χριστοῦ βίβλον ἔμψυχον ἐσφραγισμένην Πνεύματι», διότι: α´) Ὅπως τὸ μυστηριῶδες «βιβλίον» τῆς Ἀποκαλύψεως περιεῖχε τὰ σωτηριώδη σχέδια τῆς θείας Προνοίας διὰ τὸ μέλλον, τοιουτοτρόπως καὶ ἡ Ἀειπάρθενος ὑπῆρξε φορεὺς τοῦ μεγάλου σχεδίου τῆς θείας Προνοίας διὰ τὴν σάρκωσιν τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ καὶ τὴν σωτηρίαν μας. β´) Ὅπως τὸ «βιβλίον» ἐκεῖνο ἦτο «ἐσφραγισμένον», τοιουτοτρόπως καὶ ἡ Παναγία ἦτο ἀμόλυντος παρθένος. γ´) Ὅπως τὸ «βιβλίον» ἐκεῖνο μόνο ὁ Ἰησοῦς Χριστὸς ἠδυνήθη νὰ ἀνοίξῃ, οὕτω καὶ ἡ Παρθένος μόνον τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ ἔγινε Μήτηρ, κατὰ τρόπον ὑπερφυσικόν, καὶ οὐδενὸς ἄλλου. Ἡ ἔννοια τῆς λέξεως «ἐσφραγισμένη» δὲν πρέπει νὰ περιορισθῇ εἰς μόνην τὴν παρθενίαν τῆς Παναγίας, ἀλλὰ νὰ ἐπεκταθῇ καὶ εἰς τὰ μέγιστα χαρίσματα μὲ τὰ ὁποῖα ἐστόλισεν αὐτὴν τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον. Δι᾿ αὐτὸ ἀκριβῶς ὁ ποιητὴς λέγει ὅτι ἡ Ἀειπάρθενος εἶναι «ἐσφραγισμένη Πνεύματι».

[4] Ὁ Θεὸς ἐτιμώρησε, μετὰ τὴν παρακοήν των, τὸν μὲν Ἀδὰμ νὰ τρώγῃ μὲ τὸν ἱδρῶτα τοῦ προσώπου του τὸν ἄρτον του ἕως ὅτου ἀποθάνῃ, τὴν δὲ Εὔαν νὰ γεννᾷ μὲ ὠδῖνας τὰ τέκνα της (Γεν. γ´ 16-19), ἐξώρισε δὲ ἀμφοτέρους ἐκ τοῦ Παραδείσου. Ἡ Θεοτόκος, διὰ τῆς γεννήσεως τοῦ Λυτρωτοῦ μας, ἔγινεν αἰτία νὰ ἀπαλλαγοῦν καὶ οἱ πρωτόπλαστοι καὶ ὅλον τὸ ἀνθρώπινον γένος ἀπὸ τὴν δουλείαν τῆς ἁμαρτίας καὶ τὴν καταδυναστείαν τοῦ Διαβόλου.

[5] Ἡ φράσις «χαῖρε, θρόνε πύρινε τοῦ Παντοκράτορος» ἐνθυμίζει τὸ χωρίον τοῦ προφήτου Δανιὴλ (ζ´, 9): «Ἐθεώρουν ἕως ὅτου οἱ θρόνοι ἐτέθησαν, καὶ Παλαιὸς ἡμερῶν ἐκάθητο… Ὁ θρόνος αὐτοῦ φλὸξ πυρός, οἱ τροχοὶ αὐτοῦ πῦρ φλέγον». Ἡ Παναγία, δεχθεῖσα ἐντό της τὸν Δημιουργόν, ἀπετέλεσε πράγματι τὸν «πύρινον θρόνον», ὅπου ἐκάθησεν ὁ Θεός.

[6] Ἡ φράσις «ὀσφράδιον τοῦ πάντων Βασιλέως», εἶναι δυνατὸν νὰ ἐννοηθῇ καὶ διὰ τὸν Κύριον (ὅπως καὶ τὴν ἑρμηνεύομεν) καὶ διὰ τὴν Παναγίαν. Ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ καὶ ἡ Παναγία εἶναι μοναδικὴ εὐωδία. Ἡ λέξις «ὀσφράδιον» σημαίνει ἰσχυρὰν ἀρωματώδη οὐσίαν, ἡ ὁποία χρησιμεύει εἰς τὴν ἰατρικὴν διὰ νὰ συνέρχωνται οἱ λιποθυμοῦντες. Ἄρα ἐδῶ τὸ «ὀσφράδιον» σημαίνει τὸ ἄρωμα, τὴν εὐωδίαν. Ὁ Κύριός μας λοιπὸν εἶναι ἡ ὑπερτάτη πνευματικὴ εὐωδία, εἶναι τὸ «ὀσφράδιον» τοῦ οὐρανίου Πατρὸς του, τοῦ «μόνου Βασιλέως». Ἐπαναλαμβάνομεν ὅτι καὶ ἡ Παναγία, κατ᾿ ἄλλον βεβαίως αὐτὴ τρόπον, εἶναι δυνατὸν νὰ θεωρηθῇ «ὀσφράδιον» τοῦ Βασιλέως Θεοῦ.

[7] Μὲ τὴν φράσιν «ὡς χώρα ἀνήροτος» ὁ ποιητὴς μᾶς μεταφέρει εἰς τὴν ἀγεώργητον γῆν, ἐν ἀρχῇ τῆς Δημιουργίας, ἡ ὁποία, χωρὶς ἀροτρίασιν καὶ χωρὶς σποράν, μὲ μόνον τὸ πρόσταγμα τοῦ Θεοῦ, βλαστάνει τὰ φυτὰ της. (Γεν. α´, 11-12). Τοιουτοτρόπως καὶ ἡ Ἀειπάρθενος, χωρὶς ἀνθρωπίνην μεσολάβησιν, χωρὶς ἀνθρώπινον σπέρμα, διὰ μόνης τῆς ἐπισκέψεως τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, βλαστάνει τὸ θεῖον φυτόν της, τὸν Κύριόν μας καὶ Σωτῆρα μας.

