ΕΤΣΙ ΑΝΤΙΔΡΟΥΝ ΟΙ ΟΡΘΟΔΟΞΟΙ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΣ Σιγίλλιον τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου Ἱερεμίου (Β΄) καί τοῦ Πατριάρχου Ἀλεξανδρείας Σιλβέστρου πρός τούς Ὀρθοδόξους τῆς Μικρᾶς Ρωσίας, κατά τῆς παπικῆς περί τό ἡμερολόγιον καινοτομίας.

ΕΤΣΙ  ΑΝΤΙΔΡΟΥΝ ΟΙ ΟΡΘΟΔΟΞΟΙ  ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΣ
Σιγίλλιον τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου Ἱερεμίου (Β΄) καί τοῦ Πατριάρχου Ἀλεξανδρείας Σιλβέστρου πρός τούς Ὀρθοδόξους τῆς Μικρᾶς Ρωσίας, κατά τῆς παπικῆς περί τό ἡμερολόγιον καινοτομίας.

+Ἱερεμίας ἐλέῳ Θεοῦ ἀρχιεπίσκοπος Κων/πλεως νέας Ρώμης καί Οἰκουμενικός Πατριάρχης,

+Σίλβεστρος ἐλέῳ Θεοῦ πάπας καί πατριάρχης τῆς μεγάλης πόλεως Ἀλεξανδρείας καί κριτής τῆς Οἰκουμένης.

   

Ἐνδοξότατε, ἐκλαμπρότατε, εὐσεβέστατε καί ὀρθοδοξότατε αὐθέντα καί δέσποτα Ὀστροβίας, ἀρχηγέ Λιτβανίας καί Κιοβίας καί κριτά Βλαδιμηρίας, καί οἱ λοιποί ὀρθοδοξότατοι καί εὐσεβέστατοι δεσπόται καί ἄρχοντες πάσης τῆς μικρᾶς Ρωσίας, υἱοί κατά πνεῦμα ἀγαπητοί τῆς ἡμῶν μετριότητος χάριν, ἔλεος, εἰρήνην, εὐλογίαν, ῥῶσιν, ψυχῆς τε καί σώματος, καί πᾶν εἴ τι ἄλλον ἀγαθόν καί σωτήριον παρά Θεοῦ Πατρός καί Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ δοθῆναι τῇ δεσποτικῇ ὑμῶν καί παντί τῷ ὑφ' ὑμῶν χριστωνύμῳ πληρώματι εὐχόμεθα.

    Ἔφθασε καί εἰς τάς ἀκοάς τῆς ἡμῶν μετριότητος καί πάσης τῆς περί αὐτήν ἱερᾶς τῶν ἀρχιερέων συνόδου, ὅτι καί ἡ αὐτόθι τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησία ἡ τῇ αὐτοῦ προνοίᾳ καί χάριτι, μέχρι τοῦ νῦν διατηρουμένη ἀκύμαντος καί ἀστασίαστος, στάσεως οὐ μικρᾶς πρό ὀλίγου καί ταραχώδει συνεταράχθη συγχύσει.
Τό δ' αἴτιον, ὅτι καί πάλιν ἡ ἐκκλησία τῆς πρεσβυτέρας Ρώμης, ὥστε ταῖς παραλόγοις καί ἀθέσμοις καινοτομίαις χαίρουσα, τοῖς περί αὐτήν ἀστρονόμοις ἀπερισκέπτως συνήνεσε, καί προφανῶς συγκεχώρηκεν. Ὡσάν τό μέν ἐπικρατῆσαν πασχάλιον τῶν χριστιανῶν εἰς οὐδέν λογισθείη ὡς σφαλερόν καί ἀβέβαιον, (ὅπερ μετά τῶν ἁγίων ἀπό τῆς ἐν Νικαίᾳ Συνόδου καί μέχρι τοῦ νῦν οἵ τε τῆς Νέας Ρώμης τῆς καθ' ἡμᾶς Ἀνατολικῆς Ἐκκλησίας ὑπήκοοι καί οἱ τῆς παλαιᾶς Ρώμης ἔστερξαν τε ἐκράτησαν, ὡς καρδίας θεωρηθέν καί παρ' ἁγίων καί θεοσόφων ἀνδρῶν τυπωθέν ἄριστα, εἰς κανόνιον θαυμάσιον), ἀντισαχθείη δέ παρ’ αὐτῶν ἄλλο νέον, ὡς αὐτοῖς δοκῇ, οὕτω πως βέλτιον. Οὗ δή γενομένου, τάς μέν ἑορτασίμους ἡμέρας συνέβη πάσας ἀνατραπῆναι, μάλιστα δέ τήν σεβασμίαν τε καί σωτήριον ἡμέραν τοῦ ἱεροῦ Πάσχα, ἡμᾶς δέ τούς εὐσεβεῖς καί Ὀρθοδόξους συγχύσεσι περιπεσεῖν καί ἀθυμίαις. Τοιγαροῦν, ἡ μετριότης ἡμῶν, χρέος ἔχουσα ἀπαραίτητον, τό ἐς ἀεί προνοῆσθαι καί ὑμῶν, ὡς λόγον τῷ Θεῷ ἀποδοσουσαν, διάσκεψαμένη συνοδικῶς, παρόντος καί τοῦ ἁγιωτάτου πατριάρχου Ἀλεξανδρείας τοῦ ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι ἀδελφοῦ καί συλλειτουργοῦ, γράφοντος πρός ὑμᾶς καί ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι, ὑφηγεῖται καί διατάττεται:

