ΤΟ ΑΡΧΑΙΟΛΑΤΡΙΚΟΝ ΜΙΣΟΣ ΔΙΑ ΤΟ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΟΝ ΒΥΖΑΝΤΙΟΝ

ΤΟ ΑΡΧΑΙΟΛΑΤΡΙΚΟΝ ΜΙΣΟΣ ΔΙΑ ΤΟ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΟΝ ΒΥΖΑΝΤΙΟΝ

Τοῦ πρωτ. π. Βασιλείου Ἀ. Γεωργοπούλου, Λέκτωρος Θεολογικῆς Σχολῆς Α.Π.Θ

Στόν ἰδεολογικό ὁρίζοντα τῶν συγχρόνων ἀρχαιολατρῶν διαπιστώνει κάποιος τό ρῆγμα, πού προκαλοῦν στήν ἑνότητα τῆς ἱστορικῆς πορείας τοῦ γένους. Βλέπουμε μιά συνεχῆ καί μόνιμη προσπάθεια νά ἀπαξιωθεῖ συνολικά τό κεφάλαιο ἐκεῖνο τῆς ἑλληνικῆς ἱστορίας πού ἀφορᾶ στή περίοδο τῆς βυζαντινῆς αὐτοκρατορίας στά πλαίσια μιᾶς εὐρύτερης ἰδεολογικῆς στόχευσής τους. Το χριστιανικό Βυζάντιο χαρακτηρίζεται ὡς «καταστροφέας» τοῦ ἀρχαίου ἑλληνικοῦ πολιτισμοῦ.

Στά ἴδια πλαίσια καί γιά λόγους ἰδεολογικῶν σκοπιμοτήτων, ὅλη ἡ ἱστορική περίοδος, τῆς βυζαντινῆς χριστιανικῆς αὐτοκρατορίας προσεγγίζεται μέ ἀναχρονιστικές ἀναφορές, παρουσιάζεται μέσα ἀπό τό παραμορφωτικό πρῖσμα καί τίς προκαταλήψεις δυτικῶν ἱστορικῶν τοῦ 18 καί 19 αἰώνα. Κατ’ ἐπέκταση ἀπαξιώνεται ὄχι μόνο ἕνα πολύ μεγάλο τμῆμα τῆς ἑλληνικῆς ἱστορίας, ἀλλά καί τό σύνολο τοῦ πολιτισμοῦ πού δημιουργήθηκε μέ ἀφορμή τήν παρουσία τοῦ Χριστιανισμοῦ.

Στίς διάφορες ἀρχαιολατρικές κινήσεις παραλλήλως μέ τήν συστηματική μεθόδευση τῆς ἀπαξίωσης τοῦ Βυζαντίου διαπιστώνει κάποιος μιά ὅλως ἰδεατή, ρομαντική θεώρηση καί ὄχι κατά βάση ἱστορική παρουσίαση, τῆς εἰκόνας τῆς ἀρχαίας Ἑλλάδας στό σύνολό της, ὅπως καί τῆς ἀρχαίας ἑλληνικῆς θρησκείας. Κατανοοῦνται καί προβάλλονται μέ ἀναχρο νιστικά κριτήρια. Παραπέμπουν εὐθέως στήν εἰκόνα περί ἀρχαίας Ἑλλάδας πού εἶχε δημιουργήσει ὁ Ρομαντισμός τοῦ 18ου καί 19ου αἰῶνα.

Τό πόσο βεβαίως διαφορετική εἶναι ἡ πραγματικότητα τό ἐπισημαίνουν μέ χαρακτηριστική σαφήνεια οἱ εἰδικοί. Ἐνδεικτικῶς μόνο θά παραθέσουμε κάποιες μαρτυρίες.