[8] Ὁ Μωϋσῆς, κατ᾿ ἐντολὴν τοῦ Θεοῦ, εἶχε κατασκευάσει ἐν τῇ «Σκηνῇ τοῦ Μαρτυρίου», ὅπου ἐλατρεύετο ὁ Θεός, μίαν χρυσὴν τράπεζαν, ἐπὶ τῆς ὁποίας ἔθετον ἄρτους «ἐναντίον (ἐνώπιον) τοῦ Θεοῦ διὰ παντὸς» (Ἐξ. κε´, 29. Πρβλ. καὶ λθ´, 18 καὶ Λευϊτ. κδ´, 5-6 καὶ Ἀρ. δ´, 7). Ἡ Παναγία, ὡς «ἔμψυχος (ζῶσα) τράπεζα», εἶχε μέσα της ὄχι ὑλικοὺς ἄρτους, ἀλλὰ τὸν «Ἄρτον τῆς ζωῆς» (Ἰωάν. ς´, 35), τὸν Κύριόν μας Ἰησοῦν Χριστόν.

[9] Ὁ ὑμνῳδὸς ἔχει κατὰ νοῦν τὸ χωρίον Ἰωάν. δ´, 14. ὅπου ὁ Κύριος, συνομιλῶν μετὰ τῆς Σαμαρείτιδος, λέγει εἰς αὐτήν: «Εἰ ᾔδεις τὴν δωρεὰν τοῦ Θεοῦ καὶ τίς ἐστιν ὁ λέγων σοι, δός μοι πιεῖν, σὺ ἂν ᾔτησας αὐτόν, καὶ ἔδωκεν ἂν σοι ὕδωρ ζῶν…Ὃς δ᾿ ἂν πίῃ ἐκ τοῦ ὕδατος οὗ ἐγὼ δώσω αὐτῷ, οὐ μὴ διψήσῃ εἰς τὸν αἰῶνα, ἀλλὰ τὸ ὕδωρ ὃ δώσω αὐτῷ γενήσεται ἐν αὐτῷ πηγὴ ὕδατος ἁλλομένου εἰς ζωὴν αἰώνιον».

[10] Τὸ «ἱλαστήριον» ἦτο τὸ σκέπασμα τῆς «Κιβωτοῦ τῆς Διαθήκης» (δηλαδὴ τοῦ κιβωτίου ποὺ περιεῖχε τὰς πλάκας τοῦ Νόμου, τὰς ὁποίας ὁ Θεὸς ἔδωσεν εἰς τὸν Μωϋσῆν). Ἐπὶ τοῦ «ἱλαστηρίου» αὐτοῦ ὁ Θεὸς ἐφανέρωνε τὸν Ἑαυτόν Του καὶ ἐλάλει εἰς τὸν Ἰσραηλιτικὸν λαὸν (Ἐξ. κε´, 16-21 καὶ Λευϊτ. ις´, 2). Ἐῤῥαντίζετο δὲ τὸ «ἱλαστήριον» μὲ τὸ αἷμα τῶν θυσιαζομένων ζῴων πρὸς ἐξιλέωσιν τῶν ἁμαρτιῶν τοῦ λαοῦ (Λευϊτ. ις´, 10-16). Ἡ Παναγία ὀνομάζεται «ἱλαστήριον», διότι: α) Δι᾿ αὐτῆς ἐφανερώθη ὁ Θεὸς εἰς τοὺς ἀνθρώπους καὶ ἐλάλησεν εἰς αὐτούς, καὶ β) Μὲ τὸ αἷμα ποὺ ἐπῆρεν ὁ Κύριος ἀπὸ αὐτήν, ἔγινε θυσία διὰ τὰς ἁμαρτίας μας, ἔγινεν «ἱλαστήριον» δι᾿ ἡμᾶς. («Τὸ αἷμα Ἰησοῦ Χριστοῦ…καθαρίζει ἡμᾶς ἀπὸ πάσης ἁμαρτίας», «Αὐτὸς ἱλασμός ἐστι περὶ τῶν ἁμαρτιῶν ἡμῶν» (Α´ Ἰωάν. α´, 7, β´, 2).

[11] Ἡ φράσις « ὄρθρος φαεινὸς» ἐνθυμίζει τὸ χωρίον τοῦ Ἄσματος τῶν Ἀσμάτων (ς´, 10): «Τίς αὕτη ἡ ἐκκύπτουσα ὡσεὶ ὄρθρος, καλὴ ὡς σελήνη, ἐκλεκτὴ ὡς ὁ ἥλιος, θάμβος ὡς τεταγμέναι;» (Δηλαδή: Ποία εἶναι αὐτὴ ἡ ὁποία προβάλλει ὡς ἡ αὐγή, ὡραία ὡς ἡ σελήνη, λαμπρὰ ὡς ὁ ἥλιος καὶ προκαλεῖ θάμβος, ὅπως προκαλοῦν αἱ παρατεταγμέναι στρατιωτικαὶ δυνάμεις;). Τὰ λόγια αὐτά, λεγόμενα διὰ τὴν συμβολικὴν νύμφην τοῦ Ἄσματος, ἐφαρμόζονται κατ᾿ ἐξοχὴν εἰς τὴν Παναγίαν Μητέρα τοῦ Κυρίου, εἰς τὴν θεόνυμφον Παρθένον. Οὐδὲν ἄλλο πρόσωπον ἐν οὐρανῷ καὶ ἐπὶ γῆς, οὐδεὶς Ἄγγελος ἢ ἄνθρωπος ἔχει τὴν ὡραιότητα καὶ τὴν λαμπρότητα τῆς Παρθένου καὶ προκαλεῖ τὸν θαυμασμὸν ποὺ προκαλεῖ αὐτή. Δανείσασα σάρκα εἰς τὸν Θεόν, κατέστη «ἡ τιμιωτέρα τῶν Χερουβεὶμ καὶ ἡ ἐνδοξοτέρα ἀσυγκρίτως τῶν Σεραφείμ».