    ἵνα γινώσκητε καί ὁμολογῆτε, μηδέν ἀνεχόμενοι, ὡς οὐκ ἔστιν ἀσύστατον τό παρ' ἡμῖν παλαιόν Πασχάλιον καί Ἑορτολόγιον ἀλλά καί ἀκόλουθον τοῖς ὁρισθεῖσι παρά τῶν ἐν Νικαίᾳ ἁγίων ἀνδρῶν, καί ἀκριβῶς ἐξετασθέν παρά θεοσόφων ἁγίων ἀνδρῶν, ἐσκεμμένων τε καί ἐπιστημόνων, τοῖς εὐσεβέσι ἐκδέδοται τυπωθέν· καί οὐδέποτε ἀθετηθέντος, ἔς ἀεί διαμένῃ φιλάττον τήν τάξιν ἥν ἔλαχεν, τεσσάρων γάρ ὄντων τῶν τοῦ Πάσχα διορισμῶν, ὥς ἐν αὐτῷ τῷ κανονίῳ πλατύτερον γνώσεσθε, μετ' ἐπιμελείας αὐτό σκεπτόμενοι.

    Ὁ πρῶτος (ὅρος) ἐντέλεται, ὅτι δεῖ μετά ἰσημερίαν ἐαρινήν τό Πάσχα ἐπιτελεῖν, ὁ δεύτερος (ὅρος), ὅτι οὐ τήν αὐτήν ἡμέραν τῆς ἰουδαϊκῆς τελετῆς, ὁ τρίτος, ὅτι οὐ αὐτήν μετά ἰσημερίαν (μόνον) ἀλλά τήν πρώτην μετά ἰσημερίαν πανσέληνον, ὁ δέ γε τέταρτος, ὅτι καί τῇ μετά τήν ἰσημερίαν πανσέληνον .... τῆς ἑβδομάδος πρώτῃ (ἡμέρᾳ Κυριακῇ).

     Ὅθεν ὅλως μηδείς νομισάτω, ὅτι διέλαθε τῶν παναρίστων ἐκείνων Πατέρων καί διδασκάλων ἡμῶν τό δοκοῦν τοῦτο λάθος, ἵνα παρά τοῖς νῦν ἀστρονόμοις τύχῃ βελτίονος διορθώσεως. Καί γάρ ἐκεῖνοι διά τῷ καλούς καί ἐπιστήμονας εἰδέναι ταῦτα, ὡς πάσης σοφίας καί μαθηματικῆς ἐπιστήμης ἔμπλεοι, καί βίον ἔσχον θεόληπτον καί ἀνθρώπινον καί τήν ἀρετήν δίκην ἡλίου διαλάμπουσαν, καί τόν τῆς ψυχῆς αὐτῶν ὀφθαλμόν ἐπιφωτίζουσαν.

    Τούτων οὖν οὕτως ἐχόντων καί καλῶς παρά τῶν ἁγίων θεωρηθέντων καί τεθέντων, ὄντως ὑπέρ τοῦ δέοντος καί τῆς ἀληθείας ἀφηρέθησαν αἱ δέκα ἡμέραι τοῦ Ὀκτωβρίου μηνός παρά τῶν ἀστρονόμων τῆς Παλαιᾶς 'Ρώμης, ἀρξαμένοις διακρῖναι ἀπό τῆς μετά Νίκαιαν γενομένης (καθάπερ εἴρηται διασκέψεως, καί τοῦτο γάρ πρός τοῖς ἄλλοις ἡ παλαιά 'Ρώμη κατετόλμησε τήν ἀφαίρεσιν τῶν δέκα ἡμερῶν ποιήσασα, ἤ μᾶλλον ἀπό τήν μετά σκέψεως πνευματεμφόρου ἀποφανθείσης ἀσφαλοῦς τάξεως σύγχυσιν, ἐν ἑαυτῷ περιέχει τήν ἀνατροπήν, ἀναλογιζόμενόν τε καί ἀναθεωρούμενον.

