περί εικονογραφισεως του ΘΕΟΥ ΠΑΤΡΟΣ εις την εικονα της ΑΓΙΑΣ ΤΡΙΑΔΟΣσύμφωνα με την παράδοση της εκκλησίας και τους αγίους Πατέρες

περί εικονογραφισεως του ΘΕΟΥ ΠΑΤΡΟΣ εις την εικονα της ΑΓΙΑΣ ΤΡΙΑΔΟΣσύμφωνα με την παράδοση της εκκλησίας και τους αγίους Πατέρες

Λαμβάνει ἐκ τῆς κτίσεως σχήματα ὁ Ἄκτιστος Κτίστης ἵνα γίνῃ ἀντιληπτὸς τοῖς κτίσμασιν. Ἐὰν ὁ Θεὸς δὲν ἐνεφανίζετο συμβολικῶς μὲ σχήματα ἀνθρωπομορφικὰ καὶ δὲν ὡμιλοῦσε μὲ ἀνθρωπίνην φωνήν, θὰ ἦτο παντελῶς ἄγνωστος εἰς τοὺς ἀνθρώπους:

 «Μὴ θέλων οὖν ὁ Θεὸς παντε­λῶς ἀγνοεῖν ἡμᾶς τὰ ἀσώματα, περιέθηκεν αὐτοῖς τύπους, καὶ σχήματα, καὶ εἰκόνας κατὰ τὴν ἀναλογίαν τῆς φύσεως ἡμῶν, σχήματα σωματικὰ ἐν ἀΰλῳ ὁράσει νοὸς ὁρώμενα· καὶ ταῦτα σχη­ματίζομεν καὶ εἰκονίζο­μεν.... Ἀλλὰ καὶ Θεοῦ σχήματα καὶ εἰκόνας ἡ Γραφὴ ἔχει» (Ἅγιος Ἰωάννης Δαμασκηνός, P.G. 94, 1345Α).

Ἐπειδὴ δὲ ἐφάνη ὁ Θεὸς Πατήρ, διὰ τοῦτο καὶ εἰ­κονί­ζομεν Αὐτόν, ὅπως διευκρινίζεται καὶ εἰς τὸ Ἱερὸν Πηδάλιον: «καὶ ὄχι ὅτι δὲν ζωγραφοῦμεν Αὐτὸν (τὸν ΠΑΤΕΡΑ) ὡς ἐφάνη εἰς τὸν Προφήτην» (Προλεγό­μενα Ζ´ Οἰκουμενικῆς Συνόδου, Πηδάλιον, σελ. 320).

Καὶ εἰς τὸ ὅραμα τοῦ Πρωτομάρ­τυρος Στεφάνου ὁ Θεὸς Πατὴρ ἐφάνη: «κάτωθεν ἐκεῖσε ἀπὸ τῆς γῆς ἑώρα καὶ τὸ μεῖζον, ὡς οὐ τὸν Χριστὸν μόνον, ἀλλὰ καὶ τὸν Αὐτοῦ ΠΑΤΕΡΑ» (Ἅγιος Γρηγόριος Παλαμᾶς, Ε.Π.Ε. 2, σελ. 212-214).