[12] Ἡ φράσις ἔχει ληφθῇ ἀπὸ τὸν προφήτην Ἰεζεκιὴλ (μδ´ 1 κ. ε.). Ὁ προφήτης οὗτος εἶδεν ἐν ὁράματι «τὴν πύλην τῶν ἁγίων (τοῦ Ναοῦ) τὴν ἐξωτέραν τὴν βλέπουσαν κατὰ ἀνατολάς, καὶ αὕτη ἦν κεκλεισμένη». Ἤκουσε δὲ ἀπὸ τὸν Θεόν, ὅτι «ἡ πύλη αὕτη κεκλεισμένη ἔσται, οὐκ ἀνοιχθήσεται καὶ οὐδεὶς μὴ διέλθῃ δι᾿ αὐτῆς, ὅτι Κύριος ὁ Θεὸς Ἰσραὴλ εἰσελεύσεται δι᾿ αὐτῆς, καὶ ἔσται κεκλεισμένη». Θαυμασία πράγματι προτύπωσις τῆς Θεοτόκου! Τὴν «πύλην» αὐτὴν μόνος ὁ Κύριος «διώδευσε», δηλαδὴ ἐγεννήθη ἐξ αὐτῆς, ἀλλὰ καὶ ἀφῆκεν αὐτὴν πάλιν «κεκλεισμένην», ἤτοι διεφύλαξεν ἀλώβητον τὴν παρθενίαν αὐτῆς. Ἂς παραληροῦν οἱ αἱρετικοὶ ὅτι ἡ Μήτηρ τοῦ Κυρίου ἐγέννησεν ἀκολούθως καὶ ἄλλα τέκνα διὰ τῆς φυσικῆς ὁδοῦ. Ἡ Θεοτόκος ἦτο Παρθένος «καὶ πρὸ τόκου καὶ ἐν τόκῳ καὶ μετὰ τόκον». Οὐδεὶς ἄλλος πλὴν τοῦ Λόγου «διώδευσε» τὴν «πύλην» τοῦ Θεοῦ.

[13] Ὁ προφήτης Ἡσαΐας (ιθ´, 1) εἶδεν ἐν ὁράματι, ὅτι ὁ Κύριος «κάθηται ἐπὶ νεφέλης κούφης καὶ ἥξει εἰς Αἴγυπτον καὶ σεισθήσεται τὰ χειροποίητα (εἴδωλα) Αἰγύπτου ἀπὸ προσώπου Αὐτοῦ». Καὶ τοῦτο εἶναι προτύπωσις τῆς Παναγίας. Αὕτη ἐχρησίμευσεν ὡς «νεφέλη κούφη», δηλαδὴ ἐλαφρά, τρόπον τινὰ ἐξαϋλωμένη, ἐπὶ τῆς ὁποίας καθήμενος «ἦλθεν Ἰησοῦς ὁ ὑπέρθεος» εἰς τὴν γῆν, ἡ ὁποία ἦτο γεμάτη ἀπὸ εἴδωλα ὅπως ἡ παλαιὰ Αἴγυπτος, καὶ κατέλυσε τὴν πλάνην καὶ τὸ σκότος, ὡδήγησε δὲ πρὸς τὸ φῶς τῆς ἀληθινῆς θεογνωσίας τοὺς ἀνθρώπους και ἔσωσεν αὐτούς.

[14] Ἡ φράσις «ὄρος πῖον καὶ τετυρωμένον…» ἐνθυμίζει τὸ χωρίον τῶν Ψαλμῶν (ξζ´, 16) «ὄρος τοῦ Θεοῦ, ὄρος πῖον, ὄρος τετυρωμένον», ποὺ ἀναφέρεται εἰς τὴν Ἱερουσαλὴμ (Σιών). Ἡ Ἱερουσαλὴμ ἦτο καὶ αὐτὴ προτύπωσις τῆς Παναγίας.

[15] Ὁ Θεὸς ἔδωσεν ἐντολὴν εἰς τὸν Μωϋσῆν νὰ κατασκευάσῃ «λυχνίαν ἐκ χρυσίου καθαροῦ» (Ἐξ. κε´, 30 κ.ε.) καὶ νὰ τὴν τοποθετήσῃ εἰς τὴν Σκηνὴν ὅπου ἐλατρεύετο ὁ Θεός. Ἡ «λυχνία» αὕτη εἶχεν «ἑπτὰ λύχνους», ἦτο δὲ προτύπωσις τῆς Παναγίας, ἡ ὁποία, ὡς ἀληθινὴ καὶ ζῶσα «Λυχνία», εἶχεν ὡς «Λύχνον» πάμφωτον τὸν Χριστόν, τὸ «φῶς τοῦ κόσμου» (Ἰωάν. η´, 12).

[16] Ὅταν οἱ Ἰουδαῖοι ἐξῆλθον ἐκ τῆς Αἰγύπτου καὶ περιεπλανῶντο εἰς τὴν ἔρημον, ἐγγόγυζον κατὰ τοῦ Θεοῦ δι᾿ ἔλλειψιν τροφῆς. Ὁ Θεὸς τότε ἔστειλεν εἰς αὐτοὺς μίαν οὐράνιον τροφήν, ποὺ τὴν ὠνόμασαν οἱ ἴδιοι «μάννα» (Ἐξ. ις´, 13 κ.ε.). Ὁ Μωϋσῆς δὲ εἶπεν εἰς τὸν Ἀαρὼν νὰ γεμίσῃ μὲ «μάννα» ἓν δοχεῖον, μίαν στάμνον χρυσήν, καὶ νὰ ἐναποθέσῃ αὐτὴν εἰς τὴν «Κιβωτὸν τῆς Διαθήκης», μέσα εἰς τὴν «Σκηνὴν τοῦ Μαρτυρίου» (Ἐξ. ις´, 33-34), ὥστε νὰ ἐνθυμίζῃ διαρκῶς εἰς τοὺς Ἰσραηλίτας τὸ θαῦμα αὐτὸ τοῦ Θεοῦ. Ἡ στάμνος αὕτη ἦτο προτύπωσις τῆς Θεοτόκου, ἡ ὁποία ἔφερεν ἐντός της τὸν «Ἄρτον τῆς ζωῆς» (Ἰωάν. ς´, 35), τὸν Κύριον Ἰησοῦν, ὁ Ὁποῖος εἶναι διὰ τοὺς πιστοὺς τροφὴ πραγματικὴ ἐν τῷ Μυστηρίῳ τῆς θ. Εὐχαριστίας, ἀπείρως γλυκυτέρα τοῦ παλαιοῦ «μάννα».

[17] Βλ. τὴν ὑπ᾿ ἀριθμὸν 10 σημείωσιν.

[18] Ὁ Ἰακὼβ εἶδεν εἰς τὸν ὕπνον του «κλίμακα ἐστηριγμένην ἐν τῇ γῇ, ἧς ἡ κεφαλὴ ἀφικνεῖτο εἰς τὸν οὐρανόν…ὁ δὲ Κύριος ἐπεστήρικτο ἐπ᾿ αὐτῆς» (Γεν. κη´, 12-13). Ἡ Θεοτόκος εἶναι πράγματι «κλῖμαξ» («σκάλα»), διότι δι᾿ αὐτῆς κατῆλθεν ὁ Θεὸς ἀπὸ τὸν οὐρανὸν εἰς τὴν γῆν καὶ ἀνύψωσε τοὺς ἀνθρώπους ἀπὸ τὴν γῆν εἰς τὸν οὐρανόν.