    Εἰ γάρ δι' ὅλων 1134 ἐν δέκα αὐτῶν, νυχθήμερον ἕν πλῆρες συνάγεται, ὥς δοκεῖ τι οὐδέν αὐτῶν, εὔδηλον πάντως, ὅτι ἀπό τῆς πρώτης συνόδου μέχρι τοῦ νῦν ὄντων ἐτῶν 1265, τριακοσίων δέκα καί ὀκτώ πρό αὐτῆς παρεληληθότων ἀπό τῆς Χριστοῦ τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν γεννήσεως ἡμέρας, μόνον ἐννέα καί ὥρας δέκα σύν στιγμαῖς λ καί δ (34 λεπτά), συμποσούμεναι καθεστήκασι καί τῷ ούδέν. Εἰ δέ πάλιν δι' ὅλων μόνων ρ καίκ (120) χρόνων ὡς .... αὐτῶν ἔδοξεν, νυχθήμερον ὁλόκληρον γίγνεται, ἡμέραι πλήρεις δέκα συνάζονται καί ὧραι δεκατρεῖς. Αἱ δέ τοιαῦται ἀναμετρήσεις, ἀμφότεραι οὐ καθ' ἑαυτάς μόνον εὑρίσκονται στασιάζουσαι, ὡς ἀλλήλαις ἀντικείμεναι, ἡμῶν ἔλαττον μέν τῶν δέκα ἡμερῶν, ἡ δέ πλεονάζουσα ἀλλά καί τούς περί τήν μαθηματικήν καί ἀστροθεάμονα ἐπιστήμην δεινούς, τόν μέγα φημί, Πτολεμαῖον καί τούς ἄλλους ἐσφαλμένον εὑρίσκοντες, θεωρούμεναι καί ποσούμεναι. Ἐν τριάκοντα γάρ ἔτεσιν ἐκεῖνος ὅλον νυχθήμερον ἕν συνάγεται καί ἀποφαίνεται καί τοῦτο οὐκ ἀπό τῆς τοῦ ἡλίου κινήσεως, (ὁμαλήν γάρ ἐκεῖνος ποιεῖται τήν κίνησιν καί ἀπαρέκλιτον), γίγνεσθαι, ἀλλά παρά τήν τῶν ἐνιαυσιέων ἡμερῶν ἀπαρίθμησιν.

Ὥστε κατ' αὐτόν τόν πρῶτον καί δεινόν περί τά μετέωρα φροντιστήν ἡμέραι 4 καί ὧραι 5 καί στιγμαί 12 συναθροίζονται, ἀπό τῆς ἐν Νίκαιαν συγκροτηθείσης Πρώτης Συνόδου. Τούτου τοίνοιν οὕτως ἔχοντος οὐ μόνον τε ὥς καί ἄλλοτε ἡ ἐκκλησία τῆς Παλαιᾶς Ρώμης οὐδεμιᾶς θεαρέστου σωτηριώδους ὠφελείας φαίνεται πρόξενος, καινοτομοῦσαν καί τῶν καλῶς ἐχόντων καταφονοῦσα καί παραβλέπουσα, ἀλλά καί πάσης συγχύσεως καί ἀκαταστασίας σκοτόμαιναν διεγείρει. Ἔνθεν κακεῖθεν ἀμβλυωποῦσα καί περινοστοῦσα δίκην στροφάλιγγος. Ἐπιλείψει διηγουμένους ἡμᾶς ὁ χρόνος, ἅτινα διά τό μάκρος καί ὅτι δῆλα παντί τῷ νοεῖν ἔχοντι τά λατίνοις καινοτομηθέντα. Τό γε νῦν ἔχον ἀφιέμεθα. Τοῦτο καί μόνον προσέτι λέγοντες, τοῦ χριστιανικοῦ πάσχα καί τῆς λοιπῆς τῶν ἑορτασίμων ἡμερῶν παρατηρήσεως ὑπερ- απολογούμενοι. Ὅτι οὐκ ἔξεστιν μεταποιεῖν τήν καλῶς καί θεοσόφως παρά τῶν ἁγίων ἀνδρῶν γεγονυῖαν τάξιν καί ὁροθέτησιν περί τοῦ πάσχα καί τῶν λοιπῶν κατασφαλιζομένην τῷ θείῳ κανόνι.

      Πρῶτον μέν παρά τῶν σεπτῶν καί ἁγίων ἀποστόλων ἐγράφη καί κανονικῶς κηρύττομεν. Εἰ τά παρά τῆς Πρώτης Οἰκουμενικης καί Ἁγίας Συνόδου συζητηθεῖσαν καί ἀποφανθεῖσαν καί καθ' ἑξῆς ὑπό τῶν λοιπῶν ἁγίων ἀνδρῶν

διερευνηθεῖσαν, τυπωθεῖσαν τε καί διελθοῦσαν εἰς κανόνιον κάλλιστον καί θαυμάσιον καί διατηρηθεῖσαν ὥς εἴρηται χρόνῳ μακρῷ παρά τε τῆς Παλαιᾶς καί Νέας Ρώμης καί τῆς ἀληθείας αὐτῆς. Εἰ γάρ ταῖς τῶν θεολόγων γνώμαις καί ἀποφάσεσι παρ' αὐτῶν ταῦτα ἐδιορθώθησαν, εἶχεν ἄν τό ζητούμενον λόγον.           Ἐπεί δέ τῇ τῶν ἔξω σοφῶν γνώμῃ ἀπερισκέπτως αὐτά ἐξετάζοντες καί παραλογιζόμενοι τοῖς θείοις μυστηρίοις τῆς ἀκραιφνοῦς ἡμῶν πίστεως, σύνοδος τ ... πηγήν αὐτούς εἶναι πάσης τέχνης καί ἐπιστήμης σφετεριζόμενοι ὥς αὐτοῖς μόνοις δοκεῖν περί τήν ἀστροθεάμονα τέχνην ἀσχάλειν (ἴσως ἄν ἤσχοληκέναι) καί μέχρι τῆς περί τά μετέωρα λεπτῆς διασκέψεως καί κατανοήσεως πεφθακέναι, αὐτοκάρβανοι (;) ὡροσκόποι, ἀναφανέντες καί πάντας τούς περί τά τοιαῦτα μεγίστους, Πτολεμαῖον καί τούς ἄλλους περιφρονοῦντες καί τούς καθ' ἡμᾶς θεολόγους. Οὐχ ἵνα τά τῆς χριστιανικῆς καταστάσεως καί παραδόσεως ἡμῶν μυστήρια στηρίξωσι καί κρατίνωσιν (ὡς λέγουσιν αὐτοί μυθολογοῦντες καί διαπλάττοντες), ἀλλ' ἵνα μέγα τι ποιοῦντες δόξωσι τοῖς ἀνθρώποις, διά τήν ὑπέρογκον αὐτῶν δόξαν καί οἴησιν μή αἰσχυνόμενοι ἐν ταῖς ἀθέσμοις καί παραλόγοις καινοτομίαις αὐτῶν μετά λήρους παρσύροντες τούς ἡμετέρους τῶν θεολόγων, (ὅτε δεήσειεν), εἰς τό ἑαυτῶν συστήσασθαι θέλημα, ὡς καί ἐν τῇ τοῦ παλαιοῦ καί ζωοποιοῦ πνεύματος πεποιήκασι, καί ἐν ἄλλοις πολλοῖς τοῖς ἔξω καί πέραν τῆς θεολογικῆς γνώμης καί τῆς ἐκκλησιαστικῆς ἡμῶν παραδόσεως γενομένης. Καί πάντας ἀναφανδόν πάσῃ τῇ τάξει καί τοῖς θείοις καί θεοπνεύστοις δόγμασι τῆς καθ' ἡμῶν ἁγίας ἐκκλησίας καί καθολικῆς συνόδου. Διά τοι τοῦτο κατάπτυστος καί ἐρεσχελίας πάσης ἀνάμεστος ἥ τε συζήτησις αὐτῶν καί ἡ πάσης ἀτασθαλίας καί ἀκαταστασίας πλήρης παρ' αὐτῶν γενομένη ἀπόφασις.

    Μένετε τοιγαροῦν πάντες ὑμεῖς οἱ εὐσεβεῖς καί ὀρθόδοξοι, ἐνστερνιζόμενοι καί περπτυσσόμενοι, ἅ παρελάβετε παρά τε τῶν σοφῶν ἀποστόλων καί τῶν λοιπῶν ἁγίων ἀνδρῶν.

          Διακατέχοντες ἀσφαλῶς τό ἐπικρατῆσαν περί τε τοῦ πάσχα κανόνιον καί τῶν λοιπῶν ἑορτασίμων ἡμερῶν, ὀφείλοντες διακρατεῖν αὐτό καί ἑορτάζειν χριστιανικῶς ὡς ἐπεκράτησε.

  Νεωτερισμοῖς καί καινοτομίαις τά ἐκείνων μή προσανέχοντες ὡς στάσεως ὅτι πλείστης καί παραβάσεως προφανοῦς τῆς τοῦ θείου τῶν δέκα (ἡμερῶν) διδασκαλίαις πρόξενα. Καλῶς γιγνώσκοντες ὅτι νῦν συντομίᾳ χρώμενοι, ταῦτα ὑμῖν ἐπιπέμπομεν ζητήσασιν ἐν καιρῷ τῷ προσήκοντι ἵνα μή τις παρακούσῃ.+

(Χειρόγραφα Ἐθνικῆς Βιβλιοθήκης Αρ. 2346-2347)

Το ημερολόγιο δεν είναι μόνο αστρονομικό ζήτημα

Το ημερολόγιο είναι πρώτιστα ζήτημα αστρονομικό. 
Για την Εκκλησία όμως, αφότου πάνω σ’ αυτό οικοδόμησε το εορτολόγιο και το Πασχάλιό της, απόκτησε εκκλησιαστική σημασία. 
Γι’ αυτό την Εκκλησία δεν την ενδιαφέρει το ημερολόγιο από πλευράς αστρονομικής. Την πλευρά αυτή την αφήνει στους αστρονόμους. Την ενδιαφέρει το ημερολόγιο, μόνο από την εκκλησιαστική του πλευρά.

 
Ας δούμε όμως τα δύο ημερολόγια, για τα οποία δημιουργήθηκε ζήτημα στην Εκκλησία.

Α. Το Ιουλιανό ημερολόγιο και το Πασχάλιο

1. Το ημερολόγιο αυτό πήρε το όνομά του από τον αυτοκράτορα της Ρώμης Ιούλιο Καίσαρα. Αυτός, το 45 π.Χ. το επέβαλε στο Ρωμαϊκό κράτος. 


Το εφεύρε ο Έλληνας αστρονόμος Σωσιγένης από την Αλεξάνδρεια. Ήταν το τελειότερο ημερολόγιο για την εποχή εκείνη. Δεν ήταν όμως και το τέλειο, γιατί κάθε 128 χρόνια έχανε και μία μέρα. Αυτό έχει σημασία για την ημερομηνία της εαρινής ισημερίας. Ενώ δηλ. το 45 π.Χ., που επεβλήθη το ημερολόγιο αυτό στο ρωμαϊκό κράτος, η εαρινή ισημερία συνέπιπτε στις 23 Μαρτίου, μετά από 128 χρόνια η ισημερία αυτή, κατέβηκε στις 22 Μαρτίου. Αυτό εννοούμε όταν λέμε χάνει μία μέρα κάθε 128 χρόνια. Το έτος 325, που συγκλήθηκε η Α΄ Οικουμενική Σύνοδος η εαρινή ισημερία κατέβηκε στις 21 Μαρτίου.

Η Εκκλησία των πρώτων χριστιανικών χρόνων αναπτύχθηκε μέσα στο ρωμαϊκό κράτος, που ίσχυε το Ιουλιανό ημερολόγιο. Πάνω σ’ αυτό καθόρισε το «εορτολόγιό» της. Οι γιορτές της ήταν οι επέτειοι της άθλησης των μαρτύρων, της μνήμης των οσίων της και κυρίως ο γιορτασμός του Πάσχα . Επίσης, και ορισμένα άλλα ιστορικά γεγονότα απ’ τη ζωή του Χριστού και της Εκκλησίας.

2. Εξ αιτίας του πιο πάνω λόγου, το ημερολόγιο απόκτησε και εκκλησιαστικό χαρακτήρα. Ή, καλύτερα, θα λέγαμε, ότι για την Εκκλησία έχει μόνο εκκλησιαστικό χαρακτήρα. Την Εκκλησία δεν την ενδιαφέρει το ημερολόγιο από πλευράς αστρονομικής. Οι Πατέρες της Α΄ Οικουμενικής Συνόδου, φαίνεται, ότι γνώριζαν ότι το Ιουλιανό ημερολόγιο κάθε 128 χρόνια χάνει μία μέρα, ότι δηλ. η ημερομηνία της εαρινής ισημερίας κατεβαίνει μία μέρα. Γνώριζαν ακόμη ότι το 325, που έγινε η Σύνοδός τους η ισημερία αυτή είχε φτάσει στις 21 Μαρτίου. Αυτό όμως, δεν τους ενδιέφερε. Και γι’ αυτό δεν ασχολήθηκαν με την επιστημονική ακρίβεια του ημερολογίου, που χρησιμοποιούσε το ρωμαϊκό κράτος, μέσα στο οποίο ζούσαν.

Η Α΄ Οικουμενική Σύνοδος αναφέρθηκε στην εαρινή ισημερία παρεμπιπτόντως, όχι γιατί την ενδιέφερε αυτή καθεαυτή η ισημερία. Αυτό, που ενδιέφερε τους αγίους Πατέρες ήταν, να ορίσουν με αδιαμφισβήτητο τρόπο την εξεύρεση ημερομηνίας εορτασμού του Πάσχα για όλη την Εκκλησία. Μέχρι τότε, οι διάφορες τοπικές Εκκλησίες εόρταζαν το Πάσχα σε διαφορετικές ημερομηνίες. Αυτό το γεγονός τραυμάτιζε το δόγμα της ενότητας της Εκκλησίας.

Τα δύο πρώτα σταθερά σημεία, που αποφάσισαν οι Πατέρες της Α΄ Οικουμενικής Συνόδου, ήταν ο γιορτασμός του Πάσχα να γίνεται πάντοτε ημέρα Κυριακή, γιατί ο Κύριος αναστήθηκε ημέρα Κυριακή. Το δεύτερο σημείο ήταν, ότι το Πάσχα έπρεπε να γιορτάζεται ύστερα από το Πάσχα των Εβραίων, για ιστορικούς λόγους. Ο Χριστός σταυρώθηκε την παραμονή του Πάσχα των Ιουδαίων, αλλά αναστήθηκε την τρίτη ημέρα, δηλ. μετά το Πάσχα τους.

Μετά τον καθορισμό των δύο αυτών σταθερών σημείων, το πρόβλημα που έπρεπε ν’ αντιμετωπίσουν οι άγιοι Πατέρες της Α΄ Οικουμενικής Συνόδου ήταν ο εορτασμός του εβραϊκού Πάσχα, που είχε τεθεί ως σταθερό σημείο και προϋπόθεση του Πάσχα της Εκκλησίας. Οι Εβραίοι είχαν δικό τους ημερολόγιο, το οποίο ήταν σεληνιακό. Στηρίζονταν στους κύκλους της σελήνης, εξέταζαν δηλ. πότε ήταν πανσέληνος κλπ.. Το Πάσχα τους οι Εβραίοι το γιόρταζαν στις 14 του εβραϊκού μήνα Νισάν. Έπρεπε, λοιπόν, οι Πατέρες να συσχετίσουν τώρα τον εβραϊκό μήνα Νισάν με το Ιουλιανό ημερολόγιο, για να βρεθεί η ημερομηνία του εορτασμού του χριστιανικού Πάσχα. 


3. Ο εβραϊκός μήνας Νισάν άρχιζε με την εαρινή ισημερία. Επομένως, οι Ιουδαίοι τελούσαν το Πάσχα τους την 14η ημέρα, αφότου άρχιζε η εαρινή ισημερία. Στον υπολογισμό όμως του χρόνου έκαναν ένα λάθος. Το αποτέλεσμα ήταν πολλές φορές να γιορτάζουν το Πάσχα τους προ της εαρινής ισημερίας! Δηλαδή οι Εβραίοι βρίσκουν την ημερομηνία, που γιορτάζουν το Πάσχα τους με βάση το δικό τους Ημερολόγιο, που είναι σεληνιακό και όχι ηλιακό, όπως είναι το δικό μας. Επειδή όμως οι Εβραίοι έπαυσαν να ορίζουν το Πάσχα τους στη σωστή ημερομηνία, οι χριστιανοί δεν μπορούσαν να τους ακολουθήσουν στο λάθος τους αυτό. Σε μιά τέτοια περίπτωση θα ήταν υποχρεωμένοι, μερικές φορές να γιορτάζουν και αυτοί το χριστιανικό Πάσχα προ της εαρινής ισημερίας. Αυτό θα είχε ως αποτέλεσμα, ένα χρόνο να γιορτάζουν το Πάσχα δυό φορές και τον άλλο καμιά! Γι’ αυτό έπαυσε να απασχολεί τους χριστιανούς η λαθεμένη ημερομηνία, που οι Εβραίοι γιόρταζαν και γιορτάζουν μέχρι σήμερα το Πάσχα τους.

Ο Μέγας Κωνσταντίνος όρισε ότι η Εκκλησία, για τον ορισμό του Πάσχα πρέπει ν’ ακολουθεί την «αληθέστερη τάξη», που είναι «το παραφυλάττειν την ακριβή του καιρού ώραν», η οποία βρίσκεται με βάση το Ιουλιανό Ημερολόγιο. Έπρεπε δηλ. η ημερομηνία του εβραϊκού Πάσχα να μη συμπίπτει προ της εαρινής ισημερίας. Οι χριστιανοί, λοιπόν, υπολογίζουν οι ίδιοι, με βάση το Ιουλιανό Ημερολόγιο, το πότε οι Εβραίοι έπρεπε κανονικά να γιορτάζουν το Πάσχα.

Αυτό είναι το λεγόμενο «νομικό Φάσκα». «Νομικό Φάσκα» είναι ο υπολογισμός του Πάσχα των Εβραίων κατά το Ιουλιανό ημερολόγιο. «Νομικό Φάσκα» επομένως είναι «η πανσέληνος μετά την εαρινή ισημερία», που δεν εξευρίσκεται «κατά το εβραϊκόν σεληνιακόν ημερολόγιον».

4. Για να διασφαλίσει η Α΄ Οικουμενική Σύνοδος τον εορτασμό του Πάσχα, μετά τον εορτασμό των Εβραίων, έθεσε τρεις όρους. Οι όροι αυτοί είναι: α) Να εορτάζεται το Πάσχα μετά την εαρινή ισημερία. β) Να εορτάζεται μετά την πρώτη πανσέληνο, μετά την εαρινή ισημερία και γ) να εορτάζεται την πρώτη Κυριακή, μετά τη πρώτη πανσέληνο. Βλέπουμε δηλ. ότι η Α΄ Οικουμενική Σύνοδος ακολούθησε αυτό το πολύπλοκο σύστημα για τον καθορισμό του εορτασμού του Πάσχα, όχι για λόγους επιστημονικής και αστρονομικής ακρίβειας, αλλά για να εορτάζουν οι χριστιανοί το Πάσχα οπωσδήποτε μετά το Πάσχα των Εβραίων, και ποτέ προηγουμένως, ή μαζί με τους Εβραίους.

Η απόφαση αυτή της Α΄ Οικουμενικής Συνόδου δεν σώζεται, όπως διατυπώθηκε. Γνωρίζουμε όμως γι’ αυτή από τις επιστολές που έστειλε ο Μέγας Κωνσταντίνος προς τις Εκκλησίες, για να τις πληροφορήσει για τις αποφάσεις της Συνόδου, που έγιναν νόμος του κράτους. Μαθαίνουμε ακόμα, από ορισμένους ιστορικούς συγγραφείς και τέλος, από τον 1ο Κανόνα της Συνόδου της Αντιόχειας, ο οποίος δύο φορές ονομάζει την απόφαση «όρο».

Είναι γνωστό, ότι οι Οικουμενικές Σύνοδο όταν ήθελαν να ρυθμίσουν μη δογματικά ζητήματα, εξέδιδαν «Κανόνες». Όταν όμως ήθελαν να ρυθμίσουν δογματικά ζητήματα, εξέδιδαν «όρους». Αυτό σημαίνει, ότι οι άγιοι Πατέρες της Α΄ Οικουμενικής Συνόδου θεώρησαν ότι ο κοινός εορτασμός του Πάσχα, σύμφωνα με τα όσα αποφάσισαν, έχει δογματική σημασία και η μη συμμόρφωση με τον Όρο αυτό συνιστά αίρεση. Γι’ αυτό, ο επίσκοπος Ρώμης Βίκτωρ (189-199), το 190 μ.Χ., είχε ήδη καταδικάσει ως αίρεση τον μη κοινό εορτασμό του Πάσχα, και μάλιστα σε άλλη μέρα εκτός από την Κυριακή, και επέβαλε αφορισμό στους παραβάτες . 


5. Το σφάλμα του Ιουλιανού ημερολογίου, που σε κάθε 128 χρόνια έφτανε την μία μέρα, ανακάλυψε ο πολυεπιστήμων Νικηφόρος Γρηγοράς (1295 - 1359), ο οποίος το 1324, πρότεινε στον Ρωμαίο αυτοκράτορα Ανδρόνικο Β΄ Παλαιολόγο (1282 - 1328) τη διόρθωση του Ιουλιανού ημερολογίου, που τότε είχε απόκλιση 10 μέρες. Ο αυτοκράτορας αρνήθηκε τη διόρθωση, για να μη προκληθεί σχίσμα στην Εκκλησία! Η διόρθωση του Ιουλιανού ημερολογίου έγινε το 1582, από τον διαβόητο Φράγκο πάπα Γρηγόριο ΙΓ΄ με το λεγόμενο Γρηγοριανό ημερολόγιο.

Β. Το Γρηγοριανό ημερολόγιο

Ο Πάπας Γρηγόριος ΙΓ΄(1572 - 1585) υπήρξε ένας από τους μεγαλύτερους Πάπες της Λατινικής Εκκλησίας. Απέβλεπε πάντοτε στον εκφραγκισμό των Ρωμαίων της Ανατολής. 

Ο Γρηγόριος ΙΓ΄ για να «δοξάσει την  παποσύνη»  του ανέθεσε στον αστρονόμο Λουδοβίκο Λίλιο να διορθώσει τα σφάλματα του Ιουλιανού Ημερολογίου. Έτσι, προέκυψε το 1578 το λεγόμενο Γρηγοριανό ή Φράγκικο Ημερολόγιο, το οποίο εισήγαγε αμέσως στην Λατινική Εκκλησία, όχι όμως και στα προτεσταντικά κράτη. Η Γερμανία το δέχτηκε μόλις το 1700, η Αγγλία το 1725, και η Σουηδία το 1753!

Ο Γρηγόριος ΙΓ΄ θέλησε να το εισαγάγει και στην Ορθόδοξη Ανατολή. Το 1583 έστειλε στο Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Ιερεμία Β΄ τον Τρανό, δύο Έλληνες αντιπροσώπους του με δώρα και επιστολή. ΄Ηταν η πρώτη επαφή μετά το 1054, που έγιναν οι αναθεματισμοί μεταξύ Ρώμης και Κωνσταντινούπολης. Μετά τους πρέσβεις αυτούς ο Πρίγκιπας της Ενετίας Νικόλαος Δαπόντε, έστειλε εκπρόσωπό του προς τον Πατριάρχη Ιερεμία Β΄ τον Τρανό, για να τον πείσει να επιτρέψει στους Ορθοδόξους των Ιονίων Νήσων να συνεορτάζουν το Πάσχα μαζί με τους Λατίνους. Ο Πατριάρχης απάντησε αρνητικά στον Νικ. Δαπόντε με μία ιστορική επιστολή, στην οποία αποκαλούσε το Νέο ημερολόγιο «παγκόσμιο σκάνδαλο» .

Το 1583 Σύνοδος, στην οποία εκτός του Πατριάρχη Ιερεμία Β΄ του Τρανού, έλαβε μέρος και ο Πατριάρχης Αλεξάνδρειας Σίλβεστρος, όπως και πολλοί επίσκοποι, καταδίκασε το Νέο ημερολόγιο του πάπα. 


Στη Πανορθόδοξη Σύνοδο του 1593, έλαβαν μέρος οι Πατριάρχες ΚΠόλεως Ιερεμίας Β΄ ο Τρανός, Αλεξανδρείας Μελέτιος ο Πηγάς, ο οποίος αντιπροσώπευε και τον Πατριάρχη Αντιοχείας, Ιεροσολύμων Σωφρόνιος και 41 αρχιερείς. Η Σύνοδος αυτή «επισημότερον, αλλ’ εμμέσως» απέκρουσε το Νέο ημερολόγιο, γιατί κατ’ αυτό, ήταν δυνατό να συμπέσει συνεορτασμός του χριστιανικού Πάσχα, με το εβραϊκό Πάσχα.

Έμμεσα καταδίκασαν το Νέο ημερολόγιο και μεταγενέστερες Σύνοδοι, όπως στα έτη 1722 και 1727. Αυτές, χωρίς ν’ αναφέρουν ονομαστικά το Γρηγοριανό ημερολόγιο, το καταδίκασαν, όταν καταδίκαζαν κάθε «καινοτομία και νεωτερισμό» στην Ορθόδοξη Εκκλησία. 

Η Σύνοδος του 1722 με Εγκύκλιό της προς τους Ορθοδόξους Αντιοχείς, στην περιφέρεια των οποίων δρούσε πολύ έντονα η προπαγάνδα των παπικών ιεραποστόλων, συμβούλευσε τους πιστούς να μην εξαπατώνται εύκολα και να μην ανοίγουν τα αυτιά τους, ν’ ακούουν τις κακοδοξίες των Λατίνων. Τους συνέστησε να μην δέχονται τους νεωτερισμούς τους και τα ολέθρια δόγματα, με τα οποία θέλουν να τους εξαπατήσουν. Την Εγκύκλιο αυτή υπέγραψαν τρεις Πατριάρχες, ο Κωνσταντινουπόλεως Ιερεμίας Γ΄, ο Αντιοχείας Αθανάσιος, ο Ιεροσολύμων Χρύσανθος και πολλοί επίσκοποι.

Επίσης, η Σύνοδος του 1727 διακήρυξε, ότι οφείλουμε να μην αλλάζουμε τίποτε από τις παραδόσεις της Εκκλησίας μας, να μην αθετούμε τίποτε και να μη προσθέτουμε ή αφαιρούμε τίποτε. Την Εγκύκλιο αυτή υπέγραψαν οι Πατριάρχες Κωνσταντινουπόλεως Παΐσιος Β΄, Αντιοχείας Σίλβεστρος, Ιεροσολύμων Χρύσανθος και πολλοί επίσκοποι. 

Το ότι, οι μετά τον 16ο αιώνα Πανορθόδοξοι Σύνοδοι δεν καταδίκασαν ονομαστικά το Νέο ημερολόγιο, ήταν μια πολύ σοφή και ενδεδειγμένη ενέργεια. Διαμηνύθηκε έτσι, ότι το θέμα της αλλαγής του ημερολογίου, μετά τις αποφάσεις των Συνόδων των ετών 1583, 1587 και 1593 δεν υφίσταται για την Ορθόδοξη Εκκλησία.

Τη θέση αυτή ακολούθησαν πάντοτε οι Ορθόδοξοι, μολονότι γνώριζαν, ότι το Παληό ή Ιουλιανό ημερολόγιο, χάνει κάθε 128 χρόνια μία μέρα, ως προς την εαρινή ισημερία. Θεωρούσαν το θέμα του ημερολογίου λυμένο για πάντα, αρνούμενοι κάθε συζήτηση γι’ αυτό.

 πηγή:Αθανασίου Κ. Σακαρέλλου