Ο Επίσκοπος ως εκφραστής της Πίστης

Ο Επίσκοπος ως εκφραστής της Πίστης

Στη Θεία Λειτουργία ακούμε τουλάχιστον τρεις φορές να μνημονεύεται το όνομα του Επισκόπου μας. Όταν έρχεται επίσης ο Επίσκοπος στο ναό μας, βλέπουμε ότι ξεχωρίζει απ’ τους άλλους ιερείς λόγω των σχετικά διαφορετικών αμφίων που φοράει. Επίσης, στέκεται και μας ευλογεί απ’ τον θρόνο που βρίσκεται στον σολέα, στον χώρο δηλαδή μπροστά απ’ το ιερό βήμα.

Κάποιοι λανθασμένα θα ερμήνευαν τα παραπάνω ως ένδειξης ανωτερότητας του Επισκόπου έναντι των άλλων κληρικών και λαϊκών. Αυτός ο τρόπος θέασης των πραγμάτων είναι ξεκάθαρα κοσμικός (δηλ. όχι πνευματικός): όταν στην Εκκλησία γίνεται λόγος για κάποιο αξίωμα, τότε μιλάμε κατ’ ουσία για διακόνημα.

Κάθε θέση στην Εκκλησία λέγεται αξίωμα όχι γιατί διαφέρει απ’ τους άλλους, αλλά γιατί εκχωρείται απ’ τον Θεό. Κανένας δεν αξίζει για να τελεί τα Μυστήρια. Ουδείς άξιος! Ο Θεός και μόνον ο Θεός είναι που καθιστά τους κληρικούς αξίους. Όχι η προσωπική αρετή εκάστου ιερέα. Στις χειροτονίες επαναλαμβάνουμε το “άξιος, άξιος”. Σε κάθε “άξιος” που αναφωνούμε στο βάθος κρύβεται ένα “Δόξα Σοι ο Θεός” που αξίωσε τη Χάρη Του σ’ έναν εργάτη ακόμη του Αμπελώνα Του.

Πριν ο Χριστός αναληφθεί στον ουρανό, έβαλε τα χέρια Του πάνω στις κεφαλές των Αποστόλων και ουσιαστικά τους χειροτόνησε πρώτους επισκόπους της Εκκλησίας. Αν πάρουμε πίσω τον χρόνο, ποιος Επίσκοπος δηλαδή χειροτόνησε ποιον, θα φτάσουμε στον ίδιο τον Χριστό. Αυτό λέγεται “Αποστολική διαδοχή”. Έτσι, ο Επίσκοπος της τοπικής μας Εκκλησίας έχει Αποστολική διαδοχή, ανήκει στη νοητή αλυσίδα που φτάνει στον Χριστό κι εκφράζει το Λόγο της Αλήθειας Του. Είναι ο εκφραστής και εγγυητής της Ορθότητας της Πίστης, όπως διατυπώθηκε στις Οικουμενικές Συνόδους, για όλο το ποίμνιο της επισκοπής του.

Η μνημόνευση του ονόματος του Επισκόπου στη λατρεία, σημαίνει ότι λατρεύουμε τον Θεό Ορθόδοξα, άρα ότι δεν είμαστε αιρετικοί ή σχισματικοί. Η μνημόνευση του ονόματος σημαίνει επίσης ότι η ενορία μας, η εκκλησιαστική μας δηλαδή κοινότητα, ανήκει στο νοητό αυτό καράβι που λέγεται Εκκλησία. Η Εκκλησία που έχει κυβερνήτη τον Χριστό και τους Αγίους κωπηλάτες, με πλώρη ίσια για τη Βασιλεία των Ουρανών.