[19] Ἡ φράσις «γῆς τὸ θεμέλιον» δὲν ἀναφέρεται ὑπὸ τοῦ ὑμνῳδοῦ εἰς τὴν Θεοτόκον, ὅπως ἔγραψαν ἐσφαλμένως ἑρμηνευταί τινες, ἀλλ᾿ εἰς τὸν Κύριον. Ἡ Θεοτόκος «ἐβάστασεν» ἀκόπως ἐν τῇ κοιλίᾳ της «γῆς τὸ θεμέλιον», δηλαδὴ τὸν Ἰησοῦν Χριστόν. Ἡ φράσις «ἀκόπως βαστάσασα» σημαίνει ὅτι ἡ Θεοτόκος ἐκυοφόρησε τὸν Υἱόν της χωρὶς νὰ αἰσθανθῇ οὐδόλως κόπον ἢ βάρος. Ὁ Κύριός μας συνελήφθη ἀσπόρως, ἐκυοφορήθη ἀκόπως, ἐγεννήθη ἀνωδίνως.

[20] Ἡ φράσις «πλέξασα ἀχειρόπλοκον στέφανον» εἶναι δυνατὸν νὰ λάβῃ δύο ἑρμηνείας: α) Ἡ Θεοτόκος ἔδωσε σάρκα εἰς τὸν Κύριον, «ἔπλεξε στέφανον», ἐπειδὴ ὅμως ὁ Κύριος συνελήφθη ἀσπόρως, εἶναι στέφανος «ἀχειρόπλοκος». β) Ἡ Θεοτόκος ἔδωσε σάρκα, «ἔπλεξε στέφανον», εἰς τὸν ἄκτιστον καὶ ἀδημιούργητον («ἀχειρόπλοκον») Θεόν. Ἡ πρώτη δηλαδὴ ἑρμηνεία καὶ τὰς δύο λέξεις («πλέκω»-«ἀχειρόπλοκος») ἀναφέρει εἰς τὴν ἀνθρωπίνην φύσιν τοῦ Κυρίου· ἡ δευτέρα ἑρμηνεία ὅμως τὴν μίαν λέξιν («πλέκω») ἀναφέρει εἰς τὴν ἀνθρωπίνην φύσιν τοῦ Κυρίου καὶ τὴν ἄλλην («ἀχειρόπλοκος») εἰς τὴν θείαν.

[21] Ὁ Κύριος εἶπεν: «Ἐγώ εἰμὶ ἡ ὁδὸς καὶ ἡ ἀλήθεια καὶ ἡ ζωή· οὐδεὶς ἔρχεται πρὸς τὸν Πατέρα εἰμὴ δι᾿ ἐμοῦ» (Ἰωάν. ιδ´, 6). Ἄλλη ὁδὸς ὁδηγοῦσα εἰς τὸ φῶς, εἰς τὴν ζωήν, εἰς τὴν ἀλήθειαν, εἰς τὴν Βασιλείαν τοῦ Θεοῦ, δὲν ὑπάρχει. Ὁ Κύριος εἶναι ἡ μοναδικὴ ὁδός.

[22] Ὅταν ὁ Θεὸς ἔκαμε τὸν παλαιὸν κατακλυσμόν, ὁ Νῶε καὶ τὰ μέλη τῆς οἰκογένειάς του ἐσώθησαν μὲ τὴν Κιβωτὸν (Γέν. κεφ. στ´, κ.ἑ.). Ὁ κόσμος ὅμως, ἐκτὸς ἀπὸ αὐτὸν τὸν φυσικὸν κατακλυσμόν, ἐγνώρισε καὶ ἄλλον κατακλυσμόν, πνευματικόν: τὸν κατακλυσμὸν τῆς ἁμαρτίας. Ἡ Παναγία, γεννήσασα Ἐκεῖνον ποὺ εἶναι «ἡ ὁδὸς τῆς ζωῆς», μᾶς ἔσωσεν ἀπὸ αὐτὸν τὸν κατακλυσμὸν καὶ μᾶς ὡδήγησεν εἰς τὰς ὑψηλὰς κορυφὰς τῆς ἁγίας ζωῆς, ἐκεῖ ὅπου τὰ κύματα τῆς ἁμαρτίας δὲν ἠμποροῦν νὰ φθάσουν.

[23] Ἡ φράσις «πυρίμορφον ὄχημα» ἐνθυμίζει τὸ «ἅρμα πυρὸς» (τὸ πύρινον δηλαδή, τὸ φλεγόμενον ἅρμα», μὲ τὸ ὁποῖον ὁ προφήτης Ἠλίας ἀνελήφθη πρὸς τοὺς οὐρανοὺς (Δ´ Βασιλ. β´, 11). Ἡ Θεοτόκος, ὡς «πυρίμορφον ὄχημα», εἶχε μέσα εἰς τὴν κοιλίαν της τὸν Λόγον τοῦ Θεοῦ, τὸν Βασιλέα τοῦ σύμπαντος.

[24] Ὁ παλαιὸς Παράδεισος τῆς Ἐδὲμ εἶχεν ἐντὸς του, ὡς κέντρον του, τὸ «ξύλον τῆς ζωῆς» (Γεν. β´, 9). Ἡ Παναγία, ὡς ἔμψυχος καὶ ζῶν Παράδεισος, εἶχεν ἐντὸς τῆς κοιλίας της τὴν ἀρχὴν καὶ τὸ τέλος καὶ τὸ κέντρον τῶν πάντων, τὸν Θεάνθρωπον Ἰησοῦν Χριστόν, ὁ Ὁποῖος εἶναι ὄντως τὸ «ξύλον τῆς ζωῆς» καὶ δίδει ζωὴν ἀπείρως καλλιτέραν καὶ ἀνωτέραν ἐκείνης τὴν ὁποίαν ἔδιδε τὸ δένδρον τοῦ Παραδείσου τῆς Ἐδέμ. Ὁ «γλυκασμὸς» τῶν καρπῶν τοῦ δένδρου αὐτοῦ, δηλαδὴ τὸ Σῶμα καὶ τὸ Αἷμα τοῦ Κυρίου, τὸ Μυστήριον τῆς θ. Εὐχαριστίας, ἀνιστᾷ καὶ ζωοποιεῖ ὅλους ἐκείνους ποὺ ἐθανάτωσεν ἡ ἁμαρτία.

