Ο Γάλλος ιστορικός Πουκεβίλ απαριθμεί τις θυσίες των Ελλήνων κληρικών σε 11 πατριάρχες, 100 επισκόπους και 6000 ιερείς και καλόγερους. Ιδιαίτερα από την περιοχή της Ελλάδος αναφέρονται επώνυμα στις πηγές 73 αρχιερείς, που έλαβαν ενεργό μέρος στον Αγώνα. Σαρανταδύο Αρχιερείς υπέστησαν ταπεινώσεις, εξευτελισμούς, φυλακίσεις, διώξεις κάθε είδους, βασανιστήρια, εξορίες κ.λπ. Δύο Οικουμενικοί Πατριάρχες (Γρηγόριος Ε', Κύριλλος ΣΤ') και 45 Αρχιερείς (Μητροπολίτες) εκτελέσθηκαν ή έπεσαν σε μάχες.
Ο ΑΓΩΝΑΣ ΤΟΥ 1821& ΘΥΜΑΤΑ ΙΕΡΕΙΣ
Κατά την εθνική εξέγερση του 1821 αλλά και σε άλλες νωρίτερες ή παλαιότερες περιπτώσεις ο κλήρος και οι ιεράρχες αποτελούν προπομπό τους. Χωρίς αυτούς η εξέγερση γίνεται απρόθυμη. Σε τέτοιες στιγμές οι πολιτικοί και οι στρατιωτικοί ανησυχούν και ζητούν επειγόντως να εξορμήσουν οι ιεράρχες στην ύπαιθρο προς ενίσχυση του επαναστατικού φρονήματος του ελληνικού λαού.
Αυτό έγινε τον Μάιο του 1825. Μετά από έγγραφη εντολή του εκτελεστικού προς το υπουργείο Θρησκείας, εκδόθηκε σχετική εγκύκλιος προς τους αρχιερείς Άργους, Τριπολιτσάς, Παροναξίας, Φαρσάλων, Αιγίου, Πατρών, Λεονταρίου, Μυστρά, Μεσσήνης κ.λ.π. η οποία κατέληγε ως εξής: «… Οι ρηθέντες αρχιερείς κινηθώσι δια τας δεδιαληφθείσας επαρχίας όσον τάχος δια να συντρέξουν εις την ταχείαν ξεκίνησην των στρατευμάτων».
Το ίδιο έτος (1825) το υπουργείο θρησκείας δια του υπουργού, επισκόπου Δαμαλών Ιωνά, απευθύνει στον επίσκοπο Αρδαμερίου Ιγνάτιο το παρακάτω έγγραφο: «Προσκαλείσαι παρά του υπουργείου τούτου ότι άμα λάβης την παρούσα διαταγή, χωρίς αναβολή καιρού να περιέλθης εις όλην την επαρχίαν να παραστήσης προς τους εκεί κατοίκους των χωρίων τον μέγαν κίνδυνον της πατρίδος παρά των εχθρών και καθ’ όλους τους εκκλησιαστικούς τρόπους να παρακινήσεις όλους τους Χριστιανούς να λάβωσιν τα όπλα και να τρέξωσι το γρηγορώτερον εις το στάδιον τούτο του Ιερού αγώνος, όσοι πιστοί, όσοι εις Χριστόν, επειδή εχάθημεν, εχάθημεν και η πατρίς απώλεται…»
Η Ύδρα, Σπέτσες και Ψαρά καλούν το 1821 με την επαναστατική προκήρυξη τους, τους ιερωμένους να γίνουν συνελευθερωτές του Γένους, αρματωμένοι με την πανοπλία του ουράνιου βασιλέως και τα επίγεια όπλα. Ιδού μια χαρακτηριστική περικοπή: «Άνδρες θείοι, μεσίται Θεού και ανθρώπων, γένητε τώρα συνελευθερωταί. Ενδύσατε την πανοπλίαν του ουρανίου Βασιλέως και τα επίγεια όπλα ομού κατά των βλασφημούντων το Πανάγιον Όνομα του Υψίστου, κατά των βεβηλούντων τους θείους τους ναούς, κατά των ασεβαστάτων και τυραννικωτάτων Οθωμανών. Οι ιεραί χείρες σας, αι ευλογούσαι τους Ορθοδόξους Χριστιανούς, ας λάβωσι τώρα μάχαιραν και πυρ κατά τωντυραννούντων τους Ορθοδόξους… Εγλερθητε, Χριστιανοί ήρωες. Ο Κύριος των δυνάμεων είναι μεθ΄ υμών υπέρ της ελευθερίας του γένους ο αγών υπέρ της ελευθερίας της πίστεως μάχεσθε. Ευλογήτε, ενθαρρύνεσθε, κανείς ας μη μείνη αργός εις τον ιερόν τούτον πόλεμον…»
Ο αγώνας της εθνεγερσίας με σύνθημα «για του Χριστού την πίστη την αγία και της πατρίδος την ελευθερία», ξεκινάει από την Εκκλησία. Μέσα στον ναό των Τριών Ιεραρχών του Ιασίου παίρνει ο Υψηλάντης, από τα χέρια του μητροπολίτη Μολδαβίας Βενιαμίν Κωστάκη, το πολεμικό ξίφος. Και ο ίδιος ο μητροπολίτης ευλογεί την σημαία του αγώνα.