Ὁ διδάσκαλος τῆς Ἐκκλησίας, Ἰωσὴφ Βρυέννιος († 1438), καυτηριάζει ὅσους ἀγανακτοῦν μὲ τοὺς ζωγρα­­­­φίζοντας τὸν Θεὸν Πατέρα καὶ τὸ Ἅγιον Πνεῦμα, διότι τὰ σχήματα καὶ τὰ χρώματα δὲν εἶναι ἀνάξια τοῦ Θεοῦ οὔτε μειώνουν τὸν Θεόν, ἀλλὰ τοὺς προσέ­χοντας τὰς εἰκό­νας ὠφελοῦν μὲ πολλοὺς τρόπους: «καὶ τοῖς ζωγράφοις νεμε­σᾷν, ὅτι μὴ τὸν σαρκωθέντα μόνον ΥΙΟΝ, ἀλλὰ καὶ τὸν ΠΑΤΕΡΑ καὶ τὸ ΠΝΕΥΜΑ δια­μορφοῦσι τοῖς χρώμα­σι... οὐκ ἔστι βλάσφημα ταῦτα, οὐδ᾽ ἀνάξια τοῦ Θεοῦ... οὐχὶ τὸν Ὕψιστον κατάγει πρός τι μικροπρεπές» (Ἰωσὴφ Βρυέννιος, Περὶ τῆς Ἁγίας Τριάδος, Λόγος Β´, Τὰ Εὑ ρεθέντα, τόμ. Α´, Λειψία 1768, σελ. 22).

Εἶναι ἀντιπατερικὸς ὁ ἰσχυρισμὸς τῶν Νεοεικονο­μάχων ὅτι εἰς τὰς Θεοφανείας τῆς Ἁγίας Γραφῆς δὲν ἐνεφανίσθη ὁ Θεὸς Πατήρ, διότι ὁ χορὸς τῶν Ἁγίων Πατέρων συμφώ­νως ὁμολογεῖ καὶ διδάσκει––Consensus Patrum––τὴν τοῦ Πατρὸς ἐμφά­νειαν.

Ἰδοὺ μερικαὶ μαρτυρίαι: «Τοῦτον Δανιήλ, Υἱὸν ἀνθρώπου λέγει εἶναι, ἐρχόμενον πρὸς τὸν ΠΑΤΕΡΑ» (Ἀ­ποστολικαὶ Διαταγαί, Ε΄, ΧΧ 10, ΒΕΠ 2,92· Ε.Π.Ε. 1, σελ. 268).

«Παλαιὸν μὲν οὖν Ἡμερῶν οὐχ ἕτερον λέγει, ἀλλ᾽ ἢ τὸν τῶν ἁπάντων Κύριον καὶ Θεὸν καὶ Δεσπότην, τὸν καὶ αὐτοῦ τοῦ Χριστοῦ ΠΑΤΕΡΑ» (Ἅγιος Ἱππόλυτος, Εἰς τὸν Δανιήλ, Λόγος Δ΄ ΧΙ, Β.Ε.Π.Ε.Σ. τόμ. 6, σελ. 80).

«Καὶ ἓν Πνεῦμα Ἅγιον.... ἐν ᾧ φανεροῦται Θεὸς ὁ ΠΑΤΗΡ, ὁ ἐπὶ πάντων καὶ ἐν πᾶσι» (Ἅγιος Γρηγόριος Νύσσης, P.G. 46, 912D-913Α).

«Καὶ τοῦτον τὸν ΠΑΤΕΡΑ καὶ Υἱὸν καὶ Ἅγιον Πνεῦμα τοῖς αὐτοῦ Ἁγίοις καταξιώσαντα ἐν ὀπτασίαις φανῆναι.... Πὴ μὲν ΠΑΤΕΡΑ θεάσασθαι καθὼς ἠδύναντο.... Καὶ ὡς ὁ Δανιήλ, εἶδεν τὸν Παλαιὸν τῶν Ἡμε­ρῶν· τοῦτο ὀπτασία τοῦ ΠΑΤΡΟΣ» (Ἅγιος Ἐπιφάνιος, P.G. 42, 877B-C).

«ΠΑΤΕΡΑ καὶ Υἱὸν οὗτος καὶ πρῶτος καὶ μόνος ὁρᾶ ὡς ἐν ὄψει» (Ἅγιος Ἰωάννης Χρυσόστομος, Ε.Π.Ε. 8, σελ. 642, & P.G. 56, 233).