[25] Ἡ φράσις ἔχει ληφθῇ ἀπὸ τοὺς Ψαλμοὺς (πς´, 3), ὅπου λέγεται: «Δεδοξασμένα ἐλαλήθη περὶ σοῦ, ἡ πόλις τοῦ Θεοῦ». Πρόκειται βεβαίως περὶ τῆς ἁγίας πόλεως Ἱερουσαλήμ, ἡ ὁποία ὅμως, ὡς εἴπομεν καὶ προηγουμένως, ἦτο εἰς πολλὰ προτύπωσις τῆς Παναγίας. Ἂν εἰς τὴν Ἱερουσαλὴμ ὑπῆρχεν ὁ Ναὸς ὅπου ἐλατρεύετο ὁ Θεός, ἡ Παναγία ἔγινεν ἡ ἰδία ἔμψυχος Ναός, πραγματικὴ κατοικία τῆς Θεότητος. Πόσον λοιπὸν μεγαλυτέρα ἡ δόξα τῆς Θεοτόκου!

[26] Εἰς τὸν προφήτην Δανιὴλ (β´, 34-35) ἀνατρέχει προφανῶς ὁ ποιητής. Ἐκεῖ ἀναφέρεται ἓν ἀποκαλυπτικὸν ὄνειρον, κατὰ τὸ ὁποῖον ἔκ τινος ὄρους «ἐτμήθη (ἐκόπη) λίθος ἄνευ χειρῶν» καὶ συνέτριψεν ἓν πελώριον ἄγαλμα, ἀκολούθως δὲ ὁ λίθος αὐτὸς ἐμεγάλωσε καὶ ἔγινεν ὄρος ποὺ ἐκάλυψεν ὅλην τὴν γῆν. Ἡ Παναγία συγκρίνεται πρὸς τὸ ὄρος αὐτὸ τοῦ Δανιήλ, διότι ἐξ αὐτῆς, ἄνευ ἀνθρωπίνης μεσολαβήσεως, προῆλθε κατὰ σάρκα ὁ Χριστός, ὁ ἀκρογωνιαῖος Λίθος τοῦ σύμπαντος. Ἡ διδασκαλία δὲ τοῦ Κυρίου κατ᾿ ἀρχὰς μὲν προσείλκυσεν ὀλίγους, ἔπειτα ὅμως ἐξηπλώθη εἰς ὅλην τὴν οἰκουμένην, ὅπως ὁ μικρὸς λίθος.

[27] Ὁ ὑμνῳδὸς ὀνομάζει τὴν Θεοτόκον «περιήχημα» τῶν προφητῶν, ἔχων ὑπ᾿ ὄψιν του ὄχι μόνον τὴν σαφῆ προφητείαν τοῦ Ἡσαΐου «Ἰδοὺ ἡ Παρθένος ἐν γαστρὶ ἕξει καὶ τέξεται υἱὸν καὶ καλέσεις τὸ ὄνομα αὐτοῦ Ἐμμανουὴλ» (Ἡς. ζ´, 14), ἀλλὰ καὶ πλείστας προτυπώσεις τῆς Θεοτόκου, αἱ ὁποῖαι ἀπαντοῦν εἰς τοὺς προφήτας, ἀπὸ τοῦ Μωϋσέως μέχρι τοῦ Δανιήλ. Ἡ ῥάβδος τοῦ Ἀαρών, ἡ στάμνος τοῦ μάννα, ἡ κιβωτὸς τῆς Διαθήκης, ἡ τράπεζα τῆς προθέσεως, ἡ χρυσῆ λυχνία, ἡ κεκλεισμένη πύλη, τὸ ἀλατόμητον ὄρος κ.τ.λ. κ.τ.λ. τὶ ἄλλο ἦσαν εἰμὴ σύμβολα καὶ προτυπώσεις τῆς Θεοτόκου; Ποίαν ἄλλην «προκατήγγειλε τῶν προφητῶν ὁ σύλλογος στάμνον καὶ ῥάβδον καὶ πλάκα καὶ ἀλατόμητον ὄρος»; (Ἐξαποστειλάριον τῆς 21ης Νοεμβρίου.) «Ῥήσεις προφητῶν καὶ αἰνίγματα (ὑπαινιγμοῖ) τὴν σάρκωσιν (τοῦ Χριστοῦ) ὑπέφηναν τὴν ἐκ Παρθένου». (Καταβασία τῆς 15ης Αὐγούστου.) Δι᾿ αὐτὸ ἡ Παρθένος εἶναι τὸ «περιήχημα». (Δοξαστικὸν τοῦ Ἑσπερινοῦ τῆς 8ης Σεπτεμβρίου).

[28] Ὁ κριτὴς τοῦ Ἰσραὴλ Γεδεών, ὅταν ἐκλήθη ἀπὸ τὸν Θεὸν νὰ σώσῃ τὸν Ἰσραήλ, εἶχε ζητήσει ἓν θαῦμα εἰς ἀπόδειξιν ὅτι ὄντως θὰ σωθῇ ὁ Ἰσραηλιτικὸς λαὸς δι᾿ αὐτοῦ. Τὸ θαῦμα συνίστατο εἰς τοῦτο: ἐνῶ πανταχοῦ θὰ ὑπῆρχε ξηρασία τὴν ἑπομένην πρωΐαν, εἰς ἕναν «πόκον ἐρίου» («ποκάρι» μαλλιῶν), τὸ ὁποῖον ὁ Γεδεὼν ἔθεσεν ἔξω εἰς τὸ ὕπαιθρον, θὰ ὑπῆρχε δρόσος. Ὁ Θεὸς ἐπετέλεσε τὸ θαῦμα καὶ ὁ «πόκος» εἶχε τόσην δρόσον, ὥστε ὁ Γεδεών, πιέσας τὸν «πόκον», ἐγέμισε μίαν λεκάνην ὕδατος (Κριτ. ς´, 37 κ.ε.). Ὁ ὑμνῳδὸς ὀνομάζει «πόκον ἔνδροσον» τὴν Παναγίαν, διότι αὕτη, ὅλως θαυματουργικῶς καὶ ὑπερφυσικῶς, συνέλαβε καὶ ἐγέννησε τὸν Κύριον, ὁ Ὁποῖος, ὡς οὐράνιος δρόσος, κατῆλθεν εἰς αὐτὴν ἠσύχως καὶ ἀθορύβως, χωρὶς νὰ προξενήσῃ φθορὰν εἰς τὴν παρθενίαν της.

[29] Ὁ Μωϋσῆς, εὑρισκόμενος εἰς τοὺς πρόποδας τοῦ ὄρους Χωρήβ, ἀντελήφθη φλόγας εἰς μίαν βάτον. Ἐπλησίασε καὶ εἶδε τότε «ὅτι ὁ βάτος καίεται πυρί, ὁ δὲ βάτος οὐ κατεκαίετο» (Ἐξ. γ´, 2). Ἡ βάτος αὐτὴ προεικόνιζε τὴν Παναγίαν, ἡ ὁποία, καίτοι ἐδέχθη ἐντός της τὸ φοβερὸν πῦρ τῆς Θεότητος, ἐν τούτοις, κατὰ τρόπον θαυμαστὸν καὶ ὑπερφυσικόν, δὲν ἐκάη.

[30] Κατὰ τὴν ἔξοδον τῶν Ἰσραηλιτῶν ἐκ τῆς Αἰγύπτου ὁ Θεὸς ἐσκέπαζε καὶ ἐπροστάτευεν αὐτοὺς κατὰ τὴν ἡμέραν μὲ μίαν νεφέλην, ἡ ὁποία τοὺς ἐδείκνυε καὶ τὴν ὁδὸν ποὺ ἔπρεπε νὰ βαδίσουν, κατὰ δὲ τὴν νύκτα τοὺς ἐφώτιζε μὲ ἕναν «στῦλον πυρὸς» (Ἐξ. ιγ´, 21). Ἐπίσης πολὺ συχνὰ εἰς τὴν Παλαιὰν Διαθήκην ὁ Θεὸς ἢ ἡ «δόξα Κυρίου» ἐμφανίζεται ἐν νεφέλῃ (Ἐξ. ις´, 10, κδ´, 15 κ.τ.λ.). Ἡ νεφέλη αὕτη ἦτο ἡ φανέρωσις τῆς δόξης τοῦ Θεοῦ, τῆς παρουσίας τοῦ Θεοῦ. Ἡ Παναγία ὑπερβαίνει ἀσυγκρίτως τὴν παλαιὰν νεφέλην, διότι δι᾿ αὐτῆς ἔλαμψεν εἰς τὸν κόσμον σωματικῶς αὐτὸς ὁ Θεός. Ῥίπτει δὲ τὴν προστατευτικὴν σκιάν της ἐφ᾿ ὅλων τῶν πιστῶν καὶ τοὺς ὁδηγεῖ μὲ τὸ παράδειγμά της καὶ μὲ τὰς πρεσβείας της πρὸς τὴν νέαν Γῆν τῆς Ἐπαγγελίας, τὴν Ἄνω Ἱερουσαλήμ, τὴν Βασιλείαν τῶν Οὐρανῶν.

[31] Ἡ φράσις ἐνθυμίζει τὸ χωρίον τῶν Ψαλμῶν (ργ´, 15) «καὶ οἶνος εὐφραίνει καρδίαν ἀνθρώπου». Ἂν ὁ ὑλικὸς οἶνος εὐφραίνῃ τὸν ἄνθρωπον, πόσῳ μᾶλλον εὐφραίνει καὶ ζωοποιεῖ αὐτὸν ὁ θεῖος καὶ οὐράνιος Οἶνος, τὸ γλυκύτατον Αἷμα τοῦ Κυρίου μας, τὸ ὁποῖον πίνομεν ἐν τῷ Μυστηρίῳ τῆς θ. Εὐχαριστίας!…

[32] Εἰς τὴν Παλαιὰν Διαθήκην ἡ ξηρὰ ῥάβδος τοῦ Ἀαρὼν ἐβλάστησε θαυματουργικῶς· «ἐξήνεγκε βλαστὸν καὶ ἐξήνθησεν ἄνθη» (Ἀρ. ιζ´, 23). Καὶ αὐτὸ τὸ θαῦμα ἦτο προτύπωσις τῆς γεννήσεως τοῦ Κυρίου ἐκ τῆς Παναγίας, ἡ ὁποία, ἐνῶ ἦτο Παρθένος, ἐγέννησεν Υἱόν. Θαῦμα μέγα τὸ νὰ ἀνθήσῃ ἡ ξηρὰ ῥάβδος! Ἀλλὰ θαῦμα ἀπείρως μεγαλύτερον καὶ παραδοξότερον τὸ νὰ γεννήσῃ ἡ Παρθένος!

[33] Ὁ προφήτης Ἡσαΐας ἔλαβε παρὰ Θεοῦ τὴν διαταγὴν νὰ γράψῃ εἰς «τόμον καινοῦ μεγάλου» (δηλαδὴ εἰς πίνακα καινουργῆ καὶ μέγαν) προφητείαν περὶ μελλόντων πραγμάτων (Ἡσ. η´, 1). Ὁ ὑμνῳδὸς ὀνομάζει τὴν Παναγίαν «τόμον», δηλαδὴ πίνακα, βιβλίον, εἰς τὸ ὁποῖον ἔχει γραφῇ, ὄχι διὰ χειρὸς ἀνθρώπου, ἀλλὰ διὰ τοῦ δακτύλου τοῦ Θεοῦ Πατρός, ὁ Υἱὸς καὶ Λόγος τοῦ Θεοῦ. Μὲ αὐτὸ ἐννοεῖ ὅτι ἡ γέννησις τοῦ Κυρίου ἔγινεν ὑπερφυσικῶς, διὰ μόνης τῆς προσταγῆς τοῦ Θεοῦ.

[34] Ἐν τῇ Ἀποκαλύψει τοῦ Ἰωάννου (κα´, 27) ἀναφέρεται, ὅτι εἰς τὴν Ἄνω Ἱερουσαλὴμ οὐδεὶς ἄλλος θὰ εἰσέλθῃ «εἰμὴ οἱ γεγραμμένοι ἐν τῷ βιβλίῳ τῆς ζωῆς τοῦ ἀρνίου». (Βλ. καὶ γ´, 5, ιγ´, 8 καὶ κ´, 12 καὶ Φιλιπ. δ´, 3). Ὁ ὑμνῳδὸς ζητεῖ ἀπὸ τὴν Θεοτόκον νὰ ἱκετεύσῃ τὸν Υἱόν της, ἵνα γράψῃ ἡμᾶς εἰς αὐτὸ τὸ βιβλίον, ὅπου ἀναγράφονται οἱ λυτρωθέντες διὰ τοῦ αἵματος τοῦ Κυρίου καὶ προοριζόμενοι διὰ τὴν αἰώνιον Αὐτοῦ Βασιλείαν. Οἱ ἄνθρωποι χαίρουν πολλάκις, διότι τὸ ὄνομά των ἐγράφη εἰς ἐπίσημα βιβλία τοῦ κόσμου τούτου, εἰς Καταλόγους δηλαδὴ ἐπισήμων προσώπων, Ὑπουργῶν, Καθηγητῶν Πανεπιστημίων, Πρεσβευτῶν κ.τ.λ. Ἀλλ᾿ οἱ Κατάλογοι αὐτοὶ εἶναι, φεῦ!, τόσον μάταιοι! Μόνον ἂν τὸ ὄνομά μας γραφῇ εἰς τὸν Κατάλογον τοῦ Οὐρανοῦ, εἰς τὸ αἰώνιον καὶ ἀθάνατον «βιβλίον τῆς ζωῆς τοῦ ἀρνίου», πρέπει νὰ χαίρωμεν.

[35] Ὁ βασιλεὺς τῆς Βαβυλῶνος Ναβουχοδονόσωρ κατεσκεύασε μίαν πελωρίαν «εἰκόνα χρυσὴν» καὶ διέταξεν ὅλους νὰ προσφέρουν εἰς αὐτὴν λατρευτικὰς τιμάς. Οἱ τρεῖς εὐσεβεῖς Ἰσραηλῖται νέοι Ἀνανίας, Ἀζαρίας καὶ Μισαήλ, πιστοὶ ὑπήκοοι τοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ, ἠρνήθησαν νὰ προσκυνήσουν τὸ εἴδωλον αὐτό. Ὁ βασιλεὺς τότε διέταξε νὰ τοὺς ῥίψουν εἰς τὴν κάμινον τοῦ πυρός, ἀφοῦ αὕτη πυρακτωθῇ «ἑπταπλασίως». Ἡ διαταγὴ τοῦ βασιλέως ἐξετελέσθη καὶ οἱ τρεῖς νέοι ἐῤῥίφθησαν δεμένοι εἰς τὰς φλόγας τῆς φοβερᾶς καμίνου. «Ὁ δὲ Ἄγγελος Κυρίου συγκατέβη ἅμα τοῖς περὶ τὸν Ἀζαρίαν εἰς τὴν κάμινον καὶ ἐξετίναξε τὴν φλόγα τοῦ πυρὸς ἐκ τῆς καμίνου καὶ ἐποίησε τὸ μέσον τῆς καμίνου ὡς πνεῦμα δρόσου διασυρίζον» (Δαν. κεφ. γ´). Ποῖος ἦτο ἄραγε ὁ Ἄγγελος αὐτός; Ἦτο ἁπλοῦς Ἄγγελος; Ὁ νεώτερος Πατὴρ τῆς Ἐκκλησίας μας, ὁ θεῖος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης, λέγει περὶ αὐτοῦ τὰ ἑξῆς: «Ὁ Ἄγγελος οὗτος δὲν ἦτον ἕνας ἀπὸ τοὺς ἁπλοὺς Ἀγγέλους, ἀλλ᾿ ἦτον ὁ μονογενὴς Υἱὸς καὶ Λόγος τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρός, ὁ τῆς μεγάλης βουλῆς Ἄγγελος, Ὅστις διὰ τῆς συγκαταβάσεώς Του ταύτης ἐπρομήνυε τὴν διὰ σαρκὸς αὐτοῦ πρὸς ἡμᾶς γενησομένην κατάβασιν.» («Ἑορτοδρόμιον» σελ.45). Τὴν γνώμην αὐτήν, στηριζομένην καὶ εἴς τινα χωρία παλαιότερων Πατέρων, εὐνοεῖ καὶ ἡ ὑμνογραφία τῆς Ἐκκλησίας μας. Βλ. π.χ. τοὺς εἱρμοὺς τῆς η´ ᾨδῆς τῶν Κανόνων τῆς Ὑψώσεως τοῦ Τιμίου Σταυροῦ («…ὑμνεῖτε τὸν συγκαταβάντα Λόγον καὶ τὸν πῦρ εἰς δρόσον μεταποιήσαντα…»), τῆς Ὑπαπαντῆς τοῦ Κυρίου («Σὲ τὸν ἐν πυρὶ δροσίσαντα παῖδας θεολογήσαντας καὶ Παρθένῳ ἀκηράτῳ ἐνοικήσαντα Θεὸν Λόγον ὑμνοῦμεν …») καὶ τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου («Φλόγα δροσίζουσαν ὁσίους, δυσσεβεῖς δὲ καταφλέγουσαν, Ἄγγελος Θεοῦ ὁ πανσθενὴς ἔδειξε παισὶ ζωαρχικὴν δὲ πηγὴν εἰργάσατο τὴν Θεοτόκον…»). Παράβαλε ἀκόμη καὶ τὸν εἱρμὸν τῆς ζ´ ᾨδῆς τοῦ Μ. Σαββάτου «…Ὁ ἐν καμίνῳ ῥυσάμενος τοὺς ὁσίους παῖδας ἐκ φλογός, ἐν τάφῳ νεκρὸς ἄπνους κατατίθεται…», ὡς καί τινα ἕτερον εἱρμὸν ζ´ ᾨδῆς «Θεοῦ συγκατάβασιν τὸ πῦρ ᾐδέσθη ἐν Βαβυλῶνι ποτε…». Ὁ ποιητὴς τοῦ Κανόνος τοῦ Ἀκαθίστου Ὕμνου, λέγων διὰ τὸν Κύριον τὴν φράσιν «τότε μὲν τυπούμενος», ἢ ἐκλαμβάνει τὸν εἰς τὴν κάμινον κατελθόντα «Ἄγγελον» ὡς ἁπλοῦν Ἄγγελον, προτυποῦντα τὸν ἐκ Παρθένου θαυμαστῶς τεχθέντα Κύριον, ἢ ἐκλαμβάνει αὐτὸν ὡς τὸν Υἱὸν καὶ Λόγον τοῦ Θεοῦ καὶ βλέπει τὸ σχῆμα τοῦ Ἀγγέλου, ποὺ ἔλαβε τότε, ὡς προτύπωσιν καὶ ὡς προμήνυμα τῆς μελλούσης σαρκώσεώς Του.