Σήμερα, μπορεί να μη καταλαβαίνουμε πόσο σημαντική είναι αυτή η “πιστοποίηση” ωστόσο άμα ζούσαμε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου την εποχή της εξάπλωσης του Μονοφυσιτισμού, τα πράγματα θα μας φαίνονταν διαφορετικά: η μια κοινότητα ήταν ορθόδοξη κι η άλλη -παραδίπλα- μονοφυσιτική. Τα πράγματα έπρεπε να γίνουν ξεκάθαρα. Το όνομα του Επισκόπου προσυπογράφει την Ορθοδοξία. Αυτό μας άφησαν οι Άγιοι Πατέρες.

Πηδαλιούχος της Εκκλησίας, ο Επίσκοπος είναι ο κατ’ εξοχή αρμόδιος για την τέλεση των Μυστηρίων και της Διδασκαλίας κλήρου και λαού. Χειροτονεί ιερείς και διακόνους ώστε να λειτουργούν και να υπηρετούν τα Μυστήρια της Εκκλησίας, τα οποία δεν είναι απλές προσευχές αλλά αναγκαιότητα Σωτηρίας. Χωρίς Βάπτισμα, για παράδειγμα, δεν μπορεί κανείς να σωθεί καθώς δεν ανήκει στην Εκκλησία.

Στις αρχιερατικές ακολουθίες, δηλαδή όταν είναι παρών ο Επίσκοπος, προτού οποιοσδήποτε Ιερέας ή Διάκονος κάνει μια εκφώνηση, στρέφεται προς τον Επίσκοπο για να πάρει την ευχή του. Όταν η εκφώνηση ολοκληρωθεί, τότε λαμβάνει ευχή και πάλι. Αυτό έχει βαθύ συμβολισμό. Μέχρι τον 6ο αιώνα, το Βάπτισμα και το Χρίσμα, Μυστήρια που εισάγουν δηλαδή κάποιον στην Εκκλησία, τελούνταν αποκλειστικά από τον τοπικό Επίσκοπο. Στην συνέχεια επειδή οι επίσκοποι δεν προλάβαιναν να τα κάνουν όλα μόνοι τους, δόθηκε από τους ίδιους κατά συγκατάβαση η δυνατότητα αυτή και στους ιερείς.

Όπως ο Θεός έγινε άνθρωπος, έτσι μέσα στην τοπική Εκκλησία, ο Επίσκοπος είναι εκείνος που εκφράζει αυτή τη Σάρκωση. Η Αλήθεια του Χριστού δεν είναι μια αόριστη Αλήθεια. Ο Χριστός σαρκώθηκε, είναι πραγματικότητα. Έτσι, ο Επίσκοπος είναι το απτό σύμβολο του αληθινού Θεού που έγινε αληθινός άνθρωπος.

Μέσα στη λατρεία υπάρχει άλλη μια αίτηση του Ιερέα ή του Διακόνου που εννοεί τον Επίσκοπο: ῾ἄγγελον εἰρήνης, πιστὸν ὁδηγόν, φύλακα τῶν ψυχῶν καὶ τῶν σωμάτων ἡμῶν απ’ τον Κύριο να ζητήσουμε. Ο άγγελος της ειρήνης είναι ο επίσκοπος και πιστός οδηγός μας στην Ορθόδοξη Πίστη. Αν χάσουμε την Ορθοδοξία, φεύγουμε απ’ την Εκκλησία! Κι αν φύγουμε απ’ την Εκκλησία, τότε χάνουμε και τη Βασιλεία που ο Χριστός μας υποσχέθηκε. Φύλακας ψυχών και σωμάτων, ο επίσκοπος, γιατί με τη ψυχή και το σώμα θα σωθούμε, αν μείνουμε πιστοί, ορθόδοξοι κι αγωνιστούμε. Να ευχόμαστε για τον Επίσκοπό μας ώστε να Ορθοτομεί για ‘μας το Λόγο της Αληθείας, σε μια εποχή που δεν αγαπά την Αλήθεια, ο Επίσκοπός μας, να συνεχίζει ακμαίος να στέκει οδηγώντας εμάς, το ποίμνιό του, σε οδούς Σωτηρίας.

Δουμάνης Ε. Δημήτριος