Συμ­φωνοῦν ἐπ᾽ αὐτῷ καὶ οἱ Ἅγιοι Ἀθανάσιος (Πρὸς Ἀντί­οχον, Β.Ε.Π.Ε.Σ. 35, σελ. 121) καὶ Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς (Ε.Π.Ε. 9, σελ. 391), ὅτι εἰς τὸ ὅραμα τοῦ Προφήτου Δανιὴλ ὤφθη ὁ Θεὸς Πατήρ.

Καὶ ἡ ὑμνολογία τῆς Ἐκκλησίας, ὁμοί­ως: «Μυεῖται τῆς Μιᾶς Κυριότητος τὸ Τριφαὲς ὁ Δανιήλ, ΧΡΙΣΤΟΝ Κριτὴν θεασάμενος πρὸς τὸν ΠΑΤΕΡΑ ἰόντα, καὶ ΠΝΕΥΜΑ τὸ προφαῖνον τὴν ὅρασιν» (Παρακλητική, Ἦχος Πλ. Α´ Κυριακή, Τριαδικὸς Κανών, Ὠδὴ Δ´).

Ὁ δὲ ἀνὴρ ἐπιθυμιῶν τῶν τοῦ Πνεύματος περιγράφει συγκεκριμένην ἐμφάνισιν τοῦ Θεοῦ Πατρός: «ἐθεώρουν ἕως ὅτου οἱ θρόνοι ἐτέθησαν, καὶ Παλαιὸς Ἡμερῶν ἐκάθητο, καὶ τὸ ἔν­δυμα Αὐτοῦ λευκὸν ὡσεὶ χιών, καὶ ἡ θρὶξ τῆς κεφαλῆς Αὐτοῦ ὡσεὶ ἔριον καθαρόν, ὁ θρόνος Αὐτοῦ φλὸξ πυ­ρός.... ἐθεώρουν ἐν ὁράματι τῆς νυκτὸς καὶ ἰδοὺ μετὰ τῶν νεφελῶν τοῦ οὐρανοῦ ὡς υἱὸς ἀνθρώπου ἐρχόμενος ἦν καὶ ἕως τοῦ Παλαιοῦ τῶν Ἡμερῶν ἔφθα­σε καὶ ἐνώπιον Αὐτοῦ προσηνέχθη» (Δαν. Ζ´ 9, 13).

Ἡ Ἁγία Ζ´ Οἰκουμενικὴ Σύνοδος ἐντέλλε­ται τὴν εἰκονογράφησιν τῆς Ἁγίας Τριάδος: «Πιστεύοντες εἰς Ἕνα Θεὸν ἐν ΤΡΙΑΔΙ ἀνυμνούμενον, τὰς τιμίας Αὐτοῦ Εἰκόνας ἀσπαζόμεθα» (Πρακτικὰ Οἰκου­μενικῶν Συνόδων, τόμ. Γ´ σελ. 383/883).

«Νὰ ζωγρα­φῆται τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον καθὼς ἐφάνη ἐν εἰ­δώλῳ περιστερᾶς... ἀναθεμάτισεν αὐ­τὸν μετὰ τῶν ἄλλων Εἰκονομάχων» (Προ­λεγόμενα Ζ´ Οἰκουμενικῆς Συνόδου, Ἱερὸν Πηδάλιον, σελ. 320). Ἀλλὰ καὶ «ὁ Ἄναρχος Πατὴρ πρέπει νὰ ζωγρα­φίζεται καθὼς ἐφάνη εἰς τὸν Προφήτην Δανιὴλ ὡς Παλαιὸς Ἡμερῶν» (αὐτόθι). «Εἰ γὰρ μὴ ἐζωγραφοῦ­μεν Αὐτὸν ὁλο­­τελῶς, διὰ τί νὰ ζωγρα­φοῦμεν τόσον τὸν Πατέρα ὅσον καὶ τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον ἐν εἴδει Ἀγγέλων, ἀν­δρῶν νέων, καθὼς ἐφάνηκαν εἰς τὸν Ἀ­βραάμ;» (αὐ­τό­θι).