Ι) Ὁ Γάλλος Ἀκαδημαϊκός Charles Diehl ἀναφέρει ὅτι τό Βυζάντιο: «διά δέ τῆς στρατιωτικῆς ἀξίας αὐτοῦ ἐπανειλημμένως ἔσωσε τήν Εὐρώπην. Ὑπῆρξεν, ἀπέναντι τῆς βαρβαρότητος, τό κέντρον θαυμασίου πολιτισμοῦ, τοῦ τελειοτέρου καί τοῦ μᾶλλον λεπτεπιλέπτου, τό ὁποῖον ἐπί ἀρκετόν χρόνον ἐγνώρισεν ὁ Μεσαίων.Ὑπῆρ ξεν ὁ διδάσκαλος καί ὁ ἀναμορφωτής τῆς Σλαβικῆς καί Ἀσιατικῆς Ἀνατολῆς, οἱ λαοί τῆς ὁποίας ὀφείλουσιν εἰς αὐτό τήν θρησκείαν, τήν φιλολογίαν, τήν καλλιτεχνίαν καί αὐτό τό διοικητικόν αὐτῶν σύστημα. Ἡ πανίσχ ρος ἐπίδρασις αὐτοῦ εἶχεν ἐπεκταθῆ μέχρι καί αὐτῆς τῆς Δύσεως,ἡ ὁποία σπουδαίως ἐπωφελήθη τοῦ πνευματικοῦ καί καλλιτεχνικοῦ πλού του αὐτοῦ. Αὐτό εἶναι τό ὁποῖον προηγεῖται σήμερον ὅλων τῶν Ἀνατολικῶν λαῶν τῆς Εὐρώπης, ἰδίως δέ ἡ σύγχρονος Ἑλλάς ὀφείλει πολύ περισσότερα εἰς τό Χριστιανικόν Βυζάντιον παρ’ ὅ,τι εἰς τάς Ἀθήνας τοῦ Περικλέους καί τοῦ Φειδίου».

ΙΙ) Ὁ καθηγητής Νικόλαος Τωμαδάκης ἀναφερόμενος στήν ἑνότητα τῆς ἑλληνικῆς ἱστορίας, μέ ἀφορμή τήν προσφορά τοῦ Βυζαντίου καί τῶν βυζαντινῶν ἱστορικῶν συγγραφέων εἰδικότερα, τονίζει τά ἑξῆς: “Πληροφοροῦν ἡμᾶς περί ἐποχῆς χιλίων πεντακοσίων συναπτῶν ἐτῶν, καθ’ ἅ τό Ἔθνος ἡμῶν ἐνεκολπώθη τόν Χριστιανισμόν, διέδωκε τοῦτον ἐσωτερικῶς καί ἐξωτερικῶς, καί ἐπροστάτευσε τήν Εὐρώπην ἀπό τήν ἐπιδρομήν τῶν βαρβάρων. Ἔτι πρός, διεφύλαξε τήν ἀρχαίαν παράδοσιν, τά χειρόγραφα, τούς συγγραφεῖς, τήν σκέψιν.

Ἐκάλυψε τήν περίοδον αὐτήν δι’ ἐνδόξων κατορθωμάτων, διά κοινωνικῆς καί φιλανθρωπικῆς δράσεως τῆς πολιτείας καί τῆς Ἐκκλησίας ἀπαραμίλλου, διά πλήθους μοναστῶν, λογίων, σοφῶν, ἐπιστημόνων, καλλιτεχνῶν, ἀνθρώπων τοῦ πνεύματος. Διεμόρφωσε τήν σημερινήν γλωσσικήν, θρησκευτικήν καί πνευματικήν μας παράδοσιν”.

ΙΙΙ) Ὁ καθηγ. Δημήτριος Σοφιανός ὑπογραμμίζει ὅτι: «ἡ προσφορά τοῦ Βυζαντίου, μέ τήν ἁρμονική καί γόνιμη συναίρεση Ἑλληνισμοῦ καί Ὀρθοδοξίας, δέν εἶναι εὐκαταφρόνητη καί δέν πρέπει νά ὑποτιμᾶται οὔτε καί νά παραχαράσσεται σκόπιμα».

IV) Στήν ἴδια συνάφεια, μέ ἄλλη ἀφορμή, ὁ καθηγητής τῆς Ἀρχαίας Ἑλληνικῆς Φιλολογίας, Θησ. Τζαννετάτος, τονίζει ὅτι: “ἀνεκτίμητος πάντοτε κρίνεται ἡ συμβολή τῶν ἑλληνικῶν μονῶν εἰς τήν διάσωσιν τῶν κειμένων τῆς θύραθεν παιδείας, κατά τούς Βυζαντινούς Χρόνους”.

V) Ἀνάλογες εἶναι και οἱ ἐπισημάνσεις τῆς Καθηγήτριας Αἰκ. Χριστοφιλοπούλου: “οἱ Βυζαντινοί παρά τήν διαφοράν τῆς θρησκείας ἐθαύμαζον τήν ἑλληνικήν ἀρχαιότητα, διεφύλαξαν τήν μεγάλην πνευματικήν κληρονομί αν της καί δέν ἀπέστεργον τήν μίμησιν εἰς πλείστους τομεῖς τοῦ ἐντέχνου λόγου”.

Τά παραπάνω ἀποδεικνύουν γιά μία ἀκόμη φορά πόσο διαφορετική εἶναι ἡ πραγματικότητα ἀπό τήν ἰδεοληπτική, ἐμπαθῆ καί ἀνιστόριτη συνθηματολογία τῶν συγχρόνων ἀρχαιολατρῶν.

 Ορθόδοξος Τύπος,