[36] Βλ. τὴν ὑπ᾿ ἀριθ. 29 σημείωσιν.

[37] Ὁ ποιητὴς ἀναφέρεται εἰς τὴν ἐξαπάτησιν τῶν πρωτοπλάστων ὑπὸ τοῦ Σατανᾶ μὲ μορφὴν ὄφεως. Τότε οἱ πρωτόπλαστοι, ἀφοῦ δηλαδὴ ἐξηπατήθησαν καὶ ἔφαγον ἐκ τοῦ ἀπηγορευμένου δένδρου, «ἔγνωσαν ὅτι γυμνοὶ ἦσαν καὶ ἔῤῥαψαν φύλλα συκῆς καὶ ἐποίησαν ἑαυτοῖς περιζώματα» (Γεν. γ´, 7). Πλὴν αὐτῆς ὅμως τῆς γυμνώσεως, οἱ πρωτόπλαστοι ὑπέστησαν καὶ ἄλλην γύμνωσιν: Ἐγυμνώθησαν καὶ ἀπὸ τὰ θεῖα χαρίσματα μὲ τὰ ὁποῖα τοὺς εἶχε κοσμήσει ὁ Θεός, καθὼς καὶ ἀπὸ τὴν οἰκειότητα καὶ παῤῥησίαν ποὺ εἶχον πρὸς τὸν Δημιουργὸν των. Ἡ Παναγία ἐγέννησεν Ἐκεῖνον ὁ Ὁποῖος μᾶς ἐνέδυσεν «στολὴν ἀφθαρσίας» καὶ μᾶς «προσήγαγε πρὸς τὸν Πατέρα» (Ἐφεσ. β´, 18).

[38] Ἡ λέξις «λαμπαδουχούμενος» (ἐκ τοῦ «λαμπαδοῦχος») εἶναι σπανιωτάτη. Ἴσως δὲν ἀπαντᾷ εἰς οὐδένα ἐκ τῶν παλαιῶν (κλασικῶν) συγγραφέων. Ἀπαντᾷ εἰς αὐτοὺς τὸ ῥῆμα, ἀλλὰ μόνον εἰς τὴν ἐνεργητικήν του φωνὴν (λαμπαδουχῶ). Ἐπειδὴ δὲ τὸ «λαμπαδουχῶ» σημαίνει κρατῶ εἰς χεῖρας λαμπάδας, ἑπομένως φωτίζω, τὸ «λαμπαδουχοῦμαι» σημαίνει προφανῶς φωτίζομαι, δέχομαι ἐλλάμψεις. Ἄρα «λαμπαδουχούμενος τῷ πνεύματι» (ἡ λέξις «πνεύματι» τοῦ κειμένου πρέπει νὰ συνδεθῇ πρὸς τὸ ἑπόμενον «λαμπαδουχούμενος», καὶ ὄχι πρὸς τὸ προηγούμενον «σκιρτάτω»), σημαίνει: «δεχόμενος εἰς τὸ πνεῦμα του θείας ἐλλάμψεις». Ἂν δὲ ἡ λέξις «πνεύματι» θεωρηθῇ ὡς ἀναφερομένη εἰς τὸ ἅγιον Πνεῦμα («…σκιρτάτω, τῷ Πνεύματι λαμπαδουχούμενος»), τότε θὰ ἔχωμεν τὴν ἑξῆς ἔννοιαν: «Ὅλοι οἱ ἐκ τῆς γῆς πλασθέντες ἄνθρωποι ἂς σκιρτοῦν ἐξ ἀγαλλιάσεως, φωτιζόμενοι καὶ λαμπρυνόμενοι ἀπὸ τὸ ἅγιον Πνεῦμα…».

[39] Βλ. τὴν ὑπ᾿ ἀριθμὸν 30 σημείωσιν.

[40] Εἰς τὸ Ἆσμα Ἀσμάτων (α´, 3) λέγεται διὰ τὸν Χριστὸν «Μύρον ἐκκενωθὲν ὄνομά σου». Ὁ Χριστὸς ὀνομάζεται «μύρον», τὸ ὁποῖον (ἐκ)κενοῦται (πρβλ. Φιλιπ. β´, 7)· δηλαδὴ ὁ Λόγος τοῦ Θεοῦ ταπεινώνεται μὲ τὸ νὰ γίνῃ ἄνθρωπος. Ἡ «κένωσις» αὐτὴ τοῦ Θεοῦ Λόγου γίνεται ἐν τῇ σαρκώσει Του, ἀλλὰ παραμένει ὁ Ἴδιος Θεὸς ἀναλλοίωτος· διὰ τοῦτο καὶ λέγεται «μύρον ἀκένωτον».

[41] Ὁ ὑμνῳδὸς ἔχει εἰς τὴν σκέψιν του τὴν περιστερὰν τοῦ Νῶε, ἡ ὁποία ἀποστέλλεται ὑπ᾿ αὐτοῦ ἔξω τῆς Κιβωτοῦ καὶ ἐπιστρέφουσα φέρει «φύλλον ἐλαίας», εἰς ἀπόδειξιν ὅτι ὁ κατακλυσμὸς ἐκόπασε (Γεν. η´, 8-11). Ὁ «ἐλεήμων» Χριστός, τὸν Ὁποῖον ἔφερεν εἰς τὸν κόσμον ἡ ἁγία «Περιστερά», ἡ Θεοτόκος, εἶναι ἡ «καλλιέλαιος» (Ρωμ. ια´, 24). Ὁ κλάδος ἐλαίας ποὺ ἔφερεν ἡ περιστερὰ τοῦ Νῶε, ἦτο σύμβολον εἰρήνης Θεοῦ καὶ κόσμου· ὁ «ἐλεήμων» Χριστός, τὸν Ὁποῖον ἐγέννησεν ἡ Παναγία, εἶναι ἡ μοναδικὴ καὶ τελεία «εἰρήνη» ἡμῶν (Ἐφεσ. β´, 14 κ.ε.) καὶ ἡ «καταλλαγὴ» (συμφιλίωσις) ἡμῶν πρὸς τὸν Θεὸν (Ρωμ. ε´, 11).

Πηγή : http://users.uoa.gr