Την επανάσταση του 1821 κηρύττει επίσημα στο Μοναστήρι της Αγίας Λαύρας ο δεσπότης Π. Πατρών Γερμανός. Αλλά και την Καλαμάτα σχεδόν ταυτόχρονα, ευλόγησαν τα όπλα 24 κληρικοί…
Ο Ιστορικός Διονύσιος Κόκκινος μαρτυρεί ότι «Οι αυτοθυσιασθέντες χάριν του εθνικού καθήκοντος κληρικοί, καθ’ όλην την περίοδον της Τουρκοκρατίας είναι τόσοι ώστε αποτελούν ηρωικήν λεγεώνα». Ο Γάλλος ιστορικός Πουκεβίλ απαριθμεί τις θυσίες των Ελλήνων κληρικών σε 11 πατριάρχες, 100 επισκόπους και 6000 ιερείς και καλόγερους. Ο Γερμανός ιστορικός Μένδελσον Βαρθόλομυ ονομάζει τον πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως «Αυτοκράτορα των ελλήνων, αιχμάλωτων εις τα χείρας του σουλτάνου». Οι ιερωμένοι είναι συνήθως οι ύποπτοι για ενέργειες κατά της Πύλης. Μάλιστα επειδή το Πατριαρχείο εμπνέει τον απλό λαό, οι Τούρκοι προσπαθούν πάντοτε να το έχουν με το μέρος τους ώστε να μην υπάρχουν προβλήματα κατ’ επέκταση και με το λαό. Γι αυτό και μετά τις διάφορες κατηγορίες ενάντια στους κληρικούς οι Τούρκοι συνέχισαν με εγκληματικές πράξεις κατά Πατριαρχών και Επισκόπων, με επιδρομές κατά των μοναστηριών και σφαγές καλόγερων.
Υπέρτατος σκοπός και όνειρο της Φιλικής Εταιρίας ήταν η απελευθέρωση της Κωνσταντινουπόλεως και η επαναφορά της σε Ελληνικά χέρια.
Με αυτή την πολιτική το 1601 κατά την εξέγερση του επίσκοπου Διονυσίου Λαρίσης, σουβλίζεται ο Φαναρίου και Νεοχωρίου επίσκοπος Σεραφείμ. Το 1638 στραγγαλίζεται από τους γενίτσαρους ο Πατριάρχης Κύριλλος Λούκαρις. Το 1654 ο σουλτάνος Μεχμέτ Δ’ εξορίζει τον Πατριάρχη Παρθένιο Β’ και διατάζει να τον πνίξουν στην θάλασσα. Το 1657 Σάββατο του Λαζάρου, απαγχονίζουν στην Καγκελλωτή Πύλη της Κωνσταντινουπόλεως τον Πατριάρχη Παρθένιο Γ΄. Το 1799 οδηγούν στον μαρτυρικό θάνατο τον μεγάλο εθνεργέτη Κοσμά τον Αιτωλό και τον Απρίλιο του 1822 αποκεφαλίζουν τον αρχιεπίσκοπο Χίου Πλάτωνα, στο φρούριο του Βεχήτ Πασά. μαζί με 8 προκρίτους του νησιού. Στις 18 Μαΐου 1821 συλλαμβάνεται και κατακρεουργείται ο επίσκοπος Κίτρους Μελέτιος μαζί με τον ιερέα Παπαγιάννη. Το 1821 απαγχονίζονται οι επίσκοποι Κρήτης Νεόφυτος, Ιωακείμ, Ιερόθεος, Καλλίνικος, Μελχισεδέκ, και ο μητροπολίτης Γεράσιμος Παρδάλης. Ηρωικό παράδειγμα εθνομάρτυρα ιερομένου είναι επίσης ο Γρηγόριος Δίκαιος, επονομαζόμενος Παπαφλέσσας, που έπεσε μαχόμενος στο Μανιάκι το 1825…
Στο μοναστήρι του Αγίου Νικολάου Πέτρας είχε το αρχηγείο του ο Δημ. Υψηλάντης. Και ο αρχιστράτηγος της Ρούμελης Γ. Καραϊσκάκης είχε καταφύγιο και συχνά ορμητήριο του την ιερά Μονή Προυσού Ευρυτανίας. Γι‘ αυτό και τα μοναστήρια ήταν στο στόχαστρο των κατακτητών. Ο στρατηγός Μακρυγιάννης, εκτιμώντας την μεγάλη προσφορά των μοναστηριών, αναφέρει: «Τα μοναστήρια ήταν τα πρώτα προπύργια της Επανάστασης μας… Οι περισσότεροι καλόγεροι σκοτώθηκαν εις τον αγώνα.»
Την αγωνιστική παρουσία του κλήρου στον καιρό της Επανάστασης του 1821 επισημαίνουν φιλέλληνες και ξένοι. Έτσι λοιπόν, ο Άγγλος Χάμφρεϋς γράφει «Ανάμεσα στους στρατιώτες βρίσκονταν και μεγάλος αριθμός παπάδων. Αυτοί οι πρωτεργάτες του ξεσηκωμού».
Ο Κορσικανός πρόξενος της Ολλανδίας στην Αθήνα, Ντομένικο Οριγκόνο, γράφει: «Οι Τούρκοι στην Αθήνα κάνουν τα πάντα για να συλλάβουν παπάδες, γιατί όπως διαδίδεται οι παπάδες είναι αρχηγοί των επαναστατών».
Ο Ιστορικός Δ. Κόκκινος γράφει ότι «ο κλήρος υπήρξε και ο οδηγός της φυλής και το στήριγμα της.».
Ο Απόστολος Δασκαλάκης υπογραμμίζει ότι «ο Ορθόδοξος ελληνικός κλήρος απετέλεσε πρωταρχικόν παράγοντα της κηρύξεως της επαναστάσεως και της επιτυχίας ταύτης…».
Ο Π. Καρολίδης εξαίρει τον αγώνα της εκκλησίας υπέρ της ελευθερίας του γένους «και δια των πολεμικών πράξεων των λειτουργών αυτής».
Σημ: εν έτη 2000 και μετά από τόσο αίμα, έρχονται κάποιοι (ευτυχώς ελάχιστοι) στρογγυλοκαθισμένοι στα δημοσιογραφικά τους γραφεία, που το πολύ - πολύ να τους «πιάνεται» ο καρπός ή τα δάχτυλα από το γράψιμο κειμένων τιτλοφορούμενων «άρθρων» και χύνοντας λίγο ακάθαρτο ιδρώτα λόγω καλοκαιρινής ζέστης (και όχι τίποτα άλλο), παρουσιάζουν στον Ελληνικό λαό ελάχιστες περιπτώσεις κληρικών που δεν στάθηκαν στο ύψος των περιστάσεων γενικεύοντας την ιστορία προς όφελος ιδίων σκοπών. Η κρίση είναι όλη δική σας.
«Ο κλήρος υπήρξε και ο οδηγός της φυλής και το στήριγμα της»
Ιστορικός Δ. Κόκκινος
Στα Ιωάννινα στα χρόνια του Δεσποτάτου στο νησί «Μονήν των Φιλανθρωπινών», την επονομαζόμενη τώρα «του Σπανού», ο οικονόμος των Ιωαννήνων Μιχαήλ Φιλανθρωπινός ίδρυσε την πρώτη σχολή στην Ήπειρο, το «Φροντιστήριον» και το οποίο διευθύνονταν από την γεννεά των Φιλανθρωπινών οι οποίοι ήταν ηγούμενοι και διδάσκαλοι του φροντηστηρίου. Η σχολή αυτή διατηρήθηκε μέχρι το 1642. Στο Νάρθηκα της σήμερα σώζονται τοιχοφραφίες των Ελλήνων Φιλοσόφων Πλάτωνα, Σόλωνα, Πλούταρχου, Θουκιδίδη, Απολλώνιου και Αριστείδη. Στην σχολή αυτή απεφήτησαν οι μοναχοί Πρόκλος καο Κομνηνός, ο Νήφων Μεταξάς, ο ηπειρώτης πατριάρχης Ιωάσαφ, ο Μάξιμος ο Πελλοπονήσιος, οι αδελφοί Αψαράδες κ.α. Επίσης στο ίδιο νησί λειτουργούσε και άλλη σχολή μικρότερη μέσα στην μονή του Αγίου Νικολάου. Με μαθητές τον Σωφρόνιο, ο Επιφάνιος Ηγουμένου, ο Νικόλαος Γλυκύς, ο Νικόλαος Κεραμέυς κ.α. ¨άλλη σχολή λειτουργούσε στην πόλη των Ιωαννίνων ονομαζόμενη «Μικράν».
Η σχολή του Επιφανείου, μετέπειτα Μαρούτσιος ανοίγει νέους πνευματικούς ορίζοντες στην Ήπειρο και είναι υπό την διεύθυνση του Ευγενίου του Βουλγάρεως. Μετέπειτα ονομασθείσα Καπλάνειος τελεί υπό την αναγνώριση του Πατριαρχείου γι‘ αυτό ονομάσθηκε Πατριαρχική. Πολύ αργότερα στην Ήπειρο μονές θα χρηματοδοτήσουν διδάσκλαους αλλά και θα φιλοξενούν σχολεία κατά το σύστημα των Φιλανθρωπινών αλλά και του Στρατηγόπουλου. Παραδείγματα μονή Καμύτσανης, και Γηρομερίου εν Φιλιάτες, του Βησαρίωνα εν λογγιάδες, προφήτη Ηλία εν Ζίτση, της Βέλλας στα Δολιανά, της Μολυβδοσκέπαστου στην Δεπαλίτσα συντηρούσαν σχολεία μέσα στα οποία δίδασκαν στα πέριξ χωριά κατά τον 18ο αιώνα
«Ο Ορθόδοξος ελληνικός κλήρος απετέλεσε πρωταρχικόν παράγοντα της κηρύξεως της επαναστάσεως και της επιτυχίας ταύτης